Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27.02.2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. S. przeciwko Sądowi (...) o wynagrodzenie za pracę, dodatkowe wynagrodzenie roczne:

I.  zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 30 767,04 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 stycznia 2024 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 2 700 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

III.  nadał wyrokowi w punkcie I. rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości kwoty 21 942,31 złotych.

Powyższe rozstrzygniecie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Powódka M. S. została powołana na sędziego Sądu (...) w dniu 21 kwietnia 2009 roku. Z dniem 4 marca 2016 roku powódce powierzono funkcję Przewodniczącej (...)

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku, zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 11 sierpnia 2020 roku, wyniosło 5024,48 złotych. Z kolei przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 roku, zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 20 sierpnia 2021 roku, wyniosło 5.504,52 złotych. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 9 sierpnia 2022 roku, ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2022 roku wyniosło 6.156,25 złotych.

W 2021-2023 roku Sąd (...) wypłacił powódce wynagrodzenie brutto w następujących kwotach:

⚫

styczeń 2021 roku – 12.727,97 złotych:

• 4.271,02 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 618,19 złotych dodatku funkcyjnego;

• 726,07 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

• 7.112,69 złotych wynagrodzenia chorobowego;

⚫

luty 2021 roku – 13.800,92 złotych:

• 8.351,37 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.208,79 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.419,74 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

• 2.821,02 złotych wynagrodzenia chorobowego;

⚫

marzec 2021 roku – 14.506,16 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.875,69 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

kwiecień 2021 roku – 14.506,16 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.875,69 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

maj 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

czerwiec 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

lipiec 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

sierpień 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

wrzesień 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

październik 2021 roku– 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

listopad 2021 roku– 13.154,89 złotych:

• 5.516,74 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 798,50 złotych dodatku funkcyjnego;

• 993,01 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

• 5.846,64 złotych wynagrodzenia chorobowego;

⚫

grudzień 2021 roku – 14.616,49 złotych:

• 11.033,47 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.597,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 1.986,02 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

styczeń 2022 roku – 15.102,95 złotych:

• 11.515,09 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.072,72 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

luty 2022 roku – 15.102,95 złotych:

• 11.515,09 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.072,72 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

marzec 2022 roku – 15.165,12 złotych:

• 11.567,79 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,12 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.082,21 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

kwiecień 2022 roku – 15.579,73 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,16 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.145,44 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

maj 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

czerwiec 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

lipiec 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

sierpień 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

wrzesień 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

październik 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

listopad 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

grudzień 2022 roku – 15.698,90 złotych:

• 11.919,13 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.515,14 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.264,63 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

styczeń 2023 roku – 16.923,11 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.441,28 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

luty 2023 roku – 16.923,11 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.441,28 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

marzec 2023 roku – 16.923,11 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.441,28 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

kwiecień 2023 roku – 16.923,11 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.441,28 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

maj 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

czerwiec 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

lipiec 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

sierpień 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

wrzesień 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

październik 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

listopad 2023 roku – 17.051,60 złotych:

• 12.848,83 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 1.633,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 2.569,77 złotych dodatku za wieloletnią pracę;

⚫

grudzień 2023 roku – 18.479,12 złotych:

• 19.479,12 złotych wynagrodzenia zasadniczego;

• 2.354,00 złotych dodatku funkcyjnego;

• 3.628,58 złotych dodatku za wieloletnią pracę.

Wynagrodzenie za grudzień 2023 roku obejmowało wyrównanie wynagrodzenia za okres od stycznia 2023 roku do grudnia 2023 roku. Pracodawca wypłacił powódce również dodatkowe wynagrodzenie roczne: za 2022 rok w kwocie 15.856,07 złotych oraz nagrodę jubileuszową w kwocie 16.923,11 złotych.

Miesięczne wynagrodzenie powódki za miesiąc luty 2024 roku wyniosło 21.942,31 złotych.

Powyższy stan faktyczny nie był sporny miedzy stronami. W szczególności strona pozwana przyznała prawidłowość matematycznych wyliczeń powódki co do wysokości kwot dochodzonych pozwem, stanowiących różnicę między świadczeniami wypłaconymi przez pozwanego a świadczeniami obliczonymi na podstawie art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (k. 121). Spór w niniejszej sprawie skupiał się na odmiennej ocenie prawnej ingerencji ustawodawcy za pomocą ustaw okołobudżetowych w ustanowiony w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziów.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo podlegało uwzględnieniu.

Sąd I Instancji przypomniał, że w myśl art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 217, dalej: u.s.p.) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przytoczony przepis obowiązywał w okresie, którego dotyczy pozew – nie został uchylony ani zmieniony.

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 roku przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku wyniosło 5024,48 zł, zaś zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 10 sierpnia 2021 roku w drugim kwartale 2021 roku wynosiło 5504,52 zł.

Pozwany w latach 2021-2023 naliczył i wypłacił powódce wynagrodzenie za pracę w oparciu o regulacje prawne odrębne od przytoczonych wyżej. Ostatecznie w dniu 8 grudnia 2023 roku pozwany wypłacił powódce wyrównanie wynagrodzenia za rok 2023 określając jego wysokość w oparciu o art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.

W roku 2021 wynagrodzenie powódki zostało określone na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm., dalej ustawa okołobudżetowa na 2021 rok), zgodnie z którym „w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c u.s.p stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Według komunikatu Prezesa GUS z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 roku wyniosło ono 4 839,24 zł.

W 2022 roku pracodawca naliczył powódce wynagrodzenie w oparciu o art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. poz. 2445 z późn. zm., dalej: ustawa okołobudżetowa na 2022 rok), zgodnie z którym „w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c u.s.p. stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Podstawa ta, stosownie do dyspozycji ust. 2 wskazanego przepisu, uległa zwiększeniu o kwotę 26 zł, wynosząc łącznie 5050,48 zł (5024,48 zł przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku + 26 zł).

W konsekwencji podstawa wymiaru wynagrodzenia powódki pozostawała w 2021 roku o 185,24 zł niższa od podstaw ustalonych w oparciu o przytoczoną wcześniej regulację z art. 91 § 1c u.s.p., a w 2022 roku niższa o 454,04 zł.

W tym miejscu podkreślić należy, zdaniem Sądu Rejonowego, że przepisy u.s.p. dotyczące treści stosunku pracy sędziów, w tym prawa do ich wynagrodzenia, nie stanowią wyłącznie jednej z wielu obowiązujących w polskim porządku prawnym pragmatyk pracowniczych. Mają one bowiem charakter ustrojowy i w kompletny sposób wypełniają treścią normy rangi konstytucyjnej, w szczególności art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Przepisy u.s.p. dotyczące sposobu ustalania wysokości wynagrodzenia sędziego opierają się na obiektywnym i wymiernym mierniku w postaci przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim kwartale roku poprzedzającego, będąc tym samym pozbawionymi uznaniowości i zależności względem władzy ustawodawczej i wykonawczej. Wobec tego dokonywanie przez ustawodawcę ingerencji w tę sferę musi skłaniać do refleksji natury konstytucyjnej.

Z przywołanego przepisu wynikają, w ocenie Sądu meriti, dwie kluczowe dla niniejszej sprawy zasady, tj. zasada niezawisłości sędziowskiej oraz zasada zapewnienia sędziemu wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi pełnionych przez sędziego obowiązków. Co szczególnie istotne, Konstytucja RP kreuje taką gwarancję wyłącznie w odniesieniu do sędziów. Wskazać należy, że umiejscowienie ww. zasad w ramach jednego przepisu jest nieprzypadkowe, warunkiem bowiem niezawisłości sędziowskiej (zdolności do niezawisłego orzekania) jest zapewnienie sędziemu wynagrodzenia, które jest adekwatne do godności piastowanego urzędu, a także odpowiadające zakresowi jego obowiązków. Celem takiego rozwiązania jest zmniejszenie szansy na to, aby sędzia był skłonny ulegać naciskom bądź propozycjom korupcyjnym. Zapewnienie sędziom odpowiedniego poziomu wynagrodzenia jest warunkiem właściwego działania wymiaru sprawiedliwości. (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 października 2000 r., sygn. akt: K 8/00, Opublikowano: OTK 2000/6/189.)

Zdaniem Sądu I instancji, analiza powyższego prowadzi do konkluzji, że powinnością władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby sędziów od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i eliminowałby jakiekolwiek manipulacje kierowane w ich stronę.

Podkreślić należy, zdaniem Sądu Rejonowego, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012, nr 11, poz. 134), odnosząc się do problemu zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów, zaakcentował, że sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja RP gwarantuje prawo do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Norma ta stanowi szczególną gwarancję ochrony wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, co ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania. Art. 178 ust. 2 Konstytucji jest przy tym nie tyle gwarancją wynagrodzenia sędziego jako sui generis pracownika, ile elementem ustroju sądownictwa – istotną materialną gwarancją niezawisłości sędziego. Nie jest bowiem przypadkiem, że unormowanie to znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie postanowienia ustanawiającego zasadę niezawisłości sędziów (art. 178 ust. 1 Konstytucji).

W ocenie Sądu Rejonowego, najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego.

Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Spełniający powyższe założenia, zobiektywizowany, mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziowskich zaczął funkcjonować w 2009 r., w wyniku porozumienia przedstawicieli wszystkich trzech władz, pod auspicjami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a stosowne regulacje znalazły się w u.s.p., ustawie o Sądzie Najwyższym, ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych. (...) wynagradzania wszystkich sędziów oparty jest na takich samych zasadach i został wyodrębniony z systemu wynagrodzeń pozostałych pracowników sfery budżetowej.

Wysokość wynagrodzenia sędziego zależy w nim od następujących obiektywnych przesłanek: zajmowanego stanowiska, stażu pracy (łącznego oraz na danym stanowisku sędziowskim) oraz pełnionych w sądownictwie funkcji. (...) ten nie zawiera żadnych elementów uznaniowych, w rodzaju nagród lub premii, które mogłyby być uzależnione od oceny wyników czy jakości pracy sędziego i stanowić instrument wpływu na niego. Mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów został uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. i w art. 42 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym. Kształtuje on wynagrodzenie sędziego jako iloczyn ustawowo określonego mnożnika (wynoszącego dla sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów administracyjnych - zależnie od zajmowanego stanowiska - od 2,05 do 3,23, a dla sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego - 4,13 w stawce podstawowej albo 4,75 w stawce awansowej) oraz mnożnej - podstawy wynagrodzenia zasadniczego w danym roku, którą stanowi wynagrodzenie w II kwartale, ogłaszane komunikatem Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Takie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem (w miejsce wcześniejszego odniesienia do przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej) - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Zarazem, w razie pogorszenia koniunktury gospodarczej i obniżenia przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ustawodawca przewidział, że wynagrodzenia sędziów mają pozostawać na tym samym poziomie (art. 91 § 1d u.s.p. oraz art. 42 § 3 ustawy o Sądzie Najwyższym). Mechanizm ten jest reakcją na dezyderat sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z 23 lipca 2008 r. i elementem zmian systemowych prowadzących do wykonania art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, a jego celem jest odniesienie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika i uniezależnienie tego procesu od ingerencji władz wykonawczej i ustawodawczej.

W tym miejscu warto dodać, zdaniem Sądu Rejonowego, że ingerencja ustawodawcy w wysokość wynagrodzenia sędziów winna uwzględniać także ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania przez sędziów. Zgodnie bowiem z art. 86 § 1-3 u.s.p. sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego. Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego. Sędzia nie może:

1) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

2) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,

3) być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

4) posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego,

5) prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy – niejako „automatycznie” bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów.

W omawianym orzeczeniu sformułowano następujące „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków, stanowiące pewną granicę zakresu ich kształtowania przez ustawodawcę, po przekroczeniu której działania legislacyjne należy uznać za sprzeczne z Konstytucją:

1. wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2. wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3. wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4. w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

5. niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny powinnością dwóch pierwszych władz (ustawodawczej i wykonawczej) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania. Dalej Trybunał stwierdził, iż Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodną z Konstytucją, stwierdza jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Podkreśla przy tym, że art. 178 ust. 2 w związku z art. 1 Konstytucji wyznacza w kwestii wynagrodzeń sędziowskich granice, których ustawodawca przekroczyć nie może, a gdyby je przekroczył, Trybunał Konstytucyjny nie mógłby tego zaakceptować. Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów. Te granice, czy też "warunki brzegowe" wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków określa od wielu lat w swym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny, a Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni akceptuje tę linię orzeczniczą.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wyartykułował, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Tymczasem, w ocenie Sądu, działania ustawodawcy, w oparciu o które pozwany kształtował wysokość wynagrodzenia powódki w 2021 i 2022 roku, nie miały charakter wyjątkowego, nie znajdowały uzasadnienia w trudnej sytuacji budżetowej, a w okresie tym nie projektowano i nie wdrażano jakiegokolwiek programu oszczędnościowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego przepisy ustawy okołobudżetowej, w oparciu o które pozwany naliczył i wypłacił powódce wynagrodzenie za poszczególne miesiące 2021 i 2022 roku, w oczywisty sposób naruszają wymienione nieprzekraczalne „warunki brzegowe” sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny.

Po pierwsze, przyjęta przez ustawodawcę podstawa wymiaru wynagrodzenia sędziów ma charakter w pełni uznaniowy, albowiem nie opiera się na powiązaniu jej z przeciętnym wynagrodzeniem. Zastosowany przez ustawodawcę mechanizm stwarza jedynie pozór takiego powiązania, przyjmując za punkt wyjścia kwotę odpowiadającą wartości przeciętnego wynagrodzenia, ale nie w II kwartale roku poprzedzającego (co przewiduje u.s.p.), ale w dowolnie wybranym przez ustawodawcę innym roku. Co więcej, w przypadku roku 2022 kwota ta podlegała zwiększeniu o 26 zł, przy czym próżno szukać uzasadnienia dla przyjęcia właśnie takiej wartości modyfikującej wynagrodzenie przeciętne. Równie dobrze ustawodawca mógłby zatem przyjąć za punkt wyjścia wynagrodzenie przeciętne z 2020 roku i zwiększyć je dowolną wartość albo przyjąć wynagrodzenie przeciętne z 2021 roku i zmniejszyć je o określoną kwotę. W każdym z przypadków uzyskałby pożądaną przez siebie wartość, iluzorycznie odwołując się do pojęcia wynagrodzenia przeciętnego.

Po wtóre, brak było finansowego uzasadnienia dla zredukowania waloryzacji wynagrodzenia sędziów w 2021 i 2022 roku.

Punkt 5 „warunków brzegowych” sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny ustanawia jedyny wyjątek od zakazu obniżenia w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów. Wysokość wynagrodzenia sędziów może nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia.

Zgodnie z art. 216 ust. 5 Konstytucji nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Z woli ustrojodawcy konstytucyjny limit zadłużenia, czyli maksymalna dopuszczalna relacja długu publicznego do (...), wynosi zatem 60%.

Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej zostały określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1270, dalej: ustawa o finansach publicznych). Szczególne znacznie ma jej art. 86 określający tzw. procedury ostrożnościowe, mające zastosowanie w razie osiągnięcia przez państwo określonego poziomu zadłużenia. W art. 86 omawianej ustawy został określony próg oszczędnościowy, którego celem tych jest niedopuszczenie do nadmiernego zadłużenia sektora finansów publicznych. Zgodnie z treścią art. 86 ust. 1 pkt 2 ustawy, w przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to:

a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:

- nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. b, ogłoszonej zgodnie z art. 38,

- nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, w tym pracowników jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2,

- waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,

- wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,

- nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,

b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a,

d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3,

e) Rada Ministrów dokonuje przeglądu obowiązujących przepisów w celu przedstawienia propozycji rozwiązań prawnych mających wpływ na poziom dochodów budżetu państwa, w tym dotyczących stosowania stawek podatku od towarów i usług,

f) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na realizację zadania, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240 i 852), w wysokości do 30% środków zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok,

g) organy administracji rządowej mogą zaciągać nowe zobowiązania na przygotowanie inwestycji, jeżeli mają zapewnione finansowanie z udziałem środków publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, na maksymalnym dopuszczalnym poziomie, określonym w przepisach lub procedurach dotyczących danego rodzaju inwestycji, nie mniejszym niż 50% całości kosztów, z tym że ograniczenia te nie dotyczą:

- odbudowy lub przebudowy dróg krajowych w celu usunięcia zagrożenia naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

- inwestycji, o których mowa w art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z 2010 r. (Dz. U. poz. 835 i 993),

- przygotowania, wdrożenia, budowy lub eksploatacji systemów elektronicznego poboru opłat, o których mowa w art. 13i ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 645 i 760),

- zobowiązania z tytułu odszkodowań za nieruchomości przejęte w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 162).

Podnieść należy, że Sąd Rejonowy orzekający w niniejszej sprawie nie posiada pełnego wglądu w szczegółowe parametry oceny stanu polskich finansów publicznych, a zatem zasadnym było skorzystanie z oficjalnych wskaźników, które pozwolą posiłkowo ocenić zagrożenie dla równowagi budżetowej jako istotnej wartości konstytucyjnej.

Obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 24 maja 2021 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2021 roku poz. 492) ogłoszono, że na koniec roku budżetowego 2020 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 47,8%.

Z kolei zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 25 maja 2022 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2022 roku poz. 553) na koniec roku budżetowego 2021 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 43,8%.

Powyższe dane przemawiają, zdaniem Sądu I instancji za uznaniem, że stosunek (...) do P. nie przekroczyła progu konstytucyjnego limitu zadłużenia ani nawet progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych.

W tym miejscu należy przypomnieć, zdaniem Sądu Rejonowego, stan faktyczny, który legł u podstaw rozważań Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. K 1/12, w której Trybunał wskazał, że jednorazowe zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie jest niezgodne z Konstytucją, jeśli byłoby spowodowane trudną sytuacją finansową państwa, zagrażającą równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Wówczas w ustawie o finansach publicznych obowiązywały dwa progi ostrożnościowe, których przekroczenie wymuszało uruchomienie przez władze państwa stosownych procedur. Za pierwszy próg ustawodawca uznał stan, w którym wartość relacji kwoty długu publicznego do (...) przekracza 50% (dalej: I próg ostrożnościowy), za drugi zaś - stan, gdy wartość tej relacji przekracza 55% (dalej: II próg ostrożnościowy). Wtedy relacja długu publicznego do (...) liczona według "metodyki krajowej" wyniosła w 2011 roku 53,5% (obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 ustawy o finansach publicznych, M.P. poz. 355), a liczony według "metodyki unijnej" - 56,4%.

Ówczesna sytuacja była zatem odmienne od tej, która legła u podstaw zamrożeniu wynagrodzeń sędziów w 2021 czy 2022 roku, albowiem relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego przekroczył I prób ostrożnościowy i zbliżała się do II progu ostrożnościowego. W 2020 roku ta relacja wynosiła 47,8%, zaś w 2021 roku odpowiednio 43,8%, a zatem w żadnym wypadku nie zbliżała się do obecnie (od 2013 roku) jedynego progu ostrożnościowego wynoszącego 55%.

W uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 roku ustawodawca wskazał, że „w założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. W związku z obecną sytuacją gospodarczą kraju spowodowaną epidemią (...)19 nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na poziomie roku 2020, tj. na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2019 r. (M.P. z 2019 r. poz. 742). Nie zmienią się dotychczasowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie” systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja mieści się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem” wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.”

Wskazać należy, iż Sąd I instancji nie neguje wystąpienia negatywnych konsekwencji dla budżetu państwa w 2021 roku spowodowanych wybuchem pandemii (...)19. Ta niewątpliwie nowa sytuacja wywołana ogłoszonym stanem pandemii i jej konsekwencjami społecznymi, gospodarczymi, ekonomicznymi stanowiła poważne obciążenie finansowe dla państwa, które starało się nie dopuścić do załamania (na skutek przerwania łańcuchów dostaw, okresowych lockdownów, masowych absencji pracowników itd.) gospodarki, w efekcie upadłości firm, gwałtownego wzrostu bezrobocia i innych wysoce negatywnych skutków (w sferze gospodarczej, ekonomicznej i społecznej) dla funkcjonowania tegoż organizmu państwowego. Temu służyły wprowadzane kolejne mechanizmy ochronne np. tzw. "tarcze", przewidujące zarówno łagodzenie ciężarów publicznoprawnych nałożonych na przedsiębiorców jak i ich bezpośrednie wsparcie finansowe, czy świadczenia dla pracowników, zleceniobiorców, którzy z powodu wprowadzanych pandemicznych ograniczeń pozostawali bez pracy lub których źródła utrzymania ulegały z tego powodu znacznemu ograniczeniu. Tym niemniej sama wyjątkowość okresu pandemii, który w Polsce rozpoczął się w marcu 2020 roku, nie uzasadniała „zamrożenia” wynagrodzenia sędziów ustawą okołobudżetową na 2021 rok, gdyż na koniec tego trudnego pierwszego roku pandemii relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wynosiła 47,8% i w żadnym razie nie zbliżała się nawet do progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych, nie mówiąc nawet o wynikającym z art. 216 ust. 5 Konstytucji progu 60%. Natomiast, jak wskazano wyżej, „zamrożenie” wynagrodzeń Sędziów mogło nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia limitu zadłużenia, co nie nastąpiło. Ponadto rok 2022, którego również dotyczy pozew, był trzecim rokiem od momentu wybuchu pandemii (...)19. Zagrożenie z nią związane było wówczas w fazie wygaszania (zakończono zasadniczy etap programu szczepień, nie raportowano codziennych statystyk dotyczących zakażonych) i z pewnością nie stanowiło podstawy do wdrażania programów oszczędnościowych, których – poza wynagrodzeniami sędziów – próżno doszukiwać się wśród ustaw uchwalanych w II połowie 2021 roku. W okresie procesowania omawianych przepisów nieznane były też czynniki wynikające z wybuchu wojny na Ukrainie, co miało miejsce 24 lutego 2022 roku.

Dodatkowo, pomimo wskazanego w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 (...) systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021, jednakowa metoda kształtowania wynagrodzeń dotyczyła także kolejnych lat.

W uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2022 roku ustawodawca wskazał, że „proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 711) zwiększonego o kwotę 26 zł, w następstwie czego podstawa ta wyniesie 5 050,48 zł. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem „zamrożenie” waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia na poziomie roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 4,37%.”

W ocenie Sądu Rejonowego, wprawdzie powyższe rozwiązanie zakłada teoretyczny wzrost wynagrodzenia sędziów w stosunku do poprzedniego roku, ale stanowi rozwiązanie całkowicie arbitralne (co zostało podkreślone we wcześniejszej części rozważań), które w żadnym zakresie nie zostało uzasadnione czy choćby umotywowane w kolejnym roku budżetowym.

Wskazać również należy, zdaniem Sądu meriti że dokonane w ustawach okołobudżetowych na lata 2021, 2022 „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów nie wpisuje się w szeroko zakrojony program oszczędnościowy, mający na celu poprawę stanu finansów publicznych. Warto w tym miejscu przywołać zmiany, które zostały wprowadzone w 2021 roku, a które polegały na znaczącym wzroście wynagrodzeń osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie. Na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394), które w samym środku pandemii przywołanej w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok jako argument na "zamrożenie" wynagrodzeń sędziowskich, z dniem 1 sierpnia 2021 roku znacznie podwyższyło wynagrodzenia: Marszałkowi i Wicemarszałkom Sejmu, Marszałkowi i Wicemarszałkom Senatu, Prezesowi i Wiceprezesom Rady Ministrów, Prezesowi i Wiceprezesom Najwyższej Izby Kontroli, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Prezydenta, sekretarzom stanu, podsekretarzom stanu, wszystkim ministrom, wszystkim wojewodom i wicewojewodom, wszystkim kierownikom i zastępcom kierowników urzędów centralnych, Szefowi Służby Cywilnej, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Obywatelskich, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Sejmu, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Senatu, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Przewodniczącemu i wszystkim członkom Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, Kierownikowi Krajowego Biura Wyborczego, Prezesowi i Zastępcom Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Małych i Średnich (...), Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika (...), Prezesowi i Wiceprezesom Polskiej Akademii Nauk, wszystkim członkom Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, Głównemu Inspektorowi Pracy i jego zastępcom, zastępcom Prokuratora Generalnego, Prezesowi, Pierwszemu Zastępcy Prezesa oraz Wiceprezesom Narodowego Banku Polskiego. Zapisy rozporządzenia w sposób istotny zwiększyły mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania uposażenia osób nim objętych. Dla przykładu tylko wynagrodzenie zasadnicze Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu wzrosło z kwoty 8874,43 zł (4, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 40%, wynagrodzenie zasadnicze Prezesa Rady Ministrów czy Prezesa Narodowego Banku Polskiego wzrosło z kwoty 11 094,40 zł (6, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 30%, wynagrodzenie zasadnicze podsekretarzy stanu wzrosło z kwoty 7873,45 zł (4, (...),42) do kwoty 12 597,52 zł (7, (...),42), tj. o około 40% - i w podobnym stosunku wynagrodzenia zasadnicze wszystkich posłów i senatorów, których wynagrodzenie jest pochodną wynagrodzenia podsekretarza stanu (art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1799 ze zm.).

Podobne rozwiązania przewidywała ustawa z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła m.in. ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1637) zwiększając ze skutkiem na dzień 1 listopada 2021 roku wartość uposażenia Prezydenta RP poprzez wzrost wynagrodzenia zasadniczego z siedmiokrotności do 9,8-krotności kwoty bazowej oraz wzrost dodatku funkcyjnego z trzykrotności do 4,2-krotności kwoty bazowej, tj. łącznie o około 30%. Przywołana ustawa z 17 września 2021 roku zmieniła również ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 ze zm.). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły w życie 1 listopada 2021 roku. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Ustawa nowelizująca z 17 września 2021 roku dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4294,61 zł zamiast dotychczasowych 2684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 roku.

Powyższe przykłady mają na celu, w ocenie Sądu I instancji, zilustrowanie niekonsekwencji ustawodawcy i braku korelacji między rozwiązaniem wprowadzonym ustawą okołobudżetową zarówno na rok 2021 jak i na rok 2022, a uzasadnieniem tego rozwiązania.

Reasumując, w przypadku analizowanej wyżej, arbitralnej i całkowicie uznaniowej ingerencji w zasady wynagradzania sędziów doszło, zdaniem Sądu I instancji do przekroczenia części ze wskazanych we wcześniejszej części rozważań warunków brzegowych, które spełniane muszą być łącznie, aby można było usprawiedliwić incydentalne „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów. W konsekwencji, wobec naruszenia przez wprowadzoną regulację art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, należało odmówić zastosowania art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok oraz art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 roku, stosując w to miejsce art. 91 § 1c u.s.p.

Sąd Rejonowy podkreślił, że obecnie w doktrynie i orzecznictwie nie ma żadnych wątpliwości, że sąd powszechny może odmówić zastosowania określonego przepisu, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją. W uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21 wskazano, że " orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 Nr 2, poz. 34 z glosą częściowo krytyczną B. Nity, Przegląd Sądowy Nr 5, poz. 153). W uchwale III ZP 12/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji), zaś Trybunał, orzekając o zgodności ustaw z Konstytucją, wykonuje bardziej władzę ustawodawczą - ustawodawcy negatywnego - niż sądowniczą (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

Praktyka odmawiania stosowania przez sądy ustaw, które są zdaniem sądów niekonstytucyjne, wynika z przywoływanej zasady nadrzędności Konstytucji wyrażonej w art. 8 ust. 1 i nakazu bezpośredniego jej stosowania, wyrażonego w art. 8 ust. 2 Konstytucji RP. W wyroku z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98 Sąd Najwyższy stwierdził, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności jak też niezgodności z Konstytucją, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem "stosowanie" należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNP 2002 Nr 6, poz. 130, w którym opowiedziano się za możliwością dokonania przez sąd oceny zgodności przepisu z Konstytucją oraz stwierdzono, że sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego)."

W konsekwencji Sąd Rejonowy dokonał oceny konstytucyjności art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok oraz art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia stanu faktycznego w indywidualnej sprawie powódki. Sąd uznał powyższe przepisy za niekonstytucyjne, przyjmując, że wynagrodzenie powódki powinno zostać wypłacone w oparciu o art. 91 § 1c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Dodatkowo podnieść należy, iż zasada pierwszeństwa prawodawstwa unijnego nakłada na sądy obowiązek dokonywania oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym i w razie stwierdzenia jego sprzeczności, odmowy zastosowania przepisu prawa państwa członkowskiego. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako (...)) w swoim orzecznictwie konsekwentnie podkreśla, że w przypadku przepisów krajowych państw członkowskich, prawo traktatowe oraz wydawane na jego podstawie akty pochodnego prawa unijnego wywołują skutek polegający na tym, że normy unijne (od momentu wejścia w życie) automatycznie wykluczają stosowanie jakichkolwiek niezgodnych z nimi nom prawa krajowego.

W ocenie Sądu, przepisy art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok oraz art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok nie powinny zatem znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. (dalej jako (...)) oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (dalej jako (...)).

Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi (...) kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie "środków" niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP.

Zdaniem (...) pojęcie niezawisłości oznacza między innymi, że sąd wypełnia swe zadania w pełni autonomicznie, nie podlegając żadnej hierarchii służbowej ani nie będąc podporządkowanym komukolwiek i nie otrzymując nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, oraz że jest on w ten sposób chroniony przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 września 2006 r., W., C 506/04, EU:C:2006:587, pkt 51; a także z dnia 16 lutego 2017 r., M. P., C 503/15, EU:C:2017:126, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo). (...) wskazuje przy tym, że nieodłączną gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowi (obok nieusuwalności sędziów) poziom wynagrodzenia odpowiadający wadze wykonywanych przez nich zadań (zob. wyroki: z dnia 19. września 2006 r., C-506/04, pkt 51; z dnia 27 lutego .2018 r., C-64/16, pkt 45; z dnia 24 czerwca 2019 r., C-619/18, (...):EU:C:2019:531, pkt 75; opinia (...) z dnia 30 kwietnia 2019 r., 1/17, pkt 202).

W ocenie Sądu Rejonowego, warto w kontekście przedmiotowej sprawy przytoczyć wyrok (...) z dnia 27 lutego 2018 roku, w którym stwierdzono, że art. 19 ust. 1 akapit drugi (...) należy interpretować w ten sposób, ze zasada niezawisłości sędziowskiej nie stoi na przeszkodzie stanowieniu wobec członków T. de C. (Trybunału Obrachunkowego) ogólnych przepisów o obniżeniu wynagrodzeń, takich jak przepisy, których dotyczy sprawa w postępowaniu ogólnym, związanych z wymogami zlikwidowania nadmiernego deficytu budżetowego oraz z programem pomocy finansowej Unii, ale w tym przypadku (w przeciwieństwie do będącego przedmiotem analizy w niniejszej sprawie) regulacje obniżające wynagrodzenia objęły nie tylko członków trybunału obrachunkowego, ale szerzej - różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym, w tym przedstawicieli władzy wykonawczej i sądowniczej (teza 48).

Jak wskazał Trybunał, nie można zatem rzeczowych przepisów postrzegać w ten sposób, że zostały ustanowione konkretnie wobec członków T. de C. - przeciwnie, mają one charakter przepisów ogólnych mających spowodować, ze wszyscy członkowie krajowej służby publicznej będą mieć udział w oszczędnościach podyktowanych wymogami zmniejszenia nadmiernego deficytu budżetu państwa portugalskiego, jednakże w realiach państwa polskiego mamy do czynienia z sytuacją zgoła odmienną. Obniżenie podstawy ustalania wynagrodzenia sędziów (de facto pozbawienie tej szczególnej ekspektatywy przysługującej wg ustawy sędziom), dokonane w kontekście roszczenia powódki, miało charakter wybiórczy, dotycząc wyłącznie jednej grupy zawodowej to jest sędziów (a także prokuratorów i pracowników, których wysokość wynagrodzenia jest relacjonowana do wynagrodzeń wspomnianych przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości). Przyjmując różne kryteria podziału ponownie należy wskazać, iż ograniczenia takie nie dotknęły innych grup zawodowych, grup społecznych czy przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich mocą przepisów art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 roku oraz art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok nie spełnia standardów wynikających z ww. wyroku (...), ergo uchybia zasadzie niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...).

W rezultacie uwzględniając powyższe rozważania, zasadnym było uwzględnienie roszczenia powódki w całości i zasądzenie na jej rzecz różnicy pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym przez pracodawcę a wynagrodzeniem, które było należne przy uwzględnieniu podstawy wymiaru wynikającej z art. 91 § 1c u.s.p., tj. na poziomie 5024,48 zł w 2021 roku oraz 5504,52 zł w 2022 roku. Wadliwy mechanizm waloryzacji rzutował w takim samym stopniu na każdy ze składników wynagrodzenia, do których powódka nabyła prawo w 2021 i 2022 roku, w tym dodatkowe wynagrodzenie roczne. Wobec tego Sąd zasądził na rzecz powódki wynagrodzenie w łącznej kwocie wskazanej w pkt I. wyroku. Wyliczenia matematyczne co do kwot składających się na kwotę główną, przedstawione w toku procesu przez powódkę nie były kwestionowane przez stronę pozwaną (wyliczenia na k. 12-13, oświadczenie strony pozwanej – k. 121).

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. – zgodnie z żądaniem powódki – tj. od dnia następnego po dniu wymagalności roszczenia. Data wymagalności dochodzonego roszczenia nie była przedmiotem sporu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając obowiązek ich zwrotu od pozwanej, jako strony przegrywającej proces w całości, na rzecz powódki. Na koszty poniesione przez pozwaną złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w kwocie 2.700 zł ustalone na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935).

Na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 21.942,31 zł tj. do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki wynikającej z zaświadczenia pozwanego pracodawcy.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana, zaskarżając go w całości. Skarżonemu rozstrzygnięciu zarzuciła:

I.  naruszenie prawa procesowego tj.:

1.  art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że dochodzony przez powódkę wzrost wynagrodzenia za rok 2021 w oparciu o art. 91 § 1c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych był świadczeniem należnym podczas gdy przepisy te nie miały zastosowania w związku z obowiązywaniem przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, której art. 12 stanowił lex posterior i lex specialis w stosunku do art. 91 § 1c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych;

2.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że dochodzony przez powódkę wzrost wynagrodzenia za rok 2022 w oparciu o art. 91 § 1c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych był świadczeniem należnym podczas gdy przepisy te nie miały zastosowania w związku z obowiązywaniem przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, której art. 8 stanowił lex posterior i lex specialis w stosunku do art. 91 § 1c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych;

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

1.  art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż jest on sprzeczny z art. 178 § 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 2 Konstytucji RP oraz w konsekwencji uznanie, że wyżej wskazane przepisy nie mogły stanowić podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia sędziów, w tym powódki.

2.  art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż jest on sprzeczny z art. 178 § 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 2 Konstytucji RP oraz w konsekwencji uznanie, że wyżej wskazane przepisy nie mogły stanowić podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia sędziów, w tym powódki.

W związku z powyższym pełnomocnik strony pozwanej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa.

W odpowiedzi na apelację, powódka, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w szczególności kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu, Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę, na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy, w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, przeprowadził wywód, wskazujący na motywy, którymi kierował się wydając zaskarżone orzeczenie. Wydał przy tym trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Logicznie uzasadnił swoje stanowisko. Nie naruszył, przy tym, przepisów prawa procesowego. Ocena prawna, zawarta w rozstrzygnięciu Sądu I instancji, obejmująca, dokonaną przez ten sąd, wykładnię zastosowanych przepisów prawa materialnego, nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego.

W związku z powyższym, wobec pełnej aprobaty dla motywów prawnych, którymi kierował się Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne.

Przechodząc do zarzutów apelacji, w świetle powyższych uwag za niezasadny należy uznać zarzut apelacji wskazujący na naruszenie przez Sąd Rejonowy prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że w niniejszej sprawie miały zastosowanie przepisy u.s.p., a nie przepisy ustaw okołobudżetowych.

W tym miejscu należy przypomnieć, że w świetle art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Przepis ten daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i do sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku, z całym zebranym, materiałem dowodowym. Ramy swobodnej oceny dowodów, wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. (por. wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 roku, sygn. akt: II UKN 685/98, OSNAPUiS 2000 nr 17, poz. 655)

Jak już zostało powyżej wskazane, w ocenie Sądu Okręgowego, dokonana przez Sąd Rejonowy ocena, zgromadzonego w postępowaniu, materiału dowodowego i poczynione w sprawie ustalenia faktyczne są – wbrew twierdzeniom apelującej – prawidłowe. Tym bardziej, że okoliczności faktyczne nie były sporne pomiędzy stronami. Zarzuty strony apelującej, sprowadzają się, w zasadzie, jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją stanu prawnego, a nie dowodów i jako takie, nie mogą się ostać.

Za niezasadny należy także uznać zarzut naruszenia art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r i art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022. W niniejszej sprawie – wbrew twierdzeniom strony apelującej – nie powinny mieć zastosowania wyżej wymienione przepisy ustaw okołobudżetowych.

W tym miejscu należy przypomnieć, że naruszenie prawa materialnego może polegać na błędnej jego wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu. Błędna wykładnia prawa polega na błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia normy prawnej. Z kolei naruszenie prawa przez niewłaściwe jego zastosowanie, to, jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 25 marca 1999 r., III CKN 206/98 (OSNC 1999, Nr 10, poz. 183), kwestia prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, sprawa właściwego skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą odnośnej normy prawnej i poddanie tego stanu ocenie prawnej na podstawie treści tej normy. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego.

Odnosząc się więc do zarzutu niezastosowania przez Sąd I instancji wskazanych przepisów, podnieść w tym miejscu należy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2023 roku wydany w sprawie K 1/23, który stwierdza, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art. 7 tej ustawy jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny wprost wskazał w powyższym orzeczeniu, że rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r.; oznacza to, że ustawodawca w tej materii kierował się daleko posuniętą uznaniowością, która nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy; wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK.

Nie można, również, tracić z pola widzenia, iż pozwany mając na względzie powyższe orzeczenie TK wypłacił powódce wyrównanie za 2023 r., a tym samym, spełnił zasadne świadczenie, w zakresie kwot głównych za rok 2023.

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, dotyczył, wprawdzie, ustawy okołobudżetowej na rok 2023, jednakże biorąc pod uwagę, iż w orzeczeniu tym powołano się na zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie K 1/12, zasady oceny dopuszczalności zmian zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów, a w szczególności konieczność spełnienia „warunków brzegowych” - szczegółowo przywołanych przez Sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - zajęte stanowisko ma niewątpliwe znaczenie dla oceny zgodności z Konstytucją rozwiązań przyjętych także w roku 2022, będącym również przedmiotem orzekania w niniejszej sprawie.

Co do zarzutu niezastosowania przez Sąd I instancji przepisów ustaw okołobudżetowych, wskazać więc należy, że Sąd I instancji zasadnie powołał podkreślane przez Trybunał Konstytucyjny, warunki brzegowe. Zasadnie Sąd Rejonowy, odwołał się, także, do wynagrodzeń innych grup zawodowych – m.in. osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, wskazując na znaczące podwyższenie wysokości ich uposażeń w analogicznym okresie. W ocenie Sądu Okręgowego, fakty te, w korelacji do zamrożenia uposażeń sędziów, nie pozostają bez znaczenia. Sąd Okręgowy, w pełni, podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę w latach 2021-2023 od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów, jest nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi wyrażonymi w art. 178 ust. 2 i art. 2 Konstytucji. Podkreślenia wymaga, że Konstytucja w art. 178 ust. 2 gwarantuje sędziom prawo do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Wzorzec ten ustanawia szczególną ochronę wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, a w konsekwencji ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania (zob. wyrok TK z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Zapewnienie warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu i zakresowi obowiązków sędziów stanowi materialną gwarancję zasady niezawisłości (art. 178 ust. 1 Konstytucji).

Sąd Okręgowy w pełni podziela , przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, argumentację, w tym zakresie, uznając brak potrzeby ponownego cytowania stanowiska Sądu Rejonowego.

Jednocześnie należy podkreślić, że Sąd I instancji słusznie zauważył, że w trzech kolejnych latach wprowadzono istotne i to niekorzystne z punktu widzenia sędziów, odstępstwa w zakresie kształtowania ich wynagrodzeń, natomiast ustawodawca nie dokonał jednoczesnych zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Dla Sądu Okręgowego oczywistym jest, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu (lex posteriori derogat legi priori). Nie oznacza to jednakże, iż sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 r., III KRS (...), LEX nr 2288955)

Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r., III PK 87/11 LEX nr 1619703). Jak słusznie podkreślił Sąd Rejonowy, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym. Przy takim założeniu, ma rację Sąd I instancji, że zmiana zasad wynagradzania i to w epizodycznych ustawach okołobudżetowych, jawić się musi jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji (por. wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 16 stycznia 2024 r., IV Pa 51/23, LEX nr 3707033).

Reasumując, podkreślenia wymaga, że przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń nie tylko w 2023 r., ale także w 2021 i 2022 r. są sprzeczne z art. 178 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem Sądu Okręgowego wprowadzanie tak istotnych zmian powinno nastąpić tylko i wyłącznie w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty jednorazowe regulacje okołobudżetowe. Warto również zaznaczyć, że Trybunał Konstytucyjny, w powołanym powyżej wyroku z dnia 8 listopada 2023 r., zajął tożsamy pogląd.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacji nie okazał się uzasadniony.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację Sądu (...) jako bezzasadną.

O kosztach zastępstwa procesowego za II Instancję Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. Z § 2 pkt. 5 w zw. Z § 9 ust. 1 pkt. 2 w zw. Z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935).