Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

CAŁOŚCI POSTANOWIENIA Z DNIA 6 SIERPNIA 2025 ROKU

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2023 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. akt VIII Pa 35/23, po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. R. przeciwko pozwanemu (...) o przywrócenie poprzednich warunków pracy, alternatywnie o ustalenie treści stosunku pracy, na skutek apelacji powódki A. R. od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 21 grudnia 2022 r., w sprawie sygn. akt X P 475/22, w punkcie I oddalił apelację powódki, a w punkcie II zasądził od A. R. na rzecz Zakładu (...) w P. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia po upływie.

/ wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie VIII Pa 35/23 - k. 179 akt sprawy VIII Pa 35/23/

W dniu 10 kwietnia 2025 roku (data nadania na poczcie) A. R. złożyła na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. skargę o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 roku, sygn. akt VIII Pa 35/23, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i o przywrócenie skarżącej na stanowisko głównej księgowej, ewentualnie zaś wniosła o ustalenie, że od dnia 1 listopada 2022 roku zajmowała stanowisko głównej księgowej z wynagrodzeniem wynikającym z tabeli wynagrodzeń Ustawy o pracownikach samorządowych lub zgodnym z regulaminem (...) dla tego stanowiska, bieżąco waloryzowanym.

Skarżąca podała, że dochowała terminu do wniesienia n/n skargi o wznowienie trzymiesięcznego, wskazując iż termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia i wyjaśniając, że najwcześniejszym terminem, w którym dowiedziała się o nowym stanie prawnym jest data wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie VIII Pa 158/24 czyli dzień 15 stycznia 2025 roku, konkludując, że skarga jest zatem złożona w terminie.

