Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 listopada 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 listopada 2023 roku odmówił A. S. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art.4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze Zakład uwzględnił okresy od 1 kwietnia 1988 r. do 31 marca 1989 r., od 3 sierpnia 2012 r. do 22 grudnia 2022 r. (z wyłączeniem urlopów bezpłatnych oraz zwolnień lekarskich), tj. 11 lat, 4 miesiące i 15 dni.

Do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze Zakład nie uwzględnił okresów:

- od 1 grudnia 1977 roku do 31 marca 1988 roku, ponieważ nie został wystarczająco udowodniony - z przedłożonej dokumentacji zastępczej nie wynika jaki był charakter wykonywanej pracy oraz brak informacji o ładowności samochodu - czy był to samochód ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

- od 1 stycznia 2023 roku, ponieważ pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, tj. ubezpieczony nie został zgłoszony przez pracodawcę do ZUS na drukach (...).

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy:

- nieskładkowe – 2 lata, 3 miesiące, 6 dni;

- składkowe – 42 lata, 6 miesięcy, 2 dni;

- staż sumaryczny – 44 lata, 9 miesięcy, 8 dni.

Staż pracy w warunkach szczególnych / charakterze – 11 lat, 4 miesiące, 15 dni.

(decyzja – k. 46-46 verte plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

A. S. złożył odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, że pracował w szczególnych warunkach jako mechanik samochodowy w kanałach i jako kierowca samochodów ciężarowych typu wywrotki, marki (...) o ładowności 14 ton, (...) 148 o ładowności 16 ton, T. (...) o ładowności 18 ton, a z uwagi na to, że zakład pracy nie istnieje nie jest w stanie udokumentować faktu związanego z wykonywaniem prac w szczególnych warunkach. (odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie - k.4-5)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 1 grudnia 1977 roku do 31 marca 1989 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład ten wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy, z którego wynikało że we wskazanym okresie zatrudnienia wykonywał pracę na stanowiskach: mechanika, kierowcy samochodowego, a ostatnio na stanowisku kierowcy poj. ciężarowych powyżej 20 ton.

W umowie o pracę z dnia 28.11.1977 r. wskazano, że wnioskodawcy powierzono obowiązki pomocnika montera pojazdów samochodowych.

(świadectwo pracy – k. 6-7 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego, karta obiegowa zmiany – k. 8-8 verte, k. 33-33 verte, umowy o pracę – k. 9-10, angaże – k. 11-12, k. 15-17, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38 w związku z rozprawą z dnia 21.05.2024 r. e-protokół (...):05:55-00:15:22 – płyta CD – k. 24)

Jako pomocnik montera pojazdów samochodowych wnioskodawca wykonywał prace monterskie razem z mechanikami w kanale. Praca mechanika w zakresie powierzonych obowiązków nie różniła się niczym od pracy pomocnika montera. (zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38)

Jako mechanik, wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w warsztacie – oddział napraw bieżących w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych – samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony . Wnioskodawca nie wykonywał napraw poza kanałami. Wszystkie narzędzia do napraw znajdywały się w kanale. Ubezpieczony nie był delegowany do wykonywania innych prac, otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, posiłki regeneracyjne. (zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38 w związku z rozprawą z dnia 21.05.2024 r. e-protokół (...):16:01-00:24:28 – płyta CD – k. 24, zeznania świadka Z. Ś. na rozprawie w dniu 6.08.2024 r. e-protokół (...):05:39-00:22:10 – płyta CD – k. 31, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):03:22-00:13:49 – płyta CD – k. 38)

W okresie tego zatrudnienia - od dnia 24 kwietnia 1981 roku do dnia 11 kwietnia 1983 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. (kserokopia książeczki wojskowej – k. 3-4 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wrócił do pracy w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie miesiąca od zakończenia odbywania służby wojskowej, gdzie został zatrudniony na mocy umowy o pracę zawartej w dniu 3 maja 1983 r. na stanowisku mechanika. Wnioskodawca został przyjęty do pracy z dniem 4 maja 1983 r. (umowa o pracę – k. 4-5, k. 20-20 verte, karta obiegowa zmiany – k. 19 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Uprawnienia do kierowania pojazdami wynikające z prawa jazdy kat. C wnioskodawca nabył w dniu 25 kwietnia 1983 r. (zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38 w związku z rozprawą z dnia 21.05.2024 r. e-protokół (...):15:22-00:16:01- płyta CD – k. 24)

W maju 1893 r. wnioskodawca wniósł o przeniesienie go z oddziału remontowego- ze stanowiska mechanika na stanowisko kierowcy samochodowego. Z dniem 1 grudnia 1983 r. wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko kierowcy samochodowego. (pismo – k. 22, karty obiegowe zmiany – k. 25-26 verte, angaże – k. 27, k. 29-32 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie od 1 grudnia 1983 r. wnioskodawca wykonywał wyłącznie pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie był delegowany do wykonywania innych prac, otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, posiłki regeneracyjne, mleko. Wnioskodawca woził piach, piasek, żwir, beton, węgiel, kruszywa, pył z elektrociepłowni na terenie Ł., jak i poza nią – teren pobliskich miejscowości. Nie zajmował się załadunkiem ani wyładunkiem tych towarów. Wnioskodawca jeździł (...), T., B., Kamaz- wszystko to pojazdy powyżej 3,5 t. (zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38 w związku z rozprawą z dnia 21.05.2024 r. e-protokół (...):05:55-00:24:28 – płyta CD – k. 24, zeznania świadka Z. Ś. na rozprawie w dniu 6.08.2024 r. e-protokół (...):05:39-00:22:10 – płyta CD – k. 31)

Świadek Z. Ś. pracował w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności 3,5 tony, otrzymał za ten okres od pracodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach. (zeznania świadka Z. Ś. na rozprawie w dniu 6.08.2024 r. e-protokół (...):05:39-00:14:22 – płyta CD – k. 31)

Od dnia 3 sierpnia 2012 r. wnioskodawca zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w Ł. na stanowisku kierowcy. (zaświadczenie – k. 38 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 14.11.2024 r. e-protokół (...):14:57-00:22:13- płyta CD – k. 38 w związku z rozprawą z dnia 21.05.2024 r. e-protokół (...):05:55-00:15:22 – płyta CD – k. 24)

Powyższy zakład pracy sporządził dla ubezpieczonego w dniu 19 października 2023 r. zaświadczenie, z którego wynika, że wnioskodawca w okresie od 3 sierpnia 2012 r. do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy wykonuje prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym wymienione w pozycji 8 załącznika nr 2 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych na stanowisku kierowca autobusu. (zaświadczenie – k. 39 plik (...) załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu listopada 2023 roku odwołujący złożył do ZUS wniosek o emeryturę pomostową. (wniosek – k. 1-2 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie opisanych dowodów z dokumentów, których autentyczności ani treści merytorycznej strony nie kwestionowały. Dokumenty zostały sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne.

Ponadto są oparł się na zeznaniach wnioskodawcy i powołanych w sprawie świadków, których organ rentowy nie zakwestionował, a Sąd uznał, że okazały się koherentne z załączonymi do sprawy dokumentami, w tym z tymi znajdującymi się w aktach ZUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonego do emerytury pomostowej.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz.164), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

W myśl art. 4 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 omawianej ustawy. Według tego przepisu prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 roku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 roku) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Przepis art.3 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych stanowi, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Przepis art.3 ust. 2 cytowanego aktu określa czynniki ryzyka, o których mowa w ust.1, że są one związane z następującymi rodzajami prac:

1) w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury:

a) prace pod ziemią,

b) prace na wodzie,

c) prace pod wodą,

d) prace w powietrzu;

2) w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi:

a) prace w warunkach gorącego mikroklimatu – prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego (...) wynosi 28 st. C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130/W/m(2),

b) prace w warunkach zimnego mikroklimatu – prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0 st. C,

c) bardzo ciężkie prace fizyczne – prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn – powyżej 8.400kJ, a u kobiet - powyżej 4.600 kJ,

d) prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,

e) ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn – powyżej 6.300kJ, a u kobiet – powyżej 4.200kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i ( lub ) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn i 5 kG dla kobiet ( wg metody (...) pozycja kategorii 4 ) przez co najmniej 50% zmiany roboczej.

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy (ust 3).

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1 (ust. 4). Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 3 (ust. 5). Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się także ubezpieczonych z tytułu działalności twórczej lub artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym (ust. 6). Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 7).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 17 grudnia 1998 r. (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz.1631), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. (...) UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11. 2000 r. (...) UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 1 okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Z wykładni art. 4 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych wynika obowiązek zaliczania do okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze także zatrudnienia w takich warunkach w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. Przepis ten zawiera dodatkowe warunki, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak nie zakreśla ram czasowych odnośnie do stażu 15 lat pracy w tych warunkach. Ten okres 15 lat może więc dotyczyć całego okresu ubezpieczenia, jednak co najmniej jeden miesiąc musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz jeden miesiąc po dniu 31 grudnia 2008 r. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r., I UK 448/12). W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, iż emerytury pomostowe zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. W ocenie Sądu Najwyższego treść art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych (punkty 5 i 6) wskazuje na stopniowe wygaszanie uprawnień do uzyskania emerytury pomostowej. Z tej właśnie przyczyny ustawodawca wprowadził wymóg stażu pracy przed 1 stycznia 1999 r. Celem tego unormowania było wyłączenie z przedmiotowego przywileju emerytalnego osób dopiero wchodzących na rynek pracy. Zamierzeniu ustawodawcy nie sprzeciwia się w żaden sposób uznanie, że dopuszczalne jest również doliczanie stażu pracy zatrudnienia z lat 1999-2008, gdy jednocześnie dany pracownik dysponuje stażem z okresu przed 1 stycznia 1999 r.

Bezspornym w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po 31 grudnia 1948 r. i osiągnął wiek 60 lat, na przestrzeni zaś całego okresu ubezpieczenia udowodnił 44 lata, 9 miesięcy, 8 dni okresów składkowych i nieskładkowych, czyli posiada wymagany 25 letni okres składkowy i nieskładkowy oraz posiada staż w szczególnych warunkach w wymiarze: 11 lat, 4 miesięcy i 15 dni.

Kwestia sporna, w przypadku emerytury pomostowej z art.4 ustawy, sprowadzała się do ustalenia czy ubezpieczony legitymuje się 15 - letnim okresem pracy w warunkach szczególnych – pozostałe bowiem przesłanki uzyskania prawa do emerytury były między stronami niesporne.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 grudnia 1977 r. do dnia 30 listopada 1983 r. (z przerwą na odbywanie zasadniczej służby wojskowej) wykonywał pracę w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. mechanika samochodowego w kanałach remontowych - wymienioną określone w wykazie A, dziale XIV, poz.16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. - prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Powyższe ustalenie wynika jednoznacznie z zeznań świadków, w tym zwłaszcza świadka J. S., który pracował razem z ubezpieczonym, w tym samym charakterze, stąd posiadał bezpośrednią wiedzą na temat charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, które to zeznania Sąd uznał za wiarygodne jako szczegółowe, logiczne i spójne, korelujące ze sobą. Za takim przyjęciem przemawiają nadto zeznania ubezpieczonego, które pokrywają się z zeznaniami świadka J. S. i znajdują potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji.

Przyjąć zatem należało, że jako mechanik, wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w warsztacie – oddział napraw bieżących w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych – samochodów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony. Wnioskodawca nie wykonywał napraw poza kanałami. Ubezpieczony nie był delegowany do wykonywania innych prac, otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, posiłki regeneracyjne. Z ustaleń Sądu wynika nadto iż w umowie o pracę z dnia 28 listopada 1977 r. wskazano, że wnioskodawcy powierzono obowiązki pomocnika montera pojazdów samochodowych. Jak jednak zeznał wnioskodawca prace pomocnika montera pojazdów samochodowych i mechanika pojazdów samochodowych były wykonywane w kanałach remontowych, naprawy wykonywane przez ubezpieczonego wymagały wejścia do kanału, tam też znajdowały się wszystkie niezbędne narzędzia do napraw. Dalej wyjaśnił, że praca pomocnika montera w zakresie powierzonych obowiązków nie różniła się niczym od pracy mechanika.

W ocenie Sądu brak jest przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres odbywania zasadniczej służby wojskowej w okresie od dnia 24 kwietnia 1981 roku do dnia 11 kwietnia 1983 roku.

W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 108 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku), czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) (Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, (...) UK 217/13, LEX nr 1408683).

Zmiana w ustawie z 21 listopada 1967 r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 21 listopada 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych". W tekście jednolitym cyt. ustawy z 21 listopada 1967 r. (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120.

Zatem zgodnie z art. 120 ust. 1 cyt. ustawy pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3).

Zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy "wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych zostało usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 180, poz. 1496 - por. uchwała 7 sędziów SN z 16 października 2013 r. (...) UZP 6/13 , OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939).

W judykaturze przeważa pogląd, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 20 marca 2013 r. I UK 544/12 , LEX nr 1383246).

Sąd Okręgowy uznał, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej winien być doliczony do stażu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony bowiem w dniu 11.04.1983 roku zakończył służbę wojskową i w ciągu 30 dni został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na mocy umowy o pracę zawartej w dniu 3.05.1983 r., gdzie świadczył pracę w szczególnych warunkach.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało nadto, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia od 1 grudnia 1983 r. do 31 marca 1988 r. w Przedsiębiorstwie (...) w Ł., wykonywał pracę w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykazie A, dział VIII, poz.2, który wskazuje, iż pracą w warunkach szczególnych są prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który to charakter pracy jw. w niniejszym postępowaniu został wykazany.

Praca ubezpieczonego w tym okresie również wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Za takim przyjęciem przemawiają zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, w tym szczególnie świadka Z. Ś., który - tak jak wnioskodawca - pracował w tym samym zakładzie pracy i zajmował stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności 3,5 tony. Zeznał on, że za ten okres otrzymał od pracodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach, które następnie miało wpływ uzyskanie przez niego uprawnień do wcześniejszej emerytury. W ocenie sądu świadek ten miał wiedzę na temat charakteru pracy ubezpieczonego jako kierowcy, szczegółowo o tej pracy opowiedział w toku zeznań.

Wnioskodawca woził piach, piasek, żwir, beton, węgiel, kruszywa, pył z elektrociepłowni na terenie Ł., jak i poza nią – teren pobliskich miejscowości. Nie zajmował się załadunkiem ani wyładunkiem tych towarów. Wnioskodawca jeździł (...), T., B., Kamaz- wszystko to pojazdy powyżej 3,5 t. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne gdyż były spójne i korelowały ze sobą a także z zeznaniami ubezpieczonego, którym Sąd dał także w całości wiarę, gdyż były przekonujące, logiczne, pokrywające się z pozostałym materiałem dowodowym, przy bezsporności posiadania przez ubezpieczonego uprawnień do obsługi wskazanych pojazdów.

W tej sytuacji, zdaniem Sądu, ubezpieczonemu posiada wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach łącznie z okresem takiej pracy uznanym przez organ rentowy.

Zgodnie z treścią art. 15 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca złożył wniosek w dniu 3 listopada 2023 roku, zatem prawo do emerytury pomostowej należało wnioskodawcy przyznać od dnia 1 listopada 2023 roku tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od wskazanej daty.

SSO Paulina Kuźma