Treść orzeczenia VIII P 21/19 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII P 21/19 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-11-21

Sygnatura akt VIII P 21/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 sierpnia 2019 r., doręczonym stronie pozwanej w dniu 7 listopada 2019 r., powódka I. K. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o zasądzenie od pozwanego Instytutu Centrum (...) w Ł.:

1. kwoty 70.000,00 zł z tytułu zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 lipca 2019 r. do dnia zapłaty;

2. kwoty 80.801,46 zł z tytułu odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 lipca 2019 r. do dnia zapłaty;

3. renty miesięcznej na zwiększone potrzeby w kwocie po 1.600,00 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 marca 2019 r. i na przyszłość, płatnej z góry do 10. dnia każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 lipca 2019 r. do dnia zapłaty, co do rat wówczas wymagalnych oraz w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat na przyszłość.

Nadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zwolnienie powódki od kosztów postępowania, gdyż nie jest w stanie ich ponieść.

W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, iż I. K. rozpoczęła pracę w Instytucie Centrum (...) w Ł. w Klinice (...) na stanowisku pielęgniarki oddziałowej w dniu 24 listopada 1987 r. Następnie została oddelegowana do pracy w charakterze specjalistki pielęgniarki w (...) Przychodni (...), III Klinice (...) oraz w P. (...) Od maja 2017 r. I. K. otrzymuje świadczenie emerytalne. Od 2001 r. poszkodowana leczy się z powodu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowego. W 2009 r. rozpoznano u niej przepuklinę jąder miażdżystych C5/C6 i C6/C7, brachialgię lewostronną. Przeszła dwie operacje neurochirurgiczne: laminektomię L4, L5 oraz usunięcie przepukliny jądra miażdżystego L3/L4. W związku ze stanem zdrowia, orzeczeniem z dnia 30 września 2010 r., powódka została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W zakresie wskazań dotyczących pracy uznano, że powinna wykonywać pracę w warunkach chronionych. Orzeczeniami lekarza wykonującego badania profilaktyczne powódka została uznana za zdolną do wykonywania pracy w Zakładzie (...) i Intensywnej Terapii Pediatrycznej w charakterze specjalistki pielęgniarki.

W dniu 17 marca 2016 r. powódka pełniła obowiązki pielęgniarki na P. (...) w sali wybudzeń. Ok. godz. 12:00 na salę przywieziono dziewczynę w wieku 6 lat, ważącą ok. 20 kilo, po operacji oczu. W trakcie wybudzania ze znieczulenia ogólnego nastąpiła u niej niekontrolowana reakcja stresowa. Dziecko wyrywało się, chciało zerwać opatrunek z oczu. Poszkodowana chcąc jej to uniemożliwić pochyliła się nad nią i próbowała przytrzymać ją za ręce. W pewnym momencie dziecko chwyciło ją za szyję i zapierając się bardzo mocno nogami o jej brzuch chciało wyjść z łóżka. Poszkodowana poczuła bardzo silny ból w okolicy prawego biodra. Krzyczała wołając pomocy, gdyż czuła coraz większy ból w okolicy kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do prawej pachwiny oraz drętwienie prawej nogi. W pewnym momencie straciła świadomość. Doszło także do niekontrolowanego oddania moczu. Wezwany został zespół ratownictwa medycznego, który o godz. 13:58 przetransportował ją do Szpitala im. (...) w Ł., gdzie udzielono jej pierwszej pomocy w Izbie Przyjęć. Konsultujący ją neurochirurg stwierdził, że doszło do rotacji trzonów w miejscu, które wcześniej było już operowane. Zastosowano leczenie zachowawcze. W okresie od 8 czerwca 2016 r. do 1 lipca 2016 r. powódka była hospitalizowana w Centrum (...) w Tuszynie. Od dnia wypadku, kiedy tylko pozwalał jej na to stan zdrowia, rozpoczęła zabiegi rehabilitacyjne, które nadal kontynuuje. Stan zdrowia powódki nadal jest zły. Odczuwa dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa w odcinku lędźwiowym promieniujące do obu nóg, drętwienie krocza i nietrzymanie moczu. W następstwie traumatycznych wydarzeń u poszkodowanej pojawiły się zaburzenia adaptacyjne oraz zdiagnozowano u niej epizod depresji.

W związku z wypadkiem, jakiemu uległa powódka, pracodawca powołał zespół do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. W protokole nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. zespół powypadkowy ustalił, że zdarzenie to było wypadkiem przy pracy. W okresie od 18 marca 2018 r. do 15 września 2016 r. poszkodowana przebywała na zwolnieniu lekarskim. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 sierpnia 2016 r. została uznana za niezdolną do pracy. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 kwietnia 2019 r. został powódce przyznany trwały uszczerbek na zdrowiu wynoszący w sumie 19% (w tym 9% z pkt 94c i 10% z pkt 181u). Komisja Lekarska ZUS w dniu 22 maja 2019 r. zmieniła orzeczenie i ostatecznie przyznała powódce 15% trwałego uszczerbku na zdrowiu z pkt 94c. W związku z powyższym decyzją ZUS z dnia 6 czerwca 2018 r. powódce wypłacono kwotę 13.755,00 zł tytułem jednorazowego odszkodowania.

W związku z wypadkiem przy pracy powódka stoi na stanowisku, że pracodawca ponosi odpowiedzialność na zasadzie winy. Do wypadku doszło bowiem na skutek niezapewnienia powódce bezpiecznych warunków pracy, w szczególności poprzez zaniechanie przeprowadzenia prawidłowej oceny ryzyka zawodowego oraz dopuszczenie do wykonywania zabiegów bez asysty drugiego pracownika. Dokonując oceny pracodawca nie uwzględnił tego, że praca powódki będzie wymagała podnoszenia lub przenoszenia ciężarów. To właśnie z tego powodu, w ocenie powódki, doszło do wypadku, gdyż powódka musiała utrzymać dziecko, ratując je przed upadkiem. Pracodawca nie zapewnił jej pracy w warunkach chronionych.

Od dnia zdarzenia powódka wymaga pomocy innych osób w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych. Stawki pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze świadczonej przez (...) w Ł. wynosiły odpowiednio: 11 zł/h (do dnia 31 grudnia 2016 r.), 18,60 zł (od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia 31 marca 2018 r.), 20,00 zł/h (od dnia 1 kwietnia 2018 r.). Poszkodowanej pomocy udzielają jej córki A. K. i M. K. oraz mąż R. K.. Do maja 2016 r. poszkodowana poruszała się wyłącznie na wózku inwalidzkim. W tym okresie wymiar czasowy koniecznej pomocy wynosił co najmniej 8h dziennie, co daje jej wartość w kwocie 6.512,00 zł (74 dni x 8h x 11 zł/h). Od czerwca 2016 r. powódka wymagała opieki co najmniej 4h dziennie, co daje wartość kwotową opieki w poszczególnych okresach 69.120,00 zł (7 miesięcy x 30 dni x 4h x 11 zł/h + 15 miesięcy x 30 dni x 4h x 18,60 zł + 11 miesięcy x 30 dni x 4h x 20 zł/h). Od dnia 1 marca 2019 r. i na przyszłość poszkodowana dochodzi w ramach renty na zwiększone potrzeby kwoty 1.200,00 zł, co odpowiada 2 godz. koniecznej opieki dziennie. Ponadto poszkodowana co miesiąc wydatkuje kwotę ok. 100,00 zł na zakup leków, ok. 200,00 zł na zabiegi rehabilitacyjne oraz ok. 100,00 zł na dojazdy, co łącznie daje kwotę 1.600,00 zł miesięcznie dochodzona w ramach renty na zwiększone potrzeby. Poszkodowana musiała korzystać także z prywatnych wizyt lekarskich, zabiegów rehabilitacyjnych, pobytów sanatoryjnych, na co dotychczas wydatkowała kwotę 5.169,46 zł.

Mając na uwadze zakres cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanej, konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego adekwatne jest zadośćuczynienie w wysokości 70.000,00 zł, zaś odszkodowanie w kwocie 80.801,46 zł z tytułu kosztów poniesionych – w okresie od dnia zdarzenia szkodzącego do dnia wystąpienia z pozwem – jest w ocenie powódki w pełni uzasadnione. Usprawiedliwione jest także żądanie renty na zwiększone potrzeby w kwocie po 1.600,00 zł miesięcznie. Z uwagi na uzupełniający charakter odpowiedzialności pozwanego pracodawcy otrzymane przez powódkę świadczenie odszkodowawcze z tytułu ubezpieczenia społecznego w kwocie 13.755,00 zł zostało uwzględnione przy ocenie wysokości należnych jej świadczeń uzupełniających dochodzonych pozwem.

Powódka wskazała również, iż w dniu 4 marca 2019 r. zawezwała pracodawcę do zawarcia próby ugodowej. Posiedzenie w przedmiocie tego wniosku zostało wyznaczone w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 19 lipca 2019 r. w sprawie o sygn. akt X Po 37/19. Pozwany nie stawił się na termin posiedzenia i nie zajął stanowiska w sprawie. Mając na uwadze powyższe koniecznym i celowym jest zdaniem powódki wystąpienie na drogę postępowania sądowego.

Odsetek ustawowych za opóźnienie powódka dochodzi od dnia 19 lipca 2019 r., kiedy to został wyznaczony termin do ewentualnego zawarcia ugody, na który pozwany nie stawił się.

(pozew – k. 3-15)

W odpowiedzi na pozew pozwany pracodawca wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z uiszczoną opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Pozwany na podstawie art. 84 k.p.c. wniósł także o zawiadomienie jego ubezpieczyciela Towarzystwa (...) S.A.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powódka przez cały okres zatrudnienia miała ważne i wystawione przez lekarza medycyny pracy zaświadczenie o braku przeciwskazań do podejmowania pracy na wykonywanym przez siebie stanowisku. Ryzyko zawodowe zajmowanego ostatnio przez powódkę stanowiska zostało opracowane przez zespół specjalistów już w 2003 r. i od tego czasu systematycznie było ono aktualizowane (ostatnia aktualizacja przed wypadkiem – 30 stycznia 2016 r.). Oceny dokonano metodą R. S., zgodnie ze standardami obowiązującymi w tym zakresie. W ocenie w pkt 13 zostało także zidentyfikowane zagrożenie polegające na przeciążeniu układu mięśniowo-szkieletowego personelu, którego źródłem mogła być długotrwała praca w wymuszonej pozycji ciała oraz ręczne prace transportowe. Zagrożenie to oszacowano jako akceptowalne zaś w zakresie niezbędnych środków profilaktycznych wskazano na promowanie zdrowego stylu życia oraz wykonywanie pracy zgodnie z zasadami ergonomii. Powódka w dniu 27 maja 2013 r. brała udział w szkoleniu okresowym B. (...) przeznaczonym dla personelu medycznego, gdzie omawiano zagrożenia związane z wykonywaną pracą i omawiane były metody ochrony przez nimi (w tym zagrożenia w postaci przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego).

Pozwany potwierdził, iż powódka w dniu 17 marca 2016 r., zgodnie z protokołem nr (...) z dnia 31 marca 2016 r., uległa wypadkowi przy pracy. Zespół powypadkowy stwierdził, że przyczyną wypadku było przeciążenie fizyczne spowodowane reakcją stresowa wybudzonego dziecka przy istniejącym schorzeniu kręgosłupa u powódki. Strona powodowa, będąc pouczona o możliwości wniesienia zastrzeżeń do protokołu, nie skorzystała z tego prawa.

Jednocześnie pozwany wskazał, iż zaprzecza podnoszonym w pozwie okolicznościom, że w trakcie w/w zdarzenia dziecko chwyciło powódkę za szyję i zapierając się bardzo mocno nogami o jej brzuch chciało wyjść z łóżka. Okoliczność ta nie znajduje potwierdzenia ani w protokole powypadkowym, ani w dokumentacji medycznej załączonej przez powódkę. Karta informacyjna z Wojewódzkiego Szpitala im. (...) w Ł. w epikryzie wskazuje bowiem, że dolegliwości bólowe pacjentka łączy z momentem przytrzymania dziecka podczas pracy, a nie jego dźwigania. Pozwana zaprzeczyła również, że wykonywanie pracy na w/w stanowisku wymaga asysty drugiego pracownika. Organizacja pracy pielęgniarek na oddziale odbywa się zgodnie z rozporządzeniem MZ z 16 grudnia 2016 r. w sprawie standardu opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii, gdzie określono, że 1 pielęgniarka przypada na 4 pacjentów. Natomiast w chwili wypadku na sali wybudzeniowej przebywało tylko dwoje dzieci i dwie pielęgniarki anestezjologiczne.

