Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 25.09.2024 roku, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie sygn. akt XP 308/24, z powództwa J. N. przeciwko (...) w Ł., o wyrównanie wynagrodzenia, nagrody jubileuszowej w punkcie I (pierwszym) zasądził od (...) w Ł. na rzecz J. N. następujące kwoty:

1)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za styczeń 2021 roku,

2)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za luty 2021 roku,

3)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za marzec 2021 roku,

4)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za kwiecień 2021 roku,

5)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za maj 2021 roku,

6)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za czerwiec 2021 roku,

7)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za lipiec 2021 roku,

8)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 września 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za sierpień 2021 roku,

9)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 października 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za wrzesień 2021 roku,

10)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 listopada 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za październik 2021 roku,

11)  985,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za listopad 2021 roku,

12)  1.055,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za grudzień 2021 roku,

13)  1.046,96 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok,

14)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za styczeń 2022 roku,

15)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za luty 2022 roku,

16)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za marzec 2022 roku,

17)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za kwiecień 2022 roku,

18)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za maj 2022 roku,

19)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za czerwiec 2022 roku,

20)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za lipiec 2022 roku,

21)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 września 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za sierpień 2022 roku,

22)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za wrzesień 2022 roku,

23)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za październik 2022 roku,

24)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za listopad 2022 roku,

25)  2.587,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania wynagrodzenia za grudzień 2022 roku,

26)  2.639,52 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok,

27)  9.057,16 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wyrównania nagrody jubileuszowej;

W punkcie II (drugim), oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

W punkcie III (trzecim), nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie punktu 1 do kwoty 36.700,83 zł.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Powód, J. N. został powołany na stanowisko sędziego (...) – Ośrodek (...) w Ł. postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 4 grudnia 2002 roku, a ,po reformie sądownictwa administracyjnego, orzeka w (...) w Ł.

W okresie objętym pozwem powodowi przysługiwało wynagrodzenie zasadnicze w stawce 12 oraz dodatek za wysługę lat.

Z dniem 20 października 2022 roku powód nabył prawo do nagrody jubileuszowej w wysokości 350% miesięcznego wynagrodzenia.

Różnice pomiędzy wynagrodzeniem, wypłaconym powodowi przez pracodawcę, a ustalanym w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedzającego, tj. stosownie do art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 roku o Sądzie Najwyższym wyniosły:

­

po 1 055,76 zł za miesiące od stycznia 2021 roku do października 2021 roku oraz za grudzień 2021 roku,

­

985,38 zł za listopad 2021 roku,

­

po 2 587,76 zł za miesiące od stycznia 2022 roku do grudnia 2022 roku,

­

1 046,96 zł tytułem wyrównania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok,

­

2 639,52 zł tytułem wyrównania dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok,

­

9 057,16 roku tytułem nagrody jubileuszowej wypłaconej w 2022 roku.

Zgodnie z § 40 ust. 1 obowiązującego w pozwanym sądzie Regulaminu Pracy, wynagrodzenie za pracę wypłaca się raz w miesiącu pomiędzy 25 a ostatnim dniem każdego miesiąca.

Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda za trzy miesiące (od września 2023 roku do stycznia 2024 roku) wyniosło 36 700,83 zł.

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów załączonych do akt przez strony postępowania, których żadna ze stron nie kwestionowała zarówno co do treści jak i autentyczności. Okoliczności faktycznie nie były jak wskazał sąd I instancji sporne miedzy stronami. Spór w niniejszej sprawie skupiał się jak wskazał sąd I instancji wyłącznie na odmiennej ocenie prawnej ingerencji ustawodawcy w ustanowiony w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (odpowiednio: art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 roku o Sądzie Najwyższym) mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziów za pomocą ustaw okołobudżetowych.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało uwzględnieniu, co do zasady, przy uwzględnieniu modyfikacji dokonanej pismem z 27 maja 2024 roku.

Zgodnie z dyspozycją art. 49 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2492 ze zm., dalej” u.s.a.) w sprawach nieuregulowanych w ustawie, do (...) oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sądu, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego, a w zakresie w nich nieuregulowanym - przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Określone w tych przepisach uprawnienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego przysługują Prezesowi (...).

Stosownie do treści art. 48 § 1 i 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 roku o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1093 ze zm.) wynagrodzenie zasadnicze sędziego Sądu Najwyższego stanowi wielokrotność podstawy ustalenia tego wynagrodzenia, z zastosowaniem mnożnika 4,13. Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego Sądu Najwyższego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672).

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 roku przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku wyniosło 5024,48 zł, zaś zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 10 sierpnia 2021 roku w drugim kwartale 2021 roku wynosiło 5504,52 zł.

Pozwany w latach 2021-2022 naliczył i wypłacił powodowi wynagrodzenie za pracę w oparciu o odrębne regulacje.

W roku 2021 wynagrodzenie powoda zostało określone na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm., dalej ustawa okołobudżetowa na 2021 rok), zgodnie z którym „w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego Sądu Najwyższego, o której mowa w art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2019 r. poz. 825 oraz z 2020 r. poz. 190), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.”. Z komunikatu Prezesa GUS z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 roku wyniosło 4839,24 zł.

W 2022 roku pracodawca naliczył powodowi wynagrodzenie w oparciu o art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. poz. 2445 z późn. zm., dalej: ustawa okołobudżetowa na 2022 rok), zgodnie z którym „w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego Sądu Najwyższego, o której mowa w art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1904), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Podstawa ta, stosownie do dyspozycji ust. 2 wskazanego przepisu, uległa zwiększeniu o kwotę 26 zł, wynosząc łącznie 5050,48 zł (5024,48 zł przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku + 26 zł).

W konsekwencji, podstawa wymiaru wynagrodzenia powoda, pozostawała, w 2021 roku o 185,24 zł, a w 2022 roku o 454,04 zł, niższa od podstaw ustalonych w oparciu o przytoczoną wcześniej regulację z art. 48 § 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym.

Sąd Rejonowy podkreślił, że przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym, ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczące treści stosunku pracy sędziów, w tym prawa do ich wynagrodzenia, nie stanowią wyłącznie jednej z wielu obowiązujących w polskim porządku prawnym pragmatyk pracowniczych. Mają one bowiem charakter ustrojowy i w kompletny sposób wypełniają treścią normy rangi konstytucyjnej, w szczególności art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Przepisy ustawy o Sądzie Najwyższym, u.s.a. oraz u.s.p. dotyczące sposobu ustalania wysokości wynagrodzenia sędziego opierają się na obiektywnym i wymiernym mierniku w postaci przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim kwartale roku poprzedzającego, będąc tym samym pozbawionymi uznaniowości i zależności względem władzy ustawodawczej i wykonawczej. Wobec tego dokonywanie przez ustawodawcę ingerencji w tę sferę musi skłaniać do refleksji natury konstytucyjnej.

Z przywołanego przepisu wynikają, jak wskazał sąd I instancji, dwie kluczowe dla niniejszej sprawy zasady, tj. zasada niezawisłości sędziowskiej oraz zasada zapewnienia sędziemu wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi pełnionych przez sędziego obowiązków. Co szczególnie istotne, Konstytucja RP kreuje taką gwarancję wyłącznie w odniesieniu do sędziów. Wskazać należy, że umiejscowienie ww. zasad w ramach jednego przepisu jest nieprzypadkowe, warunkiem bowiem niezawisłości sędziowskiej (zdolności do niezawisłego orzekania) jest zapewnienie sędziemu wynagrodzenia, które jest adekwatne do godności piastowanego urzędu, a także odpowiadające zakresowi jego obowiązków. Celem takiego rozwiązania jest zmniejszenie szansy na to, aby sędzia był skłonny ulegać naciskom bądź propozycjom korupcyjnym. Zapewnienie sędziom odpowiedniego poziomu wynagrodzenia jest warunkiem właściwego działania wymiaru sprawiedliwości. (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 października 2000 r., sygn. akt: K 8/00, Opublikowano: OTK 2000/6/189.)

Analiza powyższego prowadziła do konkluzji, jak wskazał sąd I instancji, że powinnością władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby sędziów od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i eliminowałby jakiekolwiek manipulacje kierowane w ich stronę.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012, nr 11, poz. 134), odnosząc się do problemu zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów, zaakcentował, że sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja RP gwarantuje prawo do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Norma ta stanowi szczególną gwarancję ochrony wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, co ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania. Art. 178 ust. 2 Konstytucji jest przy tym nie tyle gwarancją wynagrodzenia sędziego jako sui generis pracownika, ile elementem ustroju sądownictwa – istotną materialną gwarancją niezawisłości sędziego. Nie jest bowiem przypadkiem, że unormowanie to znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie postanowienia ustanawiającego zasadę niezawisłości sędziów (art. 178 ust. 1 Konstytucji).

Najważniejszym aspektem wynagrodzenia, godnego urzędu sędziego, jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego.

Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Spełniający powyższe założenia, zobiektywizowany, mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziowskich zaczął funkcjonować w 2009 r., w wyniku porozumienia przedstawicieli wszystkich trzech władz, pod auspicjami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a stosowne regulacje znalazły się w u.s.p., ustawie o Sądzie Najwyższym, ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych. (...) wynagradzania wszystkich sędziów oparty jest na takich samych zasadach i został wyodrębniony z systemu wynagrodzeń pozostałych pracowników sfery budżetowej.

Wysokość wynagrodzenia sędziego zależy, w nim, od następujących obiektywnych przesłanek: zajmowanego stanowiska, stażu pracy (łącznego oraz na danym stanowisku sędziowskim) oraz pełnionych w sądownictwie funkcji. (...) ten nie zawiera żadnych elementów uznaniowych, w rodzaju nagród lub premii, które mogłyby być uzależnione od oceny wyników czy jakości pracy sędziego i stanowić instrument wpływu na niego. Mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów został uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. i w art. 42 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym. Kształtuje on wynagrodzenie sędziego jako iloczyn ustawowo określonego mnożnika (wynoszącego dla sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów administracyjnych - zależnie od zajmowanego stanowiska - od 2,05 do 3,23, a dla sędziów Sądu Najwyższego i (...) - 4,13 w stawce podstawowej albo 4,75 w stawce awansowej) oraz mnożnej - podstawy wynagrodzenia zasadniczego w danym roku, którą stanowi wynagrodzenie w II kwartale, ogłaszane komunikatem Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Takie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem (w miejsce wcześniejszego odniesienia do przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej) - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Zarazem, w razie pogorszenia koniunktury gospodarczej i obniżenia przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ustawodawca przewidział, że wynagrodzenia sędziów mają pozostawać na tym samym poziomie (art. 91 § 1d u.s.p. oraz art. 42 § 3 ustawy o Sądzie Najwyższym). Mechanizm ten jest reakcją na dezyderat sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z 23 lipca 2008 r. i elementem zmian systemowych prowadzących do wykonania art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, a jego celem jest odniesienie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika i uniezależnienie tego procesu od ingerencji władz wykonawczej i ustawodawczej.

W tym miejscu Sąd Rejonowy dodał, że ingerencja ustawodawcy w wysokość wynagrodzenia sędziów winna uwzględniać także ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania przez sędziów. Zgodnie bowiem z art. 86 § 1-3 u.s.p. sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego. Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego. Sędzia nie może:

1) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

2) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,

3) być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

4) posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego,

5) prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy – niejako „automatycznie” bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów.

W omawianym orzeczeniu sformułowano jak wskazał sąd I instancji następujące „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków, stanowiące pewną granicę zakresu ich kształtowania przez ustawodawcę, po przekroczeniu której działania legislacyjne należy uznać za sprzeczne z Konstytucją:

1. wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2. wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3. wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4. w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

5. niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny, powinnością dwóch pierwszych władz (ustawodawczej i wykonawczej) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania. Dalej Trybunał stwierdził, iż Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodną z Konstytucją, stwierdza jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Podkreśla przy tym, że art. 178 ust. 2 w związku z art. 1 Konstytucji wyznacza w kwestii wynagrodzeń sędziowskich granice, których ustawodawca przekroczyć nie może, a gdyby je przekroczył, Trybunał Konstytucyjny nie mógłby tego zaakceptować. Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów. Te granice, czy też "warunki brzegowe" wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków określa od wielu lat w swym orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny, a Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni akceptuje tę linię orzeczniczą.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wyartykułował, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Tymczasem, w ocenie Sądu, działania ustawodawcy, w oparciu o które pozwany kształtował wysokość wynagrodzenia powoda w 2021 i 2022 roku, nie miały charakter wyjątkowego, nie znajdowały uzasadnienia w trudnej sytuacji budżetowej, a w okresie tym nie projektowano i nie wdrażano jakiegokolwiek programu oszczędnościowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego przepisy ustawy okołobudżetowej, w oparciu o które pozwany naliczył i wypłacił powodowi wynagrodzenie za poszczególne miesiące 2021 i 2022 roku, w oczywisty sposób naruszają wymienione nieprzekraczalne „warunki brzegowe” sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny.

Zastosowany przez ustawodawcę mechanizm, stwarza, jedynie, pozór takiego powiązania, przyjmując za punkt wyjścia kwotę odpowiadającą wartości przeciętnego wynagrodzenia, ale nie w II kwartale roku poprzedzającego (co przewiduje ustawa o Sądzie Najwyższym), ale w dowolnie wybranym przez ustawodawcę innym roku. Co więcej, w przypadku roku 2022 kwota ta podlegała zwiększeniu o 26 zł, przy czym próżno szukać uzasadnienia dla przyjęcia właśnie takiej wartości modyfikującej wynagrodzenie przeciętne. Równie dobrze ustawodawca mógłby zatem przyjąć za punkt wyjścia wynagrodzenie przeciętne z 2020 roku i zwiększyć je dowolną wartość albo przyjąć wynagrodzenie przeciętne z 2021 roku i zmniejszyć je o określoną kwotę. W każdym z przypadków uzyskałby pożądaną przez siebie wartość, iluzorycznie odwołując się do pojęcia wynagrodzenia przeciętnego.

Po wtóre, brak było finansowego uzasadnienia dla zredukowania waloryzacji wynagrodzenia sędziów w 2021 i 2022 roku.

Punkt 5 „warunków brzegowych” sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny ustanawia jedyny wyjątek od zakazu obniżenia w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów. Wysokość wynagrodzenia sędziów może nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia.

Zgodnie z art. 216 ust. 5 Konstytucji nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Z woli ustrojodawcy konstytucyjny limit zadłużenia, czyli maksymalna dopuszczalna relacja długu publicznego do (...), wynosi zatem 60%.

Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej zostały określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1270, dalej: ustawa o finansach publicznych). Szczególne znacznie ma jej art. 86 określający tzw. procedury ostrożnościowe, mające zastosowanie w razie osiągnięcia przez państwo określonego poziomu zadłużenia. W art. 86 omawianej ustawy został określony próg oszczędnościowy, którego celem tych jest niedopuszczenie do nadmiernego zadłużenia sektora finansów publicznych. Zgodnie z treścią art. 86 ust. 1 pkt 2 ustawy, w przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to:

a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:

­ nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. b, ogłoszonej zgodnie z art. 38,

­ nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, w tym pracowników jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2,

­ waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,

­ wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,

­ nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,

b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a,

d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3,

e) Rada Ministrów dokonuje przeglądu obowiązujących przepisów w celu przedstawienia propozycji rozwiązań prawnych mających wpływ na poziom dochodów budżetu państwa, w tym dotyczących stosowania stawek podatku od towarów i usług,

f) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na realizację zadania, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240 i 852), w wysokości do 30% środków zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok,

g) organy administracji rządowej mogą zaciągać nowe zobowiązania na przygotowanie inwestycji, jeżeli mają zapewnione finansowanie z udziałem środków publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, na maksymalnym dopuszczalnym poziomie, określonym w przepisach lub procedurach dotyczących danego rodzaju inwestycji, nie mniejszym niż 50% całości kosztów, z tym że ograniczenia te nie dotyczą:

­ odbudowy lub przebudowy dróg krajowych w celu usunięcia zagrożenia naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

­ inwestycji, o których mowa w art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z 2010 r. (Dz. U. poz. 835 i 993),

­ przygotowania, wdrożenia, budowy lub eksploatacji systemów elektronicznego poboru opłat, o których mowa w art. 13i ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 645 i 760),

­ zobowiązania z tytułu odszkodowań za nieruchomości przejęte w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 162).

Sąd Rejonowy wskazał, że nie posiada pełnego wglądu w szczegółowe parametry oceny stanu polskich finansów publicznych, a zatem zasadnym było skorzystanie z oficjalnych wskaźników, które pozwolą posiłkowo ocenić zagrożenie dla równowagi budżetowej jako istotnej wartości konstytucyjnej.

Obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 24 maja 2021 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2021 roku poz. 492) ogłoszono, że na koniec roku budżetowego 2020 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 47,8%.

Z kolei zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 25 maja 2022 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2022 roku poz. 553) na koniec roku budżetowego 2021 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 43,8%.

Powyższe dane przemawiają za uznaniem jak precyzował sąd I instancji, że stosunek (...) do P. nie przekroczyła progu konstytucyjnego limitu zadłużenia ani nawet progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych.

Sąd Rejonowy przypomniał, że stan faktyczny, który legł u podstaw rozważań Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. K 1/12, w której Trybunał wskazał, że jednorazowe zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie jest niezgodne z Konstytucją, jeśli byłoby spowodowane trudną sytuacją finansową państwa, zagrażającą równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Wówczas w ustawie o finansach publicznych obowiązywały dwa progi ostrożnościowe, których przekroczenie wymuszało uruchomienie przez władze państwa stosownych procedur. Za pierwszy próg ustawodawca uznał stan, w którym wartość relacji kwoty długu publicznego do (...) przekracza 50% (dalej: I próg ostrożnościowy), za drugi zaś - stan, gdy wartość tej relacji przekracza 55% (dalej: II próg ostrożnościowy). Wtedy relacja długu publicznego do (...) liczona według "metodyki krajowej" wyniosła w 2011 roku 53,5% (obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 ustawy o finansach publicznych, M.P. poz. 355), a liczony według "metodyki unijnej" - 56,4%.

Ówczesna sytuacja była zatem odmienne od tej, która legła u podstaw zamrożeniu wynagrodzeń sędziów w 2021 czy 2022 roku, albowiem relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego przekroczył I prób ostrożnościowy i zbliżała się do II progu ostrożnościowego. W 2020 roku ta relacja wynosiła 47,8%, zaś w 2021 roku odpowiednio 43,8%, a zatem w żadnym wypadku nie zbliżała się do obecnie (od 2013 roku) jedynego progu ostrożnościowego wynoszącego 55%.

W uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok, ustawodawca wskazał, że „w założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. W związku z obecną sytuacją gospodarczą kraju spowodowaną epidemią (...)19 nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na poziomie roku 2020, tj. na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2019 r. (M.P. z 2019 r. poz. 742). Nie zmienią się dotychczasowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie” systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja mieści się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem” wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.”

Sąd Rejonowy wskazał, że nie neguje wystąpienia negatywnych konsekwencji dla budżetu państwa w 2021 roku spowodowanych wybuchem pandemii (...)19. Ta niewątpliwie nowa sytuacja wywołana ogłoszonym stanem pandemii i jej konsekwencjami społecznymi, gospodarczymi, ekonomicznymi stanowiła poważne obciążenie finansowe dla państwa, które starało się nie dopuścić do załamania (na skutek przerwania łańcuchów dostaw, okresowych lockdownów, masowych absencji pracowników itd.) gospodarki, w efekcie upadłości firm, gwałtownego wzrostu bezrobocia i innych wysoce negatywnych skutków (w sferze gospodarczej, ekonomicznej i społecznej) dla funkcjonowania tegoż organizmu państwowego. Temu służyły wprowadzane kolejne mechanizmy ochronne np. tzw. "tarcze", przewidujące zarówno łagodzenie ciężarów publicznoprawnych nałożonych na przedsiębiorców jak i ich bezpośrednie wsparcie finansowe, czy świadczenia dla pracowników, zleceniobiorców, którzy z powodu wprowadzanych pandemicznych ograniczeń pozostawali bez pracy lub których źródła utrzymania ulegały z tego powodu znacznemu ograniczeniu. Tym niemniej sama wyjątkowość okresu pandemii, który w Polsce rozpoczął się w marcu 2020 roku, nie uzasadniała „zamrożenia” wynagrodzenia sędziów ustawą okołobudżetową na 2021 rok, gdyż na koniec tego trudnego pierwszego roku pandemii relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wynosiła 47,8% i w żadnym razie nie zbliżała się nawet do progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych, nie mówiąc nawet o wynikającym z art. 216 ust. 5 Konstytucji progu 60%. Natomiast, jak wskazano wyżej, „zamrożenie” wynagrodzeń Sędziów mogło nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia limitu zadłużenia, co nie nastąpiło. Ponadto w odniesieniu do roku 2022 roku, którego również dotyczy pozew, był trzecim rokiem od momentu wybuchu pandemii (...)19. Zagrożenie z nią związane było już w fazie wygaszania (zakończono zasadniczy etap programu szczepień, nie raportowano codziennych statystyk dotyczących zakażonych) i z pewnością nie stanowiło podstawy do wdrażania programów oszczędnościowych, których – poza wynagrodzeniami sędziów – próżno doszukiwać się wśród ustaw uchwalanych w II połowie 2021 roku. W okresie procesowania omawianych przepisów nieznane były też czynniki wynikające z wybuchu wojny na Ukrainie, co miało miejsce 24 lutego 2022 roku.

Dodatkowo, pomimo wskazanego w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 (...) systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021, taka sytuacja została zapoczątkowana w 2021 roku i dotyczyło także kolejnych lat.

Z kolei, w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2022 rok, ustawodawca wskazał, że „proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 711) zwiększonego o kwotę 26 zł, w następstwie czego podstawa ta wyniesie 5 050,48 zł. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem „zamrożenie” waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia na poziomie roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 4,37%.”

Wprawdzie powyższe rozwiązanie zakłada teoretyczny wzrost wynagrodzenia sędziów w stosunku do poprzedniego roku, ale stanowi rozwiązanie całkowicie arbitralne (co zostało podkreślone we wcześniejszej części rozważań), które w żadnym zakresie nie zostało uzasadnione czy choćby umotywowane w kolejnym roku budżetowym.

Sąd Rejonowy wskazał też, że dokonane w ustawach okołobudżetowych na lata 2021, 2022 „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów nie wpisuje się w szeroko zakrojony program oszczędnościowy, mający na celu poprawę stanu finansów publicznych. Warto w tym miejscu przywołać zmiany, które zostały wprowadzone w 2021 roku, a które polegały na znaczącym wzroście wynagrodzeń osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie. Na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394), które w samym środku pandemii przywołanej w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok jako argument na "zamrożenie" wynagrodzeń sędziowskich, z dniem 1 sierpnia 2021 roku znacznie podwyższyło wynagrodzenia: Marszałkowi i Wicemarszałkom Sejmu, Marszałkowi i Wicemarszałkom Senatu, Prezesowi i Wiceprezesom Rady Ministrów, Prezesowi i Wiceprezesom Najwyższej Izby Kontroli, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Prezydenta, sekretarzom stanu, podsekretarzom stanu, wszystkim ministrom, wszystkim wojewodom i wicewojewodom, wszystkim kierownikom i zastępcom kierowników urzędów centralnych, Szefowi Służby Cywilnej, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Obywatelskich, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Sejmu, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Senatu, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Przewodniczącemu i wszystkim członkom Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, Kierownikowi Krajowego Biura Wyborczego, Prezesowi i Zastępcom Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Małych i Średnich (...), Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika (...), Prezesowi i Wiceprezesom Polskiej Akademii Nauk, wszystkim członkom Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, Głównemu Inspektorowi Pracy i jego zastępcom, zastępcom Prokuratora Generalnego, Prezesowi, Pierwszemu Zastępcy Prezesa oraz Wiceprezesom Narodowego Banku Polskiego. Zapisy rozporządzenia w sposób istotny zwiększyły mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania uposażenia osób nim objętych. Dla przykładu tylko wynagrodzenie zasadnicze Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu wzrosło z kwoty 8874,43 zł (4, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 40%, wynagrodzenie zasadnicze Prezesa Rady Ministrów czy Prezesa Narodowego Banku Polskiego wzrosło z kwoty 11 094,40 zł (6, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 30%, wynagrodzenie zasadnicze podsekretarzy stanu wzrosło z kwoty 7873,45 zł (4, (...),42) do kwoty 12 597,52 zł (7, (...),42), tj. o około 40% - i w podobnym stosunku wynagrodzenia zasadnicze wszystkich posłów i senatorów, których wynagrodzenie jest pochodną wynagrodzenia podsekretarza stanu (art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1799 ze zm.).

Podobne rozwiązania przewidywała ustawa z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła m.in. ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1637) zwiększając ze skutkiem na dzień 1 listopada 2021 roku wartość uposażenia Prezydenta RP poprzez wzrost wynagrodzenia zasadniczego z siedmiokrotności do 9,8-krotności kwoty bazowej oraz wzrost dodatku funkcyjnego z trzykrotności do 4,2-krotności kwoty bazowej, tj. łącznie o około 30%. Przywołana ustawa z 17 września 2021 roku zmieniła również ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 ze zm.). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły w życie 1 listopada 2021 roku. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Ustawa nowelizująca z 17 września 2021 roku dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4294,61 zł zamiast dotychczasowych 2684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 roku.

Powyższe przykłady miały na celu zilustrowanie, jak wskazał sąd I instancji, niekonsekwencji ustawodawcy i braku korelacji między rozwiązaniem wprowadzonym ustawą okołobudżetową zarówno na rok 2021 jak i na rok 2022, a uzasadnieniem tego rozwiązania.

Reasumując, w przypadku analizowanej wyżej, arbitralnej i całkowicie uznaniowej ingerencji w zasady wynagradzania sędziów doszło do przekroczenia części ze wskazanych we wcześniejszej części rozważań warunków brzegowych, które spełniane muszą być łącznie, aby można było usprawiedliwić incydentalne „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów. W konsekwencji, wobec naruszenia przez wprowadzoną regulację art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, należało odmówić zastosowania art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok oraz art. 9 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 roku, stosując w to miejsce art. 48 § 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym.

Obecnie w doktrynie i orzecznictwie nie ma żadnych wątpliwości, że sąd powszechny może odmówić zastosowania określonego przepisu, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją. W uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21 wskazano, że " orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 Nr 2, poz. 34 z glosą częściowo krytyczną B. Nity, Przegląd Sądowy Nr 5, poz. 153). W uchwale III ZP 12/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji), zaś Trybunał, orzekając o zgodności ustaw z Konstytucją, wykonuje bardziej władzę ustawodawczą - ustawodawcy negatywnego - niż sądowniczą (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

Praktyka odmawiania stosowania przez sądy ustaw, które są zdaniem sądów niekonstytucyjne, wynika z przywoływanej zasady nadrzędności Konstytucji wyrażonej w art. 8 ust. 1 i nakazu bezpośredniego jej stosowania, wyrażonego w art. 8 ust. 2 Konstytucji RP. W wyroku z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98 Sąd Najwyższy stwierdził, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności jak też niezgodności z Konstytucją, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem "stosowanie" należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNP 2002 Nr 6, poz. 130, w którym opowiedziano się za możliwością dokonania przez sąd oceny zgodności przepisu z Konstytucją oraz stwierdzono, że sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego)."

W konsekwencji, Sąd Rejonowy dokonał oceny konstytucyjności art. 9 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok oraz art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia stanu faktycznego w indywidualnej sprawie powoda. Sąd uznał powyższe przepisy za niekonstytucyjne przyjmując, że wynagrodzenie powoda powinno zostać wypłacone w oparciu o art. 48 § 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym.

Odmowa zastosowania przepisu ustawy, uznanego przez sąd, za sprzeczny z Konstytucją, nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma, bezpośredniego, związku, z tymi kompetencjami.

Dodatkowo sąd I instancji podniósł, iż zasada pierwszeństwa prawodawstwa unijnego nakłada na sądy obowiązek dokonywania oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym i w razie stwierdzenia jego sprzeczności, odmowy zastosowania przepisu prawa państwa członkowskiego. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako (...)) w swoim orzecznictwie konsekwentnie podkreśla, że w przypadku przepisów krajowych państw członkowskich, prawo traktatowe oraz wydawane na jego podstawie akty pochodnego prawa unijnego wywołują skutek polegający na tym, że normy unijne (od momentu wejścia w życie) automatycznie wykluczają stosowanie jakichkolwiek niezgodnych z nimi norm prawa krajowego.

W ocenie Sądu Rejonowego, przepisy art. 9 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok oraz art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok nie powinny zatem znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. (dalej jako (...)) oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (dalej jako (...)).

Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi (...) kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie "środków" niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP.

Zdaniem (...) pojęcie niezawisłości oznacza między innymi, że sąd wypełnia swe zadania w pełni autonomicznie, nie podlegając żadnej hierarchii służbowej ani nie będąc podporządkowanym komukolwiek i nie otrzymując nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, oraz że jest on w ten sposób chroniony przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 września 2006 r., W., C 506/04, EU:C:2006:587, pkt 51; a także z dnia 16 lutego 2017 r., M. P., C 503/15, EU:C:2017:126, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo). (...) wskazuje przy tym, że nieodłączną gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowi (obok nieusuwalności sędziów) poziom wynagrodzenia odpowiadający wadze wykonywanych przez nich zadań (zob. wyroki: z dnia 19. września 2006 r., C-506/04, pkt 51; z dnia 27 lutego .2018 r., C-64/16, pkt 45; z dnia 24 czerwca 2019 r., C-619/18, (...):EU:C:2019:531, pkt 75; opinia (...) z dnia 30 kwietnia 2019 r., 1/17, pkt 202).

W kontekście przedmiotowej sprawy, sąd I instancji przytoczył, też , wyrok (...) z dnia 27 lutego 2018 roku, w którym stwierdzono, że art. 19 ust. 1 akapit drugi (...) należy interpretować w ten sposób, ze zasada niezawisłości sędziowskiej nie stoi na przeszkodzie stanowieniu wobec członków T. de C. (Trybunału Obrachunkowego) ogólnych przepisów o obniżeniu wynagrodzeń, takich jak przepisy, których dotyczy sprawa w postępowaniu ogólnym, związanych z wymogami zlikwidowania nadmiernego deficytu budżetowego oraz z programem pomocy finansowej Unii, ale w tym przypadku (w przeciwieństwie do będącego przedmiotem analizy w niniejszej sprawie) regulacje obniżające wynagrodzenia objęły nie tylko członków trybunału obrachunkowego, ale szerzej - różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym, w tym przedstawicieli władzy wykonawczej i sądowniczej (teza 48).

Jak wskazał Trybunał, nie można zatem rzeczowych przepisów postrzegać w ten sposób, że zostały ustanowione konkretnie wobec członków T. de C. - przeciwnie, mają one charakter przepisów ogólnych mających spowodować, ze wszyscy członkowie krajowej służby publicznej będą mieć udział w oszczędnościach podyktowanych wymogami zmniejszenia nadmiernego deficytu budżetu państwa portugalskiego, jednakże w realiach państwa polskiego mamy do czynienia z sytuacją zgoła odmienną. Obniżenie podstawy ustalania wynagrodzenia sędziów (de facto pozbawienie tej szczególnej ekspektatywy przysługującej wg ustawy sędziom), dokonane w kontekście roszczenia powoda, miało charakter wybiórczy, dotycząc wyłącznie jednej grupy zawodowej to jest sędziów (a także prokuratorów i pracowników, których wysokość wynagrodzenia jest relacjonowana do wynagrodzeń wspomnianych przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości). Przyjmując różne kryteria podziału ponownie należy wskazać, iż ograniczenia takie nie dotknęły innych grup zawodowych, grup społecznych czy przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich mocą przepisów art. 9 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 roku oraz art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok nie spełnia standardów wynikających z ww. wyroku (...), ergo uchybia zasadzie niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...).

W rezultacie uwzględniając powyższe rozważania, zasadnym było zdaniem sądu I instancji uwzględnienie roszczenia powoda jak w wyroku i zasądzenie na jego rzecz różnicy pomiędzy wynagrodzeniem wypłaconym przez pracodawcę, a wynagrodzeniem, które było należne przy uwzględnieniu podstawy wymiaru wynikającej z art. 48 § 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym, tj. na poziomie 5024,48 zł w 2021 roku oraz 5504,52 zł w 2022 roku. Wadliwy mechanizm waloryzacji rzutował w takim samym stopniu na każdy ze składników wynagrodzenia, do których powód nabył prawo z tytułu pracy w 2021 i 2022 roku. Wobec tego Sąd zasądził na rzecz powoda wynagrodzenie zasadnicze za miesiące od stycznia 2021 roku do grudnia 2022 roku, dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 i 2022 rok i wyrównanie nagrody jubileuszowej w kwotach wskazanych w punkcie I wyroku. Wyliczenia matematyczne powoda zostały zakwestionowane przez stronę pozwaną. W konsekwencji powód zmodyfikował wysokość dochodzonych roszczeń, dostosowując ich wysokość do wyliczeń przedstawionych przez stronę pozwaną (pismo k. 78). Kwoty dochodzonych roszczeń należało zatem uznać za bezsporne.

O odsetkach, Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Jak stanowi przepis art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zobowiązanie pozwanego do wypłaty wynagrodzenia za pracę, a zatem świadczenia okresowego, miało charakter terminowy i stawało się wymagalne w terminie określonym w regulaminie pracy.

Zgodnie z obowiązującym , w pozwanym sądzie, Regulaminem Pracy wynagrodzenie za pracę wypłaca się raz w miesiącu pomiędzy 25 a ostatnim dniem każdego miesiąca. Termin wypłaty wynagrodzenia za dany miesiąc upływa zatem ostatniego dnia tego miesiąca, co oznacza, że pozwany pracodawca opóźnia się w jego spełnieniu dopiero od tego momentu. Wobec tego, zasadne było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia za poszczególne miesiące 2021 i 2022 roku od 1 dnia kolejnego miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstało prawo do wynagrodzenia. Oddaleniu – punkt II wyroku – podlegało zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od wcześniejszej daty.

Z kolei termin wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego określa ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej z dnia 12 grudnia 1997 r. (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690). Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy wynagrodzenie roczne wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. Wobec tego, jako początkową datę naliczania odsetek należało przyjąć dzień przypadający po dniu 31 marca. Oddaleniu – punkt II wyroku – podlegało zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od wcześniejszej daty.

W zakresie wyrównania nagrody jubileuszowej należy wskazać, iż jako możliwą datę początkową naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie strona pozwana wskazała 22 października 2022 roku. Powód nie kwestionował tej daty, a jednocześnie nie zmodyfikował żądania pozwu w tym zakresie. W rezultacie Sąd związany granicami żądań pozwu zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od wskazanej w pozwie daty 1 listopada 2022 roku.

Sąd Rejonowy nie podzielił natomiast argumentacji strony pozwanej (stanowisko z odpowiedzi na pozew k. 33), zgodnie z którą ewentualne odsetki winny być zasądzone najwcześniej od daty wyrokowania. Podnieść bowiem należy, że odsetki należą się nawet wówczas, jeśli opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Podniesiony przez stronę pozwaną, zarzut przedawnienia roszczenia o wyrównanie wynagrodzenia za styczeń 2021 roku, był niezasadny. Zgodnie z art. 291 § 1 k.p., roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Skoro zgodnie z obowiązującym u pozwanego regulaminem pracy termin wypłaty wynagrodzenia za dany miesiąc upływa ostatniego dnia tego miesiąca trzyletni termin przedawnienia dla wynagrodzenia za styczeń 2021 roku upływał z dniem 31 stycznia 2024 roku. Pozew został wniesiony w dniu 31 stycznia 2024 r., czyli przed upływem tego terminu.

Na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Mając powyższe na uwadze sąd I instancji, orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego orzeczenia w części, tj. w zakresie punków : I (pierwszego ) oraz III (trzeciego) w całości wniósł pozwany (...) w Ł., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 327 ¹ § 1 pkt 1) k.p.c. poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd pierwszej instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom przedstawionym przez pozwanego w odpowiedzi na pozew w celu wykazania sytuacji społeczno - gospodarczej w kraju w latach 2020 - 2022 i tym samym zgodności z Konstytucją RP art. 13 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 2400) oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445)

2) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 228 § 2 k.p.c. i art. 243(2) k.p.c. poprzez:

a) brak wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz dokonanie oceny faktów co których informacje są powszechnie dostępne i tym samym dokonanie oceny materiału dowodowego z góry postawionej przez Sąd pierwszej instancji tezie, że sytuacja społeczno - gospodarcza kraju w latach 2020 -2022 nie miała charakteru wyjątkowego, (nie projektowano ani nie wdrażano jakiegokolwiek programu oszczędnościowego), brak było finansowego uzasadnienia dla zredukowania waloryzacji wynagrodzeń w 2021 i 2022 roku na podstawie kwestionowanych przepisów ustawy okołobudżetowej na rok 2021 i 2022, które Sąd bezpodstawnie uznał za niezgodne z Konstytucją RP ( art. 178 ust.2, art. 2 i art. 32 ust.1 i 2) i tym samym odmówił ich zastosowania,

b) pominięcie przez Sąd również dowodów załączonych do odpowiedzi na pozew a mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z których wynika, że na koniec 2020 roku relacja długu publicznego do (...) przekraczała wysokość drugiego progu ostrożnościowego, a na koniec 2021 roku była bardzo bliska przekroczenia tego progu, co w konsekwencji uprawniało ustawodawcę do tymczasowego zmniejszenia poziomu wzrostu wynagrodzeń sędziowskich (zredukowanie waloryzacji wynagrodzeń), które nastąpiło w ramach szerszego programu oszczędnościowego i co wskazuje ze kwestionowane przepisy ustaw okołobudżetowych na rok 2021 i 2022 są zgodne z konstytucja tj. :art. 178 ust.1, Konstytucji RP - przez co przekroczone zostały granice swobodnej oceny dowodów;

c) brak wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz dowolne dokonanie oceny faktów co do których informacje są powszechnie dostępne i tym samym mylne przyjęciem, że okres pandemii w Polsce, który rozpoczął się w marcu 2020 roku i w którym to okresie doszło również do negatywnych konsekwencji dla budżetu państwa w 2021 i w 2022 roku nie uzasadniał „zamrożenia” wynagrodzeń sędziów ustawa okołobudżetowa na 2021 rok i 2022 rok oraz że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów było całkowicie uznaniowe i nie wpisywało się w szeroko zakrojony program oszczędnościowy oraz że zamrożenie wynagrodzeń sędziom w oczywisty sposób naruszały „warunki brzegowe” sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny;

d) brak wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz dowolne dokonanie oceny faktów co do których informacje są powszechnie dostępne i tym samym mylne przyjęcie, że art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 2400) oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445) nie znajdują zastosowania w przedmiotowej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust.1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 roku oraz art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej;

e) brak wszechstronnej analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz dowolne dokonanie oceny faktów co do których informacje są powszechnie dostępne i tym samym mylne przyjęcie, że sytuacja społeczna - gospodarcza kraju w latach 2020-2022 nie wymagała podjęcia tak radykalnych kroków jak „zamrożenie” i obniżenie waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich w 2021 i 2022 w sytuacji gdy jak wynika w szczególności z danych publikowanych przez GUS na koniec 2020 relacja długu publicznego do (...) przekraczała wysokość drugiego progu ostrożnościowego, na koniec 2021 była bardzo bliska przekroczeniu tego progu, co w konsekwencji uprawniało ustawodawcę do tymczasowego zmniejszenia poziomu wzrostu wynagrodzeń sędziowskich;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) 178 ust.2 Konstytucji RP poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy i uznanie, że w latach 2021 - 2022 wynagrodzenia sędziów nie odpowiadały godności urzędu i zakresowi obowiązków ponieważ naruszone zostały „warunki brzegowe” ustalone w TK z dnia 12 grudnia 2012 roku, sygn. akt K 1/12 , podczas gdy tymczasowe zmniejszenie tempa wzrostu wynagrodzeń sędziowskich w tych latach z uwagi na sytuację społeczno - gospodarczą kraju nie spowodowało, że wynagrodzenia sędziów przestały odpowiadać godności urzędu i zakresowi ich obowiązków i w konsekwencji brak było podstaw do odmowy zastosowania art. 13 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 2400) oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445) w związku z uznaniem tych przepisów jako niezgodne z konstytucją;

b) Art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2018 roku o Sądzie Najwyższym poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w stanie faktycznym sprawy i zasądzenie na jego podstawie wyrównania uposażenia powodowi, w sytuacji gdy sposób ustalenia wysokości wynagrodzeń (uposażeń) sędziów określała ustawa późniejsza tj.; art. 13 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 2400) oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445) uznanych jednak przez Sąd jako niezgodne z konstytucją;

c) art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. z 2021 poz. 2445) poprzez błędne ich nie zastosowanie w przedmiotowej sprawie i uznanie niekonstytucyjności powołanych wyżej przepisów;

d) art. 13 ust.1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 2400) poprzez błędne ich nie zastosowanie w przedmiotowej sprawie i uznanie niekonstytucyjności powołanych wyżej przepisów.

W związku z powyższym pełnomocnik strony pozwanej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w całości; zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za druga instancję według norm przepisanych, z ostrożności procesowej na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. wniósł o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego.

Ponadto na zasadzie art. 338 k.p.c. wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 36 700,83 zł tytułem zwrotu świadczenia spełnionego z rygoru natychmiastowej wykonalności wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9.10.2024 roku do dnia zapłaty.

Powód nie zajął stanowiska w zakresie apelacji pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu, Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 k.p.c., zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

W ocenie tutejszego sądu, apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał analizy materiału dowodowego, poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz zastosował przepisy, skutkiem czego zaskarżony wyrok zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i argumentację prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego wyroku, przyjmując ustalenia i oceny tego Sądu za własne bez konieczności ich powielania. (vide: orzeczenia Sądu Najwyższego z 13 grudnia 1935 r., C III 680/34; z 14 lutego 1938 r., C II 21172/37; z 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98; z 9 marca 2006 r., I CSK 147/05; z 5 marca 2015 r., V CSK 270/14). Sąd II instancji nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd I instancji przepisów, skutkujących koniecznością - zgodnie z żądaniem apelacji - zmiany tegoż orzeczenia, poprzez jego oddalenie.

Przechodząc do zarzutów podniesionych w apelacji, w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy rozważył zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana, dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego. Nie jest, bowiem, możliwe prawidłowe zastosowanie prawa materialnego, bez zgodnego z prawem procesowym ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 7 maja 2002 r., I CKN 105/00, za: Lex nr 55169; I PK 164/05, niepubl.; z 26 lipca 2007 r., V CSK 240/07, niepubl.).

Apelujący zarzucił, w tym zakresie ,Sądowi I instancji , naruszenie art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 228 § 2 k.p.c. i art. 243(2) k.p.c.

W niniejszej sprawie, spór sprowadzał się do tego, na podstawie jakich przepisów prawa powszechnie obowiązującego powinno zostać ustalone wynagrodzenie za 2021 i 2022 rok powoda – będącego sędzią. Powód J. N. został powołany na stanowisko sędziego (...) – Ośrodek (...) w Ł. postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 4 grudnia 2002 roku, a po reformie sądownictwa administracyjnego orzeka w (...) w Ł.. Z kolei z dniem 20 października 2022 roku, powód nabył prawo do nagrody jubileuszowej w wysokości 350% miesięcznego wynagrodzenia. Kwestie jego wynagrodzenia nie zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, która w tym zakresie zawierała odesłanie do przepisów dotyczących Sądu Najwyższego, a w zakresie w nich nieuregulowanym – do przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (art. 49 § 1). Do ustalenia wysokości wynagrodzenia powoda zastosowanie miał przepis art. 48 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (dalej jako: „u.s.n.”), w szczególności jego § 2 o następującej treści: Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego Sądu Najwyższego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 ogłoszenie w "Monitorze Polskim" pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672).

Jako nietrafny oceniony został zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c., co, w ocenie skarżącego, miało nastąpić poprzez niewskazanie w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd pierwszej instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom przedstawionym przez pozwanego w odpowiedzi na pozew w celu wykazania sytuacji społeczno-gospodarczej Kraju w latach 2020-2022.

Wyjaśnić, zatem, należy, że naruszenie przepisu określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, gdzie braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej. Uzasadnienie wyroku pełni rolę wtórną w stosunku do rozstrzygnięcia, nie stanowiąc jego integralnej części. Rola uzasadnienia sprowadza się do wyjaśnienia motywów, jakimi kierował się sąd, wydając orzeczenie. Z tego powodu przyjmuje się, że obraza art. 327 ¹ § 1 k.p.c. może stanowić skuteczną podstawę środka zaskarżenia zupełnie wyjątkowo, gdy uniemożliwia wydanie wyroku przez sąd drugiej instancji, co przy uwzględnieniu specyfiki postępowania apelacyjnego, wpisanego w schemat apelacji pełnej, może zdarzyć się wówczas, gdy, w oparciu o całokształt materiału dowodowego, zgromadzonego przez sąd pierwszej instancji, i w oparciu o materiał, zebrany na etapie instancji odwoławczej, sąd drugiej instancji nie mógłby, samodzielnie, podjąć decyzji w określonej kwestii, bez naruszenia prawa stron do dwuinstancyjnego procesu.

Wbrew zapatrywaniu skarżącego, pisemne motywy zaskarżonego wyroku nie przejawiają takich mankamentów. Zgodzić należy się ze skarżącym o tyle, że w treści uzasadnienia Sądu I instancji brak jest odniesień do dowodów dołączonych do odpowiedzi na pozew, tj. wstępnej informacji GUS o relacji deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do (...) w 2022 r. oraz informacji Ministerstwa Finansów na temat zadłużenia Skarbu Państwa w latach 2019-2021. Powyższe nie daje jednak podstaw do uznania, że Sąd Rejonowy sporządził uzasadnienie wyroku w sposób nieodpowiadający wymogom omawianej regulacji.

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 k.p.c., uzasadnienie wyroku powinno zawierać: 1) wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej; 2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia wszystkie te elementy zawiera. Zostały w nim zamieszczone ustalenia faktyczne z odwołaniem się do treści dowodów stanowiących ich podstawę, Sąd I instancji dokonał również oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Zdaniem Sądu Okręgowego, sąd orzekający nie ma natomiast obowiązku drobiazgowego odnoszenia się do każdego przeprowadzonego dowodu – ocenia je w kontekście ustaleń istotnych z uwagi na przedmiot sprawy, wystarczy ich kompleksowa ocena, a przede wszystkim wskazanie na dowody istotne w sprawie z punktu widzenia stron i ocenianego stosunku prawnego. Takiej oceny Sąd Rejonowy dokonał, a pisemne motywy rozstrzygnięcia pozwalają prześledzić jego rozumowanie i motywację.

Zwrócić także trzeba uwagę, że uzasadnienie wyroku jest czynnością następczą do podjęcia decyzji co do rozstrzygnięcia, więc zasadniczo nie może mieć wpływu na orzeczenie, stąd wadliwości uzasadnienia tylko wyjątkowo mogą stanowić usprawiedliwiony zarzut apelacyjny, nawet jeśli niektóre z wywodów sądu orzekającego są zbyt lakoniczne lub częściowo nieprecyzyjne.

Wskazać, również, należy, że, dla skuteczności zarzutu obrazy przepisów postępowania, konieczne jest wykazanie, przez stronę skarżącego, że uchybienie sądu, w tym zakresie, mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czego ten nie uczynił. Apelujący nie wykazał, jaki istotny wpływ na rozstrzygnięcie mogłoby mieć wskazane przez niego uchybienie Sądu Rejonowego w zakresie niedostatecznego – w jego ocenie – uzasadnienia podstawy prawnej wyroku. Jest to o tyle kluczowe, że Sąd I instancji w swoim rozstrzygnięciu uwzględnił przecież sytuację makroekonomiczną w spornym okresie, co zostało szczegółowo wyjaśnione w uzasadnieniu wyroku.

Odnosząc się, następnie , do zarzutów, dotyczących oceny dowodów i, w konsekwencji, prawidłowości ustaleń faktycznych, powtórzyć należy, że Sąd II instancji, w pełni, podziela, poczynione przez Sąd Rejonowy, ustalenia faktyczne, co czyni niezasadnym, podniesiony przez skarżącego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z przewidzianą , w tym artykule, zasadą swobodnej oceny dowodów sąd rozpoznający sprawę ocenia wiarygodność i moc zgromadzonych w niej dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że wszystkie ustalone w toku postępowania fakty powinny być brane pod uwagę przy ocenie dowodów, a tok rozumowania sądu powinien znaleźć odzwierciedlenie w pisemnych motywach wyroku. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń.

Skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 listopada 2003 r., II CK 177/02). Dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza zatem twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena tych dowodów może być skutecznie podważona (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., sygn. akt II CKN 817/00, LEX nr 56906).

W kontekście powyższych uwag, należy stwierdzić, że, wbrew twierdzeniom apelującego, w rozpoznawanej sprawie, Sąd Rejonowy nie dopuścił się błędnej oceny dowodów, gdyż jest ona w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Wszelkie podniesione w tym zakresie w treści apelacji zarzuty stanowią zatem nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił wiarygodność dowodów, w tym dowodów z dokumentów (art. 243 ² k.p.c.), jak również ustalił fakty notoryjne oraz fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.

Podkreślić należy, że ustalenia co do sytuacji społeczno – gospodarczej Sądu I instancji Sąd Rejonowy czynił według wytycznych zawartych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12, w którym dopuszczono do obniżenia wynagrodzenia sędziów w sytuacji przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia (art. 216 ust. 5 Konstytucji RP). Relacja między długiem publicznym a produktem krajowym brutto ( (...)) została zatem ustalona przez Sąd I instancji na podstawie obwieszczeń Ministra Finansów publikowanych w Monitorze Polskim w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych. Tym samym nie było potrzeby posiłkować się informacjami z Biuletynu miesięcznego Skarbu Państwa w tym zakresie, tym bardziej że nie były one wiążące dla władzy ustawodawczej w rozumieniu powołanych przepisów. Wskazać także należy, że w biuletynie (...), (...), (...) nie zawarto informacji dotyczących relacji między długiem publicznym a (...), gdyż wskazano tam jedynie ogólne zadłużenie Skarbu Państwa z rozbiciem na poszczególne kategorie, a informacje późniejsze nie mogły stanowić uzasadnienia dla wprowadzenia rozwiązania z ustawy okołobudżetowej na rok 2021 i 2022. Z kolei wstępna informacja GUS już na wstępie zawiera zastrzeżenie o właśnie wstępnym charakterze prezentowanych danych, nadto pochodzi z 3 kwietnia 2023 r., zaś wskazane w niej informacje są sprzeczne z tymi wynikającymi z obwieszczeń, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych. Odnosząc się zaś do zarzutu dotyczącego twierdzeń apelującego, a mianowicie przekroczenia na koniec 2020 r. drugiego progu ostrożnościowego, a na koniec 2021 roku bardzo bliskiego przekroczenia tego progu to był on w całości niezasadny. Wysokość progów ostrożnościowych określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przy czym procedura opisana w jej art. 86 wszczynana jest, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest większa od 55%, a mniejsza od 60% lub jest równa lub większa od 60%. Zaznaczyć należy, że dotyczy to relacji ogłoszonej zgodnie z art. 38 ustawy, a więc na podstawie ogłoszenia Ministra Finansów w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, nie zaś w według danych GUS o charakterze wstępnym. Ponownie wskazać należy, że wydruk dołączony do odpowiedzi na pozew datowany jest na 3 kwietnia 2023 r., zaś prezentowane dane miały charakter wstępny i mogły ulec zmianie. Na jego podstawie nie można zatem określić, że relacja długu publicznego do (...) na koniec 2020 r. przekraczała wysokość drugiego progu ostrożnościowego, a na koniec 2021 roku była bardzo bliska przekroczenia tego progu.

W związku z powyższym, w żadnym, też, razie, obniżenia uposażeń sędziowskich w 2021 r. nie uzasadniał stan pandemii. Szczytowy okres pandemii (...)19 przypadał na lata 2020-2021 a państwo polskie nie miało w tym okresie takich problemów budżetowych które uzasadniałyby wprowadzenie restrykcji w postaci zamrożenia wynagrodzeń stricte sędziów. Podnieść należy, że w obliczu niepewności wpływu skutków pandemii na stan gospodarki i budżetu państwa oprócz wspomnianego zwiększenia wynagrodzeń osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, ustawodawca wprowadził także liczne programy pomocowe tarcze ochronne zawiązane z wypłatami środków z budżetu państwa dla przedsiębiorców, ulgi podatkowe na żywność czy dopłaty do prądu. Nie sposób więc uznać że wskazanych wydatków w kontekście stanu pandemii nie mógł jakkolwiek kalkulować. Ponadto konstytucyjna zasada solidarności społecznej, nie uzasadnia przerzucania skutków finansowych zdarzeń losowych, takich jak pandemia ,na jedynie wybraną grupę zawodową - sędziów poprzez arbitralne obniżanie ich wynagrodzenia które winno podlegać szczególnej ochronie z uwagi na konstytucyjną wartość jaką jest niezależność i niezawisłość sędziowska - o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

W tym miejscu, jeszcze raz należy podkreślić, że, w oparciu o wstępną informację GUS, dołączoną do odpowiedzi na pozew, datowaną na 3 kwietnia 2023 r. ,nie można wywieść, że relacja długu publicznego do (...) na koniec 2020 r. przekraczała wysokość drugiego progu ostrożnościowego, a na koniec 2021 roku była bardzo bliska przekroczenia tego progu. W konsekwencji z powyższego nie sposób wywieść, że powyższe mogło uprawniać ustawodawcę do tymczasowego zmniejszenia poziomu wzrostu wynagrodzeń sędziowskich.

Sąd Rejonowy nie naruszył także żadnego z powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Watro podkreślić, że naruszenie prawa materialnego może polegać na błędnej jego wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu. Błędna wykładnia prawa polega na błędnym zrozumieniu treści lub znaczenia normy prawnej. Z kolei naruszenie prawa przez niewłaściwe jego zastosowanie, to - jak słusznie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 25 marca 1999 r., III CKN 206/98 (OSNC 1999, Nr 10, poz. 183) - kwestia prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego, sprawa właściwego skonfrontowania okoliczności stanu faktycznego z hipotezą odnośnej normy prawnej i poddanie tego stanu ocenie prawnej na podstawie treści tej normy. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego.

Spór, w niniejszej sprawie , zasadniczo sprowadzał się do oceny prawnej, czy przysługujące powodowi uposażenie winno być ustalone na podstawie art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (w zw. z art. 49 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych), czy też dopuszczalne było jego ustalenie według reguł określonych w art. 13 ustawy okołobudżetowej na 2021 r. oraz art. 9 ust 1 i 2 ustawy okołobudżetowej na 2022 r.

Na wstępie zaznaczyć należy, że od 1 stycznia 2009 r., na mocy ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r., poz. 56, nr 459), wynagrodzenia sędziów ustalane są jako niewaloryzowany iloczyn przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika, podczas gdy wcześniej był to, podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i owego mnożnika. Ustawodawca przyjął więc - jako instrument urealniania płac - nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia, stanowiąc jednocześnie, że w razie zmian niekorzystnych (obniżenia się wynagrodzenia w II kwartale w stosunku do roku poprzedniego) wynagrodzenia sędziów pozostają na niezmienionym poziomie (art. 91 u.s.p. i art. 42 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, obecnie art. 49 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym). Według autorów projektu ustawy, rozwiązania te służyć miały obiektywizacji ustalania wynagrodzeń sędziowskich i pozwalały na postulowane przez środowisko sędziowskie ograniczenie wpływu innych władz na wysokość zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Celem tych przepisów jest również uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju.

Podkreślić należy, czego w swojej argumentacji nie uwzględnia skarżący, że sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”. Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). W istocie to właśnie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej.

W 2021 r. i w 2022 r. wynagrodzenie sędziów sądów powszechnych, administracyjnych i Sądu Najwyższego tylko częściowo było ustalane według reguły opisanej w art. 91 § 1c u.s.p. i art. 49 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, których podstawą jest przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, czyli w tym przypadku – 2020. Ten element został natomiast odmiennie określony w ustawie okołobudżetowej na rok 2021, gdzie wskazano, że podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenie jest odpowiednio przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2019, a więc nie roku poprzedniego. Podkreślenia wymaga, że ustawodawca wprowadzając odstępstwa od kształtowania wynagrodzeń sędziowskich w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, nie zawiesił mocy obowiązującej przepisów art. 91 § 1c u.s.p. i art. 49 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym, nie uchylił ich ani nie dokonał ich zmiany. W systemie prawa obowiązywały zatem dwie normy prawne, które odmiennie wskazywały kwotę stanowiącą podstawę ustalenia wynagrodzeń sędziów.

Mimo iż rolą tzw. ustaw okołobudżetowych jest jedynie zapewnienie realizacji ustawy budżetowej a nie kształtowanie nowych praw i obowiązków, to ustawy te są w systemie źródeł prawa aktami posiadającymi tożsamą moc co zwykłe ustawy. Zgodnie z generalną zasadą wykładni prawa każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień - lex posterior derogat legi priori (por. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 1994 r., K 4/94, OTK 1994 cz. II poz. 39). Nie oznacza to jednakże, iż sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 r., III KRS (...), Lex nr 2288955). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym, co nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r., III PK 87/11 LEX nr 1619703.

Wskazać, również, należy, że sądy powszechne, w szczególności, mogą badać takie ustawy, które nie mogą podlegać kontroli przez Trybunał Konstytucyjny (tak uchwała Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21). Jak wynika z art. 59 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2393), Trybunał nie może prowadzić postępowania w przedmiocie zgodności z konstytucją aktów normatywnych, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Sporny art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2021 utracił natomiast moc w tym znaczeniu, że jego przedmiot regulacji został skonsumowany. Ustawa miała charakter epizodyczny i jej cel został zrealizowany, nadto obowiązywała tylko w 2021 r. W rozumieniu art. 59 ust. 1 pkt 4 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym przepis ten utracił moc (zob. np. postanowienie TK z 1 grudnia 2021 r., U 1/21, OTK-A 2021, nr 70), zatem nie było możliwości kierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie prawidłowości ustalania wynagrodzeń sędziów w 2021 r. W tej sytuacji jedyną drogą na zapewnienie ochrony konstytucyjnych wolności i praw strony postępowania jest zbadania ww. ustaw przez sąd powszechny.

Sąd Okręgowy, w pełni, popiera konkluzję, do której doszedł Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie istniały podstawy do odmowy zastosowania przepisów ustawy okołobudżetowej na 2021 rok i na 2022 rok, jako naruszających przepisy Konstytucji RP, stosując w to miejsce przepisy ustrojowe, w przypadku powoda – art. 48 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym w zw. z art. 49 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Skontrolowany, w toku postępowania odwoławczego, wywód Sądu Rejonowego, nie pozwala na podzielenie zarzutu dotyczącego naruszenia art. 178 ust. 2 Konstytucji RP. Art. 178 Konstytucji RP odnosi się do zasady niezawisłości sędziowskiej, a w ust. 2 zawiera regulacje w części budujące ową zasadę. Zgodnie z omawianym przepisem, sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Należy stwierdzić, że Sąd I instancji przychylając się w wyroku do twierdzeń wywodzonych przez powoda i tym samym podwyższając należne mu wynagrodzenie sędziowskie orzekł zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 178 ust. 2 Konstytucji. Sąd I instancji trafnie ocenił, że wynagrodzenie wyliczane powodowi na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej na 2021 rok i na 2022 rok, owej zasady nie realizowało. Pozwany natomiast, mimo że zarówno w toku procesu w I instancji, jak i w przedłożonej apelacji od wyroku Sądu I instancji konsekwentnie podnosił brak zasadności naliczania wynagrodzenia powoda na podstawie korzystniejszych przepisów, co równałoby się realizacji jego żądań i podwyższeniu wynagrodzenia, zarzuca Sądowi I instancji naruszenie przepisu wskazującego na potrzebę uczynienia wynagrodzenia sędziowskiego odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Tym samym pozwany wywodzi, że naliczając wynagrodzenie powodowi na podstawie korzystniejszej ustawy i w wyższej wysokości narusza przepis Konstytucji wskazujący na potrzebę godnego wynagradzania sędziów. W ocenie Sądu II instancji brak jest jakichkolwiek przejawów naruszenia art. 178 ust.2 Konstytucji przez Sąd I instancji.

Rozwijając zasadę, wyrażoną w art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, Sąd I instancji trafnie ocenił legalność rozwiązania przyjętego w ustawie okołobudżetowej na 2021 r. i w 2022 r. dotyczącego kształtowania wynagrodzeń sędziów poprzez odwołanie do fragmentów uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012/11/134). W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny - odwołując się do swoich wcześniejszych orzeczeń - powołał się na nieprzekraczalne „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków.

Potrzebę oznaczenia takich warunków, Trybunał Konstytucyjny, uzasadniał następująco: „Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów”.

Według Trybunału Konstytucyjnego, za takie uznać trzeba następujące wymogi:

1) wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2) wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3) wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4) w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

5) niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji RP (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał Konstytucyjny uznając, że zamrożenie płac w 2012 r. nie wykraczało poza owe warunki, zastrzegł jednocześnie, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wydany przez niego wyrok nie może być rozumiany jako akceptacja praktyki „zamrażania” wynagrodzeń sędziowskich, która oznacza spadek ich realnej wartości i przez to pogorszenie sytuacji materialnej sędziów, gdyż w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich – władza sądownicza - była przez pozostałe władze osłabiana, chociażby w sferze materialnego poziomu życia, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia władzy sądowniczej od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Trybunał Konstytucyjny wskazał również, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności - ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Trybunał Konstytucyjny wskazał także, że nie jest możliwe ustanowienie sztywnych reguł w tym względzie, zaś ocena tego rodzaju regulacji musi się odbywać a casu ad casum, z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno-gospodarczych i całego kontekstu normatywnego, a jej wynik powinien być efektem ważenia wartości konstytucyjnych.

W powyższym kontekście, Sąd II instancji wskazuje, iż Sąd Rejonowy dokonał oceny spornych przepisów, w pełnej zgodności z powyższymi wytycznymi. Wbrew stanowisku skarżącego, pod uwagę uwzględniony został stan finansów publicznych jak i stan pandemii (...)19, która miała wpływ na przeważającą część gospodarki i aspektów funkcjonowania państwa. W tym celu zasadnym dokonano analizy właściwych przepisów w odniesieniu do sytuacji gospodarczo-ekonomicznej w ostatnich latach. Zgodnie z art. 216 ust. 5 Konstytucji RP, nie wolno bowiem zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto; sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Państwowy dług publiczny, obliczany jako wartość nominalna zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora, ustala się zgodnie ze wskazaniami art. 73 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z 30 marca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu ustalania wartości zobowiązań zaliczanych do państwowego długu publicznego, długu Skarbu Państwa, wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji. Wartość rocznego produktu krajowego brutto ( (...)) oblicza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego zgodnie z zasadami ujętymi w ustawie z 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, uwzględniając trzy równe co do wartości kategorie makroekonomiczne, określające (...) poprzez: 1) rozmiary działalności produkcyjnej, 2) końcowy rezultat działalności produkcyjnej, 3) sumę dochodów pierwotnych (art. 2 w zw. z art. 5).

Wartością chronioną przez art. 216 Konstytucji RP jest równowaga ekonomiczno-finansowa państwa. Konstytucyjnie akceptowalną granicą państwowego długu publicznego jest próg 3/5 wartości rocznego (...). Po osiągnięciu tego progu organy państwa nie mogą zaciągać nowych zobowiązań finansowych w formie pożyczek oraz udzielania gwarancji i poręczeń finansowych. W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest równa lub większa od 60% (3/5 wartości) Rada Ministrów ma obowiązek opracowania i przedstawienia Sejmowi programu sanacyjnego zawierającego propozycję przedsięwzięć mających na celu doprowadzenie do ograniczenia powyższej relacji (art. 86 ust. 1 pkt 3 lit. b i art. 87 pkt 2 u.f.p.). Wprowadza się również rozwiązania składające się na tzw. procedurę ostrożnościową (zob. art. 86 ust. 1 pkt 2 lit. a, b oraz e-g w zw. z art. 86 ust. 1 pkt 3 lit. a u.f.p.). Odwołując się do danych ujętych w obwieszczeniach Ministra Finansów, publikowanych w Monitorze Polskim na podstawie art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych, za poszczególne lata budżetowe spornego okresu, należy odnotować następujące wysokości relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto: - na koniec 2020 r.: 47,8% (art. 38 u.f.p.) i 44, 5% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2021 r. poz. 492) - na koniec 2021 r.: 43,8% (art. 38 u.f.p.) i 40, 2% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2022 r. poz. 553).

Takie wartości owej relacji wskazują zatem na to, że mimo trwającej pandemii C.-19 (od marca 2020 r.) i związanych z tym trudności i ograniczeń dla gospodarki kraju, w tym potrzeby wydatkowania znacznych środków publicznych na przeciwdziałanie skutkom w ramach tzw. tarcz, nie doszło do sytuacji wymuszającej podjęcie określonych działań o charakterze stabilizującym, ochronnym, a nawet sanacyjnym.

Dla porównania, wskaźniki te, w innych latach budżetowych, wyglądały następująco: - na koniec 2018 r.: 46, 5% (art. 38 u.f.p.) i 44, 6% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2019 poz. 468), czyli podobnie jak na koniec 2020 r., - na koniec 2019 : 43,6% (art. 38 u.f.p.) i 42, 1% (M. P. z 2020 r. poz. 456), czyli podobnie jak na koniec 2021 r., - na koniec 2022 r.: 39, 3% (art. 38 u.f.p.) i 35,4% (M. P. z 2023 r. poz. 537).

Z kolei, w okresach, do których odnosiły się rozważania z wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 1/12, mające rzekomo uzasadniać aktualne „mrożenie” płac: - na koniec 2010 r.: 52,8% (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2011 r. Nr 42, poz. 464), - na koniec 2011 r.: 53,5%, (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2012 r. poz. 355), - na koniec 2012 r.: 52,7% (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2013 r. poz. 459). Była to zatem relacja mieszcząca się już w ówczesnym pierwszym progu ostrożnościowym (art. 86 ust. 1 pkt 1 u.f.p.), wykazująca się pewną tendencją wzrostową (zob. relacja na koniec 2010 i 2011 r.). Wówczas, ze względu na stan finansów państwa w 2011 r. ustawodawca - oprócz „zamrożenia” płac sędziowskich - wdrożył szereg rozwiązań mających na celu zachowanie wymaganej równowagi budżetowej, odpowiedniej relacji kwoty państwowego długu publicznego wobec (...). Część z nich powołał Trybunał Konstytucyjny w wyroku K 1/12 i było to m.in. „mrożenie” wynagrodzeń dla innych grup zawodowych, wstrzymanie wypłat świadczeń socjalnych, mających dla ich beneficjariuszy niejednokrotnie charakter alimentarny, czy też rozwiązania przyjęte w obszarze ubezpieczeń społecznych, którego system powszechnych lub systemy szczególne (np. ubezpieczenia rolnicze) w dużej mierze opierają się na środkach przekazanych z budżetu państwa.

Porównując, powzięte kroki, w okresie ocenianym w wyroku w sprawie K 1/2 do sytuacji z 2021 r. oraz 2022 r., Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że ustawodawca nie podjął w spornym okresie działań zaradczych, które mogłyby uzasadniać „zamrożenie” płac sędziowskich. Kolejną częścią składową, którą Sąd Rejonowy wziął pod uwagę jako odzwierciedlającą stan finansów publicznych w spornym okresie, były warunki wynagradzania pozostałych pracowników sektora publicznego. Także w tym wypadku Sąd Rejonowy doszedł do trafnych wniosków - mimo wstrzymania waloryzacji wynagrodzeń sędziów, co miało wynikać z trudnej sytuacji ekonomicznej, sytuacja innych grup zawodowych nie uległa pogorszeniu.

Jako pierwsze, należy wymienić rozporządzeniem Prezydenta RP z 30 lipca 2021 r. (zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, Dz. U. z 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 r. podniesiono mnożnik kwoty bazowej wobec wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego o kilka punktów procentowych osobom piastującym funkcje w centralnych urzędach i instytucjach państwowych (m.in. Prezesowi RM, Marszałkom oraz Wicemarszałkom Sejmu i Senatu, osobom kierującym (i ich zastępcom) ministerstwami, kancelariami organów centralnych, Rzecznikom, Prezesom lub Przewodniczącym (ich zastępcom) organów centralnych np. NIK, IPN, (...), (...), (...), NBP itp.), a także wojewodom i wicewojewodom. Kolejne zmiany dokonały się na mocy przepisów ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1834): podniesiono wskaźnik wynagrodzenia zasadniczego (z 7 do 9,8 krotności kwoty bazowej) i dodatku funkcyjnego (z 3 do 4,2 krotności) Prezydenta RP (art. 1 pkt 2 ustawy nowelizacyjnej); zwiększono wysokość diet radnych samorządów gminnych, powiatowych i wojewódzkich z 1,5 do 2,4 krotności kwoty bazowej (art. 2, art. 5 i art. 6 ustawy nowelizującej); objęto ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym małżonka Prezydenta RP, finansując składki z tego tytułu w całości z budżetu państwa (art. 3, art. 7 do art. 10 ustawy nowelizującej), a także obciążając budżet powinnością odprowadzenia takich składek od 1 stycznia 1999 r. za wszystkich dotychczasowych małżonków Prezydentów (art. 15 ustawy nowelizującej); zwiększono wynagrodzenie byłego Prezydenta RP o dodatek funkcyjny (art. 4 ustawy nowelizacyjnej); zwiększono z 7 do 11, 2 krotności kwoty bazowej limit maksymalnego wynagrodzenia dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, wprowadzając także dolny limit wynagrodzenia (nie mniej niż 80% maksymalnego wynagrodzenia) (art. 11 ustawy nowelizującej); zwiększono członkom (...) mnożnik wynagrodzenia ustalanego na podstawie kwoty bazowej, tj. przewodniczącemu (z 3,4 do 4,9), jego zastępcy (z 3,2 do 4,48) i członkowi komisji (z 3,0 do 4,2), a także mnożnik komisarzy wyborczych (z 3,0 na 3,45) (art. 12 ustawy nowelizującej); zniesiono do ww. podwyżek płac ograniczenie z art. 7 ustawy okołobudżetowej (art. 13 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej), wprowadzając jednocześnie obowiązek podniesienia wynagrodzeń, diet i uposażeń od 1 sierpnia 2021 r. (art. 18 ustawy nowelizującej).

Kolejne przykłady odnoszą się do prezydentów miast, wójtów, starostów i marszałków województw. Wynagrodzenia osób pełniących te funkcje uległy znacznemu zwiększeniu, z kwot nie przekraczających 8000 zł do kwot oscylujących między 14 i 15 tyś. zł. W przypadku burmistrzów dzielnic (ich zastępców) i pozostałych członków zarządu owe dwuskładnikowe wynagrodzenia z kwot między 6 i 7 tyś. zł wzrosły do poziomu między 12 do 14 tyś. zł. Również duży wzrost wynagrodzeń dotyczył nadto członków zarządu związków, wicemarszałków, zastępców prezydentów (burmistrzów, wójtów), skarbników. Zmiany normatywne dokonane w 2021 r. wskazują zatem na znaczny wzrost płac i innych świadczeń zarówno w sektorze publicznym jak i w jednostkach państwowych i samorządowych, w wynagrodzeniach na kierowniczych stanowiskach i pracowników organów kolegialnych.

W celu pełnego zobrazowania sytuacji przychodowej, określonych grup zawodowo-społecznych, należy, również , zwrócić uwagę, że ewentualne podwyżki lub waloryzacje przykładowych świadczeń wypłacanych w ramach ogólnie pojętego zabezpieczenia społecznego, finansowanego są w znacznym zakresie z środków publicznych (wydatków budżetowych). W 2021 r. wskaźnik waloryzacyjny rent i emerytur (świadczeń stanowiących największe obciążenie dla ZUS, a tym samym budżetu państwa) wyniósł 104, 24% (M. P. z 2021 r. poz. 167). Dla porównania wskaźnik ten wyniósł: w 2018 r. - 102, 98% (M. P. z 2018 r. poz. 185), w 2019 r. - 102, 86% (M. P. z 2019 r. poz. 176), w 2020 r. - 103, 56% (M. P. z 2020 r. poz. 177), a w 2022 r. - nawet 107% (M. P. z 2022 r. poz. 211). Nie tylko zatem utrzymano coroczny poziom waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych z okresu poprzedzającego pandemię, ale nawet doszło do wzrostu wskaźnika waloryzacji. Co więcej, w 2021 r. nie tylko zachowano uprawnienie do tzw. 13-tej „emerytury” (choć przysługującej również nie-emerytom), wypłacane na podstawie przepisów ustawy z 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (tekst jedn.: w Dz. U. z 2022 r. poz. 2575), ale także przewidziano na 2021 r. kolejne świadczenie – tzw. „14-tą emeryturę” - finansowane z Funduszu Solidarnościowego (tworzonego m.in. ze środków objętych finansami publicznymi - art. 3 ustawy z 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym, tekst jedn.: w Dz. U. z 2023 r. poz. 647) oraz wypłacane w 2021 r. na podstawie przepisów ustawy z 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2021 r. poz. 432).

Są to jedynie przykłady zwiększania kwot wynagrodzeń lub świadczeń wypłacanych w ramach systemu zaopatrzenia społecznego w okresie, w którym - z uwagi na stan budżetu w okresie pandemii wirusa C.-19 - odstąpiono od przyjętych zasad kształtowania wynagrodzeń sędziowskich. Takie działania pozostają w sprzeczności z intencją ustawodawcy, podważając zasadność deklarowanych rozwiązań. Dowolność i uznaniowość poczynań zauważalna jest w kontekście zapowiedzi czynionych w uzasadnieniu ustawy budżetowej na rok 2021 o wyjątkowości przyjętego odstępstwa, której jednak próżno poszukiwać w kolejnych latach. Owa wskazywana incydentalność stała się w istocie motywacją i rutynowym postępowaniem, przy braku kryteriów co do warunków ewentualnych zmian przepisów. O ile zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2012 uzasadniana była trudną sytuacją finansów publicznych i konsekwentnymi poczynaniami kreującymi oszczędności, nie tylko płacowe, to w 2021 r. i w 2022 r. analogiczna decyzja nie została należycie uzasadniona, ukonkretniona i odniesiona do warunków budżetowych.

Należy wyjaśnić, że Sąd orzekający nie neguje, przywołanych rozwiązań płacowych, dotyczących innych grup zawodowych. Powyższe wskazanie świadczyć ma, natomiast, o braku uzasadnionych podstaw do swoistego „zamrożenia” wynagrodzeń sędziowskich w 2021 r. i w 2022 r., albowiem ustawodawca nie zaplanował programów oszczędności dla wszystkich podmiotów uzyskujących świadczenia z budżetu a „zamrożenie” wynagrodzeń dotknęło sędziów, którzy, jak już podkreślano w niniejszym uzasadnieniu, są jedyną grupą zawodową w Polsce, której prawo do odpowiedniego wynagrodzenia gwarantowane jest Ustawą zasadniczą. Opisany stan finansów publicznych, jak też podejmowane przez prawodawcę rozwiązania dotyczący sytuacji płacowej (przychodowej) poszczególnych grup zawodowych lub objętych zabezpieczeniem społecznym, wskazuje na to, że odstąpienie w spornym okresie od mechanizmu waloryzacyjnego przewidzianego w art. 48 ust. 2 u.s.n. stanowiło przekroczenie niektórych z wymienionych warunków brzegowych.

Jednocześnie, wbrew stanowisku skarżącego, powyższe rozwiązanie stanowiło naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP, skoro więc dochodziło do sytuacji braku poszanowania praw jednej z grup zawodowych w świetle gratyfikacji innych, nie można uznać że zachowano konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, co stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady wynikającej z art. 32 Konstytucji RP.

Sąd Okręgowy przeanalizował i podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, a także przedstawił szersze spectrum zmian, które miały miejsce w 2021 r. w tym m.in. aspekt nowelizacji ustawy budżetowej na 2021 czy spornych ustaw okołobudżetowych. Wnioski Sądu Okręgowego są tożsame z tymi zawartymi w skarżonym wyroku ¬ sytuacja społeczno-gospodarcza w 2021 r. i w 2022 r. nie uzasadniała „zamrożenia” wynagrodzenia sędziów, w sytuacji gdy m.in. innym grupom zawodowym finansowanym z budżetu Państwa przyznano stosowne zwiększenia wynagrodzeń czy podjęto decyzje w sprawie wypłaty kolejnych, dodatkowych świadczeń emerytalnych. Abstrahując od zasobów sektora publicznego, realny wzrost poziomu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw jednoznacznie wskazywał na dobrą sytuację gospodarczą Państwa w 2021 r. i w 2022 r.

Wskazać należy, również, że ustawodawca, co trafnie wykazał Sąd I instancji, naruszył kolejny z „warunków brzegowych” wskazanych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 1/12 w postaci uzależnienia wynagrodzenia sędziów od arbitralnej decyzji władzy ustawodawczej. Zgodnie z art. 48 § 2 u.s.n., płaca sędziego miała był zrelatywizowana do przeciętnego wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego rokrocznie w Monitorze Polskim przez Prezesa GUS. Wskazany sposób kalkulacji opiera się na przeciętnym wynagrodzeniu z poprzedniego roku, ogłaszanym przez Prezesa GUS, co ma na celu obiektywizację i ograniczenie wpływu innych władz na wysokość wynagrodzeń. Mechanizm ten, oparty na niezależnych wskaźnikach ekonomicznych, zapewniał większą przewidywalność i niezależność finansową sędziów. Odejście w spornym okresie od dotychczasowego mechanizmu corocznego ustalania wynagrodzeń sędziowskich doprowadziło do sytuacji, w której ponownie wielkość miesięcznych zarobków sędziów w tym okresie uzależniona została od decyzji władzy wykonawczej (projektodawca ustawy okołobudżetowej) oraz ustawodawczej.

Zwrócił na to, także, uwagę Trybunał Konstytucyjny, w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2023 r. (K 1/23), który - odnosząc się także do spornego okresu – podkreślił, że: „Wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy - zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania jak i tempa wzrostu płac. Taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków. Sędziowie nie mogą w żaden sposób przewidzieć, jak będzie kształtować się ich wynagrodzenie. W kontekście wynagradzania pracowników sfery budżetowej może być zrozumiała dyskrecjonalność ustawodawcy - musi przecież dostosować wysokość zarobków do sytuacji na rynku pracy oraz czynników gospodarczych. Tymczasem taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich, których szczególny charakter potwierdzony jest w art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji. Konstytucyjna ranga powinna gwarantować nie tylko ich nominalną wysokość. (...) Przepisy ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2023 (oraz rozwiązanie przyjęte w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r.) w istocie stanowią specyficzne pod kątem zakresów temporalnych nowe zasady ustalania podstawy zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy.”.

Omawiany wyrok dotyczył, wprawdzie, bezpośrednio zasady kształtowania wynagrodzeń sędziów w 2023 r., jednak podnoszone w nim argumenty odnoszą się również do sytuacji z 2021 r., na co wprost wskazuje cytowany fragment. Natomiast rezygnacja z obiektywnych zasad ustalania wynagrodzeń sędziowskich, obserwowana nie tylko w kontekście orzeczenia TK w sprawie K 1/23, ale również m.in. w roku 2021, 2022 r., wskazuje na naruszenie fundamentalnej zasady wykluczającej dowolność w określaniu wynagrodzeń w środowisku sędziowskim. Nie można lekceważyć znaczenia tej zasady, gdyż jest ona fundamentem dla zachowania niezależności sędziów, która opiera się między innymi na ich finansowej niezależności od innych władz. Bez wyraźnych, stabilnych i obiektywnych metod wyznaczania dochodów, trudno mówić o rzeczywistej niezawisłości.

Powrót do arbitralnego ustalania wynagrodzeń sędziowskich - nie tylko za okres objęty sentencją wyroku TK w sprawie K 1/23, ale także lata wcześniejsze (2021 i 2022 r.) - świadczy o niezachowaniu w danej sytuacji warunku brzegowego w postaci zakazu uznaniowości w kształtowaniu wynagrodzeń całego środowiska sędziowskiego. Znaczenia tego warunku nie można przy tym w żaden sposób deprecjonować. Stanowi on bowiem gwarancję niezawisłości sędziowskiej, opierającej się m.in. na ekonomicznej niezależności sędziego od pozostałych władz. O takiej niezależności nie można z pewnością mówić tam, gdzie brak jasnych, przewidywalnych i obiektywnych mechanizmów kształtowania poziomu przychodów.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich w roku 2021 i w 2022 r., naruszyło, także, zasadę sukcesywnego wzrostu płac na poziomie przeciętnego wynagrodzenia oraz zakaz obniżania ich nominalnej wysokości, co zakłóciło tendencję wzrostową. Brak podstaw dla zastąpienia obiektywnego mechanizmu waloryzacji płac sędziowskich uznaniowymi decyzjami o wysokości wynagrodzeń, zwłaszcza gdy inne grupy pracowników sfery budżetowej otrzymywały gwarantowane podwyżki, podkreśla niesprawiedliwość traktowania sędziów. Rozbieżności między oczekiwanymi a przyznanymi wynagrodzeniami rosły, a nominalny wzrost płac nie przekładał się na wzrost ich wartości realnej wobec wzrostu cen towarów i usług. W roku 2021 ceny wzrosły o 5,1%, podczas gdy wynagrodzenia sędziów pozostało niezmienione, co w praktyce oznaczało obniżenie ich wartości realnej. Taka sytuacja, przy równoczesnym znacznym podnoszeniu wynagrodzeń innych grup pracowników sfery budżetowej, wskazuje na naruszenie „warunków brzegowych” dotyczących wzrostu płac sędziowskich, co trafnie podniósł Sąd I instancji i którego to poglądu skarżący skutecznie nie zakwestionował.

Podsumowując tę część rozważań, Sąd Okręgowy wskazuje, że Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie, również w wyroku K 1/12, wielokrotnie podkreślał potrzebę zapewnienia wynagrodzeniom sędziów większej ochrony - niż w przypadku innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - przed niekorzystnymi zmianami, także (a nawet zwłaszcza) w trudnej sytuacji budżetowej. Dokonana wyżej analiza stanu finansów publicznych w spornym okresie oraz opis zmian poziomu wynagrodzeń w poszczególnych grupach zawodowych (związanych z sektorem finansów publicznych) i to już w 2021 r., dają asumpt do uznania, że pandemia i związane z nią dodatkowe wydatki budżetowe (m.in. przeznaczane na świadczenia zapewniane w ramach tzw. Tarcz) nie doprowadziły bynajmniej do stanu zagrożenia dla finansów publicznych, w szczególności na poziomie wymagającym wdrożenie szczególnych rozwiązań sanacyjno naprawczych. Relacja długu publicznego wobec (...), ustalana zgodnie ze wskazaniami art. 38 i 38a u.f.p., nie tylko nie przekroczyła 50% (nie różniła się nawet od analogicznej relacji z lat wcześniejszych), ale nadto wykazywała się tendencją spadkową. Mimo to, wynagrodzenia sędziów pozostały zamrożone, co stanowi niesprawiedliwe traktowanie tej grupy zawodowej w porównaniu z innymi pracownikami sektora publicznego, którzy otrzymywali podwyżki. Taka dyskryminacja jest sprzeczna z konstytucyjnymi gwarancjami ochrony wynagrodzeń sędziów, a także narusza „warunek brzegowy” w zakresie ochrony wynagrodzenia sędziów w stopniu większym - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej. Wreszcie przyjęty przez ustawodawcę sposób ustalania wynagrodzeń sędziów w 2021 r. i w 2022 r. stanowił decyzję arbitralną, co naruszało zasadę niezawisłości sędziowskiej.

Wnioskiem z powyższych rozważań jest ponowne podkreślenie, że podjęte w ustawie okołobudżetowej na 2021 r. i na 2022 r. rozwiązanie mające zastąpić w tym czasie art. 48 par. 2 u.s.n., przekraczało granice warunków brzegowych, których przestrzeganie byłoby zgodne z normami konstytucyjnymi, zwłaszcza art. 178 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Tym samym zarzut powołany przez pozwanego w apelacji w zakresie naruszenia w niniejszej sprawie art. 178 Konstytucji RP należy uznać za chybiony.

Ponadto należy wskazać, że zasada pierwszeństwa prawodawstwa unijnego nakłada na sądy obowiązek dokonywania oceny zgodności prawa krajowego z prawem unijnym i w razie stwierdzenia jego sprzeczności, odmowy zastosowania przepisu prawa państwa członkowskiego. Art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r. oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 r. nie powinny znaleźć zastosowania w niniejszej sprawie z powodu ich niezgodności z art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi traktatu kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie "środków" niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. Dla urzeczywistnienia tej ochrony, kluczowe jest zapewnienie obywatelowi dostępu do ,,niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP. W kontekście przedmiotowej sprawy przytoczyć należy wyrok (...) z dnia 27 lutego 2018 r. w którym stwierdzono, że zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie godzi w zasadę niezawisłości sędziowskiej (w rozumieniu art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...)) w sytuacji, gdy owo zamrożenie dotyczy nie tylko sędziów (a więc wybranej grupy zawodowej), ale – szerzej – różne osoby zajmujące funkcje publiczne i osoby wykonujące zadania w sektorze publicznym, w tym przedstawicieli władz ustawodawczej, wykonawczej” i jednocześnie jest ono podyktowane koniecznością ,,likwidacji nadmiernego deficytu budżetowego państwa.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich mocą art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. i art. 9 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. nie spełnia standardów wynikających z w/w wyroku, zatem uchybia zasadzie niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w cytowanym wyżej art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...)

Normy art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. i art. 9 ust. 1 i 2 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. są sprzeczne zatem nie tylko z polską Konstytucją, ale i z unormowaniami unijnymi.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacji, nie okazał się uzasadniony.

Powyższa ocena przesądzała, również , o bezzasadności podniesionego w apelacji przez pozwanego art. 338 k.p.c.

Brak było, także, podstaw do czynienia, przez sąd, rozważań na temat możliwości odstąpienia od obciążania pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego, który z ostrożności procesowej powołał się w apelacji na art. 102 k.p.c., skoro powód - wygrywający sprawę, zarówno przed sądem I instancji, jak i II instancji nie korzystał z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Biorąc pod uwagę powyższe , Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego.