Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 listopada 2020 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt XP 164/20 z powództwa E. W. (1), A. M. (1), A. S. (1), E. S. przeciwko Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Ł. o dodatek funkcyjny, ustalenie wysokości dodatku funkcyjnego w pkt. I oddalił powództwo, w pkt. II nie obciążył E. W. (1), A. M. (1), A. S. (1), E. S. – kosztami procesu, w pkt. III koszty sądowe przejął w całości na rachunek Skarbu Państwa.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Powódka E. W. (1) jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 1 czerwca 1990 roku.

Z dniem 1 marca 2001 roku pozwany powierzył powódce E. W. stanowisko „kierownik D. Pomocy Ogólnej” oraz przyznał wynagrodzenie zasadnicze według XV kategorii zaszeregowania – 1 495 złotych oraz dodatek funkcyjny według 3 stawki, w wysokości 65% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. kwotę 373,75 złotych.

W kolejnych latach wysokość wynagrodzenia i dodatku funkcyjnego powódki E. W. wzrastała. Nie zawsze w pismach kierowanych do pracownik wskazana była stawka procentowa, według której obliczano dodatek funkcyjny. Miała również miejsce sytuacja, kiedy dodatek funkcyjny obliczono według stawki 6-60%. Powódka E. W. przyjęła te warunki.

W dniu 29 listopada 2018 roku powódka E. W. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 4 grudnia 2018 roku przyznał E. W. dodatek funkcyjny według 6 stawki, w wysokości 760 złotych.

W dniu 17 grudnia 2018 roku powódka E. W. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 4 320 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 660 złotych, a należnym w kwocie 1 020 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 11 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 660 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 65% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

E. W. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 3 120 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 4 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 29 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

Powódka E. W. (1) jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 1 czerwca 1990 roku.

Z dniem 1 marca 2001 roku pozwany powierzył powódce E. W. stanowisko „kierownik D. Pomocy Ogólnej” oraz przyznał wynagrodzenie zasadnicze według XV kategorii zaszeregowania – 1 495 złotych oraz dodatek funkcyjny według 3 stawki, w wysokości 65% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. kwotę 373,75 złotych.

W kolejnych latach wysokość wynagrodzenia i dodatku funkcyjnego powódki E. W. wzrastała. Nie zawsze w pismach kierowanych do pracownik wskazana była stawka procentowa, według której obliczano dodatek funkcyjny. Miała również miejsce sytuacja, kiedy dodatek funkcyjny obliczono według stawki 6-60%. Powódka E. W. przyjęła te warunki.

W dniu 29 listopada 2018 roku powódka E. W. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 4 grudnia 2018 roku przyznał E. W. dodatek funkcyjny według 6 stawki, w wysokości 760 złotych.

W dniu 17 grudnia 2018 roku powódka E. W. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 4 320 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 660 złotych, a należnym w kwocie 1 020 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 11 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 660 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 65% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

E. W. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 3 120 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 4 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 29 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

Powódka E. W. (1) jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 1 czerwca 1990 roku.

Z dniem 1 marca 2001 roku pozwany powierzył powódce E. W. stanowisko „kierownik D. Pomocy Ogólnej” oraz przyznał wynagrodzenie zasadnicze według XV kategorii zaszeregowania – 1 495 złotych oraz dodatek funkcyjny według 3 stawki, w wysokości 65% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. kwotę 373,75 złotych.

W kolejnych latach wysokość wynagrodzenia i dodatku funkcyjnego powódki E. W. wzrastała. Nie zawsze w pismach kierowanych do pracownik wskazana była stawka procentowa, według której obliczano dodatek funkcyjny. Miała również miejsce sytuacja, kiedy dodatek funkcyjny obliczono według stawki 6-60%. Powódka E. W. przyjęła te warunki.

W dniu 29 listopada 2018 roku powódka E. W. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 4 grudnia 2018 roku przyznał E. W. dodatek funkcyjny według 6 stawki, w wysokości 760 złotych.

W dniu 17 grudnia 2018 roku powódka E. W. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 4 320 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 660 złotych, a należnym w kwocie 1 020 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 11 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 660 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 65% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

E. W. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 3 120 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 4 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 29 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

Powódka A. M. (1) jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 28 marca 1983 roku.

Z dniem 1 października 2006 roku pozwany powierzył powódce A. M. obowiązki „zastępcy kierownika Oddziału Pomocy Materialnej i Pracy Socjalnej nr 1” oraz przyznał wynagrodzenie zasadnicze według XV kategorii zaszeregowania – 1 690 złotych oraz dodatek funkcyjny według 5 stawki, w wysokości 50% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Na mocy porozumienia stron z dnia 18 września 2009 roku powódka A. M. i pozwany ustalili, iż od dnia 1 września 2009 roku dodatek funkcyjny zostaje określony kwotowo.

Z dniem 1 września 2012 roku pozwany przyznał powódce A. M. dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 42% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. w kwocie 462 złote.

W dniu 28 listopada 2018 roku powódka A. M. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 5 grudnia 2018 roku przyznał A. M. dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 530 złotych.

W dniu 18 grudnia 2018 roku powódka A. M. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 3 024 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 462 złotych, a należnym w kwocie 714 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 18 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 462 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 42% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

A. M. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 3 024 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 6 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 30 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

Powódka A. S. (1) jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 5 października 1993 roku.

Z dniem 1 lutego 2012 roku pozwany powierzył powódce A. S. stanowisko „starszy specjalista pracy socjalnej – koordynator” oraz przyznał wynagrodzenie zasadnicze według XIV kategorii zaszeregowania – 2 090 złotych oraz dodatek funkcyjny w kwocie 200 złotych.

Z dniem 1 września 2012 roku pozwany przyznał powódce A. S. dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 42% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. w kwocie 462 złote.

W dniu 28 listopada 2018 roku powódka A. S. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 5 grudnia 2018 roku przyznał A. S. dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 530 złotych.

W dniu 19 grudnia 2018 roku powódka A. S. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 3 024 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 462 złotych, a należnym w kwocie 714 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 18 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 462 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 42% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

A. M. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 2 208 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 6 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 30 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

Powódka E. S. jest pracownikiem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od dnia 2 maja 1991 roku.

Z dniem 1 listopada 2009 roku pozwany przyznał powódce E. W.-S. dodatek funkcyjny w wysokości 6% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. w kwocie 66 złotych.

Z dniem 1 maja 2011 roku pozwany przyznał powódce E. W.-S. dodatek funkcyjny w wysokości 30% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. w kwocie 330 złotych.

Z dniem 1 stycznia 2012 roku pozwany przyznał powódce E. W.-S. wynagrodzenie zasadnicze według XV kategorii zaszeregowania w kwocie 2 120 złotych oraz dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 42% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, tj. w kwocie 462 złote.

W dniu 28 listopada 2018 roku powódka E. W.-S. złożyła do pracodawcy pismo, w którym zawnioskowała o podwyższenie jej kwoty dodatku funkcyjnego – w związku ze zmianą przepisów oraz o wypłatę wyrównania do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Pracodawca pismem z dnia 4 grudnia 2018 roku przyznał E. W.-S. dodatek funkcyjny według 7 stawki, w wysokości 530 złotych.

W dniu 17 grudnia 2018 roku powódka E. W.-S. wezwała pozwany MOPS do wypłacenia jej, w terminie do 31 grudnia 2018 roku kwoty 3 024 złotych wynikające z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym w wysokości 462 złotych, a należnym w kwocie 714 złotych.

W odpowiedzi na pismo pracodawca powódki, w dniu 11 stycznia 2019 roku wskazał, iż przyznany jej dodatek funkcyjny wynosił 462 złotych, zaś podanie w piśmie, iż stanowi to 42% minimalnego wynagrodzenia stanowiło jednie wskazanie sposobu wyliczenia stawki dodatku. Zatem wzrost najniższego wynagrodzenia nie skutkuje obligatoryjną podwyżką dodatku.

E. W.-S. wystosowała do pozwanego MOPS ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty – kwoty 2 208 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 31 grudnia 2018 roku – w dniu 6 lutego 2019 roku.

Pozwany, pismem z dnia 29 maja 2019 roku, ponownie odmówił wypłacenia powódce żądanej kwoty podtrzymując dotychczasową argumentację.

W pozwanym Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Ł. od 1 listopada 2009 roku obowiązuje Regulamin wynagradzania, który wszedł w życie na mocy Zarządzenia nr (...) Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. z dnia 30 października 2009 roku.

Warunki i sposób przyznawania dodatku funkcyjnego uregulowano w jego § 9, składającym się z następujących punktów:

1. Dodatek funkcyjny przysługuje pracownikom zatrudnionym na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem oraz na stanowisku radcy prawnego.

2. Dodatek funkcyjny jest również przyznany pracownikom zatrudnionym na stanowiskach nie związanych z kierowaniem zespołem, dla których w załączniku nr 3 do regulaminu przewiduje się dodatek funkcyjny, z tym że maksymalna stawka tego dodatku przewidziana dla danego stanowiska jest niższa o jedną stawkę.

3. Dodatek funkcyjny przysługuje w wysokości ustalonej zgodnie z tabelą maksymalnych kategorii zaszeregowania, stanowiącą załącznik nr 3 do regulaminu, oraz tabelą stawek dodatku funkcyjnego, stanowiącą załącznik nr 2 do regulaminu.

4. Dla pracowników, o których mowa w §9 ust. 2, dodatek funkcyjny nie może być ustalony w wysokości niższej od 6% najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

5. Wysokość dodatku funkcyjnego może być zmieniona w zależności od zmiany warunków będących przesłanką do jego przyznania w dotychczasowej wysokości.

6. Dodatek funkcyjny jest składnikiem wynagrodzenia pracownika. Ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku z ubezpieczenia społecznego oraz zasiłku z tytułu macierzyństwa.

7. Dodatek funkcyjny wchodzi do podstawy obliczenia wysokości: wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku z ubezpieczenia społecznego oraz zasiłku z tytułu macierzyństwa

8. Dodatek funkcyjny przyznawany jest procentowo do chwili zmiany wartości najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Załącznik nr 1 do Regulaminu wynagradzania stanowi „Tabela maksymalnych stawek miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego”, która dla poszczególnych kategorii zaszeregowania przewiduje kwoty minimalną i maksymalną. Pierwotnie wynosiły one:

Kategoria zaszeregowania	Minimalna kwota (w zł)	Maksymalna kwota (w zł)
I	1100	1400
II	1120	1600
III	1140	1800
IV	1160	2000
V	1180	2200
VI	1200	2400
VII	1220	2600
VIII	1240	2800
IX	1260	3000
X	1280	3200
XI	1300	3400
XII	1350	3600
XIII	1400	3800
XIV	1450	4000
XV	1500	4200
XVI	1550	4400
XVII	1600	4600
XVIII	1650	4800
XIX	1700	5000

Załącznik nr 2 do Regulaminu wynagradzania stanowi Tabela stawek dodatku funkcyjnego. Zgodnie z tą Tabelą dodatek funkcyjny wynosi:

- w stawce 1 – do 40% najniższego wynagrodzenia zasadniczego;

- w stawce 2 – do 60%;

- w stawce 3 – do 80%;

- w stawce 4 – do 100%;

- w stawce 5 – do 120%;

- w stawce 6 – do 140%;

- w stawce 7 – do 160%;

- w stawce 8 – do 180%;

- w stawce 9 – do 200%.

Załącznikiem nr 3 do Regulaminu jest „Tabela maksymalnych kategorii zaszeregowania oraz stawek dodatku funkcyjnego dla stanowisk kierowniczych urzędniczych, urzędniczych oraz pomocniczych i obsługi w MOPS w Ł.”. Zawiera ona wykaz stanowisk i przypisanych do nich stawek dodatku funkcyjnego, a także minimalnych i maksymalnych kategorii zaszeregowania.

Zarządzeniem nr (...) zmieniono Regulamin Wynagradzania MOPS w Ł. w zakresie treści załącznika nr 3 do tego Regulaminu.

W 2018 roku w D. Kadr pozwanego podjęła pracę A. N.. Przeanalizowała treść Regulaminu wynagradzania z 2009 roku i zwróciła uwagę, że załącznik nr 1 opiera się na wartościach wynagrodzenia pochodzących z nieaktualnego Rozporządzenia o wynagradzaniu pracowników samorządowych i nie uwzględnia rozporządzenia, które weszło w życie w styczniu 2018 roku. Poruszyła ten problem z zastępcą dyrektora MOPS ds. organizacyjnych J. A.. Na jej polecenie A. N. przygotowała nową tabelę wysokości dodatku funkcyjnego. Dyrekcja MOPS podjęła decyzję o podwyżce dodatków funkcyjnych. A. N. wyjaśniono, że pierwszy dodatek funkcyjny wprowadzono procentowo, by wyjaśnić, w jaki sposób został obliczony. Dodatki funkcyjne wprowadzane w 2018 roku ustalono kwotowo. O jego wysokości dla poszczególnych pracowników decydował zastępca dyrektora MOPS. Dodatek w podwyższonej wysokości przyznano z mocą wsteczną od 1 stycznia 2018 roku i wypłacono wyrównania.

Zarządzeniem nr (...) zmieniony został – od dnia 17 stycznia 2019 roku –załącznik nr 1 do Regulaminu wynagradzania – Tabela maksymalnych stawek miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Wprowadzono następujące wartości:

Kategoria zaszeregowania	Minimalna kwota (w zł)	Maksymalna kwota (w zł)
I	1700	2300
II	1720	2500
III	1740	2700
IV	1760	2900
V	1780	3100
VI	1800	3300
VII	1820	3500
VIII	1840	3700
IX	1860	3900
X	1880	4100
XI	1900	4300
XII	1920	4500
XIII	1940	4700
XIV	1960	4900
XV	1980	5100
XVI	2000	5300
XVII	2100	5500
XVIII	2200	5700
XIX	2400	5900

W 2018 roku zostały w pozwanym MOPS wyrównane dodatki funkcyjne do wysokości 6% pracownikom socjalnym – starszym specjalistom pracy socjalnej.

O wysokości dodatku w pozwanym MOPS decydowała zastępca dyrektora ze służbami finansowymi.

W pozwanym MOPS dodatki funkcyjne w nowej wysokości – po 1 stycznia 2018 roku – przyznane były w wyższej niż poprzednia kwocie. W przeliczeniu na procent najniższego wynagrodzenia dodatki funkcyjne po 1 stycznia 2018 roku stanowiły niższy procent minimalnego wynagrodzenia, niż było to w przypadku dodatków obowiązujących wcześniej.

Stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w pierwszej kolejności na podstawie dokumentów – zarówno z akt osobowych powodów co do indywidualnych warunków zatrudnienia, jak i na podstawie powołanych w uzasadnieniu regulacji wewnętrznych obowiązujących u strony pozwanej. Posiłkowo Sąd oparł się także na zeznaniach świadków i stron.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwa należało oddalić jako bezzasadne.

Podstawę roszczeń powódek sformułowanych w niniejszej sprawie stanowią przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1282) i przepisy wykonawcze do art. 37 tej ustawy.

Na mocy art. 2 powołanej ustawy jej przepisy stosuje się do pracowników samorządowych zatrudnionych w: 1) urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych; 2) starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych; 3) urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin, gminnych jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych; 4) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz samorządowych zakładów budżetowych utworzonych przez te związki; 5) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Ł. jest samodzielną jednostką organizacyjną Miasta powołaną uchwałą Nr VI/84/90 Rady Miejskiej w Ł. z dnia 12 grudnia 1990 roku w sprawie utworzenia Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Wobec powyższego pracownicy MOPS w Ł. są pracownikami samorządowymi zgodnie jednostki wymienionej w art. 2 pkt. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 powołanego aktu pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych. Ust. 4 tego przepisu stanowi, że pracownikowi samorządowemu może zostać przyznany dodatek funkcyjny. Przy czym ustawa nie regulowała wprost w żaden sposób wysokości czy stawki tego dodatku. Zatem wysokość tych świadczeń pozostała do uznania kierowników jednostek organizacyjnych. Wskazać jedynie należy, iż na mocy delegacji z art. 37 ustawy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określiła warunki i sposób wynagradzania pracowników samorządowych oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego. W realizacji powyższej delegacji wydane zostało Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 936). Powyższe Rozporządzenie z dniem 19 maja 2018 roku uchyliło poprzednio obowiązujące – z dnia 18 marca 2009 roku. Kierownicy poszczególnych jednostek organizacyjnych zostali w związku z powyższym ograniczeni jedynie w zakresie górnej stawki dodatku funkcyjnego.

Wskazać w tym miejscu należy, iż do okresu spornego w niniejszej sprawie zastosowanie mają jednocześnie przepisy poprzedniego, jak i obecnie obowiązującego rozporządzenia. Co więcej – spór w toczącym się postępowaniu wywołany został de facto zmianą poprzednio obowiązującego rozporządzenia.

Do dnia 31 grudnia 2017 roku rozporządzenie (z dnia 18 marca 2009 roku) stanowiło, iż najniższe wynagrodzenie zasadnicze dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę wynosiło 1 100 złotych. Od 1 stycznia 2018 roku wynagrodzenie to wzrosło do 1 700 złotych (na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2017 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych – Dz. U. z 2017 roku, poz. 1621). Nowe rozporządzenie – z dnia 15 maja 2018 roku powielało tę regulację – w zakresie najniższego wynagrodzenia, ustalając tę kwotę na 1 700 złotych.

Realizacją powyższych regulacji w MOPS w Ł. był Regulamin Wynagradzania, zgodnie z którym przyznawano stawki wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego. Załącznik nr 1 do tego Regulaminu wskazywał poszczególne stawki zaszeregowania pracowników oraz kwotowo przedział w jakim winno mieścić się wynagrodzenie pracownika zaszeregowanego do poszczególnych stawek. Załącznik nr 2 wskazywał do jakiego maksymalnego procenta minimalnego wynagrodzenia może zostać przyznany w danej stawce dodatek funkcyjny. Załącznik nr 3 natomiast stanowił zestawienie poszczególnych stanowisk, stawek zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego oraz stawek dodatku funkcyjnego. Należy jeszcze wskazać, iż §9 Regulaminu wskazywał, iż stawka dodatku funkcyjnego dla pracownika nie może być niższa niż 6% minimalnego wynagrodzenia.

Przenosząc powyższe na grunt rozstrzyganej sprawy wskazać należy, iż powódki występujące w niniejszym postępowaniu otrzymywały od pracodawcy dodatek funkcyjny. Każda z nich miała przyznany ten dodatek w czasie, kiedy obowiązywała wersja rozporządzenia z dnia 18 marca 2009 roku ustalająca wynagrodzenie na poziomie 1 100 złotych. W akcie przyznającym ten dodatek każda z powódek miała wskazaną konkretną kwotę oraz to, jaki procent najniższego wynagrodzenia kwota ta stanowi. Powyższe wskazanie wartości procentowej służyło, w ocenie Sądu wykazaniu, iż przyznane powódkom kwoty były zgodne z poszczególnymi stawkami oraz przypisanymi im maksymalnymi wartościami procentowymi stanowiącymi załącznik do Regulaminu wynagradzania obowiązującego w pozwanym MOPS.

Wskazać bowiem należy na treść §9 ust. 8 Regulaminu Wynagradzania obowiązującego w spornym okresie w pozwanym MOPS, który stanowi, że dodatek funkcyjny przyznawany jest procentowo do chwili zmiany wartości najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Zatem w chwili, w której nastąpiła zmiana wysokości tego wynagrodzenia procentowa wielkość dodatku nie ma zastosowania, decyduje wartość kwotowa (która nie może być niższa od dotychczasowej kwoty dodatku – dla dokonania zmiany jednostronnie przez pracodawcę). Odmienna interpretacja zastosowania wskaźnika procentowego, przyjęcie, iż jest on bezwzględnie obowiązujący prowadziłaby do stwierdzenia, iż powołany §9 ust. 8 Regulaminu ma faktycznie status przepisu martwego, gdyż nigdy nie miałby zastosowania.

Skoro § 9 pkt 8 regulaminu stanowi, że dodatek funkcyjny przyznawany jest procentowo do chwili zmiany wartości najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, to sens tego przepisu ujawnia się właśnie w sytuacji faktycznej, w jakiej znalazły się powódki. Z dniem 1 stycznia 2018 roku doszło bowiem do zmiany wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego określonego w powołanym wcześniej rozporządzeniu. Z dniem tym zrealizowała się hipoteza normy z § 9 pkt 8 regulaminu, a zatem nie można dalej twierdzić, że dodatek funkcyjny w dalszym ciągu ustalany ma być procentowo. Jednocześnie – wobec zmiany warunków, o którym mowa w § 9 pkt 5 regulaminu – pracodawca uprawniony był do zmiany wysokości dodatku funkcyjnego, przy czym nowa wysokość winna być już ustalona kwotowo, a nie procentowo (§ 9 pkt 8 regulaminu).

Opisane zasady przyznania i zmiany dodatku funkcyjnego potwierdzają stanowisko strony pozwanej, iż określanie procentowo i kwotowo wymiaru dodatku funkcyjnego zawarte w aktach przyznających ten składnik wynagrodzenia poszczególnym pracownikom, w istocie służyło zobrazowaniu i wykazaniu, że przyznane kwoty były zgodne z poszczególnymi stawkami oraz przypisanymi im maksymalnymi wartościami procentowymi wynikającymi z załącznika do Regulaminu wynagradzania. Gdyby przyjąć przeciwne stanowisko i uznać, że wartość procentowa opisana w aktach przyznania dodatku funkcyjnego ma znaczenie decydujące i prowadzi do automatyzmu zmiany wysokości dodatku w przypadku zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego, przepis § 9 pkt 8 regulaminu miałby charakter normy pustej, pozbawionej treści normatywnej.

Sąd nie miał przy tym wątpliwości, że dodatek funkcyjny przyznany każdej z powódek był dodatkiem funkcyjnym uregulowanym w Regulaminie wynagradzania, a nie innym składnikiem wynagrodzenia, do którego przepisy Regulaminu nie znajdowałyby zastosowania. Świadczy o tym dobitnie odesłanie do Regulaminu wynagradzania w treści każdego z dokumentów przyznających powódkom dodatek funkcyjny. Rację ma zatem pełnomocnik powódek, że z chwilą przyznania dodatku funkcyjnego, stawał się on treścią łączącego strony stosunku pracy, ale – co warte podkreślenia – na warunkach i zasadach określonych w Regulaminie wynagradzania.

Jak wskazano wcześniej, strony postępowania nie przedstawiły dowodów świadczących
o konieczności odejścia od wykładni literalnej przepisów Regulaminu wynagradzania. Jednocześnie wskazać trzeba, że zastosowanie tego rodzaju wykładni prowadziło do rozsądnych wniosków w zakresie charakteru prawnego dodatku funkcyjnego. Zważywszy bowiem na charakter pozwanego pracodawcy, który nie ma wpływu na wartość budżetu, którym dysponuje w danym roku, nieracjonalne – z punktu widzenia zasad dyscypliny finansów – byłoby pozbawienie się jakiegokolwiek wpływu na wysokość istotnej części wynagrodzenia pracowników i uzależnienie jej od wskaźników, które mogą ulegać (i ulegają – co nastąpiło w 2018 roku) istotnym wahaniom.

Sąd zweryfikował twierdzenia powódek, które na rozprawie podniosły, iż niektórzy pracownicy MOPS w 2018 roku otrzymali podwyżki dodatku funkcyjnego w takiej wysokości, że zachowano wobec nich procentową relację kwoty dodatku do wysokości najniższego
wynagrodzenia zasadniczego. Z analizy przedstawionego przez stronę pozwaną i niekwestionowanego przez powódki zestawienia kwot dodatków funkcyjnych przyznanych wszystkim pracownikom na przestrzeni okresu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy wynika, że twierdzenia te nie znajdują oparcia w faktach. Pozwany pracodawca w 2018 roku przeprowadził podwyżki dodatku funkcyjnego przy zastosowaniu równego wobec wszystkich pracowników współczynnika wynoszącego 15% kwoty dotychczas uzyskiwanego dodatku, zaokrąglając wynikową kwotę dodatku do 10 zł. W rezultacie nie było pracowników, których procentowa relacja kwoty dodatku do najniższego wynagrodzenia zasadniczego utrzymana byłaby na takim samym poziomie przed 1 stycznia 2018 roku i po tym dniu (wówczas znowelizowano kwotę najniższego wynagrodzenia zasadniczego). Jednocześnie pracownicy otrzymujący wcześniej dodatek w jednakowej kwocie, w następstwie podwyżki również otrzymywali dodatek w jednakowej kwocie. Zastosowany przez pracodawcę mechanizm podwyżki nie budzi wątpliwości Sądu i znajduje oparcie w powołanych wcześniej regułach zmiany dodatku funkcyjnego ujętych w § 9 pkt 5 i 8 Regulaminu wynagradzania.

Sąd nie miał również zastrzeżeń do formy prawnej, w jakiej pozwany przeprowadził podwyżkę dodatku funkcyjnego. Strona powodowa argumentowała, że dla omawianej zmiany konieczne było zastosowanie instytucji wypowiedzenia warunków pracy i płacy, gdyż nowo przyznany dodatek był mniej korzystny od wcześniejszego. Sąd nie podziela tego zapatrywania. Prima facie argumentacja ta wydaje się mieć oparcie w porównaniu treści dokumentów, na podstawie których przyznawano dodatek w pierwotnej wysokości i w wysokości uwzględniającej podwyżkę z 2018 roku. Nie można jednak zapominać, że treść omawianych dokumentów nie jest oderwana od innych przepisów prawa pracy obowiązujących strony stosunku pracy, a dodatek funkcyjny przyznany jest na warunkach wynikających z Regulaminu wynagradzania.

Przy uwzględnieniu tych przepisów należy ocenić, że zmiana wysokości dodatku funkcyjnego z 2018 roku była dla powódek kwotowo wyłącznie korzystna, a zatem mogła zostać wprowadzona jednostronnym oświadczeniem woli pracodawcy. Mianowicie, pierwotnie przyznany dodatek funkcyjny określony został wprawdzie procentowo, ale stracił taki charakter z chwilą zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego, co miało miejsce 1 stycznia 2018 roku. Zmiana charakteru z procentowego na kwotowy przewidziana została już w momencie przyznawania dodatku, albowiem wynikała wprost z § 9 pkt 8 Regulaminu wynagradzania. Z dniem 1 stycznia 2018 roku dodatek funkcyjny przyznany powódkom wyrażał się w określonych kwotach, zaś zmiana wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego – podobnie jak zmiana stanowiska albo zmiana treści załączników do regulaminu wynagradzania – mogła, choć nie musiała, stanowić podstawę do zmiany wysokości dodatku funkcyjnego (§ 9 pkt 5 Regulaminu wynagradzania). Innymi słowy, pomimo zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego, powódki mogły – bez naruszenia obowiązujących szerokorozumianych przepisów prawa pracy – w dalszym ciągu otrzymywać dodatek funkcyjny w dotychczasowej wysokości. Jego wysokość przez cały czas mieściła się w granicach minimalnych i maksymalnych kwot określonych przepisami Regulaminu wynagradzania. Powódki nie miały zatem wobec pozwanego roszczenia o zapłatę dodatku funkcyjnego w wysokości wyższej niż kwoty wynikające z pierwotnych dokumentów wprowadzających ten składnik wynagrodzenia.

Z powyższych względów nie znalazła też zastosowania instytucja z art. 18 § 1 i 2 k.p. Zgodnie z tymi przepisami postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy, a postanowienia mniej korzystne dla pracownika są nieważne i zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. Istotą tej regulacji jest zagwarantowanie nienaruszania umową o pracę standardów wynikających z przepisów prawa pracy, przy równoczesnej swobodzie stron w kształtowaniu w umowie warunków zatrudnienia w sposób korzystniejszych dla pracownika. W konsekwencji normy prawne konstruowane z przepisów prawa pracy mają, co do zasady, charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący (semiimperatywny), czyli dopuszczają odstępstwa jedynie na korzyść pracowników. Owe korzystniejsze postanowienia umowne mogą wprowadzać do stosunku pracy uprawnienia pracownicze w rozmiarach większych niż przewidziane przepisami prawa pracy, ale też mogą ustanawiać prawo do świadczeń nieprzewidzianych tymi przepisami (wyrok SN z dnia 5 października 2016 roku w sprawie II PK 205/15, LEX 2165563). Zważywszy, że w drodze jednostronnych oświadczeń woli w 2018 rok pozwany pracodawca wprowadził wobec powódek korzystniejszy (wyższy) wymiar jednego ze składników wynagrodzenia, modyfikacja treści stosunków pracy przeprowadzona została skutecznie i prawnie niewadliwie.

Argumentem przeciwko rozstrzygnięciu przyjętemu w niniejszej sprawie nie może być okoliczność, przyznana przez powódki, iż w 2018 roku pracownicy zatrudnieni w MOPS w Ł., których dodatek funkcyjny określony był przed zmianą wysokości najniższego wynagrodzenia na poziomie 6% tego wynagrodzenia, otrzymali wyrównanie od pracodawcy. Powyższe jest zgodnie z §9 pkt. 4 Regulaminu Wynagradzania. Przepis ten stanowi, iż dodatek funkcyjny dla pracowników nie może być niższy niż 6% najniższego wynagrodzenia pracownika socjalnego. Powyższa regulacja stanowiła zabezpieczenie dla pracowników, wyznaczała pewne minimum, poniżej którego pracodawca nie mógł zejść przyznając dodatku funkcyjne. Dlatego też w chwili, kiedy stawka minimalnego wynagrodzenia pracownika socjalnego uległa zmianie należało wyrównać pracownikom z najniższymi dodatkami, na poziomie 6% tego wynagrodzenia, otrzymywane przez nich świadczenia do wartości minimalnej zagwarantowanej w Regulaminie.

Wskazać należy jeszcze, iż przyznanie powódkom dodatku funkcyjnego w nowej wysokości, które miało miejsce pod koniec 2018 roku było w ocenie Sądu skuteczne. W każdym z analizowanych przypadków doszło do kwotowego podniesienia otrzymywanych przez poszczególnych pracowników dodatków funkcyjnych. Strona pozwana w wykonaniu zobowiązania Sądu złożyła do akt sprawy zestawienie tych dodatków przed podwyższeniem minimalnego wynagrodzenia pracownika socjalnego i po tym podwyższeniu. Z analizy tego zestawienia jasno wynika, iż żaden z pracowników pozwanego MOPS po zmianie treści rozporządzenia, która miała miejsce w dniu 1 stycznia 2018r roku nie trzymywał dodatku funkcyjnego w takiej samej procentowej wysokości, jak to było przed wskazaną datą. Jednocześnie należy wskazać, iż w każdym przypadku wartość kwotowa przyznanego dodatku była wyższa, niż kwota, jaką pracownik otrzymywał przed dniem 1 stycznia 2018 roku. Zatem nowe decyzje w sprawie dodatków funkcyjnych były dla pracowników korzystniejsze, niż poprzednie postanowienia umów o pracę, a sposób dokonania zmiany nie naruszał cytowanego Regulaminu.

W świetle powyższych stanowisk judykatury, które Sąd orzekający w niniejszym postępowaniu przyjmuje za własne, należy stwierdzić, iż pracodawca powódek nie naruszył norm prawa pracy poprzez niezastosowanie wobec powódek wypowiedzenia warunków płacy. Jak już bowiem stwierdzono procentowa wartość ustalenia dodatku funkcyjnego – odnosząca się do najniższego wynagrodzenia za pracę pracownika socjalnego, na mocy postanowień Regulaminu Wynagradzania ustalonego w pozwanym MOPS, obowiązywała do chwili zmiany najniższego wynagrodzenia – na mocy §9 pkt. 8 Regulaminu. Po tej zmianie zatem obowiązywała jedynie wartość kwotowa. Natomiast wysokość dodatków funkcyjnych przyznanych powódkom w grudniu 2018 roku była w każdym przypadku wyższa, niż dotychczas przyznana kwota. Znajduje to potwierdzenie w zestawieniu złożonym przez stronę pozwaną uwzględniającym wysokość dodatku funkcyjnego przyznanego pracownikom MOPS w Ł. przez pracodawcę. Z zestawienia tego wynika jasno, iż w każdym z przypadków po zmianie rozporządzenia jaka miała miejsce w dniu 1 stycznia 2018 roku doszło do podwyższenia nominalnego, kwotowego stawki dodatku funkcyjnego każdego z pracowników, przy jednoczesnym zmniejszeniu procenta, jaki ten dodatek stanowił w odniesieniu do minimalnego wynagrodzenia pracownika socjalnego. W efekcie nie doszło do pogorszenia sytuacji pracowników MOPS – nie zostały im bowiem zaproponowane gorsze warunki pracy i płacy. Wobec powyższego pracodawca miał możliwość przyznania pracownikom wyższych stawek dodatku funkcyjnego bez stosowania wypowiedzenia zmieniającego. Wskazać należy jeszcze, iż stosunek pracy jest stosunkiem prawnym konsensualnym. W związku z powyższym każda z powódek, jeśli nie zgadzała się z kwotą przyznanego jej dodatku funkcyjnego mogła jej nie przyjmować, interweniować w tym zakresie u pracodawcy, wyrazić swój sprzeciw wobec tego aktu. W analizowanej sprawie żadna z powódek nie sprzeciwiła się przyznanemu jej dodatkowi funkcyjnemu – nie złożyła sprzeciwu, oświadczenia o nieprzyjęciu przyznanego dodatku, itp. Dlatego też uznać należy, iż powódki zgadzały się z zaproponowanymi im warunkami wynagradzania, ponieważ były one korzystniejsze od poprzednich.