Po przedstawieniu przez powódkę orzeczenia zaliczającego ją do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności została ona skierowana przez pracodawcę do lekarza medycyny pracy celem wydania zaświadczenia o braku przeciwskazań do wykonywania obowiązków na stanowisku specjalistki pielęgniarki Przychodni (...) pomimo, iż pracodawca nie był do tego zobligowany przepisami prawa. Wydane zostało zaświadczenie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na w/w stanowisku. Nadto czas pracy powódki po przedstawieniu orzeczenia lekarskiego na wniosek lekarza medycyny pracy został skrócony do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

Pozwany podkreślił, iż w jego ocenie, jeżeli dana osoba nie wymaga przystosowania to pracodawca nie ma takiego obowiązku. Pozwany zaprzeczył przy tym, że nie było przestrzegane postanowienie zawarte w orzeczeniu lekarskim o wykonywaniu pracy w warunkach chronionych. W pozwanym Instytucie przeprowadzono systematycznie oceny ryzyka stanowisk pracy, a powódka legitymowała się ważnym orzeczeniem lekarza medycyny pracy. Miała także skrócony czas pracy oraz korzystała z dodatkowych urlopów rehabilitacyjnych.

Pozwany zaprzeczył również, aby w wyniku wypadku uległy zwiększeniu potrzeby powódki wykazane w zestawieniu kosztów w zakresie odszkodowania i renty na przyszłość, a przynajmniej w pełnym zakresie wskazanym przez powódkę. Już przed wypadkiem powódka była osobą niepełnosprawną z orzeczeniem stopnia niepełnosprawności umiarkowanego, a z orzeczenia wynika, że potrzebowała wsparcia w życiu codziennym oraz wymagała korzystania z zabiegów rehabilitacyjnych oraz środków zaopatrzenia rehabilitacyjnego. Powódka już przed wypadkiem korzystała z zabiegów rehabilitacyjnych – na co pracodawca przyznawał jej dodatkowy płatny urlop. Dodatkowego, w ocenie strony pozwanej, nie można pomijać, że powódka nie wyraziła zgody na zabieg chirurgiczny, co może mieć wpływ na jej potrzeby w zakresie pomocy osób trzecich oraz sprzętu rehabilitacyjnego i przyjmowanych lekarstw.

W ocenie pozwanego brak jest jego winy. Powódka nie wykazała jakoby do urazu doszło wskutek niezapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Brak jest także normalnego związku przyczynowego pomiędzy działaniami pozwanego a stwierdzonym u powódki urazem kręgosłupa. Powódka nie wykazała jakoby pomiędzy rzekomym świadczeniem przez powódkę pracy w warunkach niezapewniających bezpieczeństwa a powstaniem urazu istniał adekwatny związek przyczynowy. Samo pochylenie nad pacjentem nie może być uznane za pracę wykonywaną w pozycji wymuszonej.

Z ostrożności procesowej pozwany wskazał, iż żądana przez powódkę kwota w wysokości 70.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie jest „odpowiednią sumą” w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. Nie jest także kwotą utrzymaną w rozsądnych granicach ani nie stanowi realnie kompensacyjnej wartości. Powódka nie wykazała, aby po wypadku zwiększyły się jej potrzeby co skutkowałoby wypłatą odszkodowania w dochodzonej wysokości, jak również renty miesięcznej na zwiększone potrzeby. Nie można również pomijać – zdaniem strony pozwanej, że powódka w załączonych do pozwu fakturach wskazuje nadto środki higieniczne związane z jej chorobą niezależną od zaistniałego zdarzenia np. zakup pielucho majtek, które związane są z jej chorobą podstawową wypadaniem dna macicy, z czym związany jest brak kontroli pracy zwieraczy.

(odpowiedź na pozew – k. 103-108 verte)

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2019 r. I. K. została zwolniona od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie – k. 98)

Zarządzeniem z dnia 29 stycznia 2020 r. tut. Sąd zawiadomił (...) S.A. w S.. o toczącym się w n/n sprawie postępowaniu oraz o wniosku pozwanego o przypozwanie ubezpieczyciela. Pomimo prawidłowego powiadomienia Towarzystwo nie zajęło stanowiska w sprawie.

(zarządzenie – k. 289)

Na ostatniej rozprawie z dnia 14 października 2024 r. pełnomocnik powódki poparł powództwo oraz wniósł o nieobciążenie powódki kosztami sądowymi. Natomiast w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(stanowisko końcowe powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):24:49-00:28:12 – koperta k. 990)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka I. K. urodziła się w dniu (...) Z zawodu jest pielęgniarką.

(bezsporne)

Pozwy Instytut Centrum (...) w Ł. został zarejestrowany w KRS jako instytut badawczy w dniu 20 grudnia 2001 r. (KRS: (...)). Przeważającym przedmiotem jego działalności jest prowadzenie badań naukowych oraz prac badawczo - rozwojowych w zakresie położnictwa, ginekologii i pediatrii, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki prenatalnej i neonatologii, a także wdrażanie tych wyników w praktyce, upowszechnianie wyników prac w zakresie położnictwa, ginekologii i pediatrii, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki prenatalnej i neonatologii, a także wdrażanie tych wyników w praktyce, działalność w zakresie doskonalenia metod prowadzenia badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych, opracowywanie analiz, ocen i ekspertyz w zakresie położnictwa, ginekologii i pediatrii, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki prenatalnej i neonatologii, a także wdrażanie tych wyników w praktyce.

(bezsporne, a nadto odpis z KRS – k. 110-112 verte)

I. K. rozpoczęła pracę w Instytucie Centrum (...) w Ł. w Klinice (...) na stanowisku pielęgniarki oddziałowej w dniu 24 listopada 1987 r. Następnie została oddelegowana do pracy w charakterze specjalistki pielęgniarki w (...) Przychodni (...), III Klinice (...) oraz w P. (...)

(bezsporne, a nadto aneksy do omów o pracę – k. 20-23)

Od 2001 r. powódka leczy się z powodu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowego. W 2009 r. rozpoznano u powódki przepuklinę jąder miażdżystych C5/C6 i C6/C7, brachialgię lewostronną. Przeszła dwie operacje neurochirurgiczne: laminektomię L4, L5 oraz usunięcie przepukliny jądra miażdżystego L3/L4.

(karta informacyjna z Kliniki (...) w Ł. – k. 24, karta informacyjna z Kliniki (...) w Ł. – k. 25)

Przed operacją kręgosłupa powódka miała problemy z nietrzymaniem moczu, ale operacja jej pomogła i te dolegliwości ustały.

(zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25 - 00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49-01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57-00:14:16 – koperta k. 990)

Orzeczeniem z dnia 30 września 2010 r. Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Ł. zaliczył powódkę do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie zostało wydane na stałe. W orzeczeniu wskazano, iż niepełnosprawność istnieje od 2001 r. W zakresie wskazań dotyczących pracy uznano, że powódka powinna wykonywać pracę w warunkach chronionych.

(orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 20)

Po przedłożeniu w/w orzeczenia pracodawcy powódka została skierowana do lekarza medycyny pracy celem wydania zaświadczenia o braku przeciwskazań do wykonywania obowiązków na stanowisku specjalistki pielęgniarki Przychodni (...) i chorób metabolicznych. W dniu 19 października 2010 r. wydano zaświadczenie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy na w/w stanowisku.

(zaświadczenie lekarskie z dnia 19 października 2010 r. – k. B/131 akt osobowych)

Czas pracy powódki po przedstawieniu orzeczenia lekarskiego na wniosek lekarza medycyny pracy został skrócony do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.

(aneks do umowy o pracę – k. (...) akt osobowych)

W 2010 r. powódka przegrała konkurs na pielęgniarkę oddziałową. Powódka bardzo to przeżyła, ponieważ ze stanowiska pielęgniarki oddziałowej, które zajmowała do 2010 r. została przeniesiona do pracy z małymi dziećmi. Poza tym po przeniesieniu jej do Kliniki (...) – praca z małymi dziećmi była dla niej bardzo stresująca, a po przeniesieniu do Kliniki (...), starała się pracować tak jak inne pielęgniarki młodsze, sprawne fizycznie, co bardzo obciążyło ją psychicznie. Wypadek – jak twierdzi wyzwolił u niej rozżalenie.

Orzeczeniami z dnia 30 maja 2014 r. oraz 18 maja 2015 r. poszkodowana została uznana za zdolną do wykonywania pracy w Zakładzie (...) i I. (...) w charakterze specjalistki. Badania były ważne do 31 maja 2017 r. W orzeczeniach nie zostały wpisane żadne ograniczenia.

(orzeczenia lekarskie – k. 27)

Przed wypadkiem powódka korzystała z turnusów rehabilitacyjnych na które pracodawca przyznawał jej dodatkowy urlop. Wcześniej powódka leczyła się w ramach NFZ, ale kiedy zaczęła pracę na sali wybudzeń zaczęła korzystać z zabiegów u osteopaty po to, żeby się lepiej i pewniej czuć.

(pismo powódki – k. B/64 akt osobowych, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25-00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49 - 01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57 - 00:14:16 – koperta k. 990)

Ryzyko zawodowe zajmowanego ostatnio przez powódkę stanowiska zostało opracowane przez zespół specjalistów już w 2003 r. i od tego czasu systematycznie było ono aktualizowane (ostatnia aktualizacja przed wypadkiem – 30 stycznia 2016 r.). Oceny dokonano metodą R. S., zgodnie ze standardami obowiązującymi w tym zakresie. W ocenie w pkt 13 zostało zidentyfikowane zagrożenie polegające na przeciążeniu układu mięśniowo - szkieletowego personelu, którego źródłem mogła być długotrwała praca w wymuszonej pozycji ciała oraz ręczne prace transportowe. Zagrożenie to oszacowano jako akceptowalne zaś w zakresie niezbędnych środków profilaktycznych wskazano na promowanie zdrowego stylu życia oraz wykonywanie pracy zgodnie z zasadami ergonomii. W Instytucie obowiązuje również PP/2-ŚO Program Zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...). Powódka zapoznała się z w/w dokumentami.

(ocena ryzyka zawodowego – k. 117, procedura PP/2 – ŚO Program zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...) k. 123-130 verte, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25-00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49 - 01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57- 00:14:16 – koperta k. 990)

Powódka w dniu 27 maja 2013 r. brała udział w szkoleniu okresowym B. (...) przeznaczonym dla personelu medycznego, gdzie poruszone zostały kwestie zagrożeń związanych z wykonywaną pracą wraz z metodami ochrony przed nimi. Omówione zostały m.in. zagrożenia czynnikami psychofizycznymi – czynniki fizyczne (statyczne i dynamiczne) oraz obciążenia nerwowo-psychiczne (obciążenia umysłu, niedociążanie lub przeciążenie percepcyjne, obciążenia emocjonalne), stres, mobbing, w tym czynniki fizyczne – transport ręczny, przyczyny zmian przeciążeniowych układu ruchu, a także ochrona przed przeciążeniami układu mięśniowo-szkieletowego, sposoby ograniczenia wysiłku fizycznego przy ręcznych pracach transportowych, metody prewencji oraz najważniejsze zasady podnoszenia i przemieszczania ciężarów i pacjentów (film instrukcyjny pt. Mniej dźwigaj, autor (...)).

(szczegółowy program szkolenia okresowego wyższy i średni personel medyczny – k. 118-121 verte, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25-00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49-01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57-00:14:16 – koperta k. 990)

Praca na Pododdziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pediatrycznej w sali wybudzeń była pracą samodzielną. Do obowiązków powódki należało przyjęcie dziecka po operacji po wczesnym etapie wybudzenia. Były to dzieci do 18 roku życia. Zadaniem powódki podczas pracy na w/w oddziale było doprowadzenia do wybudzenia się dziecka po zabiegu i doprowadzenie do takiego stanu, żeby mogło wrócić na swój oddział.

Powódka miała obserwować pacjenta w okresie wczesnooperacyjnym, sprawdzać tętno, temperaturę, stan świadomości i oddech, wzywać lekarzy, gdy zachodzi taka potrzeba oraz prowadzić dokumentację medyczną. W zależności od wieku pacjenta stan wybudzenia przebiegał w różny sposób, dzieciom starszym można wytłumaczyć pewne rzeczy, natomiast w przypadku młodszych dzieci zdarza się, że budzą się raptownie, z płaczem. Na salę wybudzeń przydzielone są zawsze 2 pielęgniarki. Jedna pielęgniarka przypada na 4 stanowiska wybudzenia. Ogólnie na sali jest około 7 miejsc, ale co do zasady na sali przebywa ok. 5 pacjentów.

(zeznania świadka D. K. na rozprawie z dnia 21 września 2020 r. e - protokół (...):03:24-00:28:20 – koperta k. 325)

Powódka mogła wybrać sobie pracę na intensywnej terapii, ponieważ są jeszcze inne odcinki w pododdziale. Powódka wybrała najlżejszą część, ponieważ nie wymagała ona specjalnego przygotowania. Na pozostałych dwóch poddziałach zachodziła konieczność przeniesienia, dźwignięcia pacjenta. Natomiast sama powódka szybko wdrożyła się w swoje obowiązki. Nie zgłaszała zastrzeżeń w związku z tym, że ma ustalony stopień niepełnosprawności. Pracownik musi podpisać, że przyjmuje orzeczenie lekarza dopuszczające go do pracy.

(zeznania świadka D. K. na rozprawie z dnia 21 września 2020 r. e - protokół (...):03:24-00:28:20 – koperta k. 325)

Mimo to powódka nie czuła się dobrze na tym stanowisku, ponieważ wcześniej pracowała jedynie z dorosłymi pacjentami i uważała, że nie posiada odpowiedniej wiedzy. Nie miała uprawnień pielęgniarki anestezjologicznej. Dodatkowo uważała, że pracodawca nie powinien narażać jej na dźwiganie.

W dniu 16 marca 2021 r. powódka pełniła obowiązki w sali wybudzeń. Ok. godz. 12:00 na salę przywieziono dziewczynę w wieku 6 lat, ważącą ok. 20 kilo, po operacji oczu. W trakcie wybudzania ze znieczulenia ogólnego nastąpiła u niej niekontrolowana reakcja stresowa. Dziecko wyrywało się, chciało zerwać opatrunek z oczu i iść do rodziców. Poszkodowana próbowała przytrzymać dziecko, żeby uniemożliwić mu upadek z łózka. W tym momencie poczuła silny ból w okolicach biodra. Powódka odczuwając coraz silniejszy ból zaczęła krzyczeć wołając o pomoc. Na salę wbiegł lekarz anestezjolog, a powódka zadzwoniła do swojego bezpośredniego zwierzchnika pracującego na stanowisku pielęgniarza oddziałowego – D. K. z prośbą o pomoc.

(protokół powypadkowy – k. 47-49, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25-00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49 - 01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57 - 00:14:16 – koperta k. 990)

Powódka działała w silnym stresie, choć odczuwała bardzo mocny ból. W pewnym momencie straciła przytomność. Doszło także do niekontrolowanego oddania moczu. Obudziła się na łóżku z podpiętą kroplówką.

W dniu wypadku na sali nie było wielu pacjentów. Oprócz powódki swoje obowiązki pełniła również druga pielęgniarka. Nie widziała jednak całego zdarzenia, ponieważ zajmowała się innym pacjentem.

Wezwany został zespół ratownictwa medycznego, który o godz. 13:58 przetransportował powódkę do Szpitala im. (...) w Ł., gdzie udzielono jej pierwszej pomocy w Izbie Przyjęć.

W wyniku tego zdarzenia u powódki rozpoznano rwę kulszową z objawami porażenia. Neurochirurg konsultujący powódkę stwierdził, że doszło do rotacji trzonów w miejscu, które wcześniej było już operowane. Powódce zaproponowano zabieg chirurgiczny, jednak nie wyraziła na niego zgody. Została wypisana do domu z zaleceniami dalszego leczenia w poradni chirurgicznej.

(zaświadczenie z Wojewódzkiej (...) w Ł. – k. 28, karta informacyjna z Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. – k. 29 - 31)

Powódka bała się wyrażenia zgody na operację, ponieważ jednym z powikłań był nawet paraliż. Pozostała w szpitalu jeden dzień. Następnie sanitariusze na noszach przetransportowali ją do domu. Pozostała jej jedynie możliwość rehabilitowania się.

W związku z powyższym zastosowano leczenie zachowawcze. W okresie od 8 czerwca 2016 r. do 1 lipca 2016 r. powódka była hospitalizowana w Centrum (...) w T. (...).

(karta informacyjna z Wojewódzkiego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum (...) w Ł. – k. 32)

Powódka nie poruszała się po wypadku. Na początku nosił ją mąż, później wypożyczył wózek inwalidzki. W tym czasie powódka mieszkała tylko z mężem. Mąż powódki, żeby się nią opiekować brał specjalnie urlop wypoczynkowy i inne dni wolne. Starsza córka powódki również specjalnie wzięła urlop, żeby przyjechać z Irlandii. Po wyjeździe starszej córki przyjechała do niech młodsza córka, która miała możliwość pracy zdalnej. Członkowie rodziny zabrali powódkę do osteopaty, który pomagał jej jeszcze przed wypadkiem.

Powódka jeździła wózkiem po domu, potem chodziła z balkonikiem. Powódka dokonała wynajęcia wózka przez pół roku, zakupu balkonika, kupowała pampersy, bardzo drogie leki (podskórne, domięśniowe). Łącznie wydatkowała minimum tysiąc złotych miesięcznie. Dzięki zabiegom u osteopaty powódka doszła do takiego stanu, że może samodzielnie chodzić, jest w miarę samodzielna.

Przed wypadkiem powódka nie potrzebowała pomocy innych. Do pracy kupiła sobie specjalną bieliznę, która trzymała jej kręgosłup. Obecnie nie może nic dźwigać, z domu wychodzi tylko z mężem. Jeśli musi to jedzie taksówką, ale bardzo ją boli kręgosłup, bo czuje każde odbicie samochodu. Boi się sama wychodzić. Powódka co prawda wykonuje pewne czynności w domu, ale musi odpoczywać i wykonywać w międzyczasie ćwiczenia. Ogromnym wysiłkiem jest dla niej ubranie się samodzielnie. Po wypadku przytyła 20 kg z uwagi na brak ruchu.

W związku ze zdarzeniem powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim od pracy od dnia 18 marca 2016 r. do 15 września 2016 r.

( (...) k. 51-58)

Pozwany pracodawca sporządził protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w którym stwierdził, że zdarzenie z dnia 17 marca 2016 r. jest wypadkiem przy pracy. Zespół wypadkowy po przeanalizowaniu przyczyn i okoliczności wypadku, wysłuchaniu wyjaśnień poszkodowanej oraz informacji świadka stwierdził, że poszkodowana posiada orzeczony przez orzecznika ZUS stopień niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym w związku ze zmianami pourazowymi kręgosłupa pracowała na Pododdziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pediatrycznej bez jakichkolwiek ograniczeń ze strony lekarza zakładowego w zaświadczeniu dopuszczającym do pracy na zajmowanym stanowisku. Stwierdzono, że przyczyną wypadku był uraz kręgosłupa spowodowany niewygodną pozycją oraz fizyczne przeciążenie reakcją wybudzanego z ogólnego znieczulenia pacjenta.

Nie stwierdzono nieprzestrzegania przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia. Nie stwierdzono, że wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez poszkodowanego pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Nie stwierdzono u powódki stanu nietrzeźwości albo użycia środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniających się w znacznym stopniu do powstania wypadku przy pracy.

(protokół powypadkowy – k. 47-49)

Powódka nie złożyła uwag ani zastrzeżeń do w/w protokołu.

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 30 sierpnia 2016 r. powódka została uznana za niezdolną do pracy.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 30 sierpnia 2016 r. – k. 59-59 verte)

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 30 kwietnia 2019 r. został powódce przyznany trwały uszczerbek na zdrowiu wynoszący w sumie 19% (w tym 9% z pkt 94c i 10% z pkt 181u). Komisja Lekarska ZUS w dniu 22 maja 2019 r. zmieniła orzeczenie i ostatecznie przyznała powódce 15% trwałego uszczerbku na zdrowiu z pkt 94c. W związku z powyższym decyzją ZUS z dnia 6 czerwca 2018 r. powódce wypłacono kwotę 13.755,00 zł tytułem jednorazowego odszkodowania.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 30 kwietnia 2019 r. – k. 62-63, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS – k. 64, decyzja z dnia 6 czerwca 2018 r. – k. 65)

Powódka została zarejestrowana w (...) w dniu 11 kwietnia 2016 r. Rozpoznano u niej umiarkowany epizod depresji. Wdrożone zostało leczenie, które trwało niecały rok (do okresu zimowego).

(dokumentacja medyczna z (...) – k. 41-46 verte, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25 - 00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49-01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57-00:14:16 – koperta k. 990)

Ubezpieczona po wypadku korzystała z pomocy osteopaty i zabiegów fizjoterapeutycznych. Jeden zabieg kosztował ok. 130 zł.

(trzy skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne – k. 33-35 verte, skierowanie na zabiegi do Przychodni (...) w Ł. – k. 36, zapis wizyt w Centrum Osteopatii i (...) Manualnej w Ł. – k. 37 karta wypisowa z leczenia sanatoryjnego – k. 38, zaświadczenie od fizjoterapeuty A. O. – k. 39-40, zaświadczenie z Centrum Osteopatii – k. 321, faktura nr (...) – k. 322)

Powódka korzystała z prywatnych wizyt lekarskich i pobytów sanatoryjnych, na co łącznie wydała kwotę 5169,46 zł.

(umowa wypożyczenia sprzętu rehabilitacyjnego – k. 66, zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne – k. 67-67 verte, dowód wpłaty na kwotę 100 zł – k. 68, faktura nr (...) na kwotę 1200,00 zł – k. 69, faktura nr (...) z planem zabiegów na kwotę 240 zł – k. 70-70 verte, faktura VAT nr (...) na kwotę 1987,10 zł – k.71, faktura nr (...) na kwotę 400 zł – k. 72, faktura nr (...) na kwotę 72 zł – k.73, faktura nr (...) na kwotę 104,99 zł – k. 74,, faktura nr (...) na kwotę 51,20 zł – k. 75, faktura nr (...) na kwotę 18 zł – k.76, faktura nr (...) na kwotę 10,41 zł – k.77, faktura na kwotę (...) na kwotę 10,00 zł – k. 78, faktura nr (...) na kwotę 44 zł – k. 79, faktura nr (...) na kwotę 30 zł – k. 80, faktura nr (...) na kwotę 161,67 zł – k. 81, faktura nr (...) na kwotę 13,99 zł – k. 82, faktura nr (...) na kwotę 456,30 zł, paragon na kwotę 47,98 zł – k. 84, paragon na kwotę 84,97 zł, paragon na kwotę 45,98 zł – k. 85, paragon na kwotę 134,38 zł – k. 85, paragon na kwotę 150 zł – k. 86, paragon na kwotę 11,98 zł – k. 87, paragon na kwotę 58,96 zł – k. 87, paragon na kwotę 23,97 zł – k. 87, paragon na kwotę 26,58 zł – k. 87)

Stawki pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze w dni powszednie (od poniedziałku do piątku) na terenie miasta Ł. w okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2016 r. wynosiły 11 zł/h, od 1 stycznia 2017 r. do 31 marca 2018 r. 18,60 zł/h, od 1 stycznia 2018 r. do chwili obecnej – 20,00 zł/h. W soboty, niedziele i święta stawka pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze w/w terminach wynosi 22,00 zł/h.

(informacja z (...) k. 96)

Decyzją z dnia 20 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał powódce emeryturę od dnia 4 kwietnia 2017 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Obecnie emerytura powódki wynosi ok. 7-8 tysięcy zł.

(decyzja z dnia 20 kwietnia 2017 r. – k. bez numeru akt osobowych, zeznania powódki na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):20:25-00:24:49 – koperta k. 990 w związku z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 15 lipca 2020 r. e-protokół (...):03:49-01:23:35 – koperta k. 319 i na rozprawie z dnia 14 października 2024 r. e-protokół (...):04:57-00:14:16 – koperta k. 990)

Powódka pismem z dnia 4 marca 2019 r. zawezwała pracodawcę do zawarcia próby ugodowej. Termin posiedzenia przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia, X Wydziałem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych został wyznaczony na dzień 19 lipca 2019 r. (sygn. akt X Po 37/19). Strona pozwana nie stawiła się na termin posiedzenia.

