Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że J. S. została zatrudniona w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r., które regulują uprawnienia pracownicze osób wykonujących pracę nakładczą. W ocenie organu rentowego, zatrudnienie na podstawie ww. przepisów nie jest wykonywaniem pracy w ramach stosunku pracy zawartego w oparciu o przepisy kodeksu pracy i tym samym wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek uzasadniających przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

/decyzja k.14 – 14 odwrót plik II akt ZUS/

W dniu 12 grudnia 2018 r. pełnomocnik J. S. złożył odwołanie od w/w decyzji, w którym wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie J. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz wniósł o zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zaskarżonej decyzji zarzucił: naruszenie prawa materialnego tj. - art. 2 ust.1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych w zw. z art. 2 ust.1 ppkt 43 ustawy z dnia 30 kwietnia o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy poprzez ich błędną wykładnię wyrażająca się w stanowisku organu rentowego, iż w ramach pojęcia zatrudnienie, w przytoczonych regulacjach prawnych należy rozumieć wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy lub stosunku służbowego, stosownie do przepisów kodeksu pracy, w sytuacji, gdy według wskazanych norm prawnych do pojęcia zatrudnienia odnosi się także wykonywanie pracy nakładczej przez skarżącą, w konsekwencji uprawniające ją do uzyskania świadczenia przedemerytalnego; - art. 303 § 1 kp w zw. z § 32 ust.2 i ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą poprzez ich błędną wykładnię wyrażającą się w stanowisku organu rentowego, iż skarżąca była zatrudniona w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą, co w konsekwencji prowadzi według stanowiska organu rentowego do wniosku, iż tego rodzaju zatrudnienie nie jest wykonywaniem pracy w oparciu o regulacje kodeksu pracy, w sytuacji kiedy z treści przywołanych w zarzucie przepisów wynika odpowiednie stosowanie norm zawartych w treści kodeksu pracy do osób wykonujących pracę nakładczą w zakresie ich uprawnień pