Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

VIII Pa 48/25 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2025-06-30

Sygn. akt VIII Pa 48/25

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13.12.2024 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie sygn. akt X P 47/24, po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. M. przeciwko P. M. – prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Ł., o wynagrodzenie za pracę, ekwiwalent za urlop, sprostowanie świadectwa pracy w punkcie I zasądził od P. M. – prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Ł. na rzecz J. M. kwotę 1.973,00 złotych tytułem wynagrodzenia za pracę za wrzesień 2021 roku; w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie III, zasądził od J. M. na rzecz P. M. – prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Ł. kwotę 959,33 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty; w punkcie IV nakazał pobrać od P. M. – prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 100,00 złotych tytułem kosztów sądowych; w punkcie V nadał ,wyrokowi w punkcie I ,rygor natychmiastowej wykonalności.

Przedmiotowe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i zważył co następuje:

Powód J. M. w okresie spornym pozostawał w stosunku pracy z pozwanym (...) P. M. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas od 7 czerwca 2021 roku do 31 lipca 2022 roku na stanowisku inżyniera budowy w pełnym wymiarze etatu z miesięcznym wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 2 800 zł brutto.

Powód w ramach wykonywanej pracy odpowiadał za reklamacje.

Powód J. M. w dniu 21 marca 1996 roku ukończył studia wyższe na (...) (...) na kierunku budownictwo w zakresie specjalności konstrukcje budowalne i inżynierskie uzyskując tytuł inżyniera. Następnie na (...) (...) ukończył studia wyższe magisterskie na kierunku transport w zakresie logistyki i technologii transportu uzyskując w dniu 27 czerwca 2000 roku tytuł magistra inżyniera.

W okresie od dnia 1 maja 1994 roku do dnia 31 maja 1994 roku, powód zatrudniony był w firmie (...) Sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku handlowca, a następnie jako kierownik działu akwizycji/handlowiec od 1 czerwca 1994 roku do 31 grudnia 1995 roku.

Od dnia 2 stycznia 1996 roku do dnia 28 lutego 1997 roku zatrudniony był w firmie (...) S.A. na stanowisku pełnomocnika ds. sprzedaży, szefa zespołu sprzedaży, p.o. dyrektora regionu (...).\Od dnia 1 marca 1997 roku do dnia 31 stycznia 1998 roku zatrudniony był w firmie (...) Sp. z o.o. w pełnym wymierzę czasu pracy na stanowisku kierownika oddziału.

W okresie od 1 lutego 1998 roku do 30 września 1998 roku powód zatrudniony był w (...) S.A. na stanowisku dyrektora handlowego.

Od dnia 22 stycznia 1998 roku do dnia 27 października 2000 roku prowadził działalność gospodarczą.

Następnie powód zatrudniony był w spółce (...) S.A. od dnia 3 listopada 2003 roku do dnia 31 stycznia 2004 roku na stanowisko p.o. dyrektora oddziału w Ł..

W okresie od 1 lutego 2006 roku do 20 listopada 2006 roku wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę w firmie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością , na stanowisku kierownika punktu sprzedaży.

Następnie powód zatrudniony był w spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością , od dnia 1 lipca 2008 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku , na pełen etat jako prokurent spółki.

W okresie od 1 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2016 roku powód wykonywał pracę na pełen etat na stanowisku menadżera projektu „Projekt (...) (...) fundacji (...)”.

P. M. prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Ł. od dnia 1 września 2008 roku do dnia 28 września 2023 roku. W dniu 6 października 2023 roku wpis o prowadzeniu działalności gospodarczej został wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej.

Powód od dnia 27 lipca 2021 roku do 29 lipca 2021 roku, a następnie od 22 września 2021 roku do 22 marca 2022 roku pozostawał na zwolnieniu chorobowym oraz od dnia 23 marca 2022 roku do 31 lipca 2022 roku na urlopie rehabilitacyjnym.

W okresie od 30 września 2021 roku do dnia 11 października 2021 roku J. M. przebywał na (...)

Powód na wezwanie pozwanego nie zwrócił firmowego auta oraz kluczyków, co skutkowało koniecznością odholowania auta oraz wymianą zamka samochodowego czego koszty poniósł pozwany.

Powód J. M. miał nieusprawiedliwione nieobecności w pracy. W okresie przed hospitalizacją i zwolnieniem lekarskim bywały okresy, że nie było powoda w pracy, nie przychodził do pracy. W okresach nieobecności powód nie zdawał samochodu służbowego. Zdarzało się, że pracownik pozwanego odbierał samochód spod domu powoda. Z powodem nie było wtedy kontaktu, kluczyki i dokumenty przekazywała żona powoda.

Powód nie otrzymał pełnego wynagrodzenia za pracę za miesiąc wrzesień 2021 roku, wynagrodzenie zostało wypłacone tylko w części, do rąk syna powoda. Wynagrodzenie zostało wypłacone w kwocie 742,45 zł gotówką.

W świadectwie pracy wystawionym w dniu 1 sierpnia 2022 roku pozwany wskazał, że powód wykorzystał 12 dni urlopu wypoczynkowego tj. 96 godzin.

Powód złożył 1 września 2022 roku wniosek o sprostowanie świadectwa pracy w zakresie wykorzystanego urlopu wypoczynkowego tj. w punkcie 6 poprzez zamieszczenie informacji, iż wykorzystał 18 dni urlopu wypoczynkowego, zamiast wskazanych 12. Wniosek pozostał bez odpowiedzi.

Powód ma prawo, na podstawie stażu pracy, do 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy ustalił okoliczności faktyczne na podstawie dokumentów, zeznań świadka oraz stron postępowania które co do zasady nie budziły w toku procesu wątpliwości co do ich autentyczności.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Zgodnie z art. 171 § 1 k.p. w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu. W § 3 określone jest, że pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w § 1, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Na podstawie art. 172 kp za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.

Zgodnie art. 172 1 kp jeżeli pracodawca na podstawie odrębnych przepisów jest obowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu, pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie przewidziane w art. 172 lub ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w art. 171, § 2 stanowi, iż. jeżeli świadczenie pieniężne za czas urlopu, o którym mowa w § 1, jest niższe od wynagrodzenia przewidzianego w art. 172 lub od ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art. 171, pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi kwotę stanowiącą różnicę między tymi należnościami.

Sąd Rejonowy przytoczył także regulację art. 232 k.p.c. w zakresie ciężaru dowodu w którym wskazane jest, że strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne oraz, iż Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Zdaniem sądu I instancji powód w żaden sposób nie udowodnił zasadności żądania w zakresie niewypłaconego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Sąd Rejonowy wskazał, że powód domagał się zasądzenia ekwiwalentu za 20 dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, jednocześnie domagając się sprostowania świadectwa pracy w ten sposób, żeby w punkcie 6. zawierającym informację o wykorzystanych dniach urlopowych zamiast 12 dni, wpisać 18 dni. W okolicznościach sprawy jak wyjaśnił sąd I instancji traci więc znaczenie fakt prawa do 26 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu roku, do których powód z uwagi na wykazany staż pracy bezspornie posiada prawo. Natomiast w centrum uwagi pozostawało jak precyzował ustalenie liczby dni urlopowych pozostałych do wykorzystania powodowi w dniu rozwiązania umowy o pracę. W przedmiotowej sprawie jak podnosił Sąd Rejonowy, to po stronie powoda leżał interes wykazania okoliczności z której wyniósłby skutki prawne. Powód, żądając ekwiwalentu za urlop za 20 dni nie przedstawił na te okoliczność żadnego dowodu, złożył pracodawcy oświadczenie, że wykorzystał tych dni 18 domagając się sprostowania świadectwa pracy, a ze stanu faktycznego wynikało jak podał sąd I instancji, że poza zwolnieniami lekarskimi powtarzały się okresy nieobecności powoda w pracy, za które pracodawca nie wyciągał konsekwencji. Roszczenie o ekwiwalent za urlop było więc w opinii sądu I instancji – wobec sprzecznych oświadczeń powoda i faktycznych nieobecności w pracy – nieudowodnione.

Na podstawie art. 80 k.p. pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną, zaś za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie ustawowej. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.

Zgodnie z art. 87 § 1 z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 46), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.

Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie strona pozwana podniosła zarzut potrącenia z wynagrodzenia pracownikach kwoty niezbędnej na pokrycie szkody związanej z nie zwróceniem na jej żądanie samochodu służbowego z którego korzystał powód, w tym kluczyków w posiadaniu których się znajdował. W związku z tym strona pozwana poniosła szkodę w zakresie kosztów odholowania samochodu oraz wymiany zamka. Wykazała te okoliczności fakturą i zeznaniami świadka i pozwanej. W odniesieniu do wyżej przytoczonych okoliczności fakt ten nie jest jednak decydujący dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, z uwagi na brak powództwa wzajemnego z tytułu poniesionych przez stronę pozwaną kosztów.

Zgodnie z art. 92 § 1 za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu;

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

§ 3. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1:

1) nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego;

2) nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

§ 4. Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

§ 5. Przepisy § 1 pkt 1 i § 4 w części dotyczącej pracownika, który ukończył 50 rok życia, dotyczą niezdolności pracownika do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 rok życia.

Sąd Rejonowy wskazał, że zarzut potrącenia jest oczywiście niedopuszczalny w procesie, ze względu na cytowane przepisy o ochronie wynagrodzenia za prace, skoro strona pozwana nie wniosła przeciwko powodowi formalnie powództwa wzajemnego. Dlatego pozostała, niewypłacona część wynagrodzenia za wrzesień 2021 roku podlegała jak podnosił sąd zasądzeniu.

W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 896, 1933 i 2042) albo doręcza je w inny sposób. Świadectwo pracy dotyczy okresu lub okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy. Zgodnie z § 11 w przypadku nawiązania z tym samym pracownikiem kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy wyłącznie na jego wniosek, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej; wniosek może być złożony w każdym czasie i dotyczyć wydania świadectwa pracy dotyczącego poprzedniego okresu zatrudnienia albo wszystkich okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy. Na podstawie § 12. W przypadku, o którym mowa w § 11, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą. W § 2 ustawodawca określił, że w świadectwie muszą znaleźć się informację dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Zgodnie z § 21. Pracownik może w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 14 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. W przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, żądanie sprostowanie świadectwa pracy wnosi się do sądu pracy. W § 3 ustawodawca określił, że jeżeli z orzeczenia sądu pracy wynika, że rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy nastąpiło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca jest obowiązany zamieścić w świadectwie pracy informację, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.

Na podstawie z art. 97 1 § 1 kp w przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy, § 2 stanowi, że jeżeli pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zobowiązanie pracodawcy do wydania świadectwa pracy jest niemożliwe, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy. Na podstawie § 3 z żądaniem, o którym mowa w § 1 i 2, można wystąpić w każdym czasie przed upływem terminu przedawnienia. Wreszcie § 4 zawiera ustawowe odesłanie o odpowiednim stosowaniu art. 97 do żądania sprostowania świadectwa pracy.

Zgodnie z art. 265 § 1 kp jeżeli pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie czynności, o których mowa w art. 97 § 2 1 kp i w art. 264kp , sąd pracy na jego wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu. Zgodnie z § 2. wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.