(wniosek wraz z potwierdzeniem nadania – k. 88-94 verte, zawiadomienie o posiedzeniu – k. 95)

Na podstawie akt sprawy biegły z zakresu B. (...) ustalił następujące przyczyny wypadku I. K. w dniu 17 marca 2016 r.: przyczyny wypadku wynikające z nieprawidłowości technicznych: przyczyna pośrednia – wykonywanie przez powódkę czynności przy wybudzanym pacjencie w wymuszonej pozycji ciała, nieuwzględnienie w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego, ryzyka związanego z wykonywaniem czynności wybudzania pacjenta przez osobę z orzeczonym stopniem niepełnosprawności.

Przyczyny wypadku wynikające z nieprawidłowych zachowań człowieka: przyczyna bezpośrednia – gwałtowny odruch pacjentki przytrzymywanej przez I. K., przyczyna pośrednia – niekontrolowane ruchy wybudzanej pacjentki, zaskoczenie powódki gwałtowna reakcją pacjentki. We wskazanych przyczynach biegły nie odniósł się do postępowania powódki zgodnie lub niezgodnie z obowiązującymi przepisami, ze względu na brak odniesienia w aktach sprawy do obowiązujących w dniu 17 marca 2016 r. na terenie (...) zaleceń, zasad, przepisów oraz instrukcji bezpieczeństwa pracy „podczas wykonywania opieki pielęgniarskiej przy pacjentach wybudzanych po zabiegach chirurgicznych”.

Niezapewnienie przez pracodawcę takich zaleceń, zasad, przepisów oraz instrukcji bezpieczeństwa pracy „podczas wykonywania opieki pielęgniarskiej przy pacjentach wybudzanych po zabiegach chirurgicznych” może stanowić pośrednią przyczynę wypadku przy pracy w dniu 17 marca 2016 r., wynikającą z nieprawidłowej organizacji pracy.

Pracodawca nie zapewnił dokonania prawem przewidzianych czynności dla organizacji pracy w sposób zgodny z przepisami, ponieważ w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez powódkę w dniu 17 marca 2016 r. nie uwzględniono możliwości wystąpienia zdarzeń dynamicznych, gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K. uległa w dniu 17 marca 2016 r. oraz miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K., takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan, a także indywidualnych predyspozycji I. K., takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika i wynikających z orzeczenia wskazań dotyczących warunków zatrudnienia.

W dokumentach zawartych w aktach sprawy, brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) wskazanych w przepisach obowiązków wobec I. K., wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K.. Podkreślenia zdaniem biegłego wymaga, iż w Protokole Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. (zatwierdzonym przez Zastępcą Dyrektora (...)), ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu w dniu 17 marca 2016 r. uległa powódka w pkt 9 „Wnioski i zalecenia profilaktyczne”, zespół powypadkowy (...) zapisał m.in. zaleca się w związku z orzeczonym w przez ZUS stopniem niepełnosprawności dokonać zmiany stanowiska pracy na odpowiednie do posiadanych przez poszkodowaną schorzeń. W opinii biegłego, na podstawie powyższych zaleceń, logicznie wnioskować można o uznanie przez zespół powypadkowy (...), iż stanowisko, na którym I. K. wykonywała czynności w dniu 17 marca 2016 r. nie było odpowiednie dla dolegliwości posiadanych przez I. K., związanych z orzeczony umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W związku z powyższym, pracodawca (...) nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy, odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Z obowiązujących przepisów wynika, iż na podstawie oceny ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń. Z zawartych w aktach sprawy dokumentach tj. oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą na terenie (...) z uwzględnieniem informacji zawartych w Programie zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...) wynika, iż w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarki intensywnej terapii” – w pkt Osoby pracujące na stanowisku: nie uwzględniono zatrudnienia osoby niepełnosprawnej ze wskazaniami „zatrudnienia w warunkach chronionych”, w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarka intensywnej terapii” w pkt Niedogodności i inne zdarzenia wykryte w czasie dotychczasowej pracy: nie uwzględniono gwałtownych reakcji wybudzanych pacjentów, w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarki intensywnej terapii” – w pkt 13 Przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego: nie uwzględniono zagrożenia wynikającego z postępowania w sytuacjach gwałtownych reakcji wybudzanych pacjentów, w treści Programu zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...) nie uwzględniono grup szczególnego ryzyka tj. m.in. osób niepełnosprawnych. Ze względu na nieuwzględnienie możliwości wystąpienia zdarzeń dynamicznych,

gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w dniu 17 marca 2016 r. w opisanych w protokole powypadkowym okolicznościach wypadku oraz indywidualnych predyspozycji pracownika, takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) obowiązków wobec powódki, wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobą z orzeczonym stopniem niepełnosprawności wskazanych w art. 207 § 2 k.p. oraz §39a rozporządzenia (...) i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów B. (...).

Pracodawca nie zapewnił dokonania prawem przewidzianych czynności dla organizacji pracy w sposób zgodny z przepisami, ponieważ w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez I. K. w dniu 17 marca 2016 r. nie uwzględniono możliwości wystąpienia zdarzeń gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K. uległa w dniu 17 marca 2016 r. oraz indywidualnych predyspozycji pracownika, takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika i wynikających z Orzeczenia wskazań dotyczących warunków zatrudnienia. W dokumentach zawartych w aktach sprawy, brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) obowiązków wobec powódki dla zagwarantowania bezpiecznych warunków pracy wykonywanej przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w Orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K..

W protokole Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. (zatwierdzonym przez Zastępcę Dyrektora), ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległa w dniu 17 marca 2016 r. powódka, w pkt 9 Wnioski i zalecenia profilaktyczne zespół powypadkowy (...) zapisał m.in. „Zaleca się w związku z orzeczonym przez ZUS stopniem niepełnosprawności dokonać zmiany stanowiska pracy na odpowiednie do posiadanych przez poszkodowaną schorzeń”. W opinii biegłego w związku z powyższym można stwierdzić, iż pracodawca nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W dokumentach zawartych w aktach sprawy, brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) wskazanych w przepisach obowiązków wobec powódki, dla zagwarantowania bezpiecznych warunków wykonywanej przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w Orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K.. Biegły podkreślił, iż w protokole Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. (zatwierdzonym przez Zastępcę Dyrektora), ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległa w dniu 17 marca 2016 r. powódka, w pkt 9 Wnioski i zalecenia profilaktyczne zespół powypadkowy (...) zapisał m.in. „Zaleca się w związku z orzeczonym przez ZUS stopniem niepełnosprawności dokonać zmiany stanowiska pracy na odpowiednie do posiadanych przez poszkodowaną schorzeń”. W opinii biegłego na podstawie powyższych zaleceń, logicznie wnioskować można o uznaniu przez zespół powypadkowy, iż stanowisko, na którym powódka wykonywała czynności w dniu 17 marca 2016 r. nie było odpowiednie dla dolegliwości posiadanych przez I. K., związanych z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W związku z powyższym stwierdzić można, iż pracodawca nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy, odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Dodatkowo dla właściwego działania pracodawcy w zakresie wymaganego zatrudnienia pracownika w warunkach chronionych (w tym określenie warunków chronionych wymaganych przy zatrudnieniu I. K.), istotne było działanie lekarza medycyny pracy, wydającego orzeczenie o braku przeciwskazań do pracy wykonywanej przez I. K. na stanowisku pielęgniarka specjalistka. Z dokumentów zawartych w aktach sprawy wynika, że zaświadczenie lekarskie z dnia 14 stycznia 2014 r. potwierdzające uzasadnione stanem zdrowia stosowanie skróconego czasu pracy I. K. oraz zaświadczenie lekarskie z dnia 30 maja 2014 r. (ważne do 31 maja 2017 r.) potwierdzające brak przeciwskazań do pracy na stanowisku specjalistki pielęgniarki w Pododdziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pediatrycznej wydała dr I. S. – lekarz zakładowy, należąca do zespołu oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą na stanowisku pielęgniarka intensywnej teparii (...) Klinika (...) i Intensywnej Terapii Medycznej, Pododdział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pediatrycznej, Intensywna Terapia Kardiochirurgiczna z B. Operacyjnym – opracowanie 30 stycznia 2016 r.

(pisemna opinia biegłego z zakresu B. (...) J. K. – k. 557-565 verte, uzupełniające pisemne opinie biegłego z zakresu B. (...) J. K. – k. 600-614, k. 643- 654, k.680-686, k. 821-827)

Biegła z zakresu rehabilitacji medycznej stwierdziła, iż w dniu 17 marca 2016 r. powódka doznała urazu kręgosłupa, skutkiem, którego był zespół bólowy odcinka lędźwiowo - krzyżowego z objawami rwy kulszowej. Skutkiem urazu był zespół bólowy lędźwiowo - krzyżowy o dużym nasileniu, z ograniczeniem ruchów kręgosłupa, upośledzenie chodzenia.

Zakres cierpień fizycznych był duży w pierwszych 3 miesiącach. Po rehabilitacji w oddziale rehabilitacji stacjonarnej, bóle kręgosłupa istotne zmniejszyły się, poprawiły się ruchy kręgosłupa, powódka chodziła samodzielnie do 150 m. Cierpienie fizyczne zmniejszyły się do umiarkowanych. Aktualne cierpienia fizyczne biegła ocenia nadal jako umiarkowane. Za cierpienia fizyczne odpowiadają bóle kręgosłupa oraz ograniczenia sprawności powódki. Po analizie dostępnej dokumentacji biegła uważa, iż obecne cierpienia fizyczne są łącznym wynikiem zaawansowanych samoistnych zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych kręgosłupa oraz skutków przedmiotowego wypadku. Uszczerbek na zdrowiu jest ustalany po zakończeniu leczenia i rehabilitacji, stąd biegła nie wypowiada się na temat uszczerbku na zdrowiu powódki bezpośrednio po wypadku z 17 marca 2016 r.

Z punktu widzenia specjalności biegłej z zakresu rehabilitacji medycznej powódka w wyniku wypadku z 17 marca 2016 r. doznała trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 10% wg poz. 94c według załącznika do Rozporządzenia (...) z dnia 18 grudnia 2002 r. poz. 1974, opubl. w Dz. U. Nr 234 z dnia 18 grudnia 2002 r. (zakres 5-25%). Naruszenie sprawności jakiego doznała powódka podczas wypadku nie rokuje poprawy, uszczerbek jest trwały – według ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadów przy pracy i chorób zawodowych. Dziennik Ustaw Nr 199 Poz. 1673 rozdz. 2 art. 11.

Łączny uszczerbek na zdrowiu powódki będący skutkiem znamion chorobowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego wynosi 15 %. Przed wypadkiem powódka była leczona od kilkunastu lat z powodu dyskopatii lędźwiowo-krzyżowej wynosi 15 %. Przed wypadkiem powódka była leczona od kilkunastu lat z powodu dyskopatii lędźwiowej z objawami rwy kulszowej prawostronnej, w 2001 r. była z tego powodu operowana. Po operacji nadal występowały zaostrzenia choroby (np. podczas rehabilitacji w oddziale rehabilitacji dziennej w 2015 r.) stąd biegła uznaje, iż uszczerbek spowodowany chorobą samoistną wynosi 5%. Z powodu objawów choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa w 2010 r. powódka miała orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności na stałe. W związku z tym trwały uszczerbek na zdrowiu będący skutkiem przedmiotowego wypadku 15%-5%= 10%.

Wypadek spowodował czasowe utrudnienia życia codziennego powódki. Utrudnienia występowały w czynnościach wymagających dźwigania, schylania, długie przebywanie w pozycjach siedzących i stojących.

Obecnie są wskazania z zakresu farmakoterapii, obejmują leki przeciwbólowe. Szacunkowo miesięczny koszt to ok. 30 zł.

Powódka wymaga okresowej rehabilitacji. Wskazania do rehabilitacji powódki wynikają z bólu i ograniczenia ruchów kręgosłupa. Wskazana jest rehabilitacja ambulatoryjna w ilości 4 x 10 dniowych cykli zabiegów w roku lub 2 x 10-dniowych cykli oraz jednej 3 tygodniowej rehabilitacji w ośrodku dziennym.

W ramach rehabilitacji wskazane są zabiegi fizykalne na kręgosłup lędźwiowo - krzyżowy np. laseroterapia, naświetlanie lampą sollux, krioterapia miejscowa oraz ćwiczenia na kręgosłup oraz kończyny.