Jako okoliczność uzasadniającą wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 r. w sprawie VIII Pa 35/23, powołała się na to, że w dniu 22 lipca 2022 r. tj. w dniu wręczenia jej zawiadomienia, na mocy którego decyzją Dyrektora w związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 lipca 2022 r. VIII Pa 26/27 miała wykonywać pracę specjalisty – istniał zupełnie inny stan faktyczny niż przyjęty przez Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi w wyroku z dnia 21 grudnia 2022 r. X P 475/22 i w ślad za nim przez Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 27 lipca 2023 r. VIII Pa 35/23. Podniosła, że oba te wyroki były wydane w stanie faktycznym, zgodnie z którym była zatrudniona na stanowisku głównej księgowej do 31 sierpnia 2021r., co wynika z wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 31 grudnia 2021 r. X P 415/21 i wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 lipca 2022 r. VIII Pa 26/22, a później trudno było ustalić jakie stanowisko skarżąca zajmowała. Podała, że do takiego stanu faktycznego odnosiło się również zawiadomienie z dnia 22 lipca 2022 r., które było podstawą do wszczęcia i prowadzenia ww. spraw. Powołała się na to, że wyrok Sądu Okręgowego z 6 lipca 2022 r. VIII Pa 26/22 został uchylony przez Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 27 marca 2024 r. I (...) 35/22, a sprawa została przekazana Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Podniosła, że w wyniku ponownego rozpoznania tej sprawy został wydany wyrok, który doprowadził do powstania nowego stanu faktycznego, który w dacie wydania wyroku Sądu Rejonowego z 21 grudnia 2022 r. X P 475/22 i wyroku Sądu Okręgowego z 27 lipca 2023 r. VIII Pa 35/23 – czyli wyroków objętych skargą o wznowienie – nie był i nie mógł być znany. Skarżąca argumentowała, że wyrokiem z dnia 15 stycznia 2025 r. Sądu Okręgowy w Łodzi sygn. akt VIII Pa 158/24, ustalono, iż do 31 października 2022 r. powódka była zatrudniona w (...) na stanowisku głównej księgowej, zaznaczając, że wyrok ten jest prawomocny a stan faktyczny nim ustalony jest wiążący. Z powyższego skarżąca wywodziła, że tym samym w dacie wręczenia jej zawiadomienia z dnia 22 lipca 2022 roku była ona niewątpliwie zatrudniona na stanowisku głównej księgowej i stan ten obecnie nie może budzić żadnych wątpliwości. Podkreśliła, że dezaktualizacji ulegała także sama treść zawiadomienia z dnia 22 lipca 2022 roku – wskazując, że z jego treści wynika jednoznacznie, że działania podejmowane przez pracodawcę są następstwem wyroku wydanego w sprawie VIII Pa 26/22, akcentując jednocześnie, że ww. wyrok obecnie nie istnieje więc żadna czynność podjęta w jego wykonaniu nie ma uzasadnienia. Skarżąca argumentowała, że w świetle powyższego wszystkie rozważania, czynione przez Sąd Rejonowy w sprawie X P 475/22 i przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie VIII Pa 35/23, w zakresie możliwości przywrócenia powódki na stanowisko głównej księgowej, braku możliwości określenia stanowiska, na które skarżąca powinna zostać przywrócona lub braku takiego stanowiska w strukturze organizacyjnej pozwanego – straciły aktualność i znaczenie, podobnie jak rozważania dotyczące niewykonalności orzeczenia przywracającego powódkę na stanowisko. Skarżąca podkreśliła, że stanowisko głównej księgowej w strukturze pozwanego było i było zajmowane przez powódkę a wskutek bezprawnego działania pozwanego skarżąca została go pozbawiona. Ponadto skarżąca podniosła, że nie ma też uzasadnienia powoływanie się przez pozwanego na wystąpienie Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 31 sierpnia 2021 r. zakazującego pozwanemu zatrudnienia pracowników na stanowiskach niewystępujących w taryfikatorze kwalifikacyjnym Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, ponieważ w dniu wręczenia powódce zawiadomienia z dnia 22 lipca 2022 roku była ona zatrudniona na stanowisku głównej księgowej czyli na stanowisku, które istniało i nadal istnieje w ww. taryfikatorze. Jako dodatkowy argument przemawiający za wznowienie postępowania powołała się na fakt, że Państwowa Inspekcja Pracy nakazała (...) w kolejnym wystąpieniu dopuszczenia skarżącej do pracy zgodnie z warunkami wynikającymi z umowy o pracę – na stanowisko głównej księgowej co przez pozwanego nigdy nie zostało wykonane. Skarżąca argumentowała, że w nowej sytuacji i nowym stanie faktycznym jeszcze raz powinna być dokonana ocena treści zawiadomienia z dnia 22 lipca 2022 roku, uwzględniając nie tylko nowy stan faktyczny, ale także poczynionych ustaleń faktycznych przez Sąd Najwyższy, gdyż w pozwie złożonym po wręczeniu tego zawiadomienia podniesione zostały wszystkie te argumenty, które następnie zostały uwzględnione przez Sąd Najwyższy. Zaakcentowała, że SN uznał, że jej zatrudnienie na stanowisku głównej księgowej nie miało charakteru czasowego i należy stosować w sprawie powódki przepisy ochrony przedemerytalnej (art. 39 k.p.) i wszelkie pisma nie spełniające wymogów porozumienia zmieniającego nie mogą być brane pod uwagę. Konkludowała, że tym samym zawiadomienie z 22 lipca 2022 roku nie może mieć mocy wiążącej, gdyż nie jest ono porozumieniem zmieniającym. Zaznaczyła również, że na przeszkodzie do wznowienia postępowania nie może stanąć też fakt, że w Zakładzie zatrudniony jest inny główny księgowy, gdyż wynika to ze świadomego łamania obowiązujących przepisów przez pracodawcę, a także należy wziąć pod uwagę, że o powyższym wiedział SN i Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę i nie stanowiło to dla nikogo problemu by powódka została przywrócona na to stanowisko. Dodała, że to, iż tych obowiązków nie wykonywała też nie może być przeszkodą ponieważ to pracodawca świadomie jej to uniemożliwił. Podniosła także, że nie może być również przeszkodą to, że od lipca 2025 r. zamierza przejść na emeryturę, ponieważ ważne jest dla niej to z jakiego stanowiska odchodzi na emeryturę, a poza tym ochrona przedemerytalna dotyczy nie tylko pracy, ale i płacy, co ma wpływ nie tylko na miesięczne pobory, ale też wysokość premii jubileuszowej i odprawy emerytalnej a przede wszystkim na wysokość emerytury, którą będzie pobierała do końca życia. Ostatnim argumentem przemawiającym zdaniem skarżącej za koniecznością wznowienia postępowania w sprawie VIII Pa 35/23 jest to, że wyrok w tej sprawie nigdy nie został wykonany przez pozwanego z pełną świadomością i z premedytacją. Podniosła, że stanowisko specjalisty w dziale księgowości wspólnot mieszkaniowych zostało utworzone tylko wirtualnie i tylko po to, aby zdegradować powódkę, dodając, że zakres obowiązków jest oderwany od rzeczywistości i że, od dnia doręczenia zawiadomienia, nie wykonała ani jednego z nich, natomiast cały czas zajmuje się tym, czego nikt inny nie potrafi lub akurat jest pilna i terminowa potrzeba, akcentując, że sam pełnomocnik pozwanego, na rozprawie przed Sądem Okręgowym, przyznał, że stanowisko specjalisty, na które została wyznaczona, jest fikcyjne, wywodząc, że, tym samym, zostały zlekceważone wystąpienia PIP a pozwany świadomie oszukał Sąd, że wyznacza powódkę na stanowisko specjalisty.