Termin z art. 265 § 1 kp jest niezachowany, a pozew o sprostowanie świadectwa pracy został wniesiony z rażącym przekroczeniem terminów ustawowych, bo po 15 miesiącach od wystąpienia do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy oraz po 10 miesiącach od wezwania pozwanego do zapłaty, sformułowanego przez profesjonalnego pełnomocnika. Nic wiec nie stało na przeszkodzie, skoro powód korzystał z fachowej pomocy prawnej na etapie przedsądowym, aby wcześniej – w terminie – wystąpić z pozwem o sprostowanie.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda kwotę brakującego wynagrodzenia za pracę za miesiąc wrzesień 2021 roku z uwagi na fakt, iż to na pracodawcy ciąży obowiązek wypłaty wynagrodzenia chorobowego w przypadku nieobecności pracownika w pracy z powodu zwolnienia chorobowego trwającego do 33 dni. W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, iż powód nabył prawo do wynagrodzenia za miesiąc wrzesień 2021 roku i to na pracodawcy ciążył obowiązek jego wypłaty – w pełnej wysokości.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie dotyczącym wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, którego wypłaty dochodził powód. W okolicznościach przedmiotowej sprawy jak wskazywał sąd I instancji powód powinien wykazać, iż w rzeczywistości w momencie ustania stosunku pracy posiadał prawo do 20 dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Tymczasem działanie powoda w tym zakresie ograniczyło się do przedstawienia wniosku o zmianę zapisu w świadectwie pracy, iż wykorzystał on 18 dni urlopu, a nie 12 tak jak wskazane jest w świadectwie pracy. Sąd Rejonowy uznał, więc iż powód mimo spoczywającego na nim ciężaru dowodowego nie przedstawił żadnego dowodu na okoliczność posiadania prawa do 20 dni urlopu w momencie ustania stosunku pracy.

Sąd Rejonowy oddalił również wniosek powoda o przywrócenie terminu do sprostowania świadectwa pracy, z uwagi na rażące przekroczenie terminu przez powoda. Terminem ustawowym na złożenie wniosku do sprostowania jest okres 14 dni od otrzymania świadectwa pracy. W przypadku odmowy sprostowania wnioskodawca ma kolejne 14 dni na wystąpienie z żądaniem do Sądu Pracy, tymczasem w przedmiotowej sprawie powód wniósł o sprostowanie świadectwa pracy dopiero po roku i 4-miesiącach, co stanowi jaskrawe przekroczenie ustawowego terminu i powoduje, iż niezasadnym byłoby uwzględnienie przez Sąd powództwa w tym zakresie.

W odniesieniu do wniosku o przywrócenie terminu zgodnie z wyżej wymienioną regulacją art. 265 § 2 w przypadku nie dokonania czynności w przedmiocie wystąpienia do Sądu o sprostowanie świadectwa pracy w terminie, pracownik może złożyć wniosek o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, jednocześnie uprawdopodobniając okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. Powód w ocenie sądu I instancji nie uprawdopodobnił, aby występowała okoliczność która stanowiła przeszkodę dla dochowania ustawowego terminu. Jednocześnie ciężko wyobrazić sobie sytuację w której przeszkoda nieprzerwanie trwała przez rok i cztery miesiące. Wobec tego Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie sprostowania świadectwa pracy.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 kpc, stosunkowo rozliczając koszty. Powód przegrał sprawę – uwzględniając wartość przedmiotu sporu (5.678,40zł) i kwotę wygraną – w 78,87%. Suma kosztów wyniosła 1.470zł (1350 zł od roszczeń pieniężnych i 120 zł od sprostowania) – na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 4i § 9 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964). Pozwany przegrał sprawę w 34,74% winien więc ponieść koszty jedynie w wysokości 510,67 zł, zatem różnicę którą powód musi zapłacić pozwanemu stanowi kwota 959,33 zł. (1470 – 510,67).

O kosztach sądowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 13 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 755 ze zm.)

Na podstawie art. 477 2 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku w części, tj. w zakresie punktu II złożył powód.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dowolne przyjęcie, że powód nie wykazał przysługującej mu liczby dni urlopu wypoczynkowego na dzień rozwiązania stosunku pracy, w sytuacji gdy:

a. liczba dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nie była sporna pomiędzy stronami - powód w pozwie wskazał, że liczba dni urlopu wypoczynkowego za które domaga się zapłaty ekwiwalentu wynosi dwadzieścia, co potwierdził pozwany w piśmie z dnia 25 czerwca 2024 r. powoda (powództwo) i pozwanego (pismo z czerwca 2024 r.);