Poza tym powódka może być rehabilitowana, co dwa lata w sanatorium uzdrowiskowym. Stan powódki jest przewlekły, rehabilitacja ma na celu utrzymanie obecnej sprawności, zmniejszenie odczuć bólowych oraz poprawę sprawności. Powódka może być rehabilitowana w trybie planowym w ramach NFZ. Nie ma konieczności do korzystania z rehabilitacji prywatnej.

Po wypadku powódka wymagała pomocy osób trzecich w okresie zwiększonych dolegliwości bólowych. Przez ok. 3 miesiące wymagała pomocy osób trzecich średnio 4h dziennie. Pomoc była potrzebna w czynnościach wymagających schylania, dźwigania i chodzenia, jak częściowo kąpiel, częściowo ubieranie oraz prowadzenie gospodarstwa domowego. Po wypisaniu z oddziału rehabilitacji, stan funkcjonalny powódki uległ poprawie i zmniejszyły się bóle kręgosłupa. Przez kilka miesięcy powódka wymaga pomocy osób trzecich średnio 2h dziennie. Pomoc była potrzebna częściowo w czynnościach wymagających schylania, dźwigania i chodzenia koniecznych do prowadzenia gospodarstwa domowego jak zakupy, częściowo gotowanie i prace porządkowe. Dokumentacja medyczna nie pozwala na precyzyjne określenie od jakiego czasu stan funkcjonalny powódki jest taki jak obecnie. Na dzień badania powódki biegła ocenia, iż powódka jest samodzielna w obsłudze, wymaga częściowej pomocy w pracach domowych jak większe zakupy tj. powyżej 10kg, sprzątanie, odkurzanie i mycie podłóg, gotowanie. Powódka wymaga tez pomocy w tzw. domowych porządkach sezonowych jak wieszanie firanek.

Stan powódki przed 17 marca 2016 r. miał wpływ na skutki przedmiotowego wypadku. Powódka od kilkunastu lat leczyła się z powodu choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. W 2001 r. była operowana z powodu lędźwiowej. Po operacji nadal występowały objawy choroby, powódka była rehabilitowana. Przed wypadkiem powódka wymagała okresowej rehabilitacji i farmakoterapii z powodu nawrotów objawów choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa. Dokumentacja medyczna dotycząca stanu zdrowia powódki przez przedmiotowym wypadkiem nie jest wystarczająca do wypowiedzenia się w jakiej ilości i zakresie była wówczas konieczna rehabilitacja powódki. Rok przed przedmiotowym wypadkiem podczas rehabilitacji w oddziale dziennym w 2015 r. wystąpił ostry incydent bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Po wypadku 17 marca 2016 r. wystąpiło istotne nasilenie objawów ze strony kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Z tego powodu powódka wymagała farmakoterapii oraz rehabilitacji w zwiększonym zakresie niż przed wypadkiem.

(pisemna opinia biegłej z zakresu rehabilitacji K. K. – k. 869-880, uzupełniająca pisemna opinia biegłej z zakresu rehabilitacji K. K. – k. 901-902)

Z punktu widzenia neurochirurgicznego stwierdzono, że powódka na skutek wypadku z dnia 17 marca 2016r. doznała następujących obrażeń: zespół bólowy odc. lędźwiowo-krzyżowego z objawami rwy kulszowej na bazie istniejącej przewlekłej, zaawansowanej choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa. Jednakże główną przyczyną pojawienia się tegoż zespołu była istniejąca wieloletnio, zaawansowana samoistna choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa lędźwiowego.

Zakres cierpień fizycznych był duży w pierwszym miesiącu i wynosił 8-9 w 10 stopniowej skali (...). Po rehabilitacji w oddziale rehabilitacji w oddziale rehabilitacji stacjonarnej, bóle kręgosłupa stopniowo ustępowały, poprawiły się ruchy kręgosłupa. Cierpienia fizyczne stopniowo wycofywały się. Całościowa analiza dokumentacji akt sprawy wskazuje, iż obecne cierpienia fizyczne są łącznym wynikiem zastosowanych samoistnych zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa oraz skutków przedmiotowego wypadku.

Na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2022 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania, powyższe obrażenia spowodowały długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości – pkt 94 c – zespół bólowy odcinka L/S – 5%.

Wypadek spowodował czasowe utrudnienia życia codziennego powódki. Utrudnienia występowały w czynnościach wymagających dźwigania, schylania, długiego przebywania w pozycjach siedzących i stojących.

Obecnie wskazania z zakresu farmakoterapii obejmują leki przeciwbólowe. Szacunkowo miesięczny koszt ok. 30 zł.

Powódka wymaga okresowej rehabilitacji – jednakże głównie z istniejącej samoistnie przewlekłej, zaawansowanej choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa.

Po wypadku powódka wymagała pomocy osób trzecich w okresie zwiększonej dolegliwości bólowych – jak w opinii z zakresu rehabilitacji medycznej.

Ewidentnie przez wypadkiem powódka była obciążona patologią kręgosłupa. Po wypadku nastąpiło nasilenie objawów ze strony kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego na bazie wcześniej istniejących patologii kręgosłupa.

(pisemna opinia biegłego neurochirurga A. T. – k. 931-939)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów załączonych do akt sprawy, w szczególności załączonych historii choroby powódki i dokumentacji medycznej oraz dokumentów z akt osobowych powódki z Instytutu Centrum (...) w Ł.. Dokumenty te nie zostały skutecznie zakwestionowane przez żadną ze stron postępowania, tym samym stanowią one wiarygodny materiał dowodowy.

Nadto Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne zeznania I. K. oraz świadków: R. K. i D. K.. Ich zeznania należy uznać na rzeczowe, logiczne oraz znajdujące potwierdzenie w pozostałym materiale zgromadzonym w przedmiotowej sprawie.

Powódka oraz jej małżonek w sposób spójny i kompleksowy przedstawili okoliczności leczenia powódki, w tym konieczności przyjmowania farmaceutyków, konieczności sprawowania nad nią opieki oraz jej rehabilitacji.

Natomiast D. K. w sposób kompleksowy przedstawił, jak wygląda praca na Pododdziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Pediatrycznej w sali wybudzeń. W tym zakresie zeznania są zbieżne z dokumentacją zgromadzoną w przedmiotowej sprawie.

Sąd Okręgowy zaliczył w poczet materiału dowodowego opinię biegłego sądowego z zakresu B. (...) J. K.. Powyższa opinia jest jasna, spójna, rzetelna i logiczna, stanowi tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Biegły w sposób wyczerpujący udzielił odpowiedzi na wszystkie sformułowane przez Sąd tezy. Natomiast w opiniach uzupełniających biegły w sposób obszerny i szczegółowy odnosił się do wszystkich pytań i zastrzeżeń pozwanego.

Biegły przede wszystkim wyjaśnił, iż pomimo deklaracji pozwanego, iż (...) nie jest zakładem pracy chronionej i osoby niepełnosprawne stanowią niewielki odsetek ogółu zatrudnionych pracowników, zaś ocenę ryzyka zawodowego przygotowuje się dla osób bez orzeczonego stopnia niepełnosprawności, a ocenę dla osoby niepełnosprawnej opracuje się w oparciu o konkretną informację o rodzaju schorzenia osoby niepełnosprawnej to pozwany nie przedstawił dowodów na realizowanie przez (...) wskazanych w przepisach obowiązków wobec I. K. wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Dodatkowo pomimo, iż zidentyfikowano dynamiczne przeciążenie układu mięśniowo - szkieletowego, które są sutkiem gwałtownych reakcji wybudzeniowych pacjentów, zagrożenia tego nie uwzględniono w dokumencie oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą na stanowisku pielęgniarka intensywnej terapii. Zaś w treści Programu zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...), nie uwzględniono grup szczególnego ryzyka, m.in. pracowników niepełnosprawnych. Z dokumentów zawartych w aktach sprawy wynika, iż brak jest potwierdzenia realizowania przez pozwanego obowiązków zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy, wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z zaleconą pracą w warunkach chronionych.

W odniesieniu zaś do pośrednich przyczyn wypadku I. K. w dniu 17 marca 2016 r. ustalonych przez biegłego stwierdzić należy, że zapoznanie powódki z procedurami zawartymi w aktach sprawy nie wynika realizowania przez (...) obowiązków zapewniania I. K. bezpiecznych warunków pracy, z zaleconą pracą w warunkach chronionych, w których wyeliminowane zostałaby wyżej wskazane przyczyny pośrednie wypadku. W opinii biegłego z dokumentów zawartych w aktach sprawy (w tym z Protokołu (...) Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu w dniu 17 marca 2016 r. uległa I. K.) nie wynika naruszanie przez I. K. zasad, przepisów oraz instrukcji B. (...) dotyczących czynności wykonywanych przez I. K. w momencie wypadku.

Biegły wskazał również, że prezentowana przez stronę pozwaną teza dotycząca zależności pobudzenia psychoruchowego i dezorientacja pacjentów pediatrycznych z przeciążeniem układu mięśniowo szkieletowego personelu nie może zostać uznana za logiczną. Z istnienia takiej zależności wynikałaby bowiem dużo większa wypadkowość personelu niż relacjonowany jako pierwszy i dotychczas jedyny wypadek I. K..

Biegły podkreślił także, iż podstawowym kryterium dopuszczenia pracownika z orzeczonym stopniem niepełnosprawności do pracy w warunkach określonych zagrożeń nie jest informowanie o tych zagrożeniach, ale ocena czy ryzyko jest akceptowalne w kontekście obowiązujących przepisów oraz skutków zdarzeń niepożądanych szacowanych przez pracodawcę. Informowanie jest ostatnim elementem hierarchii prewencji wypadkowej. W konkretnej dynamicznej sytuacji pielęgniarka wykonująca czynności według określonej procedury postępuje w warunkach określonego ryzyka może nie mieć czasu ani możliwości na reakcję dla uniknięcia zagrożenia powodującego wypadek.

W tym stanie rzeczy Sąd mając na względzie, że opinie wskazanego wyżej biegłego zawarły w swej treści wyjaśnienie wątpliwości istniejących w sprawie i odpowiadały postawionej tezie dowodowej, a ponadto zawierały czytelne wnioski pominął wniosek dowodowy strony pozwanej w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego z zakresu B. (...) (art. 235²§ 2 pkt 2 i 5 k.p.c).

Sąd Okręgowy przypisał również walor wiarygodności opiniom biegłych lekarzy takich jak: rehabilitant K. K. oraz neurochirurga A. T., a zatem biegłych, których specjalizacje odpowiadają rodzajowi schorzeń występujących u powódki. Biegli lekarze dokonali rozpoznania jednostek chorobowych występujących u I. K. i ocenili je w kontekście urazów jakich doznała ona na skutek wypadku przy pracy w dniu 17 marca 2016 r. i w konsekwencji jaki uszczerbek na zdrowiu poniosła powódka. Dodatkowo opinia biegłej z zakresu rehabilitacji została następnie uzupełniona.

Opinie biegłych lekarzy wydane zostały w oparciu o obszerną dokumentację lekarską z przebiegu choroby oraz o bezpośrednie badanie powódki. Sąd uznał te opinie za wyczerpujące, logicznie umotywowane i wiarygodne. Strony miały natomiast możliwość wypowiedzenia się co do ich treści. Powyższe opinie nie zostały skutecznie zakwestionowane przez strony.

Powołane wyżej opinie biegłych lekarzy korelują ze sobą i zasadniczo zawierają tożsame wnioski orzecznicze.

Przy czym Sąd przyjął w zakresie ustalenia wysokości długotrwałego uszczerbku na zdrowiu za rzetelniejszą i bardziej fachową opinię biegłej rehabilitant, szczególnie, że odniosła się ona do tej kwestii w sposób szczegółowy i kompleksowy, jednocześnie wyjaśniając, w jaki sposób schorzenia powódki istniejące przed dniem wypadku wpłynęły na jej stan zdrowia po nim.

W tym miejscu wskazać należy, iż opinię w sprawie wydawali też biegli z zakresu medycyny pracy – P. R. oraz J. G., niemniej jednak Sąd uznał wskazane opinie za niemiarodajne dla rozstrzygnięcia, stąd nie mogły stanowić one podstawy ustaleń w sprawie.

W ocenie biegłego P. R. pracodawca zagwarantował powódce bezpieczne warunki pracy jako osobie ze stwierdzonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, a także spełnił najważniejsze warunki w zakresie bezpieczeństwa i ochrony stanu zdrowia pracownika. Biegły podkreślał również, iż istniejący, bezpośrednio skutek przedmiotowego wypadku przy pracy, naruszenia sprawności organizmu powódki był podstawą orzeczenia co najwyżej kilkumiesięcznego okresu niezdolności do pracy w ramach zwolnienia lekarskiego – zasiłku chorobowego 100% płatnego. Orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS w tym zakresie opierało się zdaniem biegłego na błędnych założeniach, iż zmiany stwierdzone w badaniach obrazowych i związanego z tymi zmianami dolegliwości u powódki mają charakter jedynie pourazowy powstały wskutek przedmiotowego wypadku przy pracy. Nadto biegły dodatkowo podnosił, że stwierdzony przez K. Lekarską ZUS 15% uszczerbek za zdrowiu również nie był w całości bezpośrednio związany z przedmiotowym wypadkiem przy pracy.

W ocenie Sądu biegły jedynie wybiórczo przeanalizował materiał dowodowy zgromadzony w przedmiotowej sprawie i na tej podstawie wydał swoją opinię. Wnioski zawarte w opinii pozostają w sprzeczności z opinią biegłego z zakresu bhp J. K. i treścią protokołu powypadkowego nr (...) mimo, iż biegły sam przyznał, iż jego zdaniem w ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pielęgniarki na sali wybudzeń powinien być uwzględniony fakt wystąpienia nagłego pobudzenia psychoruchowego pacjenta po narkozie oraz jego gwałtownej reakcji fizycznej jako czynnika o bardzo niskim czy wręcz znikomym ryzyku zawodowym – małym prawdopodobieństwie zawodowym.

Co również istotne, biegły P. R. wyszedł poza zakres zlecenia zakreślonego w postanowieniu dowodowym Sądu, kwestionując zasadność i wysokość przyznanego powódce stałego uszczerbku na zdrowiu. Tym samym biegły podważył orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 22 maja 2019 r. mimo, iż nie został zobowiązany przez Sąd do wypowiadania się w tym temacie. Przede wszystkim wypada zauważyć, że utrwalony jest w judykaturze pogląd, iż zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy. Nie mogą być uznane za dowód w sprawie wypowiedzi biegłego wykraczające zarówno poza zakres udzielonego mu przez sąd zlecenia, jak i poza ustawowo określone jego zadania. Sąd nie jest więc związany opinią biegłego w zakresie jego wypowiedzi odnośnie do, zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji sądu, kwestii ustalenia i oceny faktów oraz sposobu rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1763/00).

W dalszej kolejności, mając na względzie treść uzupełniającej opinii biegłego z zakresu B. (...) należy zauważyć, iż z opinii biegłego P. R. nie wynika skąd powziął wiedzę, iż w (...) były zachowane zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, a obiekty i pomieszczenia użytkowane przez (...) odpowiadały przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uwzględniały potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy oraz pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych. Biegły w żaden sposób nie odniósł się do ustaleń, iż w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego nie uwzględniono możliwości wystąpienia zdarzeń dynamicznych, gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K. uległa w dniu 17 marca 2016 r., indywidualnych predyspozycji I. K., takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika i wynikających z orzeczenia wskazań dotyczących warunków zatrudnienia, iż w dokumentach brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) obowiązków wobec powódki dla zagwarantowania bezpiecznych warunków pracy wykonywanej przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K.. Ponadto biegły nie wziął pod uwagę, iż zaświadczenie lekarskie z dnia 30 maja 2014 r. zostało wydane bez uwzględnienia wykonywania przez I. K. ręcznych prac transportowych (dźwiganie) oraz rozeznania dyspozycji powódki w tym zakresie. Nadto biegły odnosił się w swojej opinii do Szpitala Wojewódzkiego im. (...) w Ł., a nie miejsca zatrudnienia I. K..

Biegły J. G. również nie odniósł się do ustaleń wynikających z opinii biegłego z zakresu B. (...). Powielił on jedynie wnioski wyrażone w opinii przez biegłego P. R.. Ponadto biegły odnosząc się do przyczyn wypadku z dnia 17 marca 2016 r. nie wziął pod uwagę, iż masa 20 kg jest wskazana jako dopuszczalna masa przy ręcznym podnoszeniu dla kobiet, ale w pozycji ergonomicznej, a nie wymuszonej.

Ponadto Sąd Okręgowy na podstawie art. 235²§ 2 pkt 2 i 5 k.p.c. postanowił pominąć wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy i zmierzający jedynie do przedłużenie postępowania. Powódka – jak sama przyznała – miała zły stan psychiczny już od chwili, w której przegrała konkurs na pielęgniarkę oddziałową i musiała zacząć pracę z dziećmi, nie mogła pogodzić się z tą sytuacją, była podłamana. Poza tym po przeniesieniu jej do Kliniki (...) – praca z małymi dziećmi była dla niej bardzo stresująca, a po przeniesieniu do Kliniki (...), starała się pracować tak jak inne pielęgniarki młodsze, sprawne fizycznie, co bardzo obciążyło ją psychicznie. Wypadek – jak twierdzi wyzwolił u niej rozżalenie. Dodatkowo należy zauważyć, iż powódka korzystała z pomocy psychiatrycznej przez niecały rok po wypadku, wskazując, że teraz nie wymaga już takiej opieki.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, powództwo I. K. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powódka w rozpoznawanej sprawie dochodzi wyrównania szkód będących następstwem wypadku przy pracy z dnia 16 marca 2019 r., gdyż w jej ocenie nie zostały one pokryte przez świadczenie, które uzyskała na mocy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2189 z późn. zm.).

Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega bowiem wątpliwości, że powódka uzyskała świadczenia z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o przytoczoną wyżej ustawę.

Za dopuszczalnością dochodzenia roszczeń uzupełniających z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego opowiada się zdecydowana większość przedstawicieli nauki (por. m.in. W. Sanetra, Odpowiedzialność za naruszenie norm prawa pracy w warunkach demokracji i społecznej gospodarki rynkowej, [w:] M. Matey-Tyrowicz, T. Zieliński (red.), Prawo pracy w obliczu przemian, Warszawa 2006, s. 324; J. Jończyk, Ubezpieczenie wypadkowe, s. 3; tenże, Prawo zabezpieczenia społecznego, s. 213; Ł. Pisarczyk, Ryzyko pracodawcy, Warszawa 2008, s. 345). Stanowisko to uzasadnia się brakiem wyłączenia możliwości dochodzenia powołanych roszczeń, a także wykładnią historyczną.

Nadto także judykatura jednolicie podziela to stanowisko. W wyroku z dnia 29 lipca 1998 roku (II UKN 155/98, OSNAPiUS rok 1999, Nr 15, poz. 495) Sąd Najwyższy przyjął, że cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy ma charakter uzupełniający. Stanowisko to zachowało aktualność także pod rządami ustawy wypadkowej z 2002 roku. Znalazło to wyraz między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24.09.2009 r. (II PK 65/09, opubl: Lex), w którym Sąd ten wskazał, że dopuszczalne jest dochodzenie przez pracownika od pracodawcy roszczeń uzupełniających z tytułu wypadków przy pracy, opartych na przepisach prawa cywilnego (np. art. 444 i 445 kc). Pracownik, występując z takim powództwem, nie może się w postępowaniu sądowym powołać jedynie na fakt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym, lecz obowiązany jest wykazać przesłanki prawne cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05.07.2005r I PK 293/2004). Możliwość dochodzenia takich roszczeń wynika z odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu cywilnego normujących oczywiście nie tylko rodzaj dopuszczalnych roszczeń, ale również podstawę odpowiedzialności pracodawcy. Oznacza to, że odpowiedzialność pracodawcy nie jest absolutna, lecz zależy od wykazania zasady jego odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, poniesioną szkodę, związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy, a powstaniem szkody.

Nie ulega zatem wątpliwości, że w toku procesu to na powodzie spoczywa ciężar wykazania podstawy odpowiedzialności pracodawcy (art. 6 kc w zw. z art. 300 kp).

Powódka wywodzi swoje roszczenia z przepisów prawa cywilnego, które w odmienny sposób określają reżim odpowiedzialności pracodawcy za wypadki przy pracy.

W judykaturze i doktrynie dominuje pogląd, że pokrzywdzony może żądać kompensaty krzywdy i odszkodowania od osób, które na zasadach określonych przez ustawodawcę dla poszczególnych deliktów ponoszą za nie odpowiedzialność. Oznacza to, że pokrzywdzony, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia może domagać się od pracodawcy zadośćuczynienia za krzywdę oraz odszkodowania w postaci renty z tytułu utraty (całkowitej lub częściowej) zdolności do pracy zarobkowej oraz z tytułu zwiększenia potrzeb na zasadzie winy (art. 415, 416 k.c.) lub na zasadzie ryzyka (art. 435 k.c.) w zw. z art. 300 k.p.

Dochodzenie przez powoda na podstawie prawa cywilnego roszczeń wiąże się z koniecznością wykazania, że szkoda jest wynikiem czynu niedozwolonego pracodawcy i udowodnienia związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem (wypadkiem, chorobą zawodową), a powstaniem szkody. (por. wyrok SN z 10.01.1998r. II UKN 450/97 (...) i US 1998 nr 24 poz. 720).

Zadaniem Sądu było zatem ustalenie, czy można uznać, że pracodawca naruszył regulacje prawne. Z punktu widzenia przedmiotowej sprawy, kluczowe pozostają następujące przepisy: art. 15 k.p., art. 94 pkt 4 oraz art. 207 § 1 i 2 k.p., zgodnie z którymi:

1) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art. 15 k.p.),

2) pracodawca jest zobowiązany w szczególności zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 94 pkt 4 k.p.),

3) pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy; pracodawca jest zobowiązany chronić życie i zdrowie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w szczególności pracodawca jest obowiązany organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń (art. 207 § 1 i 2 k.p.).

Obowiązek pracodawcy zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, z racji tego, że stanowi on też jedną z podstawowych zasad prawa pracy (co więcej znajduje swoje odbicie w przepisach konstytucyjnych – przepis art. 66 ust. 1 Konstytucji), należy rozumieć ściśle i restrykcyjnie względem pracodawcy. Będzie się on przejawiać nie tylko w tym, że pracodawca dąży do zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpiecznych warunków pracy, więc odpowiadających stanowi osiągnięć nauki i techniki. Znajdzie on również wyraz w tym, że ciężar dowodu co do wypełnienia tego obowiązku spocznie na pracodawcy.

Ogólnie bowiem rzecz ujmując, odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy uwarunkowana jest wykazaniem, iż w konkretnych okolicznościach faktycznych praca została zorganizowana nieprawidłowo, a dokładnie pracodawca nie rozpoznał istniejących realnie zagrożeń przy jej wykonywaniu przez pracownika, wobec czego ów pracownik nie miał o nich żadnej wiedzy, czy też takie zagrożenia nie zostały zniwelowane, przez co nastąpiło narażenie życia i zdrowia pracownika.

W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie jednoznacznie wykazało istnienie przesłanek odpowiedzialności deliktowej strony pozwanej – Instytutu Centrum (...) w Ł., skutkujących uwzględnieniem powództwa co do zasady.

W toku trwania przedmiotowego postępowanie na podstawie opinii biegłego z dziedziny B. (...) ustalono następujące przyczyny wypadku I. K. w dniu 17 marca 2016 r.: przyczyny wypadku wynikające z nieprawidłowości technicznych: przyczyna pośrednia – wykonywanie przez powódkę czynności przy wybudzanym pacjencie w wymuszonej pozycji ciała, nieuwzględnienie w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego, ryzyka związanego z wykonywaniem czynności wybudzania pacjenta przez osobę z orzeczonym stopniem niepełnosprawności.

W opinii biegłego niezapewnienie przez pracodawcę takich zaleceń, zasad, przepisów oraz instrukcji bezpieczeństwa pracy „podczas wykonywania opieki pielęgniarskiej przy pacjentach wybudzanych po zabiegach chirurgicznych” może stanowić pośrednią przyczynę wypadku przy pracy w dniu 17 marca 2016 r., wynikającą z nieprawidłowej organizacji pracy.

Na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy biegły ustalił, że pracodawca nie zapewnił dokonania prawem przewidzianych czynności dla organizacji pracy w sposób zgodny z przepisami, ponieważ w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez powódkę w dniu 17 marca 2016 r. nie uwzględniono możliwości wystąpienia zdarzeń dynamicznych, gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K. uległa w dniu 17 marca 2016 r. oraz miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K., takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan, a także indywidualnych predyspozycji I. K., takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika i wynikających z orzeczenia wskazań dotyczących warunków zatrudnienia.

W dokumentach zawartych w aktach sprawy, brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) wskazanych w przepisach obowiązków wobec I. K., wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K.. Podkreślenia wymaga, iż w Protokole Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. (zatwierdzonym przez Zastępcą Dyrektora (...)), ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu w dniu 17 marca 2016 r. uległa powódka w pkt 9 „Wnioski i zalecenia profilaktyczne”, zespół powypadkowy (...) zapisał m.in. zaleca się w związku z orzeczonym w przez ZUS stopniem niepełnosprawności dokonać zmiany stanowiska pracy na odpowiednie do posiadanych przez poszkodowaną schorzeń. W opinii biegłego, na podstawie powyższych zaleceń, logicznie wnioskować można o uznanie przez zespół powypadkowy (...), iż stanowisko, na którym I. K. wykonywała czynności w dniu 17 marca 2016 r. nie było odpowiednie dla dolegliwości posiadanych przez I. K., związanych z orzeczony umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W związku z powyższym, w ocenie biegłego stwierdzić można, iż pracodawca (...) nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy, odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Z obowiązujących przepisów wynika, iż na podstawie oceny ryzyka zawodowego pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń. Z zawartych w aktach sprawy dokumentach tj. oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą na terenie (...) z uwzględnieniem informacji zawartych w Programie zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...) wynika, iż w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarki intensywnej terapii” – w pkt Osoby pracujące na stanowisku: nie uwzględniono zatrudnienia osoby niepełnosprawnej ze wskazaniami „zatrudnienia w warunkach chronionych”, w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarka intensywnej terapii” w pkt Niedogodności i inne zdarzenia wykryte w czasie dotychczasowej pracy: nie uwzględniono gwałtownych reakcji wybudzanych pacjentów, w ocenie ryzyka zawodowego „pielęgniarki intensywnej terapii” – w pkt 13 Przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego: nie uwzględniono zagrożenia wynikającego z postępowania w sytuacjach gwałtownych reakcji wybudzanych pacjentów, w treści Programu zapobiegania wypadkom i urazom na terenie (...) nie uwzględniono grup szczególnego ryzyka tj. m.in. osób niepełnosprawnych. Ze względu na nieuwzględnienie możliwości wystąpienia zdarzeń dynamicznych, gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w dniu 17 marca 2016 r. w opisanych w protokole powypadkowym okolicznościach wypadku oraz indywidualnych predyspozycji pracownika, takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) obowiązków wobec powódki, wynikających z oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez osobą z orzeczonym stopniem niepełnosprawności wskazanych w art. 207 § 2 k.p. oraz §39a rozporządzenia (...) i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Na podstawie dokumentów zawartych w aktach sprawy biegły ustalił, że pracodawca nie zapewnił dokonania prawem przewidzianych czynności dla organizacji pracy w sposób zgodny z przepisami, ponieważ w dokonanej ocenie ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez I. K. w dniu 17 marca 2016 r. nie uwzględniono możliwości wystąpienia zdarzeń gwałtownych, niezamierzonych, wynikających ze stanu zdrowia i niedyspozycji psychofizycznych pacjentów, co miało miejsce w okolicznościach wypadku, jakiemu I. K. uległa w dniu 17 marca 2016 r. oraz indywidualnych predyspozycji pracownika, takich jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia, w tym orzeczony stopień niepełnosprawności pracownika i wynikających z Orzeczenia wskazań dotyczących warunków zatrudnienia. W dokumentach zawartych w aktach sprawy, brak jest potwierdzenia realizowania przez (...) obowiązków wobec powódki dla zagwarantowania bezpiecznych warunków pracy wykonywanej przez osobę z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w tym nie zdefiniowano i nie określono wskazanych w Orzeczeniu warunków chronionych, wymaganych przy zatrudnieniu I. K..

Biegły podkreślił, iż w protokole Nr (...) z dnia 31 marca 2016 r. (zatwierdzonym przez Zastępcę Dyrektora), ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległa w dniu 17 marca 2016 r. powódka, w pkt 9 Wnioski i zalecenia profilaktyczne zespół powypadkowy (...) zapisał m.in. „Zaleca się w związku z orzeczonym przez ZUS stopniem niepełnosprawności dokonać zmiany stanowiska pracy na odpowiednie do posiadanych przez poszkodowaną schorzeń”. W opinii biegłego w związku z powyższym można stwierdzić, iż pracodawca nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

W związku z powyższym Sąd uznał za słuszne stanowisko biegłego, iż pracodawca nie dokonał prawem wymaganych czynności dla zapewnienia I. K. bezpiecznych warunków pracy, odpowiadających dolegliwościom związanym z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Innymi słowy nieprawidłowo zorganizowana i nadzorowana praca powoda miała wpływ na zaistnienie wypadku. W związku z powyższym ocenie Sądu Okręgowego zachodzą zatem cywilnoprawne podstawy odpowiedzialności pozwanego zakładu pracy, które uzasadniają zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki części z dochodzonych roszczeń.

W niniejszej sprawie podstawą odpowiedzialności pozwanego jest zasada winy wyrażona w art. 415 k.c. Stosownie do treści art. 415 k.c. kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W wyroku z dnia 04.11.2008 r. II PK 100/08 (OSNP 2010/9-10/108) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „pracodawca ponosi na zasadzie winy (art. 415 KC w związku z art. 300 KP) odpowiedzialność za szkodę doznaną przez pracownika wskutek wypadku przy pracy, gdy można uznać, że do zdarzenia doszło w wyniku niedopełnienia ciążących na pracodawcy obowiązków, np. w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy”. W tym samym wyroku SN wyraził pogląd, że „Odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie winy za skutki wypadku przy pracy uwarunkowana jest wykazaniem, iż w konkretnych okolicznościach faktycznych praca została zorganizowana nieprawidłowo, co w konsekwencji doprowadziło do wypadku, albo że istniejące realnie zagrożenia przy jej wykonywaniu nie zostały rozpoznane przez pracodawcę, wobec czego pracownik nie miał o nich żadnej wiedzy, czy też takie zagrożenia nie zostały zniwelowane, co naraziło na szwank zdrowie, bądź życie pracownika”.

W dalszej kolejności po ustaleniu, że pozwany pracodawca zobowiązany jest do naprawienia szkody doznanej przez powódkę w wyniku wypadku z 17 marca 2016 r., do rozważenia pozostaje kwestia wysokości żądań wysuniętych przez powódkę.

Sąd w pierwszej kolejności zajął się kwestią żądanego przez powódkę zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku z wypadkiem.

W myśl art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Zgodnie z § 2 cytowanego przepisu, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Stosownie zaś do treści art. 445 § 1 kc w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W zakresie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, odpowiedzialność pozwanego opiera się na wspomnianym art. 445 § 1 kc. W świetle wskazanego przepisu chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości), cierpienia psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia w postaci np. niemożności uprawiania dotychczasowej działalności, wyłączenia z normalnego życia itp.). Zadośćuczynienie pieniężne obejmuje wszystkie cierpienia fizyczne i psychiczne już doznane przez powoda, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości. Ma więc ono charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego.

Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego. Należy zatem w tej mierze odwołać się do reguł wypracowanych przez judykaturę. Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na uwadze, że jego celem jest złagodzenie doznanej przez poszkodowanego krzywdy. Zadośćuczynienie z art. 445 k.c. ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (tak SN w wyroku z dnia 26 lutego 1962 r., 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107; w wyroku z dnia 24 czerwca 1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92; por. też wyrok z dnia 22 marca 1978 r., IV CR 79/78, vide wyrok SA z 23.09.2015 r. w B., IACa 404/15, wyrok SA w Katowicach z 16.09.2015 r., IAca 421/15, polub. LEX 1842354, wyrok SA w Gdańsku z 22.07.2015 r., V ACa 509/15, opubl. LEX nr 1842239).

Aktualnie wysokość stopy życiowej społeczeństwa jedynie w sposób uzupełniający (w aspekcie urzeczywistniania zasady sprawiedliwości społecznej - art. 2 Konstytucji RP) może rzutować na wysokość zadośćuczynienia należnego poszkodowanemu za doznaną krzywdę. Kwestią zasadniczą jest rozmiar szkody niemajątkowej. Powołanie się przez sąd na zasadę umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę nie może bowiem podważać kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1997 r. II CKN 416/97, niepublikowany; z dnia 19 maja 1998 r. II CKN 764/97, LexPolonica nr 353736; z dnia 18 listopada 1998 r., II CKN 353/98, LexPolonica nr 353892; z dnia 29 października 1999 r., I CKN 173/98, niepublikowany; z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 128/00, LexPolonica nr 380654; z dnia 11 stycznia 2001 r., IV CKN 214/00, niepublikowany; z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00, LexPolonica nr 1631955; z dnia 11 października 2002 r., I CKN 1065/00, niepublikowany; z dnia 10 lutego 2004 r., IV CK 355/02, LexPolonica nr 1936079; z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 282/03, LexPolonica nr 1631468; z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05 LexPolonica nr 1526282; z dnia 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006 nr 10 poz. 175 i z dnia 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, LexPolonica nr 1936114). Ze względu na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia jego wysokość musi dla poszkodowanego przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, adekwatną do warunków gospodarki rynkowej. (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011 roku, sygn. akt I PK 145/10, niepubl.)

Istotne kryteria mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia, to przede wszystkim stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw, rozmiar kalectwa i konsekwencje doznanego uszczerbku w życiu osobistym i społecznym. (vide wyrok SA w Rzeszowie z dnia 01.10.2015 r., sygn. akt IACa 198/15, polub. LEX nr 1808729, por. wyrok SA w Krakowie z 18.06.2015 r., IACa 473/15, polub. LEX 1797146)

Podstawowym kryterium określającym rozmiar należnego zadośćuczynienia jest rozmiar doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność i nieodwracalność ich skutków. Ocenie podlegają również cierpienia psychiczne związane zarówno z ich przebiegiem, jak i w razie ich nieodwracalności ze skutkami, jakie wywołują w sferze życia prywatnego i zawodowego. Rozgraniczać należy te sytuacje, w których doznane urazy zostały wyleczone i nie będą miały dalszych skutków i wpływu ma życie poszkodowanego w przyszłości od tych, w których urazy będą powodowały dalsze cierpienia i krzywdę oraz będą rzutowały na poziom życia i jego jakość ( vide wyrok SN z 09.09. 2015 r., IV CSK 624/14, opubl. LEX nr 1816575).

Określenie wysokości zadośćuczynienia powinno być dokonane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, a m.in. również wieku poszkodowanego i czasu trwania jego cierpień (m.in. pobyt w szpitalu, bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne), trwałość skutków czynu niedozwolonego (kalectwo, oszpecenie, bezradność życiowa, poczucie nieprzydatności) prognozy na przyszłość (możliwość wykonywania pracy, uprawiania sportu, chodzenia na spacer, wykonywanie prac domowych.). (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 roku , V CSK 245/07, opubl. LEX 245/07 ,wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2004 roku ,II CK 131/03 , opubl. LEX nr 327923,wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2006 roku, IV CSK 99/05, opubl. LEX nr 198509)

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy wypłacone w związku z wypadkiem przy pracy powinno być wzięte od uwagę przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, zasądzonego na podstawie art. 445 § 1 kc. ( wyrok SN z dnia 21 października 2003 roku, I CK 410/02, opubl. LEX nr 82269)

Sąd przyznając na podstawie art. 445 § 1 kc odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego, powinien stosownie do okoliczności wziąć pod rozwagę realną wartość otrzymanego uprzednio przez poszkodowanego świadczenia częściowego . (uchwała SN z dnia 11 września 1991 roku, III CZP 78/91, opubl. LEX nr 9064)

W świetle powyższych uwag adekwatną do rozmiaru doznanej przez powódkę krzywdy na skutek doznanego wypadku jest kwota 35.000 zł. Obejmuje ona całość uszczerbku niemajątkowego wynikłego z rozstroju zdrowia powódki i uwzględnia przy tym fakt wypłacenia jednorazowego odszkodowania z ZUS zł za 15 % uszczerbek na zdrowiu w wysokości 13.755,00 zł spowodowany przedmiotowym wypadkiem przy pracy oraz przyczynienie poszkodowanego do szkody.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia na powyższym poziomie Sąd miał na uwadze wysokość uszczerbku na zdrowiu 10 % (za biegłą rehabilitant). Powołani w przedmiotowej sprawie biegli sądowi lekarze rozpoznali u powódki po doznanym wypadku przy pracy - zespół bólowy odcinka lędźwiowo - krzyżowego z objawami rwy kulszowej. Skutkiem urazu był zespół bólowy lędźwiowo - krzyżowy o dużym nasileniu, z ograniczeniem ruchów kręgosłupa, upośledzenie chodzenia.

Ponadto Sąd przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia wziął pod uwagę odczuwane cierpienia psychiczne i fizyczne. Powódka w ogóle nie poruszała się po wypadku. Na początku nosił ją mąż, później wypożyczył wózek inwalidzki. Zakres cierpień fizycznych był duży w pierwszym miesiącu i wynosił 8-9 w 10 stopniowej skali (...). Po rehabilitacji w oddziale rehabilitacji w oddziale rehabilitacji stacjonarnej, bóle kręgosłupa stopniowo ustępowały, poprawiły się ruchy kręgosłupa. Cierpienia fizyczne stopniowo wycofywały się. Obecnie powódka nie może nic dźwigać, z domu wychodzi tylko z mężem. Jeśli musi to jedzie taksówką, ale bardzo ją boli kręgosłup, bo czuje każde odbicie samochodu. Boi się sama wychodzić. Powódka co prawda wykonuje pewne czynności w domu, ale musi odpoczywać i wykonywać w międzyczasie ćwiczenia. Ogromnym wysiłkiem jest dla niej ubranie się samodzielnie. Po wypadku przytyła 20 kg z uwagi na brak ruchu.

Naruszenie sprawności jakiego doznała powódka podczas wypadku nie rokuje poprawy, uszczerbek jest trwały.

Sąd miał także na wglądzie, iż powódka w każdym miesiącu ponosi koszty leków przeciwbólowych (tj. ok 30 zł miesięcznie). Jest to niewielki, ale stały koszt. Kwota ta jest natomiast zbyt mała by uwzględnić wniosek strony powodowej o przyznanie renty na przyszłość, dlatego dodatkowo Sąd ustalając wysokość kwoty zadośćuczynienia miał na względzie stałe koszty farmaceutyków.

Krzywdą w rozumieniu art. 445 kc będzie z reguły trwałe kalectwo poszkodowanego powodujące cierpienia fizyczne oraz ograniczenie ruchów i wykonywanie czynności życia codziennego. Przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia obowiązuje zasada umiarkowania wyrażająca się w uwzględnieniu wszystkich okoliczności oraz skutków doznanego kalectwa. Zasądzenie zadośćuczynienia w wyższej kwocie może mieć miejsce jedynie w wypadkach wyjątkowych, to jest wtedy, gdy chodzi o krzywdę o szczególnie znacznym ciężarze gatunkowym, np. całkowita ślepota, paraliż, utrata obu kończyn. (vide wyrok SN z dnia 3 maja 1972 roku, I CR 106/72, opubl. LEX nr 7085).

W ocenie Sądu jednak w przedmiotowej sprawie powódka z całą pewnością nie doznała krzywdy o znacznym ciężarze gatunkowym. Schorzenie, którego doznała powód na skutek wypadku przy pracy nie jest, aż tak poważne jak np. całkowita ślepota, czy też utrata obu kończyn. Obecnie natomiast dzięki zabiegom u osteopaty powódka doszła do takiego stanu, że może samodzielnie chodzić, jest w miarę samodzielna. Procentowy uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi 10 %.

Sąd miał też na względzie, iż powódka już przed wypadkiem miała problemy zdrowotne związane z kręgosłupem. Stan powódki przed 17 marca 2016 r. miał wpływ na skutki przedmiotowego wypadku. Powódka od kilkunastu lat leczyła się z powodu choroby zwyrodnieniowo-dyskopatycznej kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. W związku ze stanem zdrowia, orzeczeniem z dnia 30 września 2010 r., powódka została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Choroba istniała od wielu lat i była zaawansowana.

Zdaniem Sądu zaś uzyskanie przez powoda kwoty 35.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy związane z przedmiotowym wypadkiem spełni również funkcję kompensacyjną zadośćuczynienia, które oprócz dania poszkodowanej satysfakcji jednocześnie reprezentuje ekonomicznie odczuwalną wartość, i równocześnie nie stanowi źródła bezpodstawnego wzbogacenia po stronie powoda. Sąd oddalił powództwo o zadośćuczynienie w pozostałej części uznając, iż żądana kwota jest zbyt wygórowana w świetle zgromadzonego materiału dowodowego (pkt I sentencji wyroku).

Podkreślić należy, że w przedmiotowym postępowaniu powódka wniosła także o zasądzenie na je rzecz kwoty 80.801,46 zł tytułem odszkodowania.

Spowodowana wypadkiem przy pracy szkoda materialna jakiej doznała I. K., polegała przede wszystkim na kosztach sprawowanej opieki. Stosownie do opinii biegłej rehabilitant oraz biegłego neurochirurga powódka po wypadku powódka wymagała pomocy osób trzecich w okresie zwiększonych dolegliwości bólowych. Przez ok. 3 miesiące wymagała pomocy osób trzecich średnio 4h dziennie. Pomoc była potrzebna w czynnościach wymagających schylania, dźwigania i chodzenia, jak częściowo kąpiel, częściowo ubieranie oraz prowadzenie gospodarstwa domowego. Po wypisaniu z oddziału rehabilitacji, stan funkcjonalny powódki uległ poprawie i zmniejszyły się bóle kręgosłupa. Przez kilka miesięcy powódka wymaga pomocy osób trzecich średnio 2h dziennie. Pomoc była potrzebna częściowo w czynnościach wymagających schylania, dźwigania i chodzenia koniecznych do prowadzenia gospodarstwa domowego jak zakupy, częściowo gotowanie i prace porządkowe.

Mając zatem na względzie stawki pełnej odpłatności za usługi opiekuńcze (obowiązujące w dni powszednie – zgodnie z wnioskiem strony powodowej) w zakresie odszkodowania uzasadnione jest uwzględnienie kwoty w łącznej wysokości 5.940,00 zł (90 dni x 4h dziennie x 11,00 zł + 90 dni x 2h x 11,00 zł = 5940,00 zł).

Brak jest natomiast według Sądu podstaw do uwzględnienia pozostałych kwot wydatków przekraczających wskazaną wyżej kwotę (punkt II sentencji wyroku). Z opinii biegłych nie wynika bowiem, aby po wypadku powódka po wypadku wymagała opieki w takim wymiarze jak wskazała w pozwie. Biegli nie wskazali także, aby wymagała zaopatrzenia w wózek inwalidzki, czy balkonik. Fakt, że korzystała z tych urządzeń nie może w związku z tym obciążać strony pozwanej. Nadto zabiegi rehabilitacyjne mogła odbywać w ramach NFZ. Dodatkowo z opinii biegłych nie wynika, że powódka stale winna korzystać z porad lekarskich i jaki jest ewentualnych koszt tych wizyt, a także jakie inne koszty leczenia mogła ponieść. Sąd nie neguje faktu, że powódka ponosiła koszty związane z leczeniem po wypadku, natomiast te okoliczności – co do zakresu leczenia i kosztów winny być wskazane i ocenione przez biegłych odpowiedniej specjalizacji. Te okoliczności z opinii zaś nie wynikają.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w zakresie dotyczącym zasądzonej kwoty zadośćuczynienia oraz odszkodowania zostały przyznane przez Sąd od dnia 19 lipca 2019 r. do dnia zapłaty – zgodnie z wnioskiem powoda – mając na względzie, iż na dzień 19 lipca 2010 r. został wyznaczony termin do ewentualnego zawarcia ugody, na który pozwany nie stawił się.

Jednocześnie w niniejszej sprawie brak jest podstaw, aby Sąd ustalił, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za dalsze mogące wystąpić w przyszłości skutki wypadku przy pracy.

Orzecznictwo i judykatura przyjmują możliwość ustalenia odpowiedzialności na przyszłość w procesie, w którym następuje zasądzenie świadczenia wynikającego z wypadku przy pracy (wyrok SN z dnia 28 października 1999, II UKN 176/99, OSNP 2001/3/80).

Pod rządem art. 442¹§ 3 kc powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości (uchwała SN z dnia 24 lutego 2009 roku, III CZP 2/09, opubl. Biul. SN 2009/2/10).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi jednak możliwość ustalenia odpowiedzialności na przyszłość strony pozwanej.

Po zbadaniu powódki biegła rehabilitant co prawda stwierdziła, że powódka wymaga okresowej rehabilitacji. Wskazania do rehabilitacji powódki wynikają z bólu i ograniczenia ruchów kręgosłupa. Wskazana jest rehabilitacja ambulatoryjna w ilości 4 x 10 dniowych cykli zabiegów w roku lub 2 x 10-dniowych cykli oraz jednej 3 tygodniowej rehabilitacji w ośrodku dziennym. W ramach rehabilitacji wskazane są zabiegi fizykalne na kręgosłup lędźwiowo-krzyżowy np. laseroterapia, naświetlanie lampą sollux, krioterapia miejscowa oraz ćwiczenia na kręgosłup oraz kończyny. Poza tym powódka może być rehabilitowana, co dwa lata w sanatorium uzdrowiskowym. Stan powódki jest przewlekły, rehabilitacja ma na celu utrzymanie obecnej sprawności, zmniejszenie odczuć bólowych oraz poprawę sprawności. Biegła jednak wskazała, iż powódka może być rehabilitowana w trybie planowym w ramach NFZ. Nie ma konieczności do korzystania z rehabilitacji prywatnej. Powódka także nie wykazała i nie uzasadniła stałego kosztu dojazdu w wysokości około 100 zł, tzn. w jakim celu konkretnie jeździła, gdzie i jakim środkiem komunikacji. Nadto – jak już powyżej wskazano – koszty farmakoterapii ze względu na niski koszt zostały wzięte pod uwagę przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia. Tym samym w ocenie Sądu brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz powódki renty w wysokości po 1.600,00 zł miesięcznie.

W konsekwencji w pozostałym zatem zakresie Sąd oddalił powództwo jako wygórowane (punkt 3 sentencji wyroku).

Mając na względzie powyższe Sąd zasądził od I. K. na rzecz Instytutu Centrum (...) w Ł. kwotę 2.808,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Zgodnie bowiem z art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 959 z późn. zm.) zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Ostatecznie powódka otrzymała kwotę 40.940,00 zł, co oznaczało, iż wygrała sprawę w 24 %, a przegrała w 76%. W związku z tym, że pozwany uległ powódce jedynie w nieznacznej części, powódka jest zobowiązana zwrócić pozwanemu niezbędne koszty obrony przed sądem zgodnie z art. 98 kpc w zw. z art. 100 kpc. Na zasądzone koszty procesu w tym przypadku złożyły się jedynie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400,00 zł, ustalone stosownie do treści § 2 pkt 7 oraz § 9 ust 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.) i obliczona proporcjonalnie do stopnia przegrania sprawy. W związku z tym, że powódka powinna ponieść koszty w 76 %, winna je ponieść w kwocie 8208 zł. Skoro poniosła je w wysokości 5400 zł, różnicę należało zasądzić na rzecz pozwanego. (punkt 4 sentencji wyroku).

Sąd nakazał także pobrać od Instytutu Centrum (...) w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 2.464,42 zł tytułem wydatków sądowych tj. kosztów opinii biegłych i kwotę 2.040,00 (dwa tysiące czterdzieści) złotych tytułem części opłaty od pozwu nieuiszczonej przez powódkę – ustalonych proporcjonalnie do stopnia przegrania sprawy (punkt 5 sentencji wyroku).

Sąd Okręgowy nie obciążył powódki nieuiszczonymi wydatkami sądowymi od oddalonej części powództwa, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa, bowiem była ona zwolniony na mocy postanowienia Sądu w całości od kosztów sądowych, tym samym koszty te zostały przyjęte na rachunek Skarbu Państwa (punkt 6 sentencji wyroku).

Nadto Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3.788,40 zł na podstawie art. 477² § 1 kpc (punkt 7 sentencji wyroku).

Dodano: 16 czerwca 2025, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Agnieszka Olejniczak-Kosiara
Data wytworzenia informacji: 21 listopada 2024