Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 października 2021 r. sygn. akt X P 206/21 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z powództwa A. C. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. o ustalenie rozwiązania umowy o pracę, wynagrodzenie za pracę, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, zobowiązanie do wydania świadectwa pracy, odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika z winy pracodawcy: zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz A. C. tytułem wynagrodzenia za pracę następujące kwoty (pkt 1):

a) za okres od 26 grudnia 2020 roku do 31 stycznia 2021 roku kwotę 3.571,52 zł (trzy tysiące pięćset siedemdziesiąt jeden złotych i pięćdziesiąt dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 2 marca 2021 roku,

b) za luty 2021 roku kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 11 marca 2021 roku,

c) za marzec 2021 roku kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 11 kwietnia 2021 roku,

d) za kwiecień 2021 roku kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 11 maja 2021 roku,

e) za maj 2021 roku kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 11 czerwca 2021 roku ;

oddalił powództwo w pozostałym zakresie ( pkt 2); zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na rzecz A. C. kwotę 746,82 zł (siedemset czterdzieści sześć złotych i osiemdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 3); przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na rzecz radcy prawnego R. G. kwotę 1.080 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt złotych) tytułem wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony pozwanej (pkt 4); nadał wyrokowi w punkcie 1 (pierwszym) rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie kwoty 3.000 zł (trzy tysiące złotych) (pkt 5).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Powódka A. C. została zatrudniona w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. od dnia 1 kwietnia 2016 roku. Początkowo podstawę zatrudnienia powódki stanowiła umowa o pracę zawarta na czas określony do 30 listopada 2018 roku. Zgodnie z umową powódka zajmowała stanowisko magistra farmacji. Jako miejsce wykonywania pracy w umowie wskazano „apteki należące do pracodawcy”.

Na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 26 listopada 2018 roku od dnia 1 grudnia 2018 roku powódka została zatrudniona na czas nieokreślony na stanowisku magistra farmacji w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako miejsce wykonywania pracy w umowie wskazano (...), ul. (...), apteki spółki”. Wynagrodzenie powódki zostało określone na kwotę 3.000 zł brutto, plus nagroda zgodnie z regulaminem wynagradzania.

Każdorazowo umowy o pracę z powódką zawierał reprezentujący spółkę prokurent.

Powódka ostatnio pracę świadczyła w aptece w Ł. przy ul. (...).

Na wynagrodzenie powódki składało się wynagrodzenie zasadnicze, nagroda i premia. Miesięcznie łącznie powódka otrzymywała kwotę około 3.700 zł netto.

Od 4 czerwca 2019 roku do dnia porodu powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim, a następnie w okresie od 28 grudnia 2019 roku do 25 grudnia 2020 roku korzystała z zasiłku macierzyńskiego.

Przedmiotem przeważającej działalności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. jest sprzedaż detaliczna wyrobów farmaceutycznych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach. Zarząd w spółce ostatnio był jednoosobowy. W skład zarządu wchodziła J. G. – pełniąca funkcję prezesa zarządu od 2 października 2019 roku. W spółce od początku 2020 roku nie powołano prokurenta. Zgodnie z zasadami reprezentacji do reprezentacji spółki uprawniony był wyłącznie prezes zarządu – samodzielnie.

Prezes zarządu J. G. złożyła rezygnację z funkcji członka zarządu (prezesa) w dniu 8 czerwca 2020 roku. J. G. jako prezes zarządu pozwanej spółki została wykreślona z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego postanowieniem Sądu z dnia 11 grudnia 2020 roku.

Na przełomie października - listopada 2020 roku powódka telefonicznie skontaktowała się z J. G. w celu omówienia jej dalszego zatrudnienia w spółce. J. G. przekazała powódce, że nie jest już osobą decyzyjną w spółce, a informacje zawarte w KRS są nieaktualne.

Po rozmowie z J. G. powódka wysłała w listopadzie 2020 roku na adres spółki pismo z wezwaniem do zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Pismo wróciło niepodjęte (awizowane).

Następnie dnia 7 grudnia 2020 roku powódka wysłała do spółki droga pocztową oraz mailową pismo z informacją, że kończy jej się urlop macierzyński, nie zamierza korzystać z urlopu wychowawczego i z dniem 26 grudnia 2020 roku zgłasza swoją gotowość do pracy. Powódka wniosła o wskazanie jej miejsca wykonywania pracy. Pismo wróciło niepodjęte, natomiast na maila nie nadeszła żadna odpowiedź.

Powódka ponownie dnia 4 stycznia 2021 roku wysłała pismo o tożsamej treści na adres Spółki oraz adres mailowy. Pismo także wróciło niepodjęte, powódka nie otrzymała odpowiedzi na maila.

W oświadczeniu datowanym na 10 lutego 2021 roku powódka oświadczyła, iż w związku z brakiem dopuszczenia do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, brakiem wypłaty wynagrodzenia za 4 dni grudnia 2020 roku i za styczeń 2021 roku oraz brakiem odbierania od niej korespondencji rozwiązuje umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p.

Oświadczenie nie zostało złożone pracodawcy. Powódka nie podjęła próby jego doręczenia.

Powódka nie została wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych jako pracownik (...) spółki z o.o.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o powołane powyżej dowody z dokumentów i zeznania powódki.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał , że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Powódka ostatecznie wniosła o ustalenie, iż umowa o pracę zawarta między nią a pozwaną (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. uległa rozwiązaniu na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. z dniem 31 maja 2021 roku, to jest dniem powzięcia wiedzy przez kuratora ustanowionego dla pozwanej spółki w trybie art. 69 § 1 k.p.c. o oświadczeniu rozwiązującym umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Ponadto powódka wniosła o zobowiązanie pozwanej do wydania świadectwa pracy obejmującego okres zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 2016 roku do dnia 31 maja 2021 roku, zasądzenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. oraz wynagrodzenia za okres od dnia 26 grudnia 2020 roku do 31 maja 2021 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną zgłoszonego roszczenia o ustalenie rozwiązania stosunku pracy stanowi art. 189 k.p.c. Na podstawie regulacji zawartej w art. 189 k.p.c. żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa może osoba, która ma w tym interes prawny, który zachodzi, gdy skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni ochronę prawnie chronionych interesów i definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu sporu w przyszłości.

Sąd I instancji uznał, że powódka bezsprzecznie posiada interes prawny w ustaleniu daty rozwiązania stosunku pracy, jednakże powództwo w tym zakresie nie mogło zostać uwzględnione.

W pierwszej kolejności Sąd przypomniał, że umowę zawartą na czas nieokreślony zgodnie art. 30 § 1 k.p. można rozwiązać za porozumieniem stron, tj. za pomocą czynności dwustronnej (pkt. 1), bądź przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem – pkt. 2) lub przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – pkt. 3).

Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie (§ 3 art. 30 k.p.). W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy (§ 4 art. 30 k.p.).

Jak podkreślił Sąd, rozwiązanie stosunku pracy jest zatem następstwem czynności prawnej jednej lub obydwu stron. Przepisy Kodeksu pracy nie regulują kwestii, w jakim momencie w trwającym stosunku pracy następuje złożenie oświadczenia woli drugiej stronie. Zgodnie zatem z art. 61 k.c., który ma zastosowanie do stosunków pracy na podstawie art. 300 k.p., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W odniesieniu do oświadczenia woli na piśmie, która to forma jest obowiązkowa zarówno dla wypowiedzenia umowy o pracę jak i rozwiązania bez zachowania okresu wypowiedzenia, chwila złożenia oświadczenia pokrywa się z momentem prawidłowego doręczenia pisma zawierającego oświadczenie woli adresatowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r. sygn. I PK 37/05, opubl. OSNAPiUS 2006 nr 17-18, poz. 263, Legalis Numer 73332).

Sąd Rejonowy podniósł, że z punktu widzenia skuteczności oświadczenia woli nieistotne jest to, czy i kiedy adresat zapoznał się z jego treścią. Wystarczające jest, że oświadczenie woli doszło do niego w sposób stwarzający mu realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 1976 r., I PR 125/76; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1980 r., I PRN 109/80; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1990 r., I CR 1410/89; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1995 r., I CR 9/95; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKU 44/96; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 października 1998 r., III ZP 31/98). Dla prawidłowego stosowania art. 61 k.c. nie wymaga się zatem badania, czy adresat rzeczywiście zapoznał się z oświadczeniem woli, ale weryfikuje się, czy istniała taka możliwość (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II PK 295/09).

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostaje to, że przed procesem żadna ze stron nie złożyła drugiej na piśmie oświadczenia w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę. Jak ustalono pozwana spółka od 8 czerwca 2020 roku nie posiada organu umocowanego do jej reprezentacji, wobec czego brak jest kogokolwiek, kto w imieniu pozwanej mógłby przyjąć oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy o pracę. Oświadczenie datowane na 10 lutego 2021 roku rozwiązujące umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. powódka załączyła do pozwu wnosząc o ustalenie, iż umowa o pracę w trym trybie rozwiązała się z dniem powzięcia o nim wiedzy przez kuratora ustanowionego dla pozwanej spółki w trybie art. 69 § 1 k.p.c. W aktach sprawy brak jest dowodu doręczenia przedmiotowego oświadczenia pracodawcy.

Nie budzi wątpliwości to, że pozew może zawierać materialnoprawne oświadczenie woli kształtujące treść stosunku prawnego lub nawet stosunek ten niweczące (por. uchwały Sądu Najwyższego z 22 lutego 1967 r., III CZP 113/66, OSNC 1967, Nr 6, poz. 102; z 11 września 1997 r., III CZP 1997, Nr 12, poz. 191; wyroki Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2000 r., III CKN 835/98, niepubl.; z 28 kwietnia 1967 r., I CR 563/66, OSNC 1967, Nr 12, poz. 227). W rozpoznawanej jednak sprawie takie oświadczenie zostało złożone wobec kuratora ustawionego dla strony będącej osobą prawną, w której organie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację. Rozważania wymagało, czy złożenie wobec kuratora ustanowionego w trybie art. 69 § 1 k.p.c. oświadczenia woli, które w zamiarze jego nadawcy ma wywołać skutek materialnoprawny (w tym wypadku rozwiązanie stosunku pracy), jest prawnie dopuszczalne i skuteczne.

Zakres uprawnień kuratora ustanowionego w trybie art. 69 § 1 k.p.c. wynika z § 3 tego przepisu. Kurator ustanowiony na podstawie § 1 jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą.

Zgodnie z obowiązującym w doktrynie poglądem zakres umocowania kuratora procesowego ustanowionego na podstawie art. 69 § 1 k.p.c. obejmuje czynności procesowe. Należy do nich m.in. wnoszenie pism obejmujących żądania (po stronie czynnej) i ustosunkowywanie się do nich (po stronie biernej), zgłaszanie twierdzeń i dowodów, ustosunkowywanie się do twierdzeń strony przeciwnej (por. art. 210 § 2 k.pc.), składanie wniosków i oświadczeń, uczestniczenie w rozprawach, podczas których są przeprowadzane dowody i roztrząsane ich wyniki, dbanie o zachowanie terminów i składanie środków odwoławczych oraz wniosków o sporządzanie uzasadnień. W doktrynie natomiast dyskusyjne jest czy kurator procesowy może dokonywać w postępowaniu cywilnym, w którym został ustanowiony, także takie czynności procesowe, które wywołują skutki w sferze prawa materialnego (np. cofnięcie pozwu, uznanie roszczenia, zawarcie ugody) (por. „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz” pod red. dr hab. Piotra Rylskiego, rok 2021, wyd. 1). . Równie ostrożne stanowisko zajmuje P. F., który wskazuje, że „są czynności dyspozycji formalnej, które wchodzą także w zakres dyspozycji materialnej, takie jak: zrzeczenie się roszczenia albo zawarcie ugody. Są to czynności procesowe, które oddziałują na sferę prawa materialnego. Można przyjąć, że zakres umocowania kuratora procesowego obejmuje cofnięcie pozwu (art. 203 § 1 KPC), uznanie powództwa (art. 213 § 2 KPC), przyznanie istotnych okoliczności dla sprawy (art. 229 KPC). Wskazuje się zatem, że kurator procesowy nie jest upoważniony do dokonywania czynności procesowych wchodzących w zakres dyspozycji materialnej związanych z definitywnym rozporządzeniem przedmiotu sporu, takich jak: zrzeczenie się roszczenia (art. 203 § 1 KPC), zawarcie ugody przed sądem (art. 10 KPC) czy też zawarcie ugody przed mediatorem (art. 183 ¹² § 1 KPC). Natomiast wymienione czynności może dokonać kurator prawa materialnego ustanowiony w oparciu o art. 42 § 1 zd. 1 KC, jeżeli zakres umocowania w tym przedmiocie wynika z sentencji postanowienia sądu o ustanowieniu kuratora” (P. Feliga, Stanowisko, s. 742–743; P. Feliga, w: T. Szanciło, Komentarz KPC, t. I, Legalis 2019, art. 69, Nb 23).

A. P. w komentarzu do art. 69 § 1 k.p.c. zauważyła, że „niewątpliwie kurator może podejmować działania o charakterze formalnoprocesowym, w tym również cofnąć pozew, uznać powództwo czy przyznać określone twierdzenia faktyczne podniesione przez stronę przeciwną. Kuratorowi nie wolno natomiast podejmować czynności wywołujących skutki materialnoprawne, jak np. zrzeczenie się roszczenia, czy też zawarcie ugody sądowej lub ugody przed mediatorem, jeżeli ugoda taka wywierałaby skutki materialnoprawne dla strony zastępowanej przez kuratora.” (A. Patryk [w:] red. O. M. Piaskowska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, Lex/el. 2021).

W podobnym tonie wypowiedziała się M. M. stwierdzając, że „kurator procesowy umocowany jest do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą. Należy przez to jednak rozumieć jedynie czynności procesowe podejmowane w interesie reprezentowanego (np. zgłaszanie wniosków dowodowych). Kurator nie jest natomiast uprawniony do dokonywania aktów dyspozycji materialnej przedmiotem procesu (zawarcie ugody, zrzeczenie się roszczenia, uznanie powództwa). Jeśli dojdzie do próby dokonania przez kuratora tego typu czynności, sąd powinien ją pominąć jako niedopuszczalną i w dalszym ciągu prowadzić postępowanie zmierzające do wydania wyroku (postanowienia co do istoty sprawy) i zakończenia tego postępowania merytorycznym rozstrzygnięciem.” (M. Manowska [w:] red. M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1 - 477 (16), wyd. IV, Lex).

Sąd I instancji przywołał również wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 czerwca 2015 r. sygn. I ACa 236/14 (opubl. LEX nr 1823346), który zapadł wprawdzie w sprawie gdzie dla strony pozwanej ustawiony został kurator w trybie art. 143 k.p.c. i następnych (czyli dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane), do którego jednak odpowiednie zastosowanie znajduje z mocy art. 146 k.p.c. przepis art. 69 § 3 k.p.c. Oceniając rolę kuratora sądowego w procesie, Sąd ten uznał, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy nie mogło zostać skutecznie złożone kuratorowi reprezentującemu pozwaną w niniejszej sprawie. Ustanowiony w ten sposób kurator procesowy ma podejmować za nieobecnego wszystkie czynności procesowe, które są niezbędne dla obrony jego praw w toku całego procesu. Kurator uprawniony jest więc do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, ale tylko oświadczeń mających charakter procesowy. Przyjęcie przez kuratora oświadczenia o odstąpieniu od umowy, którego istotą jest rozwiązanie stosunku prawnego, a więc wywołanie wyłącznie skutku materialnoprawnego, przekracza zakres ochrony praw osoby reprezentowanej, zatem należy je uznać za niedopuszczalne ze względu na sprzeczność z ustawowymi uprawnieniami kuratora wynikającymi z art. 143 k.p.c. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 4 grudnia 2018 r. sygn. V ACa 1551/17 (opubl. LEX nr 2609424) podnosząc, iż brzmienie art. 143 k.p.c. wskazuje, że kurator ustanowiony jest tylko w celu doręczenia odpisu pozwu lub innego pisma wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw strony nieznanej z miejsca pobytu. Zgodnie z utrwaloną praktyką, przyjmuje się, że kurator choć ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności procesowych niezbędnych dla zapewnienia obrony osoby, którą reprezentuje, także czynności dyspozytywnych i jest uprawniony do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, jednak tylko tych, które mają charakter procesowy. Przyjęcie oświadczenia woli o charakterze materialnoprawnym (w tym wypadku było to odwołanie darowizny, którym mowa w art. 900 k.c.), przekracza zakres kompetencji kuratora procesowego, zatem uznać należy za niedopuszczalne i nieskuteczne przyjęcie takiego oświadczenia w procesie przez kuratora procesowego ze względu na sprzeczność z jego ustawowymi uprawnieniami wynikającymi z art. 143 k.p.c.

Sąd Rejonowy podkreślił, że niewątpliwie złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę lub rozwiązaniu umowy o pracę stanowi czynność materialnoprawną, gdyż jego skuteczne złożenie powoduje skutek w postaci zakończenia łączącego strony stosunku prawnego jakim jest stosunek pracy. W świetle przywołanych poglądów doktryny i orzecznictwa treść art. 69 § 3 k.p.c. nie daje podstaw do przypisania kuratorowi procesowemu prawa przyjmowania oświadczeń kształtujących sytuację materialnoprawną strony dla której kurator został ustanowiony.

W tym stanie rzeczy, wobec ustalenia, że złożenie przez powódkę oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę okazało się nieskuteczne, albowiem ani przed procesem nie doszło do adresata w sposób, w który mógłby się on z nim zapoznać, ani poprzez doręczenie odpisu pozwu w tym postępowaniu kuratorowi procesowemu ustanowionemu w trybie art. 69 § 3 k.p.c., gdyż ten ostatni sposób nie stanowi skutecznego i dopuszczalnego prawnie sposobu złożenia oświadczenia woli o skutku materialnoprawnym, Sąd I instancji doszedł do przekonania, że roszczenie o ustalenie rozwiązania umowy o pracę podlegało oddaleniu.

Uznanie, iż nie doszło do skutecznego złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę niweczy skutki z tym związane. W tej sytuacji także roszczenia o zobowiązanie pozwanej do wydania świadectwa pracy, zasądzenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p., których uwzględnienie mogło być tylko konsekwencją skutecznie złożonego oświadczenia o rozwiązania umowy o pracy, podlegały oddaleniu.

W zakresie roszczenia o zasądzenie wynagrodzenia należy podnieść, że wynagrodzenie generalnie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 k.p.). Zgodnie z art. 81 §1 k.p. pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Jak ustalono powódka do dnia 25 grudnia 2020 roku przebywała na urlopie macierzyńskim. Po tej dacie powódka pracy nie wykonywała, natomiast pozostawała w gotowości do jej wykonywania. Zatem powódce za okres po dniu 25 grudnia 2020 roku przysługiwało wynagrodzenie, ale nie liczone jak za pracę wykonaną tylko według zasad określonych w art. 81 § 1 k.p. Wynagrodzenie to należy się stosownie do stawki osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a w każdym wypadku nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Pod pojęciem "wynagrodzenia wynikające z osobistego zaszeregowania” należy generalnie rozmieć tylko stawkę wynagrodzenia zasadniczego ustaloną przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy. Nie należy natomiast tym pojęciem obejmować innych składników, choć orzecznictwo dopuszcza uznawanie także dodatku funkcyjnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2007 r. sygn. II PZP 4/07 (OSNP 2007, Nr 21–22, poz. 307, s. 885; uchwała Sądu Najwyższego z 30 grudnia 1986 r., III PZP 42/86, OSNC 1987, Nr 8, poz. 106; wyrok Sądu Najwyższego z 16 listopada 2000 r. I PKN 455/00, OSNAPiUS 2002, Nr 11, poz. 268; wyrok Sądu Najwyższego 22 czerwca 2011 r. II PK 3/11, MoPr 2011, Nr 12, s. 649).

W przypadku zatem powódki, której wynagrodzenie składało się z wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 3.000 zł, nagrody i premii, do ustalenia wynagrodzenia według reguł określonych w art. 81 § 1 k.p. można było przyjąć jedynie kwotę wynagrodzenia zasadniczego.

Powódka dochodziła wynagrodzenia za okres od 26 grudnia 2020 roku do 31 maja 2021 roku.

Należne wynagrodzenie Sąd Rejonowy obliczył przy uwzględnieniu regulacji z § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 927) zgodnie z którą w celu obliczenia wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonania, oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju (art. 81 § 1 Kodeksu pracy) stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. W celu obliczenia należności określonych za jedną godzinę według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości - należy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu.

W grudniu 2020 roku liczba dni pracy wynosiła 21, a godzin 168 (21 x 8). W przypadku wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 3.000 zł stawka za jedną godzinę pracy w grudniu wyniosła 17,86 zł (3.000 : 168). W okresie od 26 grudnia do 31 grudnia 2020 roku przypadały 4 dni robocze, co daje wynagrodzenie w łącznej kwocie 571,52 zł (17,86 zł x 8 godzin x 4 dni).

Należne zatem wynagrodzenie wyniosło odpowiednio: za grudzień 2020 roku kwotę 571,52 zł, za okres od stycznia do maja 2021 roku kwoty po 3.000 zł. O kwotach tych Sąd I instancji orzekł w pkt. 1 wyroku.

O obowiązku zapłacenia odsetek Sąd orzekł zgodnie z art. 481 §1 i 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p., w myśl którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wynagrodzenie za pracę, przy braku innych ustaleń, winno zostać wypłacone nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego, chyba że inny termin wypłaty przyjęto u pracodawcy. Odsetki za opóźnienie przysługują zatem od 11-tego dnia miesiąca następującego po tym, za który dane świadczenie przysługuje. W rezultacie Sąd, związany granicami żądania pozwu, odsetki za opóźnienie od wynagrodzenia za grudzień 2020 roku i styczeń 2021 roku przyznał od 2 marca 2021 roku. W przypadku kolejnych miesięcy Sąd, zgodnie z przywołana regułą, przyznał odsetki za opóźnienie od 11-tego dnia miesiąca następującego po tym, za który dane świadczenie zostało przyznane.

W pozostałym zakresie roszczenie o wynagrodzenie i odsetki ustawowe za opóźnienie podlegało oddaleniu jako niezasadne.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł podstawie art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia.

Pierwotnie roszczenia finansowe powódki wyrażały się łącznie kwotą 38.160 zł. Ostatecznie wszystkie zgłoszone przez powoda roszczenia wyrażały się łącznie kwotą 56.285,30 zł. Mając na uwadze sumę zasądzonych kwot (15.571,52 zł) powódka wygrała proces w 27,66 %, a przegrała w 72,34 %.

Na koszty poniesione przez powódkę złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w kwocie 2.700 zł ustalone na podstawie § 9 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 1800, ze zm.), ustalone według pierwotnej wartości przedmiotu sporu zgodnie z § 19 rozporządzenia.

Powódka przegrała w 72,34% zatem winna ponieść koszty w kwocie 1.953,18 zł (72,34% z 2.700 zł), a poniosła w kwocie 2.700 zł, dlatego pozwana winna zwrócić powódce kwotę 746,82 zł (2.700 zł – 1.953,18 zł), o czym orzeczono w pkt. 3 wyroku.

W przedmiocie kosztów kuratora procesowego Sąd orzekł na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 536) w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Zgodnie z przywołaną regulacją 40% stawki minimalnej, to jest kwoty 2.700 zł, dało kwotę 1.080 zł.

Sąd w pkt. 5 wyroku nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c.

Powyższe orzeczenie zaskarżył w części pełnomocnik powódki tj. w zakresie pkt 1 , 2 , 3 oraz 5 wyroku .

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1. naruszenie przepisów art. 69 k.p.c., art. 143, art. 144 § 3 k.p.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, iż otrzymanie przez kuratora oświadczenia powódki o rozwiązaniu umowy o pracę nie jest skutecznym doręczeniem stronie pozwanej tegoż oświadczenia,

2. naruszenie przepisu art. 189 k.p.c. poprzez brak ustalenia w zaskarżonym wyroku, iż powódkę łączyła z pozwaną (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. umowa o pracę w okresie od 26.11.2018 r. do 31.05.2021 r. oraz że ww. umowa została rozwiązana w trybie art. 55 § 1 1 k.p.,

3. naruszenie przepisu art. 171 § 1 i art. 172 k.p. poprzez ich niezastosowanie i oddalenie powództwa w zakresie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,

4. art. 55 § 11 k.p. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie roszczenia w zakresie odszkodowania,

5. art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez brak zastosowania przepisu art. 415 k.c. w istniejącym stanie faktycznym sprawy. W ocenie skarżącego zasądzenie na rzecz powódki wynagrodzenia za pracę jedynie w kwocie o 200 zł wyższej od najniższego wynagrodzenia uznać należy za rażąco naruszające przepis art.78 k.p. , a tym samym zasadnym według strony powodowej byłoby zastosowanie przez Sąd art.415 k.c. w związku z art.300 k.p. eliminującego rażące pokrzywdzenie finansowe powódki.

W związku z powyższymi zarzutami pełnomocnik powódki wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, iż powódkę łączyła umowa o pracę z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. w okresie od 26 listopada 2018 r. do 31 maja 2021r. i została ona rozwiązana w trybie art. 55 § 1 ¹ k.p.,

2. zasądzenie na rzecz powódki od strony pozwanej odszkodowania w kwocie 15.430,95 zł /brutto/ równej 3- miesięcznemu wynagrodzeniu za pracę na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 01.06.2021 r. do dnia zapłaty,

3.zasądzenie na rzecz powódki od strony pozwanej kwoty 11.506,64 zł brutto tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 01.06.2021 r. do dnia zapłaty,

4.zasądzenie na rzecz powódki od pozwanej kwoty 15.430,95 zł tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną z winy pracodawcy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

5.zasądzenie na rzecz powódki wynagrodzenia za zastępstwo procesowe za I instancję zgodnie z art. 98 k.p.c. oraz za II instancję wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W ocenie Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji było trafne i znajdowało oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodnym i obowiązujących przepisach prawa. Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym naruszenia przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, skutkujących koniecznością zmiany czy uchylenia zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne, podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Istota problemu w niniejszej sprawie sprowadziła się do rozstrzygnięcia, czy oświadczenie powódki datowane na 10 lutego 2021 roku o rozwiązaniu przez nią umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ k.p. skutkowało jej rozwiązaniem z dniem powzięcia o nim wiedzy przez kuratora ustanowionego dla pozwanej spółki w trybie art. 69 § 1 k.p.c. W realiach sprawy prawidłowo zatem sąd pierwszej instancji rozważał, czy prawnie dopuszczalne i skuteczne jest złożenie oświadczenia woli, które w zamiarze jego nadawcy ma wywołać skutek materialnoprawny - wobec kuratora procesowego ustanowionego w trybie art. 69 § 1 k.p.c.

Analizując regulacje prawne normujące instytucję kuratora procesowego stwierdzić należy za Sądem Rejonowym, że bezskuteczne pozostaje w stosunku do drugiej strony stosunku prawnego, złożenie oświadczenia woli wywołującego skutki materialnoprawne w sytuacji, w której oświadczenie to zostanie złożone wobec kuratora ustanowionego dla tej strony w trybie przepisu art. 69 § 1 k.p.c. Ustanowiony w ten sposób kurator procesowy ma bowiem podejmować za nieobecnego jedynie czynności procesowe, które są niezbędne dla obrony jego praw w toku całego procesu. Kurator uprawniony jest więc do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, ale tylko oświadczeń mających charakter procesowy. Przyjęcie przez kuratora oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art.55 § 1 ¹ k.p. którego istotą jest rozwiązanie stosunku prawnego, a więc wywołanie wyłącznie skutku materialnoprawnego, przekracza zakres ochrony praw osoby reprezentowanej, zatem należy je uznać za niedopuszczalne ze względu na sprzeczność z ustawowymi uprawnieniami kuratora wynikającymi z art.69 § 1 k.p.c.

Brzmienie art.69 § 1 k.p.c. wskazuje, że kurator ustanowiony jest tylko dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, dla strony będącej osobą prawną, gdy w jej organie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację, a stosownie do treści art.69 § 3 k.p.c. kurator ustanowiony na podstawie § 1 jest umocowany do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą. Zgodnie zaś z utrwaloną praktyką, przyjmuje się, że kurator choć ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności procesowych niezbędnych dla zapewnienia obrony osoby, którą reprezentuje, także czynności dyspozytywnych i jest uprawniony do składania oświadczeń woli w imieniu reprezentowanej strony, jednak tylko tych, które mają charakter procesowy. Przyjęcie oświadczenia woli o charakterze materialnoprawnym, jakim z całą pewnością jest rozwiązania umowy o pracę w trybie art.55 § 1 ¹ k.p. przekracza zakres kompetencji kuratora procesowego, zatem uznać należy za niedopuszczalne i nieskuteczne przyjęcie takiego oświadczenia w procesie przez kuratora procesowego ze względu na sprzeczność z jego ustawowymi uprawnieniami wynikającymi z art. 69 § 1 k.p.c.

W tym stanie rzeczy, wobec ustalenia, że złożenie przez powódkę oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art.55 § 1 ¹ k.p. okazało się nieskuteczne, albowiem ani przed procesem nie doszło do adresata ani poprzez otrzymanie przez kuratora oświadczenia powódki o rozwiązaniu umowy o pracę w tym postępowaniu kuratorowi procesowemu ustanowionemu w trybie art. 69 § 1 k.p.c. , gdyż ten ostatni sposób nie stanowi skutecznego i dopuszczalnego prawnie sposobu złożenia oświadczenia woli o skutku materialnoprawnym - za bezprzedmiotowe należy uznać roztrząsanie pozostałych zarzutów skarżącej, dotyczących naruszenia art.189 k.p.c. , art.171 § 1 i art. 172 k.p. oraz art. 55 § 1 ¹ k.p. Sam bowiem fakt, iż nie doszło do skutecznego rozwiązania umowy o pracę w trybie art.55 § 1 ¹ k.p. niweczy skutki z tym związane, a tym samym powódce nie przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy czy też odszkodowanie przewidziane w art.55 § 1 ¹ k.p.

W odniesieniu zaś do zgłoszonego przez stronę powodową zarzutu naruszenia art.415 k.c. w związku z art.300 k.p. wskazać należy, że powołanie się przez powódkę na inną podstawę żądania dopiero na etapie postępowania apelacyjnego stanowi naruszenie zakazu statuowanego przez art. 383 k.p.c. Wnosząc pozew powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika z całą pewnością nie wnosiła o zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 415 k.c. Okoliczność ta uniemożliwia więc rozpatrywanie stanowiska powódki z innego, sugerowanego przez nią, punktu widzenia, właśnie z uwagi na wyrażony w art. 383 k.p.c. zakaz zmiany powództwa na etapie postępowania apelacyjnego. Zaakceptowanie poglądu przeciwnego prowadziłoby do niedopuszczalnego zaskakiwania strony przeciwnej zmianą powództwa na etapie postępowania odwoławczego. Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2009 r., (V CSK 282/08, opubl. baza prawna LEX Nr 619665) odnosząc się do roszczeń dochodzonych na podstawie art. 59 k.c. i na podstawie art. 531 § 2 k.c. W uzasadnieniu SN wskazał, że zmiana roszczenia może polegać zarówno na zmianie samego tylko żądania przy zachowaniu dotychczasowych twierdzeń dotyczących poprzedniego żądania, jak również na zmianie dotychczasowych twierdzeń przy utrzymaniu dotychczasowego żądania, bądź wreszcie na jednoczesnej zmianie żądania i twierdzeń. W świetle art. 383 k.p.c. za niedopuszczalną uznać należy dokonaną dopiero w postępowaniu apelacyjnym zmianę żądania pozwu, polegającą na żądaniu odszkodowania na podstawie art. 415 k.c. Jednocześnie wręcz oczywistym jest to, że w rozpoznawanej sprawie nie nastąpiła żadna z opisanych wyżej cytowaną normą dwóch sytuacji wyjątkowych. W szczególności nie sposób bowiem mówić o jakiejkolwiek zmianie okoliczności, które tak naprawdę wciąż są takie same.

W orzecznictwie sądowym brak jest jednoznacznego stanowiska w kwestii konsekwencji procesowych naruszenia tego zakazu, a mianowicie czy apelacja zawierająca nowe roszczenia powinna podlegać oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. czy też odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. Na przykład w wyroku z dnia 19 listopada 1998 roku (III CKN 32/98, opubl. OSNC Nr 5/1999 poz. 96) oraz w postanowieniu z dnia 22 czerwca 2001 roku, (I PZ 22/01, opubl. OSNP Nr 10/2003 poz. 255) Sąd Najwyższy uznał, iż w razie dokonania w postępowaniu apelacyjnym zmiany powództwa, apelacja zawierająca taką zmianę powinna być oddalona. W uzasadnieniu w/w postanowienia wyrażono przy tym pogląd, zgodnie z którym „niedopuszczalna zmiana w postępowaniu apelacyjnym (art. 383 k.p.c.) nie czyni apelacji niedopuszczalnej”. Ocena zmiany (pod kątem jej dopuszczalności) ma miejsce w zakresie merytorycznego rozpoznania apelacji, wpływa na możliwość jej uwzględnienia, nie może natomiast doprowadzić do jej odrzucenia. Identycznie w tej kwestii zapatruje się również większość doktryny, wychodząc z założenia, że nazbyt szerokie ujęcie ram przedmiotowych środka odwoławczego wyrażające się zmianą powództwa, nie dyskwalifikuje automatycznie apelacji jako takiej z przyczyn formalnych. (min. T. E. w monografii „Apelacja w postępowaniu cywilnym”). Z kolei w postanowieniach z dnia 30 sierpnia 2000 roku (V CKN 1046/00) i z dnia 17 czerwca 1999 roku (I PZ 24/99, opubl. OSNP Nr 21/2000 poz. 791) Sąd Najwyższy przyjął, że zgłoszenie w postępowaniu odwoławczym nowego roszczenia powinno w świetle art. 383 k.p.c. skutkować odrzuceniem apelacji.

Sąd II instancji w niniejszej sprawie opowiada się za pierwszą ww. koncepcją, uważając ją za bardziej spójną i przekonującą.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, iż zdaniem Sądu niesłuszne również było powołanie przez powódkę naruszenia art. 415 k.c. w zw. z art. 300 k.p. , który to przepis dopuszcza stosowanie przepisów kodeksu cywilnego tylko w przypadkach, kiedy jakaś instytucja nie jest całościowo i kompleksowo regulowana w kodeksie pracy. W związku z tym, że kodeks pracy wyczerpująco zajmuje się tematyką wynagrodzenia za pracę, w tym wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, a także konsekwencjami niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę nie można w tej kwestii stosować normy wynikającej z art. 300 kp, a w konsekwencji art. 415 k.c.

Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 czerwca 2009 roku (I PZP 2/09) stwierdzając, że pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach przez sąd pracy po ustaleniu, że wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony było nieuzasadnione lub naruszało przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, nie ma prawa do odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego ponad przysługujące mu na podstawie art. 47 k.p. wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

W tym stanie rzeczy apelacja została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

W przedmiocie kosztów kuratora procesowego Sąd orzekł na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 536) w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt. 5 w zw. z §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Zgodnie z przywołaną regulacją 40% stawki minimalnej, to jest kwoty 1 350,00 zł, dało kwotę 540,00 zł.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki przez PI

S.B.