/ skarga o wznowienie postępowania k. 1-2/

W odpowiedzi na skargę o wznowienie postępowania uczestnik – (...) P. (...), będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego – wniósł o odrzucenie na podstawie art. 401 § 1 k.p.c. jako nieopartej na ustawowej podstawie, a na wypadek gdyby sąd uznał, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi – wniósł o jej oddalenie na podstawie art. 412 k.p.c., a nadto wniósł o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego, za postępowanie ze skargi o wznowienie postępowania, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie wg norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu uczestnik argumentował, że nie zachodzi powołana przez powódkę podstawa do wznowienia postępowania, o której mowa w art. 403 § 2 k.p.c., gdyż przepis ten dotyczy sytuacji późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, akcentując, że zarówno fakty jak i dowody, o których mowa w ww. artykule, te muszą istnieć przed uprawomocnieniem się wyroku, a zostać wykryte po jego uprawomocnieniu się, co wynika ze sformułowania „późniejsze wykrycie”. Argumentował, że z lektury skargi wynika, iż chodzi o okoliczności, które w rzeczywistości w toku postępowania zakończonego skarżonym obecnie wyrokiem, były stronom doskonale znane, a co więcej stanowiły one podstawę skarżonego aktualnie orzeczenia. Zdaniem pozwanego powołane w skardze o wznowienie podstawy są jedynie ponowną dokonaną przez powódkę oceną faktów, które zostały szeroko omówione w toku postępowania, zaś to, że powódka usiłuje wywieść z tych faktów inne wnioski niż sąd – nie może stanowić podstawy wznowienia postępowania, wobec czego skarga powinna zostać odrzucona.

Nadto uczestnik podkreślił, że całokształt stosunków między stronami był przedmiotem dwóch niezależnych postępowań, z których wcześniejsze zakończyło się ostatnim wspomnianym w skardze wyrokiem z dnia 15 stycznia 2025 roku Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie VIII Pa 158/24, a w uzasadnieniu tego wyroku została omówiona cała historia rozpoznawanych przez sąd I instancji i przez sąd II instancji stosunków faktycznych łączących strony oraz wydanych wyroków, w tym wyroku Sądu Najwyższego wydanego na skutek skargi kasacyjnej złożonej przez powódkę. Z powyższego pozwany wywodził, że wyrok w sprawie VIII Pa 158/24 ukształtował tym samym sytuację powódkę w dłuższym okresie niż obecnie skarżony przez nią wyrok w sprawie VIII Pa 35/23, rozszerzając z korzyścią dla powódki okres objęty żądaniem ustalenia zgłoszony pierwotnie w sprawie X P 475/22, a obecnie zgłoszone żądanie w punkcie II petitum skargi o wznowienie jest w istocie żądaniem idącym jeszcze dalej, naruszając ustalenia sądu zawarte w wyroku w sprawie VIII Pa 158/24, co skutkowałoby naruszeniem res iudicata. Przyjęcie skargi o wznowienie do rozpoznania, a tym bardziej jej uwzględnienie, wg pozwanego wpływałoby bowiem nie tylko na wyrok objęty tą skargą, ale także na wiążący wszystkich wyrok z dnia 15 stycznia 2025 roku – co również przemawia za tym, że skarga nie powinna być przyjęta, a tym bardziej uwzględniona.

Dodatkowo, uczestnik podniósł, że powoływanie się przez skarżącą na to, że wyrok nie został wykonany - z całą pewnością nie jest znaną Kodeksowi postępowania cywilnego podstawą do wznowienie postępowania, konkludując, że zatem i z tej przyczyny skarga powinna być odrzucona.

