Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał S. N. emeryturę od 1 października 2017 r. tj. od daty wejścia w życie przepisów. W treści decyzji wskazano, że do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 81 485,52 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 448 365,88 zł , sumę kwot pobranych w wysokości 1 195,38 zł , średnie dalsze trwanie życia tj.217,50 miesięcy. Wyliczona emerytura wyniosła 2 430,60 zł [(81 485,52 + 448 365,88 ) /217,50]. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że za okresy : od 1 września 1970 r. do 30 stycznia 1971 r. , od m9 kwietnia 1971 r. do 24 stycznia 1974 r. , od 8 stycznia 1976 r. do 31 maja 1976 r. oraz od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1979 r. przyjęto obowiązujące w tych okresach wynagrodzenie minimalne pracowników , proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. /decyzja k.8 - 9 odwrót plik III akt ZUS/

W dniu 20 listopada 2017 r. S. N. odwołał się od powyższej decyzji wskazując, że nie zgadza się z wysokością wynagrodzeń przyjętą przez organ rentowy w okresach wskazanych w treści decyzji. Zaznaczył, że jego wynagrodzenie w okresie zatrudnienia w (...) oraz (...) wynosiło 150 – 200 % średniej krajowej. /odwołanie k.3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. /odpowiedź na odwołanie k.5 - 5 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. N. urodził się (...) /okoliczność bezsporna/

W dniu 19 września 2017 r. S. N. złożył wniosek o emeryturę. /wniosek k.1 – 4 odwrót plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił S. N. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 120.045,42 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 784,91 zł ; okresy składkowe ( tj. 30 lat , 3 miesiące i 23 dni – 363 miesiące) , nieskładkowe ( 7 miesięcy i 29 dni – 7 miesięcy) ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 89,57 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu od 18 grudnia 1975 r. do 7 stycznia 1976 r. , gdyż po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca zgłosił się do pracy 8 stycznia 1976 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył ,że za okres od 18 grudnia 1975 r. do 7 stycznia 1976 r. składka na ubezpieczenie społeczne nie została opłacona. /decyzja k.20 - 21 plik II akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonego w następującej wysokości:

-

za rok 1979 – 20.800 zł co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63.924 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 32,54%,

-

za rok 1980 – 78.083 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 72.480 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 107,73 %,

-

za rok 1981 – 108.272 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92.268 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 117,35 %,

-

za rok 1982 – 154.482 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 139.572 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 110,68 %,

-

za rok 1983 – 76.330 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 173.700 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 52,73%,

-

za rok 1984 – 91.200 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 202.056 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 45,14%,

-

za rok 1985 – 120.000 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240.060 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 49,99%,

-

za rok 1986 – 129.600 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289.140 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 44,82%,

-

za rok 1987 – 168.000 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350.208 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 47,97%,

-

za rok 1988 – 216.000 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637.080 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 33,90%,

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 64,29 %.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k.22 plik II akt ZUS/

W okresie od 9 kwietnia 1971 r. do 31 maja 1976 r. S. N. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) (w okresie od 25 stycznia 1974 r. do 17 grudnia 1975 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową)

W tym okresie wynagrodzenie wnioskodawcy kształtowało się następująco:

- 1971 r. – 11.607 zł

- 1972 r. – 20.763 zł

- 1973 r. – 34.608 zł

- 1974 r. – 2.113 zł

- 1975 r. – 0 zł

- 1976 r. – 13.982 zł

/dokumentacja pracownicza wnioskodawcy k.30 – 32/

W okresie od 1 lipca 1976 r. do 31 marca 1983 r. S. N. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...).

Podczas zatrudnienia w tym zakładzie jego wynagrodzenie kształtowało się następująco:

- od dnia 1 lipca 1976 r. – 13,50 zł za godzinę pracy.

- od dnia 1 marca 1979 r. – 3.700 zł miesięcznie plus dodatek funkcyjny w wysokości 800 zł plus premia zgodna z regulaminem premiowania.

- od dnia 1 sierpnia 1980 r. – 4.000 zł miesięcznie plus dodatek funkcyjny w wysokości 800 zł plus premia zgodna z regulaminem premiowania.

- od dnia 1 września 1980 r. wnioskodawcy przyznano dodatek w wysokości 15% płacy podstawowej płatny miesięcznie.

- od dnia 1 października 1980 r. – 5.200 zł miesięcznie oraz dodatek do wynagrodzenia w wysokości 300 zł plus dodatek funkcyjny w wysokości 800 zł plus premia zgodna z regulaminem premiowania.

- od dnia 1 listopada 1981 r. – 6.800 zł miesięcznie plus dodatek funkcyjny w wysokości 1.500 zł.

W latach 1980 – 1983 wynagrodzenie wnioskodawcy kształtowało się następująco:

- 1980 r. – 78.083 zł

- 1981 r. – 108.272 zł

- 1982 r. – 154.482 zł

- 1983 r. – 38.730 zł

/dokumentacja pracownicza wnioskodawcy – angaże , zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.57/

Uwzględniając zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, karty wynagrodzeń oraz stawki godzinowe zaszeregowania i normatywnego czasu pracy wnioskodawcy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 77,41% ( obliczony z okresu 10 lat kalendarzowych 1973 – 1982). Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 133.346,18 zł. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 2.659,01 zł (obliczona z uwzględnieniem kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego , kwoty zwaloryzowanych składek w wysokości 498 043,79 zł , sumy pobranych emerytur w wysokości 1 195,38 zł oraz średniego trwania życia w ilości 217,50 miesięcy).

/wyliczenia ZUS – II wariant k.70/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS , w szczególności na podstawie zachowanej dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy pochodzącej z okresu jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...).

Z dostarczonej dokumentacji wynikała wprost wysokość wynagrodzenia jakie osiągał podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) w latach 1980 – 1983.

W odniesieniu zaś do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) w latach 1976 – 1979 r. wskazać należy, że jakkolwiek dokumentacja ta nie odnosiła się wprost do wysokości otrzymywanych przez wnioskodawcę wynagrodzeń w spornym okresie , to jednak nie sposób podważyć jej wiarygodności czy też przyjąć, że pracodawcy ci pominęli inną dokumentację osobową wnioskodawcy.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca otrzymywał stawkę wynagrodzenia wskazaną na zachowanych angażach oraz że świadczył on pracę w ilości obowiązujących wówczas norm czasu pracy.

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości świadczenia wnioskodawcy w dwóch wariantach:

1) z uwzględnieniem zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu , kart wynagrodzeń oraz wynagrodzeń minimalnych.

2) z uwzględnieniem zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu , kart wynagrodzeń oraz stawek godzinowych zaszeregowania i normatywnego czasu pracy

Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS w II wariancie powinny zostać uwzględnione przy wyliczaniu wysokości należnego wnioskodawcy świadczenia, bowiem jedynie założenia tego wariantu znajdują jednoznaczne potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, a w szczególności w załączonych angażach wnioskodawcy ze spornych okresów zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazać należy, że istota sporu w niniejszym postępowaniu sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy organ rentowy prawidłowo ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy, a co za tym idzie czy prawidłowo ustalono również wysokość należnej jej emerytury.

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1270) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1.  okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia przy wyliczaniu kapitału początkowego wnioskodawcy. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonego przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Wnioskodawca S. N. urodził się (...), a zatem jego emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art.26 ww. ustawy.

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawcy wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres jego pracy od 1 września 1970 r. do 30 stycznia 1971 r. , od 9 kwietnia 1971 r. do 24 stycznia 1974 r. , od 8 stycznia 1976 r. do 31 maja 1976 r. ( w (...)) oraz od 1 lipca 1976 r. do 31 grudnia 1979 r. (w Przedsiębiorstwie (...)).

Zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, że ubezpieczony świadczył pracę zarówno w P. (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...), przy czym w spornych okresach osiągał wynagrodzenie wyższe niż przyjęte przez organ rentowy wynagrodzenie minimalne.

W ocenie Sądu przedstawione dowody pozwoliły ustalić wysokość wynagrodzenia osiąganego przez ubezpieczonego w spornym okresie. Na podstawie dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy, organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość, a także kwotę należnej mu emerytury.

Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 77,41% ( z lat 1973 – 1982) i okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem ubezpieczonego.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

S.B.