Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 listopada 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił K. P. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 28 lat , 2 miesiące i 23 dni stażu sumarycznego.

/ decyzja k. 78 – 78 odwrót akt ZUS/

W dniu 4 grudnia 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie K. P. od w/w decyzji w , którym wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. K. P. podkreślił , że spełnił wszystkie przesłanki dotyczące przyznania emerytury w obniżonym wieku , w tym przesłankę legitymowania się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Wnioskodawca wskazał , że w okresie od 2 września 1970 r. do 31 grudnia 1990 r. był zatrudniony w Zakładach (...) i była to praca wykonywana w warunkach szczególnych. /odwołanie k.3/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz wskazał , że K. P. nie przedstawił żadnego świadectwa wydanego przez zakład pracy wskazującego na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

/odpowiedź na odwołanie k.20 - 20 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. P. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 11 października 2018 r. K. P. złożył wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1 - 6 akt ZUS , decyzja k. 78 – 78 odwrót akt ZUS/

K. P. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ponad 25 lat ogólnego stażu pracy. /okoliczność bezsporna/

W okresie od 2 września 1970 r. do 31 grudnia 1990 r. K. P. zatrudniony był w O. Zakładach (...) w O..

/świadectwo pracy k.8 – 8 odwrót akt ZUS/

Podczas zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca zajmował następujące stanowiska:

- od 2 września 1970 r. do 31 sierpnia 1972 r. ucznia w zawodzie tkacza bawełny

- od 1 września 1972 r. do 31 marca 1980 r. tkacza krosien mechanicznych.

- od 1 kwietnia 1980 r. do 30 września 1981 r. tkacza krosien automatycznych (...).

- od 1 października 1981 r. do 31 grudnia 1981 r. nastawiacza maszyn na tkalni krosien.

- od 1 stycznia 1982 r. do 30 listopada 1984 r. mechanika krosien (...).

- od 1 grudnia 1984 r. do 31 lipca 1987 r. mistrza tkalni (...).

- od 1 sierpnia 1987 r. do 31 maja 1990 r. tkacza krosien (...).

- od 1 czerwca 1990 r. do 31 grudnia 1990 r. pomocy tkacza.

/dokumentacja pracownicza wnioskodawcy k.33/

Wnioskodawca został przyjęty do w w/w zakładu pracy w dniu 2 września 1970 r. w celu nauki zawodu tkacza bawełny , a pracę w zakładzie łączył z nauką w przyzakładowej szkole zawodowej ( zajęcia w szkole trwały 2 dni w tygodniu , a w pozostałe dni odbywał praktyki zawodowe , za które otrzymywał wynagrodzenie). Od dnia 1 września 1972 r. K. P. zajmował się obsługą krosien ( jako tkacz) , a następnie do jego obowiązków należało zakładanie osnów ( na stanowisku nastawiacza). Począwszy od dnia 1 stycznia 1982 r. wnioskodawca zajmował się naprawą maszyn włókienniczych ( m.in. naprawiał chwytaki , czy też wymieniał zepsute elementy na nowe). Od dnia 1 grudnia 1984 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki mistrza , które sprowadzały się do nadzorowania pracy tkaczek (naprawą lub nastawianiem maszyn zajmowali się mechanicy). W kolejnym etapie swojej pracy wnioskodawca powrócił na stanowisko tkacza. W ostatnim etapie swojej pracy ( tj. od dnia 1 czerwca 1990 r.) K. P. zajmował się wiązaniem zerwanych nici , osnów dzięki czemu tkacze mogli kontynuować pracę. Ww. obowiązki pracownicze wnioskodawca wykonywał wyłącznie na hali produkcyjnej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , w systemie zmianowym. /zeznania świadków: Z. B. min.00:25:42 – 00:35:36 , M. P. min.00:35:36 – 00:47:46 oraz wnioskodawcy min.00:03:59 – 00:25:42 , min.00:49:22 – 00:53:08 rozprawy z dnia 20 marca 2019 r. , płyta CD k.45/

W okresie od 1 grudnia 1992 r. do 30 czerwca 1997 r. K. P. zatrudniony był w Wykańczalni (...) Włókienniczych (...) w Ł. , gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał obowiązki pracownicze bielarza , które sprowadzały się do bielenia wyprodukowanych tkanin w chlorze , wodzie utlenionej oraz kwasach.

/świadectwo pracy k.16 akt ZUS , zeznania wnioskodawcy min.00:03:59 – 00:25:42 , min.00:49:22 – 00:53:08 rozprawy z dnia 20 marca 2019 r. , płyta CD k.45/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się na dokumentach zgromadzonych w aktach sprawy , w tym w aktach ZUS , aktach osobowych wnioskodawcy z zakładów (...). Ponadto Sąd oparł się na zeznaniach świadków i wnioskodawcy. Sąd przyjął za wiarygodne zeznania świadków i wnioskodawcy dotyczące wykonywanej przez niego pracy w powyżej wskazanych zakładach. Zeznania te są spójne, konsekwentne i wzajemnie się potwierdzają. Ponadto znajdują one potwierdzenie w dokumentach dotyczących stosunku pracy wnioskodawcy w powyższych zakładach. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na odmówienie im wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz.1280) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art.32 ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu ( dział VII poz. 1 ) , prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (dział VII poz. 4) , prace polegające na konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie ( dział XIV poz.25) oraz prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej , kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie ( dział XIV poz. 24)

Stanowiska na których praca jest wykonywana w szczególnych warunkach zostały sprecyzowane w załączniku nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r.).

W dziale VII punkcie 1 w podpunkcie 10 wymieniono stanowisko pomocnika w oddziale produkcyjnym , w podpunkcie 13 wymieniono stanowisko nastawiacza , w dziale VII punkcie 2 podpunkcie 2 wymieniono stanowisko konserwatora maszyn i urządzeń , w dziale VII punkcie 4 w podpunkcie 7 wymieniono stanowisko tkacza , a w podpunkcie 22 bielarza . Wykaz ten stanowi - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, że takie czynności wykonywane przez pracownika istotnie należały do prac wykonywanych w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Należy także wskazać, że prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie zaś do treści §2 ust.1 ww. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja §2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778).

Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także, gdy z dokumentów wynika, co innego.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje , że K. P. został zatrudniony w O. Zakładach (...) w O. w dniu 2 września 1970 r. i powierzono mu wówczas obowiązki ucznia w zawodzie tkacza bawełny. W okresie zatem pobierania nauki wnioskodawca nie wykonywał obowiązków pracowniczych w warunkach szczególnych ( czas praktycznej nauki zawodu łączył bowiem z nauką w szkole i tym samym nie sposób przyjąć ,że powierzone obowiązki pracownicze wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy) , a za moment rozpoczęcia wykonywania obowiązków w takim charakterze należy przyjąć datę 1 września 1972 r. kiedy to powierzono mu obowiązki tkacza krosien mechanicznych. W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości , że zarówno podczas pracy w O. Zakładach (...) w O. ( począwszy od 1 września 1972 r.) , jak i Wykańczalni (...) Włókienniczych (...) w Ł. wnioskodawca zajmował się czynnościami związanymi z obróbką włókna , produkcją wyrobów włókienniczych , kontrolą jakości produkcji i usług , a także naprawą maszyn wykorzystywanych w procesie produkcyjnym. Co więcej , w ww. spornych okresach wnioskodawca pracował wyłącznie na hali produkcyjnej , a więc był narażony na działanie wszelkich szkodliwych czynników tam występujących. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika , że wnioskodawca wykonywała ww. prace, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Reasumując, ubezpieczony spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania prawa do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach

-

ukończył 60 lat – 28 września 2015 roku ,

-

do 31 grudnia 1998 roku ma ponad 25 lat stażu pracy,

-

nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

-

do 31 grudnia 1998 roku wykazał staż pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ww. ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (w przypadku wnioskodawcy od października 2018 r.).

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

S.B.