b. od momentu wytoczenia powództwa, powód konsekwentnie wskazywał, że domaga się zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za 20 dni w kwocie 2.878,40 zł;

c. liczba dni niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego za który domaga się zapłaty powód wynika z zestawienia urlopowego;

d. z załączonych akt osobowych J. M. nie wynika, aby powód składał pozwanemu wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego w jakimkolwiek zakresie;

e. analiza danych wynikających z świadectwa pracy powoda pozwala na ustalenie, że:

i. powód w okresie zatrudnienia wykorzystał 12 dni urlopu wypoczynkowego;

ii. powód zatrudniony był u pozwanego w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 7 czerwca 2021 r. do 31 lipca 2022 r„ a więc przysługująca mu liczba dni urlopowych w okresie zatrudnienia wynosiła 32 dni;

- co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniu faktów co do ustalenia na dzień rozwiązania stosunku pracy liczby dni urlopu wypoczynkowego przysługujących powodowi za które może on żądać zapłaty kwoty ekwiwalentu;

2. naruszenie przepisów postępowania art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że ciężar dowodu w zakresie ustalenia liczby dni wykorzystanego urlopu wypoczynkowego spoczywa na powodzie, podczas gdy to pozwany chcąc ograniczyć swoje zobowiązanie z tytułu zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop powinien na podstawie akt osobowych pracownika wykazać ile dni urlopowych pracownik wykorzystał w okresie zatrudnienia, co doprowadziło do błędnego ustalenia w zakresie faktów co do braku możliwości ustalenia liczby dni urlopu, za który powód może domagać się ekwiwalentu;

3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie zeznań powoda w części, w której w sposób jednoznacznie zeznał, że nie otrzymał od Pozwanego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w wymiarze kwoty 2.878,40 złotych z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni (160 godzin), (zeznania powoda z dnia 27 listopada 2023 r. 00:01:49 - 00:04:24, 00:04:24 - 00:10:04).

4. naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego przyznanie przymiotu wiarygodności zeznaniom świadka B. W. i strony pozwanej, w sytuacji gdy:

a. świadek B. W. pozostaje ze stroną pozwaną w stosunku zależności, a więc na treść jego zeznań może wpływać stanowisko pozwanej;

b. pozwany był zainteresowany wydaniem wyroku określonej treści;

c. fakt nieusprawiedliwionej nieobecności powoda w pracy nie wynika z akt pracowniczych, oraz jest sprzeczny ze stanowiskiem powoda;

- co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniu faktów co do ustalenia liczby dni urlopu wypoczynkowego przysługujących powodowi na dzień rozwiązania stosunku pracy, w stosunku do których mógł żądać zapłaty ekwiwalentu.

W konkluzji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 2878,40 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia apelacji, uchylenie rozstrzygnięcia zawartego w pkt III wyroku SR, ewentualnie uchylenie przedmiotowego wyroku w zaskarżonej części oraz przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację, pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnik, a wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem nieuzasadnione są zarzuty w niej podniesione.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd II instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Z regulacji tej wynika, że postępowanie apelacyjne polega na merytorycznym rozpoznaniu sprawy, co oznacza, że wyrok sądu drugiej instancji musi opierać się na jego własnych ustaleniach faktycznych i prawnych.

Oceniając w tym kontekście materiał procesowy w pierwszej kolejności stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, a poczynione ustalenia faktyczne (zawarte w wyodrębnionej redakcyjnie części uzasadnienia zaskarżonego wyroku) znajdują odzwierciedlenie w treści przedstawionych w sprawie dowodów. Sąd odwoławczy czyni te ustalenia częścią uzasadnienia własnego wyroku, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania.

Dokonując kontroli poprawności orzeczenia Sądu I instancji w aspektach poruszanych w apelacji powoda wstępnie zauważyć trzeba, że skarżący podniósł jedynie zarzuty naruszenia prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c., art. 232 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z 232 k.p.c.

Nieuzasadniony jest zarzut apelacyjny dotyczący błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia.

Błąd lub sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego zachodzi wówczas, gdy z materiału zgromadzonego przez Sąd w toku postępowania nie da się dojść w sposób logiczny do wyprowadzonej przez Sąd konkluzji. Błąd lub sprzeczność musi dotyczyć ustaleń istotnych to znaczy mogących mieć wpływ na wynik sprawy.

Strona powołująca się na błąd lub sprzeczność istotnych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym w sprawie, musi wykazać przy tym, w czym się tych uchybień dopatruje i dlaczego mogły one mieć wpływ na wynik sprawy.

Nie zachodzi natomiast błąd lub sprzeczność jeżeli ustalenia faktyczne są identyczne z częścią zebranego materiału dowodowego, a Sąd w sposób prawidłowy wyjaśnił dlaczego ustalenia te oparł tylko na części materiału.

Sąd Okręgowy nie dopatruje się błędu ani sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z zebranym materiałem dowodowym, a zarzut ten ma charakter polemiczny z ustaleniami Sądu I instancji.

Także Sąd Okręgowy nie dopatrzył się dowolnej oceny odebranych zeznań, czy też przedstawionych przez stronę dokumentów. Podkreślenia bowiem wymaga, że jeżeli z zebranego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać.

Przeprowadzone ustalenia faktyczne, jak już wcześniej podkreślono korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym i jednocześnie nie przekraczają wyznaczonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. granic swobodnej oceny dowodów.

Podkreślić należy, że zasadniczą normą prawna określającą kompetencje Sądu w zakresie oceny materiału procesowego jest właśnie norma art. 233 § 1 k.p.c., w myśl której sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Strony zgodnie z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. i 6 § 2 k.p.c. mają obowiązek nie tylko przedstawić sądowi twierdzenia (przedstawić okoliczności faktyczne), z których wywodzą skutki prawne, ale też dowody, na podstawie których Sąd będzie mógł ocenić czy twierdzenia te są prawdziwe czy też powoływane są jedynie dla uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia. Innymi słowy każda ze stron ma obowiązek udowodnić fakty z których wywodzi swoje prawa. Ocena przedstawionych przez strony dowodów jest kompetencją Sądu, a sposób tej oceny określa powołany wyżej przepis art. 233 k.p.c. Na tej podstawie Sąd porównuje i waży walor wiarygodności poszczególnych dowodów oferowanych przez strony i ich wartość (moc dowodową) dla poczynienia ustaleń istotnych dla sprawy.

Wielokrotnie wyjaśniano już w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, że w myśl normy art. 233 § 1 k.p.c. sąd w ramach swoich kompetencji prawnych posiada przypisaną przez ustawę swobodę w ocenie wiarygodności i mocy dowodów. Sąd dokonuje tej oceny według własnego przekonania powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się z dowodami. Sąd porównuje wnioski wynikające z poszczególnych dowodów przy uwzględnieniu zasad logiki i doświadczenia życiowego i w efekcie ocenia ich wiarygodność. Jeżeli więc z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza art. 233 § 1 k.p.c. i musi być uznana za prawidłową, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego (np. po uznaniu innych z wykluczających się dowodów za wiarygodne), dawały się wysnuć wnioski odmienne.

W związku z tym dla skutecznego postawienia zarzutu wadliwości ustaleń wobec naruszenia normy art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza samo twierdzenie strony skarżącej o nieprawidłowości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który jej zdaniem odpowiada rzeczywistości. Skuteczny zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów musi prowadzić do podważenia podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r. IV CK 274/03). Konieczne jest przy tym wskazanie przez skarżącego konkretnych przyczyn dyskwalifikujących wywody sądu I instancji w tym zakresie. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd analizując materiał dowodowy, uznając brak wiarygodności i mocy dowodowej poszczególnych dowodów lub niesłusznie im ją przyznając (Sąd Najwyższego w orzeczeniach z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00; z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99).

Jako zasadnicze kryteria tej oceny wyróżnia się zgodność wniosków sądu z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz komplementarność (spójność) argumentacji polegającą na wyprowadzaniu poprawnych wniosków z całokształtu materiału procesowego. Spójność ta będzie więc naruszana w przypadku nieuzasadnionego pominięcia przez Sąd wniosków przeciwnych wynikających z części dowodów.

W niniejszej sprawie powód w apelacji nie przedstawił przekonywujących argumentów podważających ustalenia Sądu Rejonowego, ograniczając się do gołosłownej krytyki, a także wyrażenia dezaprobaty w odniesieniu do słusznych twierdzeń sądu I instancji, a mianowicie że ,,poza zwolnieniami lekarskimi powtarzały się też okresy nieobecności powoda w pracy, za które pozwany nie wyciągał konsekwencji, co doprowadziło do powstania sprzeczności z oświadczeniami powoda i faktycznymi nieobecnościami w pracy”. W analizowanej sprawie powód domagał się wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za 20 dni w kwocie 2878,40 zł. W przedmiotowej sprawie to na pracowniku - powodzie spoczywał ciężar udowodnienia tego w/w faktu, zwłaszcza że powód złożył do pracodawcy jedynie oświadczenie, ze wykorzystał tych dni 18.

W tym miejscu przypomnieć należy, że postępowanie cywilne ma charakter kontradyktoryjny, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 k.p.c., określająca obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły zawartej w art. 6 k.c., wyznaczającej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Trzeba podkreślić, że zasady art. 6 k.c. i 232 k.p.c. nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Zaznaczyć także należy, że nie jest rzeczą Sądu poszukiwanie za stronę dowodów przez nią nie wskazanych, mających na celu udowodnienie jej twierdzeń (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76).

Wobec powyższego zgodnie z ogólną regułą, wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Wskazana zasada oznacza, że powód składając pozew powinien udowodnić fakty, które w jego ocenie świadczą o zasadności powództwa. Udowodnienie faktów może nastąpić przy pomocy wszelkich środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego. Nie ulega także wątpliwości, że co do zasady to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia twierdzeń zawartych w pozwie, powinien udowodnić zasadność swojego roszczenia, a konkretnie że zasadnie domagał się wypłaty ekwiwalentu za urlop za 20 dni. Tymczasem z przedłożonej przez powoda dokumentacji nie wynika, iż w chwili ustania stosunku pracy byłby uprawniony do 20 dni niewykorzystanego urlopu. Wskazana okoliczność nie wynika także z dostępnej dokumentacji zalegającej w aktach, w tym świadectw pracy na które to dokumenty powód powoływał się w apelacji. W takiej sytuacji nie było podstaw, aby zeznaniom powoda w części w której wskazywał, że nie otrzymał od pozwanego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni, przyznać walor wiarygodności.

Nie można, też, zgodzić się z zarzutem wadliwego ustalenia jako wiarygodnych zeznań świadka B. W.. Nawet przy przyjęciu zgodnie z twierdzeniami zawartymi w apelacji, że świadek ten pozostaje ze stroną pozwaną w stosunku zależności, to fakt ten nie dyskwalifikuje sam przez się jego zeznań wtedy, gdy są niekorzystne dla drugiej strony. Zeznania takiego świadka są oceniane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, w tym również stosunku, w jakim pozostaje on do każdej ze stron, ale ponadto – z uwzględnieniem jego cech osobistych, relacji między treścią jego zeznań a innymi dowodami w sprawie. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 28 sierpnia 2003 r., I ACa 338/03, opubl. baza prawna LEX Nr 516520 przyjął, że nie można dyskredytować zeznań świadka tylko z tego powodu, że pozostaje on w bliskich stosunkach handlowych z jedną ze stron postępowania. Dla porządku wskazać należy, że istnieją również nieco inaczej skonstruowane wypowiedzi judykatury, w których uwypukla się, że nastawienie emocjonalne świadka składającego zeznania może prowadzić do podważenia wiarygodności jego relacji. W szczególności, taka sytuacja, może mieć miejsce, jeśli świadek jest bezpośrednio zainteresowany wynikiem procesu lub przejawia zaangażowanie na rzecz jednej ze stron. Idąc dalej warto odnotować pogląd, zgodnie z którym, dowód z zeznań świadków nie może być uznany za "słabszy", "mniej wartościowy" od innych dowodów. Okoliczność tego rodzaju, że określone relacje świadków pozostają w sprzeczności z dokumentami nie jest bowiem wystarczająca do przyjęcia, że zeznania świadka są niewiarygodne. Przykładem tego jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 marca 2014 r., III AUa 1272/13, opubl. baza prawna LEX Nr 1451561) gdzie powiedziano, że świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego nie ma silniejszej mocy dowodowej, niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron. Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2011 r., II UK 43/11, opubl. baza prawna LEX Nr 1108484) uznał, że przyjęte przez Sąd drugiej instancji założenie, jakoby "w sprawach jak niniejsza" za dopuszczalne i wiarygodne mogły być uznane tylko te dowody osobowe, które nie "kłócą się z dowodami z dokumentacji", w istocie prowadzi nie tylko do zanegowania możliwości podważenia treści dokumentów prywatnych w sprawach o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, ale także - idąc dalej - do przyjęcia niedopuszczalności prowadzenia w tych sprawach postępowania dowodowego ponad osnowę jakiegokolwiek dokumentu. Mimo tego trzeba pamiętać, iż niejednokrotnie uznaje się dowód z zeznań świadka za "niepewny", skoro opiera się on na subiektywnych spostrzeżeniach. Wskazuje się przy tym, że w razie dostrzeżenia sprzeczności w zeznaniach świadka z dowodami o charakterze obiektywnym, okoliczność ta wpływa na uznanie relacji świadków za niewiarygodne. I tak Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 4 czerwca 2014 r., III AUa 2284/13, opubl. baza prawna LEX Nr 1483742) uznał, że dowód z zeznań świadków nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych w sytuacji takiej, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Natomiast Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 27 września 2012 r., I ACa 318/12 (LEX nr 1237837) uznał, że racjonalnym jest przyjęcie, że większy walor wiarygodności posiadają dokumenty pochodzące z okresu, w którym strony nie przewidywały możliwości ich procesowego wykorzystania, niż zeznania osób, bądź to bezpośrednio zainteresowanych wynikiem sprawy, bądź tych związanych ze stronami wiązami osobistymi lub gospodarczymi. Płynąca z powyższego konkluzja jest taka, że Sąd dokonując swobodnej oceny zeznań świadka nie może popadać w jakikolwiek schematyzm. Prawidłowa ocena zeznań świadków możliwa jest bowiem jedynie w oparciu o całokształt okoliczności sprawy. Te względy nie umknęły zaś uwadze Sądu Rejonowego.

W kontekście powyższych rozważań, przyjąć, zatem, należy, iż, prezentowana w apelacji , argumentacja, jest chybiona i nie może się ostać. Sąd Rejonowy, w sposób prawidłowy, przeprowadził postępowanie. Sąd drugiej instancji zważył więc, iż zaskarżone rozstrzygnięcie było oczywiście uzasadnione. W tych warunkach podniesione w apelacji zarzuty uznać należało za chybione.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.

Kwota kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 337,50 zł została ustalona na podstawie art. 98 k.p.c. zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023r. poz.1935 ze zm.) przy wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej w przypadku apelacji powoda 2.878,40 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed sądem II instancji zgodnie z treścią art. 98 § 1 1 k.p.c.. Zgodnie bowiem z §10 pkt 1 ust. 1 stawki minimalne wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł, zgodnie natomiast §9 ust. 1 pkt 2 stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie §2 od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania, będącego przedmiotem sprawy, zgodnie, natomiast, z przywołanym § 2 ust. 1 pkt 3 stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 1500 zł do 5000 zł - 900 zł.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Agnieszka Kurczewska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację:  Barbara Kempa
Data wytworzenia informacji: