Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 września 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. zobowiązał pracodawcę E. L. (...) sp. j. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 3 lipca 2012 r. do 31 sierpnia 2019 r. w łącznej kwocie 114 185,95 zł z tytułu wypłaconej bezpodstawnie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz emerytury E. S.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że odsetki zostaną naliczone za okres od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji do dnia uregulowania całej należności. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że obowiązek zwrotu ww. należności wynika z okoliczności ,że E. S. wypłacono bezpodstawnie świadczenia , co wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 maja 2018 r. na mocy którego ustalono ,że zatrudnienie E. S. było fikcyjne.

/decyzja k.30 plik I akt ZUS/

W dniu 25 listopada 2019 r. pełnomocnik Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) A. R. , S. (...) spółki jawnej z siedzibą w Ł. złożył odwołanie od ww. decyzji wnosząc od jej uchylenie i zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów procesu , w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. W ocenie skarżącego , skoro pobranie przez E. S. wynikało , nie tylko z błędu pracodawcy , ale również z błędu organu rentowego , to tym samym Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może żądać zwrotu świadczeń od płatnika składek. Co więcej , odpowiedzialność płatnika za nienależnie pobrane świadczenie może rozciągać się maksymalnie na okres ostatnich trzech lat pobierania świadczenia , a tym samym świadczenie w zakresie wskazanym przez organ rentowy uległo przedawnieniu i nie może być podstawą roszczenia w stosunku do skarżącego.

/odwołanie k.3 – 7/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów postępowania , w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

/odpowiedź na odwołanie k.9 – 10 odwrót/

W dniu 9 grudnia 2019 r. pełnomocnik Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...): A. R. , S. (...) spółki jawnej z siedzibą w Ł. złożył odwołanie od ww. decyzji wnosząc od jej uchylenie i zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W ocenie skarżącego , organ rentowy wydając skarżoną decyzję naruszył przepisy kodeksu postępowania administracyjnego czym pozbawił stronę możliwości obrony swoich praw ,a konsekwencji doszło do nieważności postępowania.

/odwołanie k.3 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów postępowania , w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

/odpowiedź na odwołanie k.7 – 8 odwrót akt o sygn. VIII U 24/20.

Zarządzeniem z dnia 9 stycznia 2020 r. Sąd zarządził połączenie sprawy o sygnaturze akt VIII U 24/20 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 23/20 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz zarządził ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 23/20.

/zarządzenie k.20 akt o sygn. VIII U 24/20/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 czerwca 2012 r. E. S. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych wskazała następujące okresy zatrudnienia w (...) w Ł.: od 1 marca 2006 r. do 30 czerwca 2007 r., od 29 sierpnia 2008 r. do 31 października 2009 r. , od 1 stycznia 2011 r. do 28 lutego 2011 r. Do wniosku załączone zostały świadectwa pracy oraz zaświadczenia Rp-7 wystawione przez (...) sp. jawna , A. R. (2), S. R.. Podpisy na dokumentach składali zamiennie: S. R., A. R. (2) oraz W. K..

/dokumentacja – plik II akt ZUS/

Decyzją z 23 lipca 2012 r. organ rentowy przyznał E. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 3 lipca 2012r. do 30 czerwca 2013r.

/decyzja k.34 plik II akt ZUS/

Kolejną decyzją z 26 lipca 2013 r. świadczenie rentowe zostało przedłużone do 31 lipca 2014 r.

/decyzja k.41 – 43 plik II akt ZUS/

Kolejną decyzją z dnia 11 września 2014 r. E. S. została przyznana renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 sierpnia 2014r. do 31 sierpnia 2017 r.

/decyzja k.52 plik II akt ZUS/

Decyzją z 16 czerwca 2017 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej emeryturę „z urzędu” od 15 czerwca 2017 r. wobec ukończenia wieku emerytalnego. Tym samym ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja k.12 – 13 odwrót plik I akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi IV Wydział Karny prawomocnym wyrokiem z dnia 7 maja 2018 r. w sprawie o sygn. akt IV K 5/17 uznał W. K., S. R. i A. R. (2) za winnych tego , że w okresie od stycznia 2004 r. do września 2016 r. działając wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej , doprowadzili PFRON do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 1.262.869,74 zł w ten sposób , że w celu uzyskania comiesięcznych kwot dofinansowania do wynagrodzenia o refundacji składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych w (...), (...) spółka jawna w Ł. , składając wnioski o dofinansowanie wprowadzali w błąd tenże Funduszu , co do spełnienia przewidzianych w przepisach warunków i przesłanek do otrzymania tegoż dofinansowania ze środków Funduszu , albowiem niżej wymienione osoby ( wskazane w treści wyroku - w tym również E. S.) nie świadczyły pracy na rzecz w/w spółki lub świadczyły ją w wymiarze niższym, niż wynikający z dokumentów przedłożonych PFRON.

/wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 maja 2018 r. wraz z uzasadnieniem k. 67 – 90 , wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 lipca 2021 r. k.169 – 169 odwrót/

Po wyłączeniu okresów fikcyjnego zatrudnienia w (...) od 1 marca 2006 r. do 30 czerwca 2007 r., od 29 sierpnia 2008 r. do 31 października 2009 r. , od 1 stycznia 2011 r. do 28 lutego 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił , że E. S. nie nabyła od 3 lipca 2012 r. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy , jak również do emerytury z urzędu od 15 czerwca 2017r. ( pismo do ubezpieczonej z 23.07.2019r. k. 21 ).

/pismo z dnia 23 lipca 2019 r. k.21 plik I akt ZUS/

Decyzją z 12 września 2019 r. organ rentowy odmówił E. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując , że na dzień powstania niezdolności do pracy tj. 3 lipca 2012 r. ubezpieczona nie posiadała 5-letniego okresu ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu , a jedynie 2 lata, 4 miesiące i 1 dzień okresów składkowych.

/decyzja k.29 – 29 odwrót plik I akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 24 września 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. zobowiązał pracodawcę E. L. (...) sp. j. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 3 lipca 2012 r. do 31 sierpnia 2019 r. w łącznej kwocie 114 185,95 zł z tytułu wypłaconej bezpodstawnie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz emerytury E. S.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał , że odsetki zostaną naliczone za okres od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji do dnia uregulowania całej należności. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że obowiązek zwrotu ww. należności wynika z okoliczności ,że E. S. wypłacono bezpodstawnie świadczenia , co wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 maja 2018 r. na mocy którego ustalono ,że zatrudnienie E. S. było fikcyjne.

/decyzja k.30 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 25 września 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. przyznał E. S. emeryturę od 1 września 2019 r. tj. od miesiąca , w którym zgłoszono wniosek.

/decyzja k.6 – 7 odwrót plik III akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołania podlegały oddaleniu.

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych dochodził wobec Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) A. R. , S. (...) spółki jawnej z siedzibą w Ł. zwrotu nienależnie pobranych przez E. S. świadczeń z tytuły świadczenia rentowego jakie uzyskała w okresie od 3 lipca 2012 r. do 31 sierpnia 2019 r. w łącznej kwocie 114 185,95 zł.

Dla porządku jedynie wskazać należy, że co zasady kwestia zwrotu nienależnie pobranych świadczeń została omówiona w art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2021 roku, poz.423),

Zgodnie z przywołaną regulacją osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Ustęp 2 cytowanego przepisu wskazuje, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Stosownie zaś do treści art.84 ust. 6 ww. ustawy jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot, za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone. Przepis ten był przedmiotem wykładni w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

W wyroku z dnia 3 marca 2020 r., II UK 306/18, Sąd Najwyższy wskazał, że odpowiedzialność płatnika składek z art. 84 ust. 6 ustawy systemowej opiera się na winie. Przekazanie nieprawdziwych danych stanowi bowiem czyn niedozwolony. Oznacza to, że podstawą odpowiedzialności płatnika składek jest wina w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu obowiązku przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegająca na niedochowaniu należytej staranności. W wyroku z dnia 16 maja 2017 r., I UK 186/16, Sąd Najwyższy wskazał, że konieczną przesłanką odpowiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest wina płatnika w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegająca na niedochowaniu należytej staranności. Z kolei w wyroku z dnia 24 stycznia 2017 r., I UK 36/16, Sąd Najwyższy odwołując się do uchwały z dnia 19 października 1988 r., III UZP 33/88 (OSNAPiUS 1989 Nr 12, poz. 199) wskazał, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń obciąża płatnika składek poza zakresem ubezpieczeniowego pojęcia "świadczeń nienależnie pobranych", gdyż nie polega na "zwrocie świadczeń", lecz na wyrównaniu szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez organ ubezpieczeń społecznych świadczeń osobie, której się nie należały. W doktrynie zauważa się, że sformułowanie "obowiązek zwrotu świadczenia" jest nieprecyzyjne i mylące, gdyż obowiązek płatnika nie polega na zwrocie świadczenia, lecz w istocie na wyrównaniu szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez organ ubezpieczeń społecznych świadczeń nienależnych (por. S. Płażek, Z. Salomon: Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, Palestra 1988 nr 8-9, s. 56).

Zatem przepis art. 84 ust. 6 ustawy systemowej przewiduje wyrównanie szkody przez płatnika lub inny podmiot, która zostaje wyrządzona na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji. Ponadto warunkiem zastosowania przepisu art. 84 ust. 6 ustawy systemowej jest możliwość przypisania płatnikowi lub innej osobie winy w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu obowiązku przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegającej co najmniej na niedochowaniu należytej staranności.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości ,że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w spornym okresie przyznawał E. S. świadczenia oraz określał ich wysokość na podstawie świadectw pracy wystawianych przez Przedsiębiorstwo Usługowo – Handlowe (...) A. R. , S. (...) spółkę jawną z siedzibą w Ł. , które z całą pewnością poświadczały nieprawdę. Okoliczność ta została przesądzona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi dnia 7 maja 2018 r. w sprawie o sygn. akt IV K 5/17 który uznał W. K., S. R. i A. R. (2) za winnych tego , że w okresie od stycznia 2004 r. do września 2016 r. działając wspólnie i w porozumieniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej , doprowadzili PFRON do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 1.262.869,74 zł , ale co istotne w niniejszej sprawie , wyrokiem tym przesądzono ,że E. S. nie świadczyła pracy na rzecz płatnika składek w okresach za jakie ten wystawiał jej świadectwa pracy. Po odliczeniu tych okresów , na dzień powstania niezdolności do pracy tj. 3 lipca 2012 r. E. S. nie posiadała zatem 5-letniego okresu ubezpieczenia w ostatnim dziesięcioleciu , a jedynie 2 lata, 4 miesiące i 1 dzień okresów składkowych , a tym samym nie było podstaw do przyznania jej wnioskowanego świadczenia, co oznacza, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi. Podkreślenia wymaga, że w myśl art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego , co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym . Kwalifikacja czynu zawarta w wyroku karnym skazującym , wiąże zatem sąd ubezpieczeń społecznych w tym znaczeniu, iż związanie to dotyczy zarówno opisanych w wyroku znamion przestępstwa , jak i okoliczności jego popełnienia.

Skoro zatem przyznanie E. S. w spornym okresie określonych świadczeń oraz określenie ich wysokości było konsekwencją nielegalnych działań Przedsiębiorstwa Usługowo – Handlowego (...) A. R. , S. (...) spółki jawnej z siedzibą w Ł. , to tym samym , na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy systemowej , odwołująca się spółka jest zobowiązana do zapłaty tej kwoty na rzecz organu rentowego.

W odniesieniu do podnoszonego przez pełnomocnika skarżącej zarzutu przedawnienia możliwości żądania zwrotu świadczeń wskazać należy , że treść wskazanego art. 84 ust. 6 ustawy systemowej jednoznacznie wskazuje ,że jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot, za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone. Skoro zatem przesądzono ,że za zaistniałą w niniejszej sprawie sytuację odpowiedzialny jest płatnik , który wystawiał wnioskodawczyni fałszywe świadectwa pracy , to tym samym jako niezasadny należało uznać podniesiony zarzut przedawnienia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zatem dochodzić roszczeń za cały okres objęty skarżoną decyzją.

Odnośnie zaś podnoszonego przez pełnomocnika skarżącej zarzutu naruszenia przez organ rentowy przepisów kpa to wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu do postanowienia SN z dnia 11 czerwca 2013 r., II UK 74/13 zgodnie, z którym od momentu wniesienia odwołania od decyzji ZUS do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego. (vide też uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142; z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65 i z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz postanowienia z dnia 19 czerwca 1998 r., II UKN 105/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 529 i z dnia 29 maja 2006 r., I UK 314/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 173, a nadto wyroki z dnia 28 października 2009 r., I UK 132/09, z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 189/09, i z dnia 14 stycznia 2010 r., I UK 252/09).

Ewentualne inne zarzuty (np. co do tego czy zainteresowana świadczyła pracę na część etatu) podlegają dowodzeniu i ciężar dowodowy leży po stronie wnioskodawcy. Jednakże poza sugestiami pełnomocnika wnioskodawcy, nie zostały zgłoszone żadne wnioski dowodowe w czasie postępowania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w punkcie 1 sentencji wyroku oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Przedsiębiorstwa Usługowo Handlowego (...) A. R. , S. (...) spółki jawnej w Ł. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. kwotę po 5400 złotych (pięć tysięcy czterysta ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. , poz.265).

Sędzia

Z: odpis doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

Sędzia.