Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 marca 2024 roku, w sprawie o sygn. akt IV P 86/23, Sąd Rejonowy w Skierniewicach IV Wydział Pracy, po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2024 roku w Skierniewicach, na rozprawie, sprawy z powództwa E. O. przeciwko (...) w (...) o wyrównanie wynagrodzenia i dodatkowego wynagrodzenia rocznego, nagrody jubileuszowej oraz skapitalizowane odsetki:

1.  zasądził od pozwanego (...) w (...) na rzecz powódki E. O. następujące kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do dnia zapłaty:

- 587,59 zł od dnia 29 stycznia 2021 r.,

- 583,82 zł od dnia 26 lutego 2021 r.,

- 583,80 zł od dnia 29 marca 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 kwietnia 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 28 maja 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 czerwca 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 lipca 2021 r.,

- 580,02 zł od dnia 27 sierpnia 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 września 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 października 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 listopada 2021 r.,

- 587,59 zł od dnia 29 grudnia 2021 r.,

- 1.431,55 zł od dnia 28 stycznia 2022 r.,

- 1.440,84 zł od dnia 28 lutego 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 marca 2022 r.,

- 1.402,42 zł od dnia 29 kwietnia 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 27 maja 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 czerwca 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 lipca 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 sierpnia 2022 r.,

- 1.440,84 zł od dnia 29 września 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 28 października 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 listopada 2022 r.,

- 1.440, 84 zł od dnia 29 grudnia 2022 r.,

- 592,90 zł od dnia 01 kwietnia 2022 r.,

- 1.449,63 zł od dnia 01 kwietnia 2023 r.,

-2.161,26 zł od dnia 01 lutego 2022 r.,

2. umorzył postępowanie w pozostałym zakresie;

3. zasądził od pozwanego (...) w (...) na rzecz powódki E. O. kwotę 2.700,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

4. nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 22.222,25 zł.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny:

Powódka E. O. była w okresie objętym żądaniem pozwu sędzią (...) w (...). Jej wynagrodzenie powinno być wyliczane z uwzględnieniem IV stawki wynagrodzenia zasadniczego przy przyjęciu mnożnika wynoszącego 2,36. Przysługiwał jej także dodatek stażowy wynoszący 20% wynagrodzenia zasadniczego. Powódka pełniła w tym czasie funkcję (...), z tego tytułu przysługiwał jej dodatek funkcyjny.

Pozwany nie wypłacał w 2021 i 2022 roku powódce wynagrodzenia oraz pochodnych od tego wynagrodzenia, jak i dodatkowego wynagrodzenia rocznego w oparciu o art. 91 § 1 c prawa o ustroju sądów powszechnych. W tym wypłaconej jej w 2022 r. nagrody jubileuszowej za 25 lat pracy. Podstawę ustalania jej wynagrodzenia w 2021 r. stanowił powołany art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 r., gdzie podstawę naliczania stanowiła kwota 4.839,24 zł r. Natomiast w 2022 r. podstawę naliczania przez pozwanego stanowił art. 8 ust. 1 i 2 ustawy 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, gdzie podstawę naliczeń stanowiła kwota 5.024,48 zł, powiększona o 26 zł. Zostało ono zatem zaniżone o zasądzone kwoty, co przełożyło się również na wypłacone jej zaniżone dodatkowe wynagrodzenie roczne, jak i nagrodę jubileuszową, którą jej wypłacono 31 stycznia 2022 r.

Sąd I instancji wskazał, że stan faktyczny był bezsporny.

W powyższym stanie faktycznym, w ocenie Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało co do zasady na uwzględnienie.

Jak podkreślił Sąd I instancji, podstawę ustalania wysokości wynagrodzenia strony powodowej przez pozwanego stanowił w 2022 roku przy wysokości przypisanego jej mnożnika oraz wysokości dodatku stażowego art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 Dz. U. 2021 r. poz. 2445, a więc 5.024,48 zł powiększone o 26,00 zł. Natomiast w 2021 roku stanowił art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach ustawy okołobudżetowej na rok 2021 Dz.U. z 2020 r. poz. 2400, gdzie podstawę naliczania stanowiła kwota 4.839,24 zł. Od wysokości tych naliczano także inne świadczenia, jak dodatkowe wynagrodzenie roczne, jak nagrodę jubileuszową. Sąd Rejonowy podniósł, że zaniżone wysokości zostały wskazane w treści zapadłego orzeczenia i są niesporne.

Podstawę ustalania wysokości wynagrodzenia strony powodowej przez pozwanego stanowił w 2023 roku przy wysokości przypisanego jej mnożnika oraz wysokości dodatku stażowego stanowił art. 8 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666 ze zm.), co jest faktem powszechnie znanym. Nie było więc ono ustalane stosownie do treści art. 91 § 1c prawa o ustroju sądów powszechnych, jak i inne świadczenia zależnie od jego wysokości.

Sąd I instancji podniósł, iż podziela co do zasady wskazania pozwu. Pozwana nie przedstawiła również żadnej merytorycznej argumentacji, która pozwoliłaby zanegować reprezentowane przez stronę powodową stanowisko w jakikolwiek sposób, jak również poniższe wskazania. Sąd wskazał, że na względzie należy mieć także wydany w dniu 8 listopada 2023 r. wyrok Trybunału Konstytucyjnego K 1/23, powołany też przez stronę powodową, w którym to Trybunał odniósł się do tożsamej sytuacji odnośnie wynagrodzeń sędziów 2023 r. Wskazał on bowiem, iż art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666 ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (pkt 1) oraz art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji (pkt 2). W uzasadnieniu wskazał on również, iż odstępstwa takie same odnośnie wynagrodzeń sędziów miały miejsce też w 2021 i 2022 roku, co zostało kolejny raz powielone w 2023 r., kiedy to ustawami około budżetowymi zmieniano naliczanie wynagrodzeń sędziów, niż wynika to z prawa o ustroju sądów powszechnych, która to praktyka nie zasługuje na uwzględnienie.

W tym stanie faktycznym, zdaniem Sadu I instancji, nie można patrzeć na sprawę przez pryzmat tylko 2022 r., jak i wcześniejszego, ale również całej sytuacji związanej z zamrażaniem wynagrodzeń sędziów, która to ma miejsce corocznie, od 2021 r., a co nie znajduje uzasadnienia. Sąd przytoczył też fragment uzasadnienia, gdyż dotyczy ono okresu wcześniejszego „Wątpliwości, które widoczne są również w powyższych rozważaniach, nasuwają się odnośnie co do zgodności przedmiotu kontroli z warunkiem wymienionym w pkt 1, zgodnie z którym wynagrodzenia sędziowskie powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość. Już sama analiza przepisów kształtujących sposób wynagradzania sędziów w latach 2021-2023 pozwala stwierdzić, że w każdym z ostatnich trzech lat budżetowych ustawodawca przyjął inną koncepcję co do konstrukcji tego mechanizmu. W ustawie okołobudżetowej na 2021 r. wzięto za podstawę ustalenia wynagrodzenia przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedzającego rok poprzedni (czyli 2019 r. zamiast 2020 r.) W ustawie okołobudżetowej na 2022 r. również zastosowano ten mechanizm, jednak zwiększono ponadto tę podstawę o 26 zł. Z kolei w 2023 r. odstąpiono od jakiegokolwiek powiązania podstawy wynagrodzeń sędziowskich z wysokością przeciętnego wynagrodzenia. Podstawę tę określono w pełni w sposób kwotowy. Minister Finansów w swojej opinii tłumaczył takie rozwiązanie chęcią dostosowania tempa wzrostu wynagrodzeń sędziowskich do tempa wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej. Tożsame rozwiązanie zaprezentowano w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r., ustalając ją na 6.114,08 zł. Projekt zakłada więc wzrost podstawy o 12,3%, co z kolei przewyższa przewidywany wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej przewidziany w projekcie ustawy budżetowej na 2024 r. (6,6% z wyłączeniem osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe). Oczywiste jest, że rozwiązanie przyjęte w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r. pozostaje poza kognicją Trybunału. Nie jest to bowiem akt prawny i nie stanowi przedmiotu kontroli w niniejszej sprawie. Przytoczenie tego rozwiązania pozwala jednak na analizę zaskarżonych przepisów ustawy okołobudżetowej na 2023 r. w szerszym kontekście i zbadanie, czy przyjęte w przedmiocie kontroli zasady wynagradzania sędziów mają charakter czysto uznaniowy ze strony ustawodawcy. Należy jeszcze raz podkreślić, że każda z modyfikacji zasad wynagradzania sędziów na mocy ustawy okołobudżetowej miała w istocie rzeczy charakter tymczasowy, ponieważ co do zasady podstawa zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich ustalana jest na podstawie przepisów p.u.s.p, u.SN oraz u.s.TK. Tymczasem od przeszło trzech lat reguła ta była „tymczasowo" modyfikowana, za każdym razem w inny sposób. Taki stan rzeczy sprawia, że poddać można w wątpliwość sens istnienia norm regulujących podstawę zasadniczego wynagrodzenia sędziów w wyżej wspomnianych ustawach. Stosowanie jednorocznych rozwiązań tymczasowych w perspektywie wieloletniej, dodatkowo o zmiennym charakterze, sprawia, że nie został spełniony warunek brzegowy wymieniony w pkt 1. Wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania, jak i tempa wzrostu płac. Taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków. Sędziowie nie mogą w żaden sposób przewidzieć, jak będzie kształtować się ich wynagrodzenie. W kontekście wynagradzania pracowników sfery budżetowej może być zrozumiała dyskrecjonalność ustawodawcy musi przecież dostosować wysokość zarobków do sytuacji na rynku pracy oraz czynników gospodarczych. Tymczasem taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich, których szczególny charakter potwierdzony jest w art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji. Konstytucyjna ranga powinna gwarantować nie tylko ich nominalną wysokość. Jak zauważył Trybunał w wyroku o sygn. K 1/12, celem art. 178 ust. 2 Konstytucji ma być „stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich". Powyższe rozważania powinny być rozpatrywane w związku z warunkiem sformułowanym w wyroku o sygn. akt K 1/12 wskazanym w pkt. 4 - w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być „bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami". Tymczasem analiza sytuacji gospodarczej Polski, co zostało również podkreślone w opinii Ministra Finansów, wskazuje na to, że budżet państwa w najbliższych latach może znaleźć się w sytuacji trudnej, chociaż nie krytycznej. Zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych (liczone według metodyki unijnej) może wzrosnąć na koniec 2024 r. do poziomu 55% PK B (z poziomu 51,7% (...) na koniec 2022 r.). Jednocześnie, państwowy dług publiczny (liczony według metodyki krajowej) daleki jest od referencyjnej wartości 60% (...) wskazanej w art. 216 ust. 5 Konstytucji - zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, państwowy dług publiczny na koniec II kwartału 2023 r. wyniósł 38,2% PK B - tymczasem dopiero przekroczenie tej wartości w orzecznictwie TK utożsamiane jest z krytyczną kondycją finansów publicznych. Nawet gdyby przyjąć, że nieprzekraczalna relacja 3/5 pomiędzy długiem publicznym, a wartością rocznego (...) powinna odnosić się nie do długu liczonego według metodyki krajowej, lecz do długu liczonego według metodyki unijnej, który z uwagi na swoją konstrukcję, dużo bardziej transparentnie przedstawia rzeczywisty stan zadłużenia państwa, to nie istnieje w najbliższej przyszłości ryzyko jej przekroczenia. Konkludując, w obliczu potencjalnie trudnej sytuacji budżetowej, zgodnie z warunkami brzegowymi zdefiniowanymi przez TK w wyroku o sygn. K 1/12, konieczne jest zapewnienie szczególnej ochrony wynagrodzeń sędziowskich. Sytuacja ta jednocześnie nie jest jednak tak poważna, aby w jakikolwiek sposób usprawiedliwiać rozwiązania nadzwyczajne. Zapewnienie mechanizmu wynagradzania sędziów w myśl art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji jest obecnie możliwe w zupełnym poszanowaniu zasady równowagi budżetowej, która również ma normatywne podłoże w Konstytucji. Dlatego też zasady wynagradzania sędziów, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, powinny spełniać wszystkie warunki brzegowe określone w wyroku o sygn. K 1/12. Zaskarżone przepisy ustawy okołobudżetowej na 2023 r. po raz kolejny „tymczasowo" modyfikują ustawowe zasady ustalania podstawy zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Ponadto, w 2023 r. podstawa ta została ustalona w pełni w sposób kwotowy, co w żaden sposób nie nawiązuje do obowiązującego lex generalis mechanizmu wynagradzania. Podstawowa różnica pomiędzy przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie, a przedmiotem kontroli w sprawie o sygn. K 1/12 polega właśnie na ich granicach temporalnych. O ile regulacja rozpatrywana w sprawie o sygn. K 1/12 miała charakter incydentalny, o tyle przedmiot kontroli w niniejszej sprawie, ma charakter de facto systemowego usankcjonowania rozwiązania de iure incydentalnego. Z uwagi na szczególną formę ustawy okołobudżetowej, która, tak jak ustawa budżetowa, obowiązuje jedynie przez rok budżetowy, nie należy przedmiotu kontroli rozpatrywać bez kontekstu rozwiązań w tym zakresie przyjętych w latach poprzednich. Przepisy ustaw okołobudżetowych na lata 2021- 2023 (oraz rozwiązanie przyjęte w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r.) w istocie stanowią specyficzne pod kątem zakresów temporalnych nowe zasady ustalania podstawy zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy. Wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK. Na tej podstawie należy uznać, że art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji, a art. 7 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji”.