Reasumując należy stwierdzić, iż roszczenie powódek o zasądzenie na ich rzecz żądanych tytułem wyrównania dodatku funkcyjnego kwot było bezpodstawne.

W zakresie roszczenia o ustalanie na przyszłość wysokości dodatku funkcyjnego Sąd zważył, co następuje. Podstawą roszczenia o ustalenie był art. 189 k.p.c., który stanowi, iż powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Z żądaniem ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c. można wystąpić wówczas, gdy po stronie powoda stwierdzić można istnienie interesu prawnego. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest kategorią obiektywną. Jest to obiektywna (czyli rzeczywiście istniejąca), a nie tylko hipotetyczna (czyli w subiektywnym odczuciu strony) potrzeba prawna uzyskania wyroku odpowiedniej treści występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia I ACa 59/19, LEX 3009484).

Przechodząc bezpośrednio do rozstrzygnięcia powyższej kwestii Sąd uznał, iż roszczenie w zakresie żądania ustalenia obowiązku pozwanego do wypłacania dodatku funkcyjnego w wysokości określonej na podstawie wartości procentowej minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika socjalnego również podlegało oddaleniu. Rozstrzygnięcie takie implikowane było oceną dokonaną wobec roszczenia powódek o zasądzenie im dodatku funkcyjnego, zgodnie z żądaniami pozwu. Stwierdzenie bowiem, iż żądanie zasądzenia określonych kwot pieniężnych było bezpodstawne, ponieważ powódki nie miały przyznanego dodatku funkcyjnego w oparciu o stawkę procentową, ale o stawkę kwotową wykluczało możliwość ustalenia na przyszłość obowiązku wypłacania przez pozwany MOPS dodatku funkcyjnego w oparciu o nieobowiązującą już stawkę procentową.

Wobec powyższego roszczenie o ustalenie również podlegało oddaleniu jako bezpodstawne.

O nieobciążaniu powódek kosztami procesu Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o tzw. zasadę słuszności wynikającą z przepisu art. 102 k.p.c. Przepis ten pozwala w wypadkach szczególnie uzasadnionych na nieobciążanie strony przegranej w ogóle kosztami.

Podkreślić w tym miejscu należy, że przywołany przepis stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy i jest rozwiązaniem szczególnym. Ustawodawca w treści tego przepisu nie określił kryteriów, którymi Sąd winien się kierować dokonując oceny czy zachodzi „wypadek szczególnie uzasadniony”. W orzecznictwie sądowym i doktrynie ugruntowane jest jednak stanowisko, że do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 roku w sprawie II CZ 223/73, Legalis 17661). Zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być przy tym oceniane w całokształcie okoliczności danej sprawy, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Z tego względu ocena stanów faktycznych pod kątem dopuszczalności zastosowania zasady słuszności odnośnie do obowiązku zwrotu kosztów procesu pozostawiona została sądowi, który powinien kierować się w tym zakresie własnym poczuciem sprawiedliwości z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie V CZ 2/12, Legalis 496909 oraz z dnia 1 grudnia 2011 roku w sprawie I CZ 26/11, LEX 496820). Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny i jest oparta na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd odwoławczy tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa. Ingerencja w to uprawnienie jurysdykcyjne, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia, może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 roku w sprawie III CZ 10/12, Legalis 464036). Wskazać tu jeszcze należy na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1970 roku w sprawie III PRN 83/70, którym Sąd ten właśnie mając na uwadze charakter dochodzonych przez powoda świadczeń z tytułu wynagrodzenia za pracę i jego subiektywne przekonanie o zasadności żądań odstąpił od obciążenia kosztami procesu za wszystkie instancje (Legalis 14920).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na stan istniejący w przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy uznał, że po stronie powódek wystąpiły tego rodzaju okoliczności, które przemawiały za odstąpieniem od obciążenia ich kosztami zastępstwa procesowego. Najistotniejszym argumentem za nieobciążaniem powódek kosztami procesu był charakter sprawy, w ramach której w sporze z pracodawcą pozostawała liczna grupa pracowników, zaś spór dotyczył ustalenia wspólnej i wiążącej dla wszystkich pracowników pozwanego wykładni przepisów regulaminu wynagradzania. Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy, jeżeli regulacje płacowe są zawiłe lub wymagają dokonywania skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych, to w sprawach rodzących istotne wątpliwości dotyczące wysokości należnego wynagrodzenia za pracę pracownik może dochodzić wyjaśnienia swoich żywotnych interesów płacowych w postępowaniu sądowym i choćby jego żądania okazały się nieuzasadnione, istnieje podstawa do zastosowania art. 102 k.p.c. (zob. postanowienie SN z 15.04.2010 r., I PZ 5/10, LEX nr 1274951). Za zastosowaniem wobec powódek dobrodziejstwa przewidzianego w art. 102 k.p.c. przemawiały także m.in. subiektywne przekonanie o słuszności wytoczonego przez nie powództwa oparte o rozsądne argumenty przytoczone w pozwie, a także fakt, iż powódki reprezentują szczególną grupę zawodową: pracowników socjalnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia wniosły powódki reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając wskazany wyrok w całości i wnosząc o jego zmianę przez zasądzenie od pozwanego na rzecz:

1.  E. W. (1) kwoty 8 625 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; ustalenie, że pozwany zobowiązany jest do dalszej (od dnia 1 lutego 2020 roku) wypłaty powódce dodatku funkcyjnego w wysokości 65% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagrodzenia pracowników samorządowych, tj. kwoty 1105 zł; zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu za obie instancje, z uwzględnieniem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

2.  A. M. (1) kwoty 8 000 zł za opóźnienie od dnia 28 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; ustalenie, że pozwany zobowiązany jest do dalszej (od dnia 1 lutego 2020 roku) wypłaty powódce dodatku funkcyjnego w wysokości 50% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagrodzenia pracowników samorządowych tj. kwoty 850 zł; zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu za obie instancje, z uwzględnieniem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

3.  A. S. (1) kwoty 4 600 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; ustalenie, że pozwany zobowiązany jest do dalszej (od dnia 1 lutego 2020 roku) wypłaty powódce dodatku funkcyjnego w wysokości 42% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagrodzenia pracowników samorządowych tj. kwoty 714 zł; zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu za obie instancje, z uwzględnieniem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych;

4.  E. S. kwoty 4 600 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; ustalenie, że pozwany zobowiązany jest do dalszej (od dnia 1 lutego 2020 roku) wypłaty powódce dodatku funkcyjnego w wysokości 42% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagrodzenia pracowników samorządowych; zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu za obie instancje tj. kwoty 714 zł, z uwzględnieniem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1.  naruszenie prawa materialnego, a to art. 42 k.p. przez jego niezastosowanie, polegające na pominięciu, że wprowadzenie wobec pracownika zmienionych reguł sposobu ustalenia wysokości dodatku funkcyjnego, stanowiącego element wynagrodzenia za pracę, wymaga zgody pracownika albo wypowiedzenia zmieniającego, jeżeli zasady przewidziane zmienionym regulaminem są dla pracownika mniej korzystne niż te, które wynikają z wiążącej go z pracodawcą umowy o pracę,

2.  naruszenie prawa materialnego, a to § 9 ust. 8 regulaminu wynagradzania obowiązującego u pracodawcy, poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na uznaniu, że treść tego postanowienia stanowi, iż po zmianie minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych dochodzi ex lege do zmiany sposobu ustalania wysokości dodatku funkcyjnego z procentowego na kwotowy, w sytuacji gdy norma ta reguluje sposób ustalania wysokości dodatku funkcyjnego tylko w okresie poprzedzającym zmianę, nie zawierając treści normatywnej na przyszłość, co prowadzi do wniosku, że co najwyżej powstaje po stronie pracodawcy uprawnienie kształtujące do zmiany sposobu ustalania wysokości dodatku funkcyjnego,

3.  w stosunku do wszystkich powódek, zarzucam sprzeczność ustaleń sądu z zebranym materiałem dowodowym, polegające na błędnym ustaleniu przez Sąd „W analizowanej sprawie żadna z powódek nie sprzecmiła się przyznanemu jej dodatkoivi funkcyjnemu - nie złożyła sprzeciwu, oświadczenia o nieprzyjęciu przyznanego dodatku, itp.", w sytuacji gdy w aktach sprawy znajdują się dokumenty, z których jednoznacznie wynika, iż powódki po otrzymaniu od pracodawcy oświadczeń z grudnia 2018 r. o przyznaniu im dodatków funkcyjnych ustalonych kwotowo, kilkukrotnie wzywały pracodawcę do zmiany wysokości dodatku funkcyjnego, a same oświadczenia pracodawcy nie były negocjowane z powódkami, a po prostu przekazane do wiadomości, co miało wpływ na wynik sprawy, poprzez błędne wnioskowanie Sądu, iż powódki uznawały zmianę z grudnia 2018 r. za korzystną dla ich sytuacji prawnej.

W odpowiedzi na apelację pozwany reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Przechodząc do merytorycznej oceny zarzutów apelacji wskazać należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady ich swobodnej oceny i w oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy, prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego. Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne.

W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy analiza zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom strony apelującej – prawidłowa. Sąd pierwszej instancji odniósł się do wszystkich zgromadzonych w postępowaniu dowodów, zarówno z dokumentów, jak i zeznań świadków i stron. Zarzuty powódek sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący, przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, własną analizę zgromadzonego materiału dowodowego i własny pogląd na sprawę.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137).

W niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych (Dz.U.2019.0.1282 t.j.) i przepisy wykonawcze do art. 37 tej ustawy, a także wydane na podstawie powyższej delegacji Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 936), które uchyliło poprzednio obowiązujące rozporządzenia z dnia 18 marca 2009 roku.

Jak słusznie zauważył sąd rejonowy do niniejszej sprawy zastosowanie znajdują zarówno przepisy poprzedniego, jak i obecnie obowiązującego rozporządzenia, których realizacja znajduje odzwierciedlenie w Regulaminie Wynagradzania obowiązującym u pozwanej (MOPS w Ł.).

W załączniku nr 1 do wskazanego regulaminu przewidziano poszczególne stawki zaszeregowania pracowników, a także kwotowy przedział w jakim winno mieścić się wynagrodzenie pracownika zaszeregowanego do poszczególnych stawek. W załączniku nr 2 do wskazanego regulaminu, z kolei przewidziano do jakiego maksymalnego procenta minimalnego wynagrodzenia może zostać przyznany w danej stawce dodatek funkcyjny. Z kolei załącznik nr 3 do wskazanego regulaminu przedstawiał zestawienie poszczególnych stanowisk, stawek zaszeregowania wynagrodzenia zasadniczego oraz stawek dodatku funkcyjnego.

Zgodnie z § 9 ust. 8 wskazanego regulaminu obowiązującym w spornym okresie, dodatek funkcyjny przyznawany jest procentowo do chwili zmiany wartości najniższego wynagrodzenia zasadniczego. Jednocześnie w § 9 ust. 4 wskazanego regulaminu, przewidziano że dla pracowników, o których mowa w § 9 ust. 2, dodatek funkcyjny nie może być ustalony w wysokości niższej od 6 % najniższego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. W zakresie interpretacji zastosowania wskazanego wskaźnika tutejszy sąd w pełni podziela pogląd wyrażony przez sąd I instancji, a mianowicie, iż w chwili w której nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia procentowa wielkość dodatku nie znajduje zastosowania, gdyż w takiej sytuacji decydujące znaczenie ma wartość kwotowa. Przyjęcie odmiennej interpretacji w tym przypadku, a mianowicie uznanie że wartość procentowa określona w aktach przyznania dodatku funkcyjnego ma immanentne znaczenie doprowadziłaby do implikacji stwierdzenia, że powołany § 9 ust. 8 wskazanego regulaminu miałby charakter normy pustej, a tym samym nie miałby zastosowania. Co również istotne pracodawca powódek na podstawie § 9 ust. 5 powołanego regulaminu stanowiącego, iż wysokość dodatku funkcyjnego może być zmieniona w zależności od zmiany warunków będących przesłanką do jego przyznania w dotychczasowej wysokości był uprawniony do zmiany wysokości dodatku funkcyjnego i wówczas nowa wysokość ustalana była kwotowo zgodnie z § 9 ust. 8 wskazanego regulaminu.

Tutejszy sąd nie traci również z pola widzenia faktu, który powódki całkowicie pominęły w treści apelacji, a mianowicie że w treści umów o pracę każdej z nich zostało wyodrębnione, iż przyznany każdej z powódek dodatek funkcyjny stanowi jeden ze składników wynagrodzenia, zaś sam pracodawca wprost wskazał określoną kwotę dodatku funkcyjnego.

Oświadczenia pracodawcy w przedmiocie zmiany dodatków funkcyjnych powódkom dokonane w grudniu 2018 roku z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2018 roku w przedmiotowej sprawie były dopuszczalne i nie wiązały się z ze złożeniem przez pracodawcę wypowiedzeń zmieniających.

Skutkiem wejścia w życie regulaminu jest automatyczne stosowanie wobec pracowników tych jego przepisów, które są dla nich korzystniejsze od dotychczasowych postanowień umów o pracę (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2018 r. I PK 32/17, LEX nr 2549210). Natomiast mniej korzystne dla pracowników postanowienia zakładowego regulaminu płacowego wymagają dokonania indywidualnych wypowiedzeń zmieniających albo zawarcia niebudzących wątpliwości porozumień zmieniających (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r. I PK 190/15, LEX nr 2106825).

Tego typu sytuacja o jakiej mowa w powyższym wyroku Sądu Najwyższego na gruncie przedmiotowej sprawy nie miała miejsca, bowiem zmiana tabeli stanowiąca załącznik do regulaminu wynagradzania poprzez jej ujednolicenie z obowiązującymi przepisami prawa, w istocie nie może być rozumiana jako wprowadzenie nowego regulaminu, zwłaszcza że w niniejszej sprawie w odniesieniu do kategorii jaką był dodatek funkcyjny nie wprowadzono żadnych nowych zasad jego przyznawania. Z załączonej do sprawy tabeli będącej zestawieniem zawierającym indywidualne ustalenia dodatków funkcyjnych zatrudnionych u pozwanego pracowników, w tym powódek wynika, iż u żadnego z nich po zmianie treści rozporządzenia nie doszło do zaniżenia wysokości czy też otrzymywania dodatku funkcyjnego na tym samym poziomie jak to miało miejsce przed wskazaną datą. Wręcz przeciwnie u każdego z pracowników, a zatem i u powódek doszło do wzrostu wartości kwotowej przyznanego dodatku funkcyjnego na skutek zaistniałej zmiany. Stąd też zasadnym jest twierdzenie, iż zaistniała zmiana była korzystna dla każdej z powódek, zaś sam sposób dokonania ów zmian, jak podkreślił sąd rejonowy nie naruszał postanowień wskazywanego wyżej regulaminu wynagradzania, z czym tutejszy sąd w pełni się zgadza. W sytuacji, w której pracodawca mógł przyznać pracownikom wyższe stawki dodatku funkcyjnego, jak w przedmiotowej sprawie uczynił to w drodze jednostronnego oświadczenia woli bez konieczności zastosowania wypowiedzenia zmieniającego.

W ocenie Sądu Okręgowego apelujące przeciwstawiają dokonanej przez sąd rejonowy prawidłowej interpretacji treści § 9 ust. 8 regulaminu wynagradzania, swoją subiektywną wizję stanu faktycznego sprawy. W związku z powyższym wskazane w tym zakresie wywody zawarte w apelacji nie mogą wpłynąć na wynik rozstrzygnięcia.

W związku z powyższym na aprobatę tutejszego sądu nie zasługuje stwierdzenie apelacji, iż w przedmiotowej sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, a mianowicie naruszenia art. 42 k.p. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji polegającej na pominięciu, że wprowadzenie wobec pracownika zmienionych reguł sposobu ustalenia wysokości dodatku funkcyjnego wymaga jego zgody bądź wypowiedzenia zmieniającego jeżeli zasady przewidziane zmienionym regulaminem są dla pracownika mniej korzystne niż te wynikające z wiążącej go z pracodawcą umowy o pracę.

Zgodnie z art. 42 k.p., przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy (§ 1). Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki (§ 2). W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków (§ 3). Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (§ 4).

W przedmiotowej sprawie brak było uzasadnionych podstaw do odnoszenia się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do art. 42 k.p. Skoro § 9 ust. 8 regulaminu wynagradzania wprost wskazywał, że dodatek funkcyjny przyznawany jest procentowo do chwili zmiany wartości najniższego wynagrodzenia zasadniczego, to jak słusznie zauważył sąd rejonowy pomimo zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego powódki mogły bez naruszenia przepisów prawa pracy w dalszym ciągu otrzymywać dodatek funkcyjny w dotychczasowej wysokości, który mieścił się w granicach przepisów Regulaminu wynagradzania.

Na uwzględnienie tutejszego sądu nie zasługuje także podniesiony w apelacji zarzut, iż sąd I instancji nieprawidłowo ustalił, iż powódki nie sprzeciwiły się sposobowi ustalenia dodatku funkcyjnego wynikającemu z oświadczeń pracodawcy z grudnia 2018 roku. Sąd meriti prawidłowo uwzględnił, iż w niniejszej sprawie żadna z powódek nie sprzeciwiła się przyznanemu jej dodatkowi funkcyjnemu, a mianowicie nie złożyła sprzeciwu czy też oświadczenia o nie przyjęciu przyznanego dodatku. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w istocie każda z powódek wystosowała do pozwanego pismo w przedmiocie wypłacenia jej kwoty wynikającej z różnicy pomiędzy wypłaconym jej od 1 stycznia 2018 roku dodatkiem funkcyjnym, a należnym, jednak rację w tym względzie ma sąd rejonowy twierdząc, iż w sytuacji w której powódki nie aprobowały kwoty przyznanego jej dodatku funkcyjnego każda z nich winna jej nie przyjmować bądź też mogła wyrazić pracodawcy swój sprzeciw w tym względzie. Tego rodzaju sytuacja w przedmiotowej sprawie nie miała miejsca. Na tle przytoczonych powyżej okoliczności zasadnym zdaje się twierdzenie sądu rejonowego, iż powódki wyraziły zgodę na zaproponowane przez pracodawcę warunki wynagradzania wobec faktu iż były one korzystniejsze niż te obowiązujące wcześniej.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe względy apelacja powódek podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. – punkt 1 sentencji wyroku.

Orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy oparł się na normie art. 102 k.p.c., która przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności strony przegrywającej sprawę za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.). Wskazany przepis przewiduje, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Za zastosowaniem wskazanego przepisu w niniejszej sprawie, a zatem nieobciążaniem powódek kosztami procesu w jakiejkolwiek części przemawiał charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, a także fakt iż powódki reprezentują szczególną grupę zawodową jaką są pracownicy socjalni – punkt 2 sentencji wyroku.

A. G. J. B. K.