/odpowiedź na skargę o wznowienie k. 105-107/

W piśmie procesowym z dnia 12 czerwca 2025 roku (data nadania k. 134), skarżąca podtrzymała zajęte w sprawie stanowisko, wnosząc o wznowienie postępowania i ponowne rozpoznanie sprawy z uwzględnieniem wyroku SN z dnia 27 marca 2024 r. I (...) 35/23 oraz orzeczenia Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 15 stycznia 2025 roku w sprawie VIII Pa 158/24, podnosząc, że zgłoszone przez uczestnika argumenty w jego odpowiedzi na skargę o wznowienie nie podważyły zasadności tej skargi. Zaznaczyła, że jej status zatrudnienia nie był jednoznacznie znany, gdyż postępowanie przed Sądem Najwyższym było wtedy w toku i było to wiadome przed uprawomocnieniem się wyroku a zostało ostatecznie ustalone w orzeczeniu Sądu Najwyższego i Sądu Rejonowego w Łodzi już po uprawomocnieniu się skarżonego wyroku, wywodząc, że tym samym strona przeciwna przeczy sama sobie, co dodatkowo potwierdza zasadność złożonej skargi o wznowienie. Zarzuciła, że całkowicie nielogiczne jest też to, że Dyrektor ZGM broni wyroku, którego nigdy nie wykonał. Powieliła powołaną w skardze argumentację, a dodatkowo zaznaczyła, że nigdy nie odmówiła wykonania poleceń obecnego głównego księgowego, akcentując, że utrzymanie w mocy skarżonego wyroku jest utrzymaniem fikcji. Jako ostatni argument przemawiający za wznowienie postępowania powołała, że władze miasta zwolniły Dyrektora ZGM za całokształt działań - nie tylko wobec powódki, zwalniając go z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, co zdaniem skarżącej pokazuje cały konflikt powstały, ponieważ powódka była zbyt dociekliwa i zbyt dobrze wykonywała swoje obowiązki dbając o jawność i przejrzystość finansów.

/pismo skarżącej k. 133, koperta k. 134/

Na rozprawie z dnia 6 sierpnia 2025 roku powódka poparła skargę o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23, wyjaśniając, że w związku z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 15 stycznia 2025 roku w sprawie VIII Pa 158/24 wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, natomiast pełnomocnik pozwanego wniósł o odrzucenia skargi o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23, a w przypadku stwierdzenia braku przesłanek do odrzucenia tej skargi, wniósł o jej oddalenie.

/ostateczne stanowiska stron – e-prot. z 6.08.205 r.: 00:01:07-00:08:36/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W postępowaniu prowadzonym za sygn. X P 475/22 wyrokiem z dnia 21 grudnia 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. R. przeciwko (...) w P. o przywrócenie poprzednich warunków pracy, alternatywnie o ustalenie treści stosunku pracy

I.  zasądził od (...) w P. na rzecz A. R. kwotę 10.500,00 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy;

II.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądził od (...) w P. na rzecz A. R. kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa;

V.  nadał wyrokowi w pkt. I. rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 3.500,00 zł.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją powódka w części, tj. w zakresie punktów I i II.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2023 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. akt VIII Pa 35/23, na skutek apelacji powódki A. R. od ww. wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 21 grudnia 2022 r., w sprawie sygn. akt X P 475/22, w punkcie I oddalił apelację powódki, a w punkcie II zasądził od A. R. na rzecz Zakładu (...) w P. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia po upływie.

/okoliczności niesporne, a nadto wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 21.12.2022 r. w sprawie X P 475/22 wraz z uzasadnieniem k. 44-52, a także załączone akta sprawy VIII Pa 35/23, a w nich: wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 21.12.2022 r. w sprawie X P 475/22 – k. 106, uzasadnienie k. 115-122, apelacja powódki k. 136-143, odpowiedź na apelację – k. 173-176, wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27.07.2023 r. w sprawie VIII Pa 35/23 – k. 179, uzasadnienie – k. 190-199 /

W odrębnym postępowaniu , wyrokiem z dnia 30 grudnia 2021 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygnaturze akt X P 415/21 z powództwa A. R. przeciwko (...) w P. o ustalenie rzeczywistej treści stosunku pracy

1.  ustalił, że powódka A. R. była zatrudniona w pozwanym (...) w P. na stanowisku Głównego Księgowego z wynagrodzeniem zasadniczym 4.000 zł i pozostałymi składnikami wynagradzania, zgodnie z obowiązującym u pozwanego Zakładowym Układem Zbiorowym Pracy w okresie od 1 lutego 2020 roku do 31 sierpnia 2021 roku;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  wniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego orzeczenia w zakresie punktu 2 i 3 wniosła powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2022 roku, Sąd Okręgowy w Łodzi, po rozpoznaniu sprawy o sygn. akt VIII Pa 26/22 , na skutek apelacji powódki od ww. wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 grudnia 2021 roku w sprawie X P 415/21 - oddalił apelację i zasądził od A. R. na rzecz (...) w P. kwotę 120 złotych tytułem kosztów procesu za II instancję.

Od powyższego orzeczenia sądu II instancji skargę kasacyjną wywiodła powódka.

W wyniku rozpoznania w/w skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 27 marca 2024 roku ( I (...) 35/23) uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W wyniku ponownego rozpoznania ww. sprawy wyrokiem z dnia 15 stycznia 2025 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy VIII Pa 158/24 z powództwa A. R. przeciwko (...) w P. o ustalenie rzeczywistej treści stosunku pracy, na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 30 grudnia 2021 r. w sprawie X P 415/22

1)  zmienił zaskarżony wyrok w punkcie drugim oraz w punkcie trzecim i ustalił, iż A. R. była zatrudniona w (...) w P. na stanowisku głównej księgowej od 1 września 2021 roku do 31 października 2022 roku z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 4.000 zł złotych i pozostałymi składnikami wynagrodzenia, zgodnie z obowiązującym u pozwanego Zakładowym Układem Zbiorowym Pracy oraz zasądził od pozwanego (...) w P. na rzecz powódki 180 (złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty,

2)  oddalił apelację w pozostałej części,

3)  zasądził od (...) w P. na rzecz A. R. kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

/okoliczności niesporne, a nadto wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 15.01.2025 r. wraz z uzasadnieniem w sprawie sygn. VIII Pa 158/24 k. 3-25, wyrok SN z dnia 27.03.2024 r. w sprawie sygn. I PSKP 35/23 wraz z uzasadnieniem k. 26-33, uzasadnienie wyroku w sprawie VIII Pa 26/22 k. 53-68, wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z 30.12.2021 r. w sprawie X P 415/21 wraz z uzasadnieniem k. 69-83/

Tym samym ww. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi, z dnia 15 stycznia 2025 roku w sprawie VIII Pa 158/24, który został wydany w wyniku ponownego rozpoznania apelacji powódki od wyroku Sądu I instancji z dnia 30 grudnia 2021 r. w sprawie X P 415/22, na skutek wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2024 roku w sprawie I (...) 34/23 - został wydany dopiero po wydaniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 roku w sprawie VIII Pa 35/23.

/ okoliczności niesporne/

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i został w całości odtworzony na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których nie kwestionowała żadna ze stron postepowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skargę o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23 zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 roku - należało odrzucić z niżej powołanych przyczyn.

Wstępnie należy podkreślić, że w postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada niewzruszalności prawomocnych wyroków sądowych (art. 365 § 1 KPC).

Przepisy określające warunki, w których może nastąpić uchylenie lub zmiana prawomocnego wyroku muszą być, zatem, jako wyjątek od wspomnianej reguły, interpretowane ściśle.

Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym od prawomocnych orzeczeń wymienionych w art. 399 k.p.c., a jego s kuteczne wniesienie go możliwe jest jedynie w oparciu o ściśle określone i wyczerpująco wymienione podstawy (art. 401 k.p.c., art. 401 ¹ k.p.c., art. 403 k.p.c.) oraz w terminie przewidzianym w art. 407 k.p.c., przy uwzględnieniu terminu zastrzeżonego w art. 408 k.p.c.

W myśl art. 401 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:

1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia;

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

Według art. 401 ¹ k.p.c. można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

Zgodnie z treścią art . 403 § 1 k.p.c. można żądać wznowienia na tej podstawie, że:

1) wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;

2) wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa.

§ 2. Można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

§ 4. Można żądać wznowienia, jeżeli na treść wyroku miało wpływ postanowienie niekończące postępowania w sprawie, wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, uchylone lub zmienione zgodnie z art. 416 ¹.

Zgodnie z treścią art. 404 k.p.c. z powodu przestępstwa można żądać wznowienia jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów.

Stosownie do unormowania zawartego w art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.

Stosownie do treści art. 410 § 1 k.p.c. sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia (§ 2).

W świetle art. 410 § 1 KPC wstępne badanie skargi o wznowienie postępowania przez sąd na posiedzeniu niejawnym dokonywane jest w trzech płaszczyznach: terminowości wniesienia skargi, dopuszczalności skargi, oparcia skargi na ustawowej podstawie. Niespełnienie któregokolwiek z tych wymagań prowadzi do odrzucenia skargi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 9 lutego 2018 r., I CZ 5/18, LEX nr 2483348).

W judykaturze wyjaśniono, że termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, opartej na wykryciu nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych (art. 403 § 2 k.p.c.) biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o tej podstawie wznowienia w sposób wiarygodny i mogła ocenić ich prawdopodobny wpływ na wynik sprawy (zob. postanowienie z dnia 25 stycznia 1967 r., II CZ 128/66, OSP 1968, nr 9, poz. 198 i z dnia 14 października 1976 r., IV CZ 105/76, OSNC 1977, nr 5-6, poz. 96).

Wyjaśnić należy, że skarga o wznowienie postępowania podlega przez sąd badaniu pod kątem dopuszczalności o dwojakim charakterze, to jest dopuszczalności samej skargi oraz dopuszczalności wznowienia postępowania.

O dopuszczalności skargi decyduje zachowanie ustawowego terminu do jej wniesienia (art. 407 i 408 KPC) oraz oparcie skargi na ustawowych podstawach wymienionych w art. 401, 401 ¹ i 403 KPC, natomiast badanie dopuszczalności wznowienia obejmuje ocenę zasadności skargi.

Ocena zasadności odnosi się do badania jej wymogów przewidzianych art. 409 KPC, a zatem również do stwierdzenia, czy jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia.

Spełnienie tego warunku wymaga przytoczenia w skardze okoliczności uzasadniających jej złożenie. Nie jest wystarczające samo powołanie przepisu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2006 r. I CZ 3/06), jak też samo sformułowanie zarzutu w sposób odpowiadający ustawowo określonym podstawom, których uzasadnienie nie oznacza oparcia na niej skargi.

Oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia oznacza określenie, z którą podstawą (podstawami) skarżący łączy żądnie wznowienia prawomocnie zakończonego postępowania i jakie okoliczności wskazują na to, że podstawa (podstawy) ta istnieje.

Co więcej, samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401-404 KPC nie oznacza oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi.

Taka skarga, jako nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia, podlega, zgodnie z normą art. 410 § 1 KPC, odrzuceniu (por. postanowienie SN z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNP rok 2001, z. 4, poz. 133).

Ustawowe podstawy wznowienia postępowania zostały wymienione w cytowanych wyżej przepisach art. 401 KPC, art. 401 ¹ KPC oraz art. 403 KPC, przy czym pierwszy z tych przepisów wskazuje na przypadki nieważności postępowania, drugi z powołanych przepisów wskazuje na niekonstytucyjność aktu prawnego będącego podstawą orzeczenia stwierdzoną orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, trzeci zaś ze wskazanych przepisów wskazuje natomiast na tzw. właściwe przyczyny restytucyjne, z których dwie pierwsze są związane z oparciem zaskarżonego wyroku na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym oraz na uzyskaniu owego wyroku za pomocą przestępstwa, a kolejne z późniejszym wykryciem prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego albo takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Wskazać należy, że w n/n sprawie skarga o wznowienie postępowania została złożona w ustawowym terminie - jednakże brak jest uzasadnionej podstawy do wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie VIII Pa 35/23.

Z petitum skargi i z motywów przywołanych przez skarżącą wynika, że złożona przez nią skarga o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23 oparta jest na podstawie wznowienia postępowania, o której mowa w art. 403 § 2 KPC.

Należy, wobec tego, stwierdzić, że przepis ten kładzie nacisk na to, iż wykrycie wymienionych w nim prawomocnego wyroku oraz okoliczności faktycznych lub środków dowodowych musi być późniejsze, co oznacza, że musi do niego dojść po uprawomocnieniu się wyroku, a więc w sytuacji, w której powoływanie się na okoliczności faktyczne lub środki dowodowe było już niemożliwe. Wykrycie należy, z kolei, rozumieć, jako dowiedzenie się o istnieniu tych wyroków, okoliczności lub środków dowodowych w zakresie umożliwiającym powoływanie się na nie. Nowe wyroki, okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, to takie fakty, z których strona nie mogła skorzystać w postępowaniu prawomocnie zakończonym.

Oznacza to, że możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 KPC jest uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek. Po pierwsze, wykrycia - po uprawomocnieniu się wyroku - prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane. Po drugie, możliwości ich wpływu na wynik sprawy. Po trzecie, niemożności skorzystania z nich przez stronę w poprzednim postępowaniu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZ 12/10).

W ocenie Sądu, w realiach badanej sprawy, wymienionych wyżej przesłanek, nie spełnia żądanie skarżącej, albowiem wyrok Sądu Okręgowego z dnia 15 stycznia 2025 r. w sprawie VIII Pa 158/24 (który został wydany na skutek wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2024 r. I (...) 35/23 uchylający wcześniejszy wyrok Sadu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 lipca 2022 r. VIII Pa 26/22 i przekazujący temu sądowi sprawę do ponownego rozpoznania) - zapadł już po wydaniu objętego przedmiotową skargą o wznowienie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2023 r. w sprawie VIII Pa 35/23.

Oznacza to, że ww. wyrok w sprawie VIII Pa 158/24, jako późniejszy, nie mógł zostać wykryty po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w sprawie VIII Pa 35/23.

Należy w tym miejscu podkreślić, że z podstawą wznowienia w postaci późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku mamy do czynienia wówczas, gdy wykryty wyrok był prawomocny zanim zapadł wyrok w postępowaniu, którego wznowienia się żąda (por. orzeczenia SN w sprawach II C 1254/36, II C 3266/36, postanowienie SN z dnia 5 maja 1967 r., I PZ 20/67, L., postanowienie SN z dnia 26 czerwca 1997 r., I CKN 149/97, OSNC 1998 nr 1, poz. 9; postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2009 r., II PZ 24/09, postanowienie SN z dnia 21 stycznia 2011 r., II PZ 51/10, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2018 r., II UZ 10/18, L.).

Ponadto, niezbędne jest, żeby strona, która się powołuje na istniejący już wcześniej prawomocny wyrok dotyczący tego samego stosunku prawnego, nie wiedziała o tym wyroku w czasie trwania postępowania, w którym zapadł wyrok objęty skargą o wznowienie, a przez to nie miała możliwości powołania się na ten wcześniejszy prawomocny wyrok (por. postanowienie SN z dnia 26 czerwca 1997 r., I CKN 149/97, OSNC 1998 nr 1, poz. 9; postanowienie SN z dnia 5 sierpnia 1999 r., II CKN 519/99; postanowienie SN z dnia 9 września 2011 r., III UZ 19/11).

W judykaturze, opartej na przepisie art. 403 § 2 KPC (patrz przede wszystkim postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5.5.1967 r., I PZ 20/67, OSNCP 1967 nr 11, poz. 209), akceptowanej także w pełni piśmiennictwie prawniczym, przyjęte zostało, że podstawę wznowienia może stanowić tylko takie wykryte później orzeczenie dotyczące tego samego stosunku prawnego, które było już prawomocne, zanim zapadł wyrok w postępowaniu, którego wznowienia się żąda. (...) orzeczenia mianowicie oznacza dowiedzenie się o orzeczeniu, które w czasie poprzedniego postępowania już istniało, lecz o którym strona nie wiedziała, bo było ono ukryte lub jej nieznane. W związku z tym nie jest też "późniejszym wykryciem prawomocnego wyroku" powołanie się strony na późniejsze orzeczenie, które zapadło nawet w tej samej sprawie, ale już po uprawomocnieniu się w stosunku do niej wyroku(zob. np. M. Manowska [red.] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom 1 art. 1-477(6), Lex/el. 2022).

Pogląd taki jest ugruntowany w orzecznictwie i Sąd Okręgowy w n/n składzie w całości go akceptuje, traktując jako własne stanowisko.

Reasumując - wznowienie postępowania na podstawie art. 403 § 2 KPC wymaga, aby wyrok stanowiący podstawę wznowienia postępowania został później wykryty, czyli po zakończeniu toczącego się w sprawie postępowania, przy czym wyrok ten musiałby być wydany i musiałby uprawomocnić się przed zakończeniem postępowania we wznawianej sprawie, a to z kolei oznacza, że wyrok taki musiał funkcjonować w obrocie prawnym w czasie postępowania, którego dotyczy skarga (por. postanowienie SN z dnia 20 sierpnia 2020 r. III PZ 1/20, L., a także postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 18 października 2010 r., I PZ 23/10 z dnia 20 stycznia 2011 r., I UZ 164/19, niepublikowane; z dnia 11 lutego 2010 r., I PZ 20/09, z dnia 15 grudnia 2009 r., II PZ 24/09, oraz z dnia 16 grudnia 2014 r., II UZ 57/14. L.).

Ponadto, Sąd miał na uwadze, że prawomocnym wyrokiem w sprawie VIII Pa 158/24 Sądu Okręgowego w Łodzi ukształtowana została sytuacja powódki w dłuższym okresie niż wyrok, którego dotyczy analizowana aktualnie skarga o wznowienie, wobec czego obecnie zgłoszone żądanie powódki w punkcie 2 skargi, jako dalej idące, naruszałoby ustalenia w sprawie VIII Pa 158/24 godząc tym samym w zasadę res iudicata. Wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23 rujnowałoby, bowiem efekt prawomocnych ustaleń faktycznych i prawnych w sprawie VIII Pa 158/24, w której wyrok w wyniku ponownego rozpoznania sprawy został wydany w oparciu o sugestie Sądu Najwyższego wynikające z wyroku z dnia 27 marca 2024 r. w sprawie I (...) 35/22.

Podkreślić należy, że samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający art. 403 § 2 KPC, to jest przez powołanie się na wymieniony w tym przepisie wyrok, nie oznacza jeszcze, że skarga faktycznie opiera się na ustawowej podstawie, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, iż podnoszona podstawa nie zachodzi (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67, OSNCP 1968 nr 8-9, poz. 154, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1981 r., I CO 5/81, OSNCP 1982 nr 5-6, poz. 77 oraz postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 30 maja 1996 r., I CRN 101/95, OSNC 1996 nr 10, poz. 138, z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNAPiUS 2001 nr 4, poz. 133, z dnia 12 października 2001 r., III AO 32/01, OSNAPiUS 2002 nr 18, poz. 449, z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Monitor Prawniczy 2006 nr 16, s. 880 oraz z dnia 9 maja 2008 r., II PZ 65/07, niepublikowane).

W takiej zaś sytuacji, należy uznać, że skarga nie była oparta na ustawowej podstawie wznowienia, w związku z czym podlegała odrzuceniu, zgodnie z art. 410 § 1 KPC.

Końcowo, mając na uwadze pozostałą argumentację skarżącej podniesioną przez nią na uzasadnienie złożonej skargi o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23, należy także wskazać, że nie jest ustawową przesłanką do żądania wznowienia postępowania powoływanie się przez skarżącą na błędnie ustalony stan faktyczny w danej sprawie, ani też to, że wydany wyrok nie został wykonany – gdyż Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje w zamkniętym katalogu tego rodzaju podstaw do żądania wznowienia postępowania.

Mając zatem na uwadze wszystkie poczynione powyżej rozważania prawne, w konsekwencji, na mocy art. 410 § 1 KPC, Sąd Okręgowy orzekł, jak w punkcie 1 sentencji postanowienia, uznając, że złożona przez A. R. skarga o wznowienie postępowania w sprawie VIII Pa 35/23, nie spełnia przesłanki z art. 403 § 2 KPC.

Rozstrzygnięcie w punkcie 2 sentencji postanowienia w przedmiocie kosztów postępowania wznowieniowego uzasadnia, zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie treść art. 102 KPC w zw. z art. 406 KPC.

Możliwość zastosowania art. 102 k.p.c. zależy od wyłonienia się w sprawie „wypadków szczególnie uzasadnionych”, wskazujących że ponoszenie kosztów przez stronę na zasadach ogólnych, pozostawało w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego.

Przepis art. 102 k.p.c. znajdujący zastosowanie "w wypadkach szczególnie uzasadnionych", które nie zostały ustawowo zdefiniowane, lecz są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy i podlegają swobodnej ocenie tego sądu. Należą do nich okoliczności związane z przebiegiem sprawy - charakter zgłoszonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia, przedawnienie roszczenia oraz leżące poza postępowaniem - sytuacja majątkowa i życiowa strony. Ocena, czy takie wypadki wystąpiły w konkretnej sprawie należy każdorazowo do sądu, który powinien dokonać jej w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem „wypadków szczególnie uzasadnionych" powoduje, że sąd orzekający ma swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu (postanowienie SN z 24.10.2013 r., IV CZ 61/13, LEX nr 1389013), a rozstrzygnięcie na podstawie art. 102 k.p.c. jako mające charakter dyskrecjonalny, ogranicza kontrolę instancyjną w tym zakresie do sytuacji, gdy zastosowanie art. 102 k.p.c. nie zostało w ogóle uzasadnione, bądź nastąpiło z rażącym naruszeniem reguł przewidzianych w tym przepisie (postanowienie SN z 18.04.2013 r., III CZ 75/12, LEX nr 1353220).

Należy dodatkowo podkreślić, że celnie zwraca uwagę na interpretację omawianego przepisu Sąd Apelacyjny w Szczecinie, w orzeczeniu z dnia 3 września 2013 r. III AUa 60/13, podnosząc, iż poglądy wyrażone na tle spraw cywilnych w kontekście art. 102 k.p.c. są bardziej restrykcyjne, zaś w sprawach z zakresu prawa pracy (czy ubezpieczeń społecznych) znacznie zliberalizowane. W orzecznictwie sądowym i piśmiennictwie prawniczym utorowała sobie jednak drogę wykładnia zgodnie, z którą do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd, przy ocenie przesłanek art. 102 k.p.c. należą nie tylko fakty związane z samym przebiegiem procesu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zastosował wobec skarżącej regulację z art. 102 k.p.c. i w efekcie nie obciążył jej kosztami zastępstwa procesowego uczestnika postępowania wznowieniowego, kierując się względami słuszności. Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie wobec skarżącej dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c., albowiem A. R. jest aktualnie emerytką, a nadto, ze względu na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2024 r. w sprawie I (...) 35/23 i, wydany w jego następstwie, po ponownym rozpoznaniu sprawy, w drugiej instancji wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 15 stycznia 2025 roku w sprawie o sygn. VIII Pa 158/24 – skarżąca mogła być subiektywnie przekonana o słuszności swoich twierdzeń co do istnienia ustawowej podstawy do wznowienia postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27 lipca 2023 r. sygn. akt VIII Pa 35/23, które to twierdzenia, dopiero, w wyniku przeprowadzenia wyżej zaprezentowanej oceny jurydycznej Sądu w n/n postępowaniu okazały się być nieuprawnione.

A.P.

SSO Barbara Kempa