Sąd Rejonowy wskazał, że wynagrodzenia sędziów uregulowane są w art. 91 § 1 c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych. Zgodnie z tym przepisem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461, z zastrzeżeniem § 1d. Paragraf drugi art. 91 stanowi, iż wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w § 1c. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Natomiast § 7 przewiduje, że wynagrodzenie sędziów różnicuje ponadto dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Nadto art. 178 ust. 2 Konstytucji stanowi, iż sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Regulacja wskazana w ustawie prawo o ustroju sądów powszechnych przewiduje uniezależnienie określania wysokości świadczeń (wynagrodzeń) należnych sędziom od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Trzeba też podkreślić, iż wysokość wynagrodzenia sędziego od nowego roku kalendarzowego jest znana, albowiem następuje ono ipso iure, jest wynikiem prostego mnożenia. Do jego określenia nie jest potrzebna żadna decyzja organu publicznego, czy np. publikacja w urzędowym dzienniku. Taki automatyzm określenia wynagrodzenia jest emanacją trójpodziału władz, albowiem uniezależnia sytuację finansową sędziego od arbitralnych decyzji dwóch pozostałych władz.

Ustawodawca tymczasem zrezygnował z powyższego unormowania i wprowadził w roku 2021 i 2022, jak i 2023 inny sposób wyliczenia wynagrodzenia sędziów. W roku 2021 art. 12 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 przewidywał, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w 2021 roku stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019 roku. Następnie na 2022 rok ustawodawca ten zabieg powtórzył. W art. 8 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 jako podstawa kształtowania wynagrodzeń sędziowskich w roku 2022 przyjęte zostało przeciętne wynagrodzenie, co prawda z II kwartału, ale roku 2020, powiększone o kwotę 26,00 zł. Jej celem było zwiększenie wartości świadczenia o 4,6% adekwatnie do podwyżek świadczeń dla pracowników sfery budżetowej. W 2023 r. był to art. 8 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, którym to jako podstawę ustalania wynagrodzeń sędziowskich wskazano kwotę 5.444,42 zł, który to utracił moc wobec wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Wprowadzono tym odstępstwa od systematycznego, corocznego kształtowania wynagrodzeń sędziów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, ustawodawca nie dokonał przy tym żadnej zmiany unormowania art. 91 § 1c ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych, nie zawieszając przy tym formalnie jego mocy obowiązującej.

Doszło więc, zdaniem Sądu I instancji, do sytuacji, w której w obrocie prawnym funkcjonowały wzajemnie wykluczające się rozwiązania prawne rangi ustawowej dotyczące tej samej materii – dwa sposoby wyliczenia wynagrodzenia sędziego za rok 2021 i 2022, jak i 2023 r. Dokonując oceny rozwiązań ustawodawczych i wykreowanego na nowo modelu kształtowania wynagrodzeń sędziów z normami rangi konstytucyjnej. Przyznać trzeba, że zgodność przepisu prawa z przepisami konstytucyjnymi jest szczególnie ważna tam, gdzie chodzi o podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego takie jak zasada retroaktywności, zachowanie odpowiedniej vacatio legis, ochrona praw nabytych. Są to bowiem zasady i wartości stanowiące podstawę porządku prawnego i gwarancję praworządności. Nie sposób negować roli Trybunału Konstytucyjnego jako jedynego organu dysponującego kompetencją do eliminacji przepisu z obrotu prawnego, co miało miejsce niedawno odnośnie 2023 roku. Sąd I instancji zgodził się w pełni, że prawidłowym sposobem rozstrzygnięcia wątpliwości dotyczących zgodności przepisu ustawy z postanowieniami Konstytucji jest skierowanie pytania prawnego przez sąd do Trybunału, o czym stanowi art. 193 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Tylko ten organ może w sposób władczy orzec, iż zaskarżony przepis ustawy jest zgodny z Konstytucją, względnie pozbawić go mocy obowiązującej w razie jego niekonstytucyjności (art. 190 Konstytucji RP). Sąd natomiast jest obowiązany stosować ustawę, bowiem według art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawom.

Sąd Rejonowy podkreślił, że artykuł 188 Konstytucji RP zastrzega do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego orzekanie w wymienionych w nim sprawach, bez względu na to, czy rozstrzygnięcie ma mieć charakter powszechnie obowiązujący (erga omnes), czy też ma ograniczać się tylko do indywidualnej sprawy. Trzeba jednak rozróżnić orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający. W uchwale z 4 lipca 2001 r. III ZP 12/01 Sąd Najwyższy podkreślił, że odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Istota tego stanowiska bazowała na wskazaniu, że przedmiot orzekania sądu dotyczy indywidualnego stosunku społecznego, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji). Z kolei rola Trybunału przypomina bardziej władzę ustawodawczą tzw. ustawodawcy negatywnego (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej). Sąd I instancji wskazał też, iż Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 listopada 2022 r. III PZP 2/21 wskazał, iż Sąd rozpoznający sprawę pozbawiony możliwości skierowania do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego w trybie art. 193 Konstytucji RP o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisu ustawy stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia w sprawie ze względu na przyczyny wskazane w art. 59 ust. 1 pkt 4 i ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (tj. Dz.U. z 2019 r., poz. 2393), może pominąć przepis ustawy, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją RP. Przepis art. 59 ust. 1 pkt 4 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym stanowi, iż Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, albowiem regulacje ustaw okołobudżetowych na rok 2021 i 2022 r. przestały obowiązywać, choć wywołują dalej określone skutki. Abstrahując od możliwość dokonywania przez sądy powszechne tzw. rozproszonej kontroli zgodności przepisów z Konstytucją wskazać należy, iż Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 2021 r. przyjął, że dopuszczalność stosowania tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjnej przez sądy ma miejsce w sytuacjach oczywistych, tj. wówczas, gdy w przeszłości Trybunał Konstytucyjny orzekał już o normie analogicznej do normy, która ma być zastosowana w danej sprawie, albo w przypadku powtórzenia niekonstytucyjnej normy przez ustawodawcę. W ten nurt wpisuje się wyrok z dnia 17 marca 2016 r. V CSK 377/15, w którym Sąd Najwyższy potwierdził zasadę, że do orzekania o niekonstytucyjności ustaw i ich poszczególnych przepisów jest powołany wyłącznie Trybunał Konstytucyjny, ale przyjął, iż rozpoznawana przez niego sprawa jest wyjątkowa, gdyż niezgodność przepisu z Konstytucją jest oczywista, a ocena taka ma dodatkowe wsparcie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził uprzednio niezgodność z Konstytucją przepisu o takim samym brzmieniu, co w obowiązującej obecnie ustawie. Pogląd ten podtrzymano w późniejszych orzeczeniach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2018 r. V CSK 230/17 i z dnia 27 listopada 2019 r. II CSK 493/18).

Sąd Rejonowy podkreślił, że Trybunał zajmował się już kwestią zamrażania wynagrodzeń sędziów, co wynika z powyższego, jak i z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r. sygn. akt K 1/12. Konstrukcja sporu była w istocie analogiczna. Kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował bowiem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w postaci przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2010 roku. Odstąpił więc od ogólnej zasady ustalenia go w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. W sferze faktycznej wynagrodzenia tej grupy pozostały w 2012 roku na tym samym poziomie, co w 2011 roku. Projektodawcy ustawy okołobudżetowej na rok 2012 uzasadnili tzw. zamrożenie wynagrodzeń koniecznością zachowania równowagi budżetowej jako wartości konstytucyjnie chronionej. Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu budżetu państwa na rok 2012, przewidujące zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach sfery budżetowej oraz zastosowanie dyscyplinującej reguły wydatkowej, co było działaniem niezbędnym dla utrzymania założonego poziomu deficytu budżetu państwa oraz stanowiło element przeciwdziałający przekroczeniu II progu ostrożnościowego. Zamrożenie wynagrodzeń w odniesieniu do większości pracowników sfery budżetowej trwało już kolejny rok (od 2009 roku). Natomiast ustalenie wynagrodzenia sędziów i prokuratorów na poziomie roku 2011 uznano za rozwiązanie epizodyczne, uzasadnione wyjątkową sytuacją finansów publicznych i nie powodującą zmiany samych zasad ustalania tych wynagrodzeń. Za sprawiedliwy uznano podział kosztów działań zmierzających do zwalczenia skutków kryzysu pomiędzy wszystkie grupy społeczne. W stanowisku prezentowanym podczas postępowania przed TK podkreślano inne, realne działania oszczędnościowe, zmierzające do ograniczenia nierównowagi finansów publicznych. Stanowiły je w szczególności: wprowadzenie wydatkowej reguły dyscyplinującej, czyli ograniczenie wzrostu wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych do poziomu inflacji powiększonej o 1%, wzmocnienie systemu zarządzania płynnością budżetu państwa, polegające na obowiązku lokowania przez jednostki sektora finansów publicznych wolnych środków na rachunku Ministra Finansów, ustalenie docelowej reguły wydatkowej (zasady, że wzrost wydatków budżetu państwa na zadania publiczne nie może przekroczyć średniookresowego tempa wzrostu (...)), wspierającej stabilność finansów publicznych, wprowadzenie planowania wieloletniego, również w jednostkach samorządu terytorialnego, wprowadzenie nakazu zrównoważenia (lub uzyskania nadwyżki) części bieżącej budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wydatki bieżące mogą być wyższe od osiągniętych dochodów bieżących powiększonych o nadwyżkę budżetową jedynie o kwotę wynikającą z realizacji wydatków bieżących dokonywanych z udziałem środków z bezzwrotnej pomocy zagranicznej), opracowanie dodatkowej reguły stabilizującej wynik finansowy samorządów, zwiększenie wpływów z dywidend, pozyskanie dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, zamrożenie skali podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych, ograniczenie możliwości odliczenia podatku od towarów i usług przy nabyciu samochodów z "kratką" i brak możliwości odliczania podatku naliczonego od paliwa wykorzystywanego do ich napędu, zniesienie ulgi na biokomponenty w podatku akcyzowym i podwyższenie jego stawki na olej napędowy i papierosy, wprowadzenie podatku od wydobycia niektórych kopalin, wdrożenie systemu automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym, zmniejszenie krajowych uzupełniających dopłat bezpośrednich, przeprowadzenie zmian w systemie emerytalnym - zmniejszenie składki przekazywanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartych funduszy emerytalnych, dążenie do stopniowego zrównania i podwyższania wieku emerytalnego oraz ograniczenie wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i obniżenie wysokości zasiłku pogrzebowego. Trybunał Konstytucyjny wskazał także, że nie mniejsze znaczenie miał fakt, że realna sytuacja finansów publicznych wyznaczona była przekroczeniem I progu oszczędnościowego. Ze względu na przekroczenie wartości referencyjnej deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych - Rada Unii Europejskiej, zgodnie z art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zaleciła ograniczenie deficytu najpóźniej w 2012 r. Polska została w tym czasie objęta tzw. procedurą nadmiernego deficytu. Jej sytuacja była więc monitorowana przez instytucje Unii Europejskiej, a w razie stwierdzenia braku działań naprawczych, mogły zostać nałożone sankcje finansowe. Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację, polegającą w istocie na jednorocznym zamrożeniu wynagrodzeń, za zgodną z Konstytucją. W dużej mierze, jak uzasadniał Trybunał, stanowisko to wynikało incydentalnego charakteru rzeczonego rozwiązania oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Co jednak najistotniejsze Trybunał podjął się wskazania kryteriów, kiedy zasadnym jest odstąpienie od wypłaty sędziom pełnego wynagrodzenia wynikających z obowiązujących unormowań. Kryteria te, to, iż wynagrodzenia powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość ze strony władzy wykonawczej, wynagrodzenia powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową, nie mniejszą, niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej, w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia powinny być bardziej, niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami, niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia). Podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności, ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Z uwagi na brak możliwości wykreowania sztywnych reguł, ocena ewentualnych kolejnych regulacji musi uwzględniać uwarunkowania społeczno-gospodarcze i cały kontekst normatywny.

W ocenie Sądu I instancji, w okolicznościach niniejszej sprawy nie miało to miejsca, zwłaszcza, że zamrożenia wynagrodzeń sędziowskich objęły lata 2021 - 2023.

W założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. Jak uzasadniano, w związku z ówczesną sytuacją gospodarczą kraju, spowodowaną epidemią covid-19, nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przy czym wskazano, że przepisy niniejszej ustawy spowodują zamrożenie systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja miała mieścić się w ramach całości zmian związanych z zamrożeniem wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.

W uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2022 wskazano, iż projekt przygotowany został z uwzględnieniem aktualnej sytuacji makroekonomicznej. Gospodarka ciągle odczuwa skutki wywołane wybuchem pandemii covid-19 w 2020 roku. Jednakże, wraz z łagodzeniem ograniczeń, powraca już na ścieżkę wzrostu. Najnowsze szacunki GUS dotyczące produktu krajowego za II kwartał 2021 roku wskazują na wzrost w ujęciu realnym o 10,9% rok do roku, wobec spadku o 8,3% w analogicznym okresie 2020 r. Według prognoz służących do opracowania projektu ustawy budżetowej na rok 2022 w 2021 roku zwiększy się o 4,9% (po spadku o 2,7% rok wcześniej), a w przyszłym roku tempo jego wzrostu wyniesie 4,6%.

Same założenia budżetowe i ich uzasadnienie, zwłaszcza dotyczące wartości deficytu, nie wypełniają, zdaniem Sądu I instancji, hipotezy wskazanych w konstytucji RP (art. 216 ust. 5). Trudno więc zasadnie dowodzić, że mamy do czynienia z konieczną sytuacją ukonkretnienia warunków absolutnej wyjątkowości odejścia do zasad. Argumentacja związana z kryzysem musiałaby być dobrze zdefiniowana i uzasadniona, co nie miało miejsca. Trzeba także zwrócić uwagę, iż ani władza ustawodawcza ani wykonawcza nie zdecydowały się na wprowadzenie rozwiązań konstytucyjnych przewidujących wprowadzenie w kraju stanu nadzwyczajnego (art. 228 Konstytucji).

Mogłoby się zatem wydawać, że zagrożenia związane z sytuacją pandemiczną, rzutującą przecież istotnie na warunki społeczno-gospodarcze, stanowią wystarczające uzasadnienie dla podjętych działań oszczędnościowych, np. dotyczących płac np. w sferze budżetowej. W ocenie Sądu Rejonowego jednak samo gołosłowne, lakoniczne powoływanie się na stan pandemiczny nie uzasadnia odejścia od reguł wyrażonych w art. 91 § 1c prawa o ustroju sądów powszechnych. Sąd zwrócił również uwagę na niekonsekwencję ustawodawcy i władzy wykonawczej, które z jednej strony powołując się na wyjątkową sytuację w państwie, decyduje się pewnej grupie pracowników nie wypłacać całości wynagrodzenia, celem oszczędności na cele walki z kryzysem, a z drugiej strony kontynuuje rozwiązanie dotyczące np. tzw. 14 emerytury w oparciu o ustawę z 26 maja 2022 r. o kolejnym w 2022 roku dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytur i rencistów. Jak wynika z oficjalnych danych rządowych koszt 13 i 14 emerytury w 2022 roku wyniósł 25 mld zł, niezależnie od kosztów wynikających z ustawowej waloryzacji rent i emerytur. Wskazywanie na ograniczenia budżetowe nie przeszkodziło wreszcie na przyjęciu blisko trzy miesiące przed ustawą okołobudżetową rozwiązań zawartych w ustawie z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw Dz.U. poz. 1834, która zmieniła ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 ze zm. Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły już w życie 1 listopada. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7 krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1.789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia o 60% z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Konsekwencją powyższych zmian ustawowych jest wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. W. ono w życie, podobnie jak ustawa nowelizująca z dniem 1 listopada 2021 roku. Określa ono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego (kwota w złotych) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego (kwota w złotych). Przykładowo dla wójta czy burmistrza w gminie do 15.000 tysięcy mieszkańców określono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poziomie 10.250,00 zł, zaś maksymalny poziom dodatku funkcyjnego na poziomie 3.150,00 zł.

Sąd Rejonowy podkreślił, że ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw Dz. U. z 2020 r. poz. 1658. Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 roku.

Nadto na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r. Dz.U 2021 r. poz. 1394 z dniem 1 sierpnia 2021 r. zmienione zostało rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jego zapisy w sposób istotny zwiększały mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalenia wartości uposażenia osób nim objętych. Wreszcie z mocy ustawy z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw Dz.U. poz. 1834 ze skutkiem od 1 listopada 2021 r. zwiększono wartość uposażenia Prezydenta RP. Z publikacji internetowych wynika, iż w latach 2019 - 2022 w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w cztery lata na nagrody i premie wydano 1,8 miliarda zł. ZUS wydał włącznie prawie 236 mln zł tylko na dodatki dla kadry kierowniczej liczącej ponad 2900 osób. W rekordowym 2021 r. kierownicy dostali średnio po prawie 25 tys. zł na osobę. W ciągu ostatnich czterech lat ich premie i nagrody nie wynosiły poniżej 13 tys. zł rocznie. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przekazała kierownictwu 8 mln 531 tys. zł, co daje (...). zł na osobę. Łącznie wszystkim pracownikom w 2022 r. w KRUS wypłacono 72 mln 368 tys. zł. W Głównym Inspektoracie Sanitarnym, kierownictwo liczące 14 osób, podzieliło między siebie 436.221 zł, co daje średnio 31 tys. 158 zł na osobę. Łącznie pomiędzy wszystkich zatrudnionych podzielono 9.230.461 zł. Główny Inspektorat Transportu Drogowego wypłacił 30 osobom z kadry kierowniczej łącznie 358 tys. 800 zł, czyli średnio 11 tys. 690 zł na osobę. Dla wszystkich pracowników zaś przeznaczono 4 mln 795 tys. 807 zł nagród i premii. W Agencji Mienia Wojskowego osoby na stanowiskach kierowniczych otrzymały w 2022 r. 2 mln 071 tys. 700 zł nagród. Na jedną osobę przypadło 13 tys. 998 zł. Łącznie wszystkim pracownikom przekazano 8 mln 237 tys. 300 zł. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w 2022 r. przekazała kierownictwu 15 mln 294 tys. 222 zł, co daje 10 tys. 223 zł na osobę. W minionym roku dla wszystkich zatrudnionych przeznaczono 59 mln 466 tys. 720 zł na nagrody. To daje 11 tys. 009 na pracownika. Archiwa Państwowe w 2022 r. przekazały 33 dyrektorom 363 tys. zł, co daje 11 tys. zł na osobę. W sumie wszystkim zatrudnionym wypłacono 953 tys. 066 zł premii i 8 mln 966 tys. 768 zł nagród. Instytut Pamięci Narodowej na kierownictwo przeznaczył w 2022 r. 2 mln 916 tys. 504 zł, co daje średnio na osobę 13 tys. 893 zł. Na wszystkich pracowników 12 mln 599 tys. 730 zł. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. L. K. w minionym roku wypłaciła kierownictwu 47 tys. 003 zł premii i nagród, a więc ponad 23 tys. 500 zł na głowę. Dla wszystkich zatrudnionych przeznaczono 1 mln 212 tys. 317 zł. Krajowy Ośrodek (...) dla kierownictwa przeznaczył 1 mln 320 tys. 781 zł, a więc 14 tys. 356,32 zł na kierownika. W całej spółce rozdano 12 mln 267 tys. 46 zł. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w minionym roku przekazał kierownictwu 524 tys. 150 zł nagród. Łącznie wszyscy zatrudnieni otrzymali dodatkowe 3 mln 648 tys. 181 zł. Kierownictwu przypadło 1 mln 436 tys. 749 zł premii. Na nagrody wydano zaś 2 mln 233 tys. 189 zł, z czego 498 tys. 800 zł przypadła kierownictwu. W Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości kierownictwu w 2022 r. przypadło 1 mln 436 tys. 749 zł premii. Na nagrody wydano zaś 2 mln 233 tys. 189 zł, z czego 498 tys. 800 zł przypadła kierownictwu. Polska Akademia Nauk rozdzieliła pomiędzy pracowników 1 mln 242 tys. 650 zł nagród i premii. Do kieszeni kierownictwa w minionym roku trafiło zaś 29 tys. 300 zł nagród, co daje 4 tys. 186 zł na kierownika. Polski Komitet Normalizacyjny przekazał kierownictwu 66 tys. zł nagród, czyli 33 tys. na osobę. Wszyscy zatrudnieni otrzymali zaś do podziału 2 mln 198 tys. 769 zł nagród. Polskie Centrum Akredytacji podzieliło między kierownictwo 494 tys. zł, czyli 35 tys. zł na kierownika. Wszystkim pracownikom łącznie przekazano 1 mln 902 tys. zł premii i nagród. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa wypłaciło wszystkim pracownikom łącznie 379 tys. 133 zł nagród i premii. Na jednego kierownika w (...) przypadło średnio 22 tys. 500 zł. Służba Ochrony Państwa w minionym roku osobom na stanowiskach kierowniczych przekazała 57 tys. 950 zł, średnio jeden kierownik otrzymał 5 tys. 759 zł, średnia nagród dla szeregowych pracownika to na jedną osobę przypadło 4 tys. 679 zł. Państwowa Agencja Atomistyki w ubiegłym roku podzieliła między kierownictwo 562 tys. 500 zł, czyli 43 tys. 269 zł na kierownika. Pozostałym pracownikom i ekspertom wypłacono łącznie 1 mln 642 tys. 348 zł. Straż Graniczna w 2022 r. przyznała funkcjonariuszom 55 mln 727 tys. zł nagród i premii uznaniowych. W przypadku osób na stanowiskach kierowniczych mowa o 8 mln 771 tys. zł, 4 tys. 479 zł na strażnika. Urząd ds. Cudzoziemców w 2022 r. przeznaczył 27 tys. 123 zł na nagrody. Urząd Ochrony Danych Osobowych w minionym roku przekazał pracownikom łącznie 4 mln 002 837 zł nagród, z czego kierownictwo dostało 865 tys. 400 zł, co daje 25 tys. 453 zł na kierownika. Urząd Regulacji Energetyki przekazał na nagrody dla pracowników łącznie 5 mln 842 tys. 679 zł w 2022 r. Kierownictwu przypadło 621 tys. zł, czyli średnio 25 tys. 875 zł na kierownika. Urząd Transportu Kolejowego łącznie na nagrody dla pracowników przeznaczył 1 mln 434 tys. 320 zł. Z tej kwoty kadra kierownicza otrzymała 411 tys. 700 zł. Wyższy Urząd Górniczy w minionym roku przeznaczył na premie i nagrody 3 mln 451 tys. zł. Do kierownictwa trafiło 632 tys. zł, czyli 11 tys. 484 zł na osobę. Główny Inspektorat Transportu Drogowego przyznał 30 osobom z kadry kierowniczej łącznie 358 tys. 800 zł, średnio 11 tys. 690 zł na kierownika. Dla wszystkich pracowników zaś przeznaczono 4 mln 795 tyś 807 zł. Główny Urząd Geodezji i Kartografii w ubiegłym roku przeznaczył na nagrody i premie łącznie 1 mln 780 tys. 646 zł. Kierownictwo to jedna osoba, która otrzymała 15 tys. 746 zł. Główny Urząd Nadzoru Budowlanego wypłacił wszystkim pracownikom 4 mln 568 tys. 880 zł nagród w minionym roku, z czego kierownictwo podzieliło między siebie 36 tys. zł. Na jednego kierownika przypadło średnio 18 tys. zł. Główny Urząd Statystyczny w 2022 r. przeznaczył na wszystkich zatrudnionych 3 mln 602 tys. 454 zł. Dla osób na stanowiskach kierowniczych wydzielono 632 tys. 749 zł, czyli średnio 5 tys. 600 zł na osobę. Na zapytanie posłanki H. P. wiceminister potwierdził, że na 2022 rok pracownikom i funkcjonariuszom ministerstwa wypłacono łącznie premii i nagród na ponad 63 mln zł, zaś w 2021 r. 50,7 mln zł, gdzie na stanowiskach kierowniczych w 2021 r. 12,5 mln, zaś w 2022 r. 15 mln.

Powyższe, w ocenie Sądu Rejonowego, wskazuje na niekonsekwencję ustawodawcy i brak korelacji między rozwiązaniami wprowadzonymi ustawami okołobudżetowymi i lakonicznym uzasadnieniem tego rozwiązania.

W tym stanie Sąd I instancji uznał, że doszło do dyskrecjonalnej decyzji władzy ustawodawczej i wykonawczej w zakresie podwyżek dla wybranych grup zawodowych, przy jednoczesnym zamrożeniu wynagrodzenia sędziów wbrew obowiązującym ustawowym zasadom ustalania wysokości tego wynagrodzenia. Trudno znaleźć uzasadnienie dla odejścia od ustawowego mechanizmu waloryzacji wynagrodzeń sędziów, która to sytuacja może wynikać tylko z okoliczności o charakterze wyjątkowym, w sytuacji kiedy władza ustawodawcza i wykonawcza uznaje, że sytuacja finansów publicznych jest na tyle dobra, aby podwyższyć wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe lub też premiować wybrane instytucje publiczne. Sąd I instancji podkreślił, że sędziowie w czasie trwania stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego ogłoszonych z powodu epidemii (...)19 (który to stan jak należy wnioskować spowodował konieczność oszczędności budżetowych) w sposób niezakłócony i ciągły pełnili służbę, stąd też obecne regulacje ocenić należy krytycznie. Na szczególną uwagę zasługują stanowiska podmiotów nadrzędnych jednostek organizacyjnych prokuratury - Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego i Pierwszego Zastępcy Prokuratora Generalnego Prokuratora Krajowego zawarte w piśmie z dnia 5 września 2022 r. (...)-1.0280.240.2022 Pierwszego Zastępcy Prokuratora Generalnego Prokuratora Krajowego oraz piśmie z dnia 7 września 2022 r. Ministra Sprawiedliwości DLPKv.442.112. (...). Z pierwszego ze stanowisk wynika, iż mając na względzie obecne uwarunkowania społeczno-gospodarcze, zwłaszcza wskaźniki ekonomiczne, niezagrożony wzrost (...) i dobry stan finansów publicznych, wprowadzenie przepisów po raz kolejny zamrażających płace stanowiłoby arbitralne rozwiązanie pozbawione dostatecznych podstaw prawnych, co może doprowadzić do kierowania roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa. Powtórzono to piśmie Ministra Sprawiedliwości wskazując, iż przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych dotyczące uposażeń sędziowskich zakotwiczone w Konstytucji mogą stanowić podstawę dla dochodzenia indywidulanych roszczeń, bez potrzeby orzeczenia TK. Sąd pracy stosując te przepisy nie będzie przy tym wchodził w kompetencje TK, a jedynie dokona wykładni obowiązujących norm, dając pierwszeństwo tej, która deroguje normę niższego rzędu. Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny, jak i Pierwszy Zastępca Prokuratora Generalnego Prokurator Krajowy liczą się z możliwością kierowania pozwów przez sędziów i prokuratorów, wskazując na ich zasadność.

Oceniając zatem kwestionowane przez stronę powodową rozwiązania prawne z punktu widzenia norm konstytucyjnych, Sąd Rejonowy podniósł, że zgodnie z art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Istotne jest, że z zasady państwa prawnego wyprowadzono zasady pochodne. Jedną z nich stanowi zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Nieodzownie związana jest z bezpieczeństwem prawnym. W świetle tej zasady adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na ich niekorzyść w sposób arbitralny i zaskakujący (zob. np. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 4 listopada 2015 r. K 1/14 i 19 listopada 2008 r. Kp 2/08). Nie oznacza to oczywiście, że określone unormowanie, regulujące uprawnienia płacowe, czy inne prawa lub obowiązki obywateli nie mogą zostać nigdy zmienione. Istotny warunek brzegowy zakłada, aby kreowane zmiany nie były dla jednostki zaskakujące i nie miały charakteru arbitralnego (zob. m.in. wyrok Kp 2/08, cz. III, pkt 5.2 oraz wyroki z: 8 grudnia 2011 r., P 31/10, cz. III, pkt 5.3; 28 lutego 2012 r., K 5/11, cz. III, pkt 4.1; 13 czerwca 2013 r., K 17/11, cz. III, pkt 7.1). Co więcej ingerencja ustawodawcy może jednak nastąpić tylko wówczas, gdy przemawiają za tym szczególnie istotne wartości konstytucyjne.

Z prezentowaną zasadą konstytucyjną związana jest zasadą pewności prawa (bezpieczeństwa prawnego). Gwarantuje ona ochronę praw słusznie nabytych, interesów w toku oraz ekspektatywę maksymalnie ukształtowanych (por. wyrok TK z 21 czerwca 2005 roku w sprawie P 25/02). Obywatel ma prawo oczekiwać od Państwa, że może poruszać się i kształtować swoje uprawnienia i zobowiązania w oparciu o stabilne normy prawne, podlegające zmianom jedynie w przypadkach wyjątkowych i uzasadnionych.

Tymczasem ustawodawca uzasadniając swoją decyzję w zakresie zmiany dotychczasowego sposobu naliczenia wynagrodzeń sędziów czyni to nierzetelnie, niekonsekwentnie i wybiórczo. Z jednej bowiem strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych zasad ustalania płac tej grupy, by podnosić uposażenia innym grupom czy dawać stosowne nagrody lub przyznawać też dodatkowe świadczenia osobom nie pracującym (czego sąd bynajmniej nie neguje i nie zabrania).

Innymi słowy, zdaniem Sądu I instancji, w wyniku działań ustawodawcy doszło do faktycznej, finansowej dyskryminacji strony powodowej jako sędziów. Parafrazując powyższe rozważania na linię pracownik – pracodawca Sąd uznał, iż doszło do takiej sytuacji, że pracodawca stwierdził, że w wyniku zagrożenia pandemią, aby zapewnić sobie ewentualnie środki finansowe, pewnym pracownikom nie wypłaci części wynagrodzenia. Po pierwsze w takiej sytuacji Państwo zasłoniło się w sposób niekonkretny i populistyczny stanem pandemii i nieskonkretyzowanymi, ewentualnymi potrzebami państwa. Zamrożenie wprowadza również w kolejnych latach. Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że na gruncie tej sprawy powodowie są pracownikami, tymczasem pracodawca nie jest w stanie rzetelnie uzasadnić (wręcz tego nie zrobił), czemu to ci konkretni pracownicy mają ponosić ciężar finansowy pracodawcy na inne wydatki i podwyżki dla innych pracowników. Ochrona wypłaty wynagrodzeń nie powinna być wybiórcza i dotyczyć tylko pewnych grup pracowników. Sąd podkreślił, że już ustrojodawca (a nie ustawodawca zwykły) przewidział szczególną rolę wynagrodzenia sędziów jako przejaw gwarancji niezawisłości sądów i niezależności sędziów w art. 178 ust. 2 Konstytucji. Jednocześnie też ilość pracy sędziego znacznie przewyższa dobową normę czasu pracy, którą to dalej wykonują po godzinach, co jest powszechnie znane. Nie otrzymują też sędziowie żadnych należności z tytułu pracy na dyżurach w weekendy, gdzie często zwłaszcza w małych jednostkach ma to miejsce.

Wykonywanie władzy jest ograniczone przez normy prawne zawarte w ustawie zasadniczej, która określa ramy i kompetencje władz, tymczasem na gruncie niniejszej sprawy ustawodawca, w ocenie Sądu Rejonowego, te ramy przekroczył i nie potrafił ich prawidłowo zdekodować, korzystając ze swoich uprawnień arbitralnie i zaskakująco, nie uwzględniając zasad i praw wskazanych wyżej.

Ustawodawca, pomimo rozwiązania przyjętego w art. 91 § 1c prawa o ustroju sądów powszechnych konsekwentnie zrównuje przyrost wynagrodzenia sędziów z pracownikami innych jednostek sfery budżetowej. Czyni to pomimo, że inny był cel rozwiązania przyjętego w 2009 roku, a zawarty właśnie w art. 91 § 1c wskazanej powyżej ustawy. Nie negując zasadności i potrzeby ogólnego wzrostu wynagrodzeń w tej sferze, nie sposób jednak oprzeć się wnioskowi, zdaniem Sądu I instancji, że błędne rozumienie pojęcia sprawiedliwości społecznej nie może stanowić uzasadnienia dla łamania normy konstytucyjnej wyrażonej w art.2.

Sąd Rejonowy uznał, że w tym stanie zasadną jest odmowa zastosowania uregulowań zawartych w ustawach okołobudżetowej na rok 2021 i 2022 i orzeczenie stosownie do wciąż obowiązującego art. 91 § 1c prawa o ustroju sądów powszechnych. Sąd zasądził więc niekwestionowane, w konsekwencji przez stronę pozwaną co do wysokości należności, które to stanowiły wyrównanie wynagrodzenia za pracę za 2021 i 2022 r., objęte pozwem, jak również zaniżone dodatkowe wynagrodzenie roczne za te lata, które również wypłacono w zaniżonej wysokości, którego to wysokość zależna jest od wysokości wypłacanego wynagrodzenia. Dotyczy to również nagrody jubileuszowej, wypłaconej w niższej wysokości (art. 92 prawa o ustroju sądów powszechnych).

W zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 kc w zw. z art. 300 kp, art. 85 kp, których to terminów pozwany nie kwestionował.

Powódka cofnęła dochodzone należności w zakresie kwestionowanym przez stronę pozwaną, co do wysokości i w tym zakresie Sąd I instancji umorzył postępowanie na podstawie art. 355 kpc w związku z art. 203 § 4 oraz 469 kpc.

Zgodnie z art. 98 kpc strona przegrywająca sprawę powinna zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powódka jak wynika z powyższego wygrała sprawę prawie w całości. W nieznacznym zakresie ograniczyła żądanie pozwu do wyliczeń pozwanej, która ich nie dokonywała, mając pełną wiedzę jakie powinny być to należności w razie ewentualnej zasadności żądania pozwu. W tym stanie Sąd obciążył pozwaną kosztami, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015, poz. 1800 ze zm.). W zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu Sąd orzekł zgodnie z art. 98 §1(1) kpc.

W zakresie rygoru natychmiastowej wykonalności Sąd I instancji orzekł zgodnie z przepisem art. 477(2) §1 kpc.

Apelację od powyższego orzeczenia w części, tj. w zakresie pkt 1, 2 i 3, wniósł pozwany (...) w (...), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

a)  art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. poz. 2400 z późn. zm.), przez jego błędną wykładnię i uznanie, że ww. przepis stanowiący podstawę wypłacanych Powódce wynagrodzeń w roku 2021, jest sprzeczny z art. 178 ust. 2 i art. 2 Konstytucji RP, a w konsekwencji, że nie mógł i nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości i wypłaty należnego Powódce wynagrodzenia w 2021 r.,

b)  art. 12 ust. 1 ustawy około budżetowej 2021 w zw. z art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217) przez ich niezastosowanie w wyniku dokonania błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia Powódki w 2021 r. powinno być przyjęte przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2020, mimo, iż art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej 2021 - stanowiący lex specialis i lex posterium w stosunku do ustawy z dnia 27 lipca 2021 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych - stanowił, iż w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,

c)  art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445), przez jego błędną wykładnię i uznanie, że ww. przepis stanowiący podstawę wypłacanych Powódce wynagrodzeń w roku 2022, jest sprzeczny z art. 178 ust. 2 i art. 2 Konstytucji RP, a w konsekwencji, że nie mógł i nie może stanowić podstawy do ustalenia wysokości i wypłaty należnego Powódce wynagrodzenia w 2022 r.

d)  art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r. poz. 2445) w zw. z art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 217) przez ich niezastosowanie w wyniku dokonania błędnej oceny, że podstawą wyliczenia wynagrodzenia Powódki w 2022 r. winno być przyjęte wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2021, mimo, iż art. 8 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej 2022 - stanowiący lex specialis i lex posterium w stosunku do ustawy z dnia 27 lipca 2021 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych - stanowił, iż w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2072 oraz z 2021 r. poz. 1080 i 1236), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o 26 zł,

e)  art. 91 § 1 c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 217 z późn. zm.), przez jego niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi zawsze przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przez ustalenie, że:

a)  rozwiązania dotyczące kształtowania wynagrodzeń sędziowskich, które zastosowane zostały w art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej 2021 i w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej 2022 były analogiczne do tego, które zastosowano w ustawie z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 r. i które Trybunał Konstytucyjny uznał w wyroku z dnia 8 listopada 2023 r. (sygn. akt K 1/23) za niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP i tym samym ustalenie, że Trybunał Konstytucyjny pośrednio wypowiedział się o braku zgodność z Konstytucją RP kwestionowanego przepisu ustawy okołobudżetowej na rok 2021 i rok 2022, w sytuacji gdy w latach 2021-2023 obowiązywały różne modele kształtowania wynagrodzeń sędziowskich przyjęte w ustawach okołobudżetowych, a Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją RP tylko ten model tj. dotyczący 2023, który arbitralnie wskazywał kwotę podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia sędziowskiego;

b)  sytuacja społeczno - gospodarcza kraju w latach 2021-2023 nie wymagała podjęcia tak radyklanych kroków jak "zamrożenie" i obniżenie waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich, w sytuacji gdy wysokość wynagrodzeń sędziów determinowana jest bezpośrednio sytuacją budżetową państwa i - w razie wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, istotnych ze względu na interes publiczny - możliwe jest wprowadzenie regulacji ograniczających ich wzrost,

c)  wynagrodzenia sędziowskie w 2021 r. i 2022 r. były kształtowane w sposób uznaniowy i arbitralny, w sytuacji gdy kształtowane były one na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce krajowej w drugim kwartale 2019 r. i w drugim kwartale 2020 r., a więc w oparciu o obiektywne mechanizmy dostosowane do sytuacji społeczno - gospodarczej kraju w latach 2021-2022.

W konsekwencji postawionych zarzutów pozwany, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji:

1)  w części dotyczącej rozstrzygnięcia w pkt I wyroku przez oddalenie powództwa w tej części,

2)  w części dotyczącej rozstrzygnięcia w pkt III wyroku, poprzez ponowne rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu za I instancję,

W przypadku uwzględnienia apelacji - na podstawie art. 338 § 1 k.p.c. – strona pozwana wniosła o nakazanie zwrotu spełnionego przez Pozwanego zgodnie z pkt IV wyroku Sądu I instancji świadczenia, przez zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego kwoty 22.222,25 zł.

Nadto pozwany wniósł o:

1)  zasądzenie od Powódki na rzecz Pozwanego kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.,

2)  z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia apelacji - na podstawie art. 102 k.p.c. - o nieobciążanie Pozwanego kosztami postępowania sądowego, w tym ewentualnymi kosztami zastępstwa procesowego z uwagi na fakt, iż Powódka jest zwolniona od kosztów sądowych w sprawie, a Pozwany jest jedynie dysponentem środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń i dysponuje jedynie kwotami odniesionymi do wartości tychże świadczeń ustalonych zgodnie z regulacjami ustaw okołobudżetowych, a nadto Pozwany nie miał żadnego wpływu na proces legislacyjny, w tym na treść przepisów kolejnych ustaw okołobudżetowych, a jako dysponent środków budżetowych przekazywanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń sędziów - nie miał możliwości ustalania ich w innej wysokości, niż zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa.

Powódka, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania w II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c. zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. W niniejszej sprawie obie strony , zgodnie, wnosiły o rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał analizy materiału dowodowego, poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz zastosował przepisy, skutkiem czego zaskarżony wyrok zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i argumentację prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego wyroku, przyjmując ustalenia i oceny tego Sądu za własne bez konieczności ich powielania. Sąd II instancji nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd I instancji przepisów, skutkujących koniecznością - zgodnie z żądaniem apelacji - zmiany tegoż orzeczenia, poprzez jego oddalenie.

Ocenę wywiedzionej apelacji poprzedzić należy spostrzeżeniem, iż sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w graniach apelacji; w graniach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (tak art. 378 § 1 k.p.c.). Stosując zasady przyjętego modelu apelacji pełnej cum benefitio novorum, obowiązkiem Sądu Okręgowego nie jest rozpoznanie samej apelacji lecz ponowne merytoryczne rozpoznanie sprawy w granicach zaskarżenia ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 lutego 2017 r., I ACa 1268/16, Lex nr 2289452). Tak judykatura, jak i doktryna zgodnie uznaje, iż z ustanowionego w art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego podniesionego argumentu. Za wystarczające należy uznać odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia ( vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 sierpnia 2018 r., III UK 119/17, Lex nr 2542602; z dnia 4 września 2014 r., I PK 25/14, OSNP 2016, Nr 1, poz. 6). Dodatkowo orzecznictwo stoi na stanowisku, iż sąd rozpoznający apelację powinien się odnieść tylko do wszystkich tych zdarzeń i zarzutów zgłoszonych w postępowaniu apelacyjnym, które mogłyby spowodować skutki materialno-prawne ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r., II CSK 314/11, Lex nr 1130158). Z powyższego zatem wynika, iż Sąd drugiej instancji nie musi merytorycznie odnosić się do każdego z zarzutów rozbudowanej apelacji, lecz wystarczającym jest zbiorcze odniesienie się do najważniejszych jej motywów. Jest to o tyle uzasadnione, iż rozbudowana apelacja poprzez zbędne multiplikowanie zarzutów rozmywa istotę sprawy. Co więcej, większość zarzutów (lub uzasadnienia) apelująca powieliła z odwołania, a do tych zarzutów Sąd Rejonowy odniósł się w sposób poprawny i wyczerpujący, toteż nie zachodzi potrzeba powtarzania argumentacji.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących oceny dowodów i w konsekwencji prawidłowości ustaleń faktycznych powtórzyć należy, że Sąd II instancji w pełni podziela poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, co czyni niezasadnym podniesiony przez skarżącego zarzut, jak domniemuje Sąd Okręgowy, naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (brak wskazania podstawy prawnej zarzutu zawartego w punkcie 2 apelacji). Zgodnie z przewidzianą w tym artykule zasadą swobodnej oceny dowodów sąd rozpoznający sprawę ocenia wiarygodność i moc zgromadzonych w niej dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń.

Skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 listopada 2003 r., II CK 177/02, LEX nr 457755). Dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza zatem twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne
i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena tych dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniom apelującego, w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się błędnej oceny dowodów, gdyż jest ona w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Wszelkie podniesione w tym zakresie w treści apelacji zarzuty stanowią zatem nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił wiarygodność dowodów, w tym dowodów z dokumentów (art. 243 ² k.p.c.), jak również ustalił fakty notoryjne oraz fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.

Podkreślić należy, że ustalenia co do sytuacji społeczno-gospodarczej Sąd Rejonowy czynił według wytycznych zwartych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012/11/134), w którym dopuszczono do obniżenia wynagrodzenia sędziów w sytuacji przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia (art. 216 ust. 5 Konstytucji RP). Relacja między długiem publicznym a produktem krajowym brutto ( (...)) została zatem ustalona przez Sąd I instancji na podstawie obwieszczeń Ministra Finansów publikowanych w Monitorze Polskim w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych. Nadto wysokość progów ostrożnościowych określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przy czym procedura opisana w jej art. 86 wszczynana jest, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest większa od 55%, a mniejsza od 60% lub jest równa lub większa od 60%. Zaznaczyć należy, że dotyczy to relacji ogłoszonej zgodnie z art. 38 ustawy, a więc na podstawie ogłoszenia Ministra Finansów w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, nie zaś w według danych GUS o charakterze wstępnym.

W żadnym razie obniżenia uposażeń sędziowskich w 2021 r. nie uzasadniał też stan pandemii. Szczytowy okres pandemii (...)19 przypadał na lata 2020-2021 a państwo polskie nie miało w tym okresie takich problemów budżetowych, które uzasadniałyby wprowadzenie restrykcji w postaci zamrożenia wynagrodzeń stricte sędziów. Podnieść należy, że w obliczu niepewności wpływu skutków pandemii na stan gospodarki i budżetu państwa, oprócz wspomnianego zwiększenia wynagrodzeń osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, ustawodawca wprowadził także liczne programy pomocowe tarcze ochronne zawiązane z wypłatami środków z budżetu państwa dla przedsiębiorców, ulgi podatkowe na żywność czy dopłaty do prądu. Nie sposób więc uznać, że wskazanych wydatków w kontekście stanu pandemii nie mógł jakkolwiek kalkulować. Ponadto konstytucyjna zasada solidarności społecznej, nie uzasadnia przerzucania skutków finansowych zdarzeń losowych, takich jak pandemia, na jedynie wybraną grupę zawodową – sędziów, poprzez arbitralne obniżanie ich wynagrodzenia, które winno podlegać szczególnej ochronie z uwagi na konstytucyjną wartość jaką jest niezależność i niezawisłość sędziowska – czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Rejonowy nie naruszył także żadnego z powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Warto podkreślić, że naruszenie prawa materialnego może polegać na błędnej jego wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu. Błędna wykładnia prawa polega na błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia normy prawnej. Z kolei naruszenie prawa przez niewłaściwe jego zastosowanie, to - jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 25 marca 1999 r., III CKN 206/98 (OSNC 1999, Nr 10, poz. 183) – kwestia prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, sprawa właściwego skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą odnośnej normy prawnej i poddanie tego stanu ocenie prawnej na podstawie treści tej normy. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego.

Zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 nr 217 dalej: u.s.p) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie jest całkowicie chybiony. W przedmiotowej sprawie – wbrew twierdzeniom strony apelującej – nie powinny mieć zastosowania przepisy art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445, zwaną dalej: ustawą okołobudżetową na rok 2022) oraz art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm. zwaną dalej: ustawą okołobudżetową na rok 2021).

W niniejszej sprawie spór sprowadzał się do tego, na podstawie jakich przepisów prawa powszechnie obowiązującego powinno zostać ustalone wynagrodzenie zasadnicze powódki.

Na wstępie zaznaczyć należy, że od 1 stycznia 2009 r., na mocy ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., poz. 56, nr 459), wynagrodzenia sędziów ustalane są jako niewaloryzowany iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika, podczas gdy wcześniej był to, podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i owego mnożnika. Ustawodawca przyjął więc - jako instrument urealniania płac - nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia, stanowiąc jednocześnie, że w razie zmian niekorzystnych (obniżenia się wynagrodzenia w II kwartale w stosunku do roku poprzedniego) wynagrodzenia sędziów pozostają na niezmienionym poziomie (art. 91 u.s.p. i art. 42 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, obecnie art. 49 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym). Według autorów projektu ustawy, rozwiązania te służyć miały obiektywizacji ustalania wynagrodzeń sędziowskich i pozwalały na postulowane przez środowisko sędziowskie ograniczenie wpływu innych władz na wysokość zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Celem tych przepisów jest również uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju.

Zgodnie z art. 91 § 1c u.s.p. podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672), z zastrzeżeniem § 1d.

Stosownie do § 1d w/w przepisu, jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § 1c, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości.

Podkreślić należy, czego w swojej argumentacji nie uwzględnia skarżący, że sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”. Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). W istocie to właśnie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej.

W konsekwencji tego uznać należało, że skoro ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych i ustawy okołobudżetowe są równorzędnymi w hierarchii aktami prawa powszechnie obowiązującego, na co też uwagę zwracał Sąd I instancji, to faktycznie ustawy okołobudżetowe o epizodycznym charakterze mogą wpływać na treść tej pierwszej ustawy o charakterze ogólnym i ustanawiać trwałe bądź czasowe wyjątki od jej postanowień. Niemniej jednak, co pomija już skarżący, nie z uwagi na te okoliczności wysokość wynagrodzenia zasadniczego sędziów w roku 2021 r. i w roku 2022 r. ukształtowana właśnie przepisami tzw. ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i na 2022 r. na gruncie rozpoznawanego przypadku została zakwestionowana. Powyższe wynikało z odmowy zastosowania przepisu art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 oraz art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, z uwagi na ich niekonstytucyjność.

W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację Sądu I instancji wskazującą na możliwość zastosowania takiego rozwiązania. Podkreślić należy,
iż w orzecznictwie kwestia nakazu bezpośredniego stosowania Konstytucji przez sądy, w znaczeniu prawa do pominięcia niekonstytucyjnej ustawy, znalazła liczne potwierdzenie.

W wyroku z 21 sierpnia 2001 roku (III RN 189/00, III RN 189/00, OSNP 2002, nr 6, poz. 130) Sąd Najwyższy stwierdził, iż Sąd dokonuje oceny zgodności przepisu ustawy
z Konstytucją w ramach ustalenia, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego. sąd jest obowiązany do takiej oceny, bowiem uchylenie się od niej może prowadzić do rozstrzygnięcia sprawy na podstawie przepisu niekonstytucyjnego, a zatem niezgodnie z prawem obowiązującym. Sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego. Odmowa zastosowania przez sąd przepisu ustawy nie może opierać się na przypuszczeniach co do jego niekonstytucyjności, lecz musi być rezultatem starannej i przemyślanej wykładni, prowadzącej do wniosku, że przepis ten w ustalonym przez Sąd znaczeniu, jest niezgodny
z określonym i wyraźnie wskazanym przepisem Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Sąd Najwyższy stwierdził wprost, iż sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją.

Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch orzeczeniach, najpierw w wyroku z dnia 6 stycznia 2000 roku, (...) SA/Gd 355/98, w którym stwierdził, że „niezawisłość sędziów oraz ustanowione w art. 8 ust. 2 Konstytucji uprawnienie wydawania orzeczeń wprost w oparciu o Konstytucję daje niezawisłemu sądowi w konkretnej sprawie uprawnienie do odstąpienia od stosowania przepisu ustawy, który uznaje za sprzeczny z Konstytucją. W ten sposób niezawisły sąd spełnia rolę równoważącą w stosunku do równej mu władzy ustawodawczej”, a następnie w wyroku z dnia 24 października 2000 roku (V SA 613/00, Glosa 2001, nr 4, poz. 31), zgodnie z którym „kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego obejmuje w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2) także możliwość niezastosowania in concreto przepisu ustawy. W takim wypadku istnieje powinność zastosowania bezpośrednio normy konstytucyjnej na wypadek konfliktu między treścią normy konstytucyjnej i ustawowej. Decyduje o tym zasada zobowiązująca sąd do podległości normie hierarchicznie wyższej”.

Z kolei w wyroku z 4 lipca 2012 r. (III PK 87/11, LEX nr 1619703) Sąd Najwyższy wskazał, iż: obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji), przy czym sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji). Działając w tym zakresie działają oni na podstawie i w granicach prawa, czego wymaga art. 7 Konstytucji. Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. Konstytucja jest bowiem najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8 Konstytucji). Nie ma przepisów Konstytucji, które wyłączałyby jej bezpośrednie stosowanie przez sądy. Sąd stosuje Konstytucję w jednostkowej sprawie i może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji). Orzeka on o przepisie prawnym w zakresie jego zgodności z aktem wyższego rzędu, a nie o stosunkach społecznych, które ten przepis reguluje.

Kompetencję orzekania o niekonstytucyjności oznaczonego przepisu ustawy ma wyłącznie Trybunał Konstytucyjny i tylko on może rozważać usunięcie z systemu prawnego przepisów sprzecznych z ustawą zasadniczą (art. 188 pkt 1 Konstytucji RP), jednakże orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 pkt 1 ustawy zasadniczej), co niewątpliwie należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie rozstrzyganej przez sąd. Sąd jest obowiązany do oceny konstytucyjności przepisu ustawy w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego w indywidualnej sprawie. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności, jak też niezgodności z ustawą zasadniczą, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem „stosowanie” należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2017 r., I UK 325/16, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 nr 2, poz. 34 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98, OSNAPiUS 2000 nr 1, poz. 6; z dnia 20 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNAPiUS 2002 nr 6, poz. 130; z dnia 8 stycznia 2009 r., I CSK 482/08, LEX nr 491552; z dnia 8 października 2015 r., III KRS 34/12, OSNP 2016 nr 11, poz. 103 oraz z dnia 17 marca 2016 r., III KRS (...), LEX nr 2288953 i powołane w nich orzecznictwo).

Ocena konstytucyjności prawa sprawowana przez sądy w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji służy nie tylko zapewnieniu zgodności orzeczeń z Konstytucją, a w konsekwencji zapewnieniu wydania orzeczenia słusznego, sprawiedliwego i realizującego konstytucyjną aksjologię i wartości, ale także przyspieszeniu postępowania. Pozwala ponadto na badanie konstytucyjności prawa w różnorodnych sprawach, odmiennych okolicznościach faktycznych, co znacznie poszerza zakres oceny konstytucyjności. Trybunał Konstytucyjny bada bowiem zgodność z Konstytucją w sposób abstrakcyjny i w zakresie wniosku, co istotnie zawęża pole działania tego organu. Kontrola rozproszona stwarza także możliwość interpretacji Konstytucji oraz ustaw z uwzględnieniem szerokiego spektrum wiedzy specjalistycznej sądów w poszczególnych działach prawa, a tym samym poszerza perspektywę rozumienia Konstytucji (M. Gutowski, P. Kardas: Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017, § 3. Znaczenie Konstytucji dla procesu sądowego stosowania prawa; por. też M. Haczkowska: Zasada bezpośredniego stosowania konstytucji w działalności orzeczniczej sądów, Przegląd Sejmowy 2005 nr 1; R. Balicki: Bezpośrednie stosowanie konstytucji, Krajowa Rada Sądownictwa 2016 nr 4, s. 13; M. Gutowski, P. Kardas: Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania Konstytucji, Palestra 2016 nr 4, s. 5; E. Maniewska: Pojęcie argumentacji konstytucyjnej i jej ewolucja w orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Argumentacja konstytucyjna w orzecznictwie sądowym, Studia i Analizy Sądu Najwyższego - Materiały Naukowe, Tom IV, Warszawa 2017, s. 59; W. Sanetra: Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Sąd Naj-wyższy, Przegląd Sądowy 2017 nr 2, s. 5; P. Tuleja: Wpływ przesłanki funkcjonalnej na sposób rozpoznania pytania prawnego przez Trybunał Konstytucyjny, Przegląd Sądowy 2017 nr 6, s. 7; A. Bodnar: Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Wymiar instytucjonalny, Warszawa 2018, Rozdział VII, pkt 9. Zagrożenia dla niezależności sądownictwa a stosowanie Konwencji przez sądy; P. Mikuli: Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce, Gdańskie Studia Prawnicze 2018 nr 2, s. 635; J. Podkowik: Sądy wobec niekonstytucyjnych aktów normatywnych u progu trzeciej dekady obowiązywania Konstytucji RP, Przegląd Sądowy 2018 nr 5, s. 5; J. Roszkiewicz: Incydentalna kontrola legalności aktów organów władzy publicznej w procesach dotyczących ochrony dóbr osobistych, Monitor Prawniczy 2019 nr 11, s. 591; P. Polak: Związanie sądu wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego wydanym w nieprawidłowo umocowanym składzie (refleksje na tle wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 459/18), Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2020 nr 3, s. 63; P. Radziewicz: Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji, Państwo i Prawo 2020 nr 10, s. 3; P. Jabłońska: Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa, Przegląd Sądowy 2020 nr 11-12, s. 21).

Zdaniem Sądu Okręgowego w stanie faktycznym sprawy, pod pozorem ochrony równowagi budżetowej, doszło do obejścia przez ustawodawcę celów ustawy budżetowej.

W systemie konstytucyjnym opartym na zasadzie podziału władz, ustawa staje się prawem pod warunkiem niekolizyjności z zasadami Konstytucji w przestrzeni formalnej, jak i materialnej jej treści. Sądy na mocy art. 177 Konstytucji, sprawujące wymiar sprawiedliwości, mają prawo i obowiązek badania celów ustaw w optyce art. 2, art. 7 i art. 10 Konstytucji.

Ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych w części dotyczącej waloryzacji wynagrodzeń chroni stabilizacje statusu materialnego sędziego, jako istotnego organu ochrony prawnej państwa. Utrzymanie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń sędziów ma charakter gwarancyjny ich statusu, a tym samym ochrony formuły ich niezależności.

Natomiast celem ustaw okołobudżetowych nie jest wprowadzanie zmian w ustawach zwykłych, lecz wyłącznie zapewnienie realizacji ustawy budżetowej. Z tego też powodu wprowadzenie zmian do innych ustaw (w tym przypadku do ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych) powinno odbywać się poprzez nowelizację danej ustawy, z poszanowaniem obowiązujących procesów legislacyjnych, w tym rygorów zmian ustaw ustrojowych. Dokonywanie zmian w zakresie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w oparciu o doraźną ustawę okołobudżetową narusza Konstytucję. Z istoty rzeczy ustawa okołobudżetowa nie dotyczy zmian wynagrodzeń określonej grupy zawodowej, ale służy zapewnieniu wykonania budżetu. Zmiany zasad wynagradzania sędziów nie stanowią materii, jaką powinna regulować ustawa okołobudżetowa. Winno to nastąpić poprzez nowelizację ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych, co nie miało miejsca. Ustawa ta obowiązuje zatem nadal w dotychczasowym kształcie i jako taka winna znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie.

Należy mieć na względzie, że warunkiem uznania zmiany legislacyjnej skutkującej naruszeniem praw słusznie nabytych za służącą realizacji wartości konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej jest to, aby ta zmiana faktycznie i realnie służyła ochronie takiej wartości konstytucyjnej jak równowaga budżetowa.

W okresie objętym sporem ustawodawca dokonywał szeregu zmian legislacyjnych, które – jak słusznie wskazał Sąd I instancji – nie tylko nie powodowały oszczędności budżetowych, ale skutkowały istotnymi wydatkami.

Przemawia to przeciwko uznaniu, że przepisy art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 oraz art. 8 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 służyły ochronie konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej.

W ocenie Sądu Okręgowego wartość konstytucyjna w postaci równowagi budżetowej nie uzasadniała naruszenia poprzez art. 8 oraz wskazywanego w apelacji art. 12 w/w ustaw okołobudżetowych praw podmiotowych powódki słusznie nabytych, albowiem w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ugruntowany jest pogląd, że ograniczenie praw słusznie nabytych nie jest dopuszczalne w sytuacji, gdy istnieje możliwość realizacji danej wartości konstytucyjnej bez naruszania praw dobrze nabytych (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego sygn. K 43/12, OTK-A 2014, nr 5, poz. 50). Nadto nie uzasadnia naruszenia praw podmiotowych powódki służących utrzymaniu i ugruntowaniu zasady niezależności sędziów jako elementu w organach ochrony państwa. Wynagrodzenie to nie jest bowiem tylko zapłatą za wykonaną pracę, ale ma służyć innym celom takim jak utrzymanie niezależności sędziego, co z kolei jest gwarancją zapewnienia należytej ochrony prawnej obywatelom państwa.

W dacie uchwalenia art. 8 i art. 12 w/w ustaw okołobudżetowych ustawodawca miał taką możliwość.

W tym miejscu wskazać należy na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2023 roku wydany w sprawie K 1/23 (OTK-A 2023, nr 80), który stwierdza, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art.7 tej ustawy jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny wprost wskazał w powyższym orzeczeniu, że rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r.; oznacza to, że ustawodawca w tej materii kierował się daleko posuniętą uznaniowością, która nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy; wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK.

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył wprawdzie ustawy okołobudżetowej na rok 2023, jednakże biorąc pod uwagę, iż w orzeczeniu tym powołano się na zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012/11/134), zasady oceny dopuszczalności zmian zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów, a w szczególności konieczność spełnienia „warunków brzegowych” – zajęte stanowisko ma niewątpliwe znaczenie dla oceny zgodności z Konstytucją rozwiązań przyjętych także w latach 2021-2022, będących również przedmiotem orzekania w niniejszej sprawie.

Skontrolowany w toku postępowania odwoławczego wywód Sądu Rejonowego nie pozwala na podzielenie tym samym zarzutu dotyczącego naruszenia art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. Art. 178 Konstytucji RP odnosi się do zasady niezawisłości sędziowskiej, a w ust. 2 zawiera regulacje w części budujące ową zasadę. Zgodnie z omawianym przepisem, sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Należy stwierdzić, że Sąd I instancji przychylając się w wyroku do twierdzeń wywodzonych przez powódkę i tym samym podwyższając należne jej wynagrodzenie sędziowskie orzekł zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 178 ust. 2 Konstytucji. Sąd I instancji trafnie ocenił, że wynagrodzenie wyliczane powódce na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej na 2021 rok i 2022 rok, owej zasady nie realizowało.

Rozwijając zasadę wyrażoną w art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, Sąd I instancji trafnie ocenił legalność rozwiązania przyjętego w ustawie okołobudżetowej na 2021 r. i na 2022 r. dotyczącego kształtowania wynagrodzeń sędziów poprzez odwołanie do fragmentów uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12. W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny powołał się na nieprzekraczalne „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków.

Potrzebę oznaczenia takich warunków Trybunał Konstytucyjny uzasadniał następująco: „Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji – w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej – obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji – wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów” (pkt 5.4. uzasadnienia).

Według Trybunału Konstytucyjnego, za takie uznać trzeba następujące wymogi:

1) wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2) wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3) wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4) w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

5) niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji RP (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał Konstytucyjny uznając, że zamrożenie płac w 2012 r. nie wykraczało poza owe warunki, zastrzegł jednocześnie, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wydany przez niego wyrok nie może być rozumiany jako akceptacja praktyki „zamrażania” wynagrodzeń sędziowskich, która oznacza spadek ich realnej wartości i przez to pogorszenie sytuacji materialnej sędziów, gdyż w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich – władza sądownicza – była przez pozostałe władze osłabiana, chociażby w sferze materialnego poziomu życia, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia władzy sądowniczej od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Trybunał Konstytucyjny wskazał również, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności – ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Trybunał Konstytucyjny wskazał także, że nie jest możliwe ustanowienie sztywnych reguł w tym względzie, zaś ocena tego rodzaju regulacji musi się odbywać a casu ad casum, z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno-gospodarczych i całego kontekstu normatywnego, a jej wynik powinien być efektem ważenia wartości konstytucyjnych.

W kontekście powyższego zasadnie Sąd Rejonowy odwołał się także do wynagrodzeń innych grup zawodowych – osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, wskazując na znaczące podwyższenie wysokości ich uposażeń w analogicznym okresie.

Stąd też, Sąd II instancji stoi na stanowisku, iż Sąd Rejonowy dokonał oceny spornych przepisów w pełnej zgodności z powyższymi wytycznymi. Nadto uwzględniony został również stan finansów publicznych, jak i stan pandemii (...)19.

Reasumując, podkreślenia wymaga, że przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń w 2021 r. i 2022 r. są sprzeczne z art. 178 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem Sądu Okręgowego wprowadzanie tak istotnych zmian powinno nastąpić tylko i wyłącznie w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty jednorazowe regulacje okołobudżetowe. Tymczasem ustawodawca nie dokonał jednoczesnych zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Warto również zaznaczyć, że Trybunał Konstytucyjny, w powołanym powyżej wyroku z dnia 8 listopada 2023 r., zajął tożsamy pogląd.

Ponadto należy wskazać, że zasada pierwszeństwa prawodawstwa unijnego nakłada na sądy obowiązek dokonywania oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym i w razie stwierdzenia jego sprzeczności, odmowy zastosowania przepisu prawa państwa członkowskiego. Art. 12 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. oraz art. 8 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. nie powinny znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi traktatu kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie „środków” niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do ,,niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP.

W kontekście przedmiotowej sprawy przytoczyć należy wyrok (...) z dnia 27 lutego 2018 r. w którym stwierdzono, „że zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie godzi w zasadę niezawisłości sędziowskiej (w rozumieniu art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...)) w sytuacji, gdy owo zamrożenie dotyczy nie tylko sędziów (a więc wybranej grupy zawodowej), ale – szerzej – różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym, w tym przedstawicieli władz ustawodawczej, wykonawczej” i jednocześnie jest ono podyktowane koniecznością ,,likwidacji nadmiernego deficytu budżetowego państwa.”

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich mocą art. 12 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. i art. 8 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. nie spełnia standardów wynikających z w/w wyroku, zatem uchybia zasadzie niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w cytowanym wyżej art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...).

Normy art. 12 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. oraz art. 8 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. są sprzeczne zatem nie tylko z polską Konstytucją, ale i z unormowaniami unijnymi.

Wszystkie powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że wynagrodzenie powódki powinno zostać oparte na art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, a nie na w/w zapisach ustaw okołobudżetowych.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacji nie okazał się uzasadniony.

Powyższa ocena przesądzała również o bezzasadności podniesionego w apelacji przez pozwanego art. 338 k.p.c.

Brak było także podstaw do czynienia przez Sąd Okręgowy rozważań na temat możliwości odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego, który z ostrożności procesowej powołał się w apelacji na art. 102 k.p.c., skoro powódka (wygrywająca sprawę) w całym postępowaniu, zarówno tym przed sądem I instancji, jak i II instancji nie korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego (pkt 1 sentencji wyroku).

Z powyżej przytoczonych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 98 k.p.c., uznał za właściwe obciążenie w punkcie 2 sentencji wyroku strony pozwanej kosztami zastępstwa procesowego za II instancję zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935). Składanie apelacji w sprawach oczywiście, zdaniem Sądu, prawidłowo rozstrzygniętych powoduje, że brak jest już podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. i obniżenia kosztów zastępstwa procesowego czy też odstąpienia od ich zasądzenia w całości. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania zasady słuszności w przedmiocie kosztów, bowiem strona pozwana pomimo jednoznacznego stanowiska w tego typu sprawach zdecydowała się wywieść apelację oraz sama była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i domagała się zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego. Ponadto w realiach n/n sprawy sytuacja pozwanego (...) w (...) będącego stacio fisci Skarbu Państwa, bez wątpienia pozwala na poniesienie przez niego kosztów zastępstwa procesowego w pełnej wysokości stawki minimalnej. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ^{( 1)} k.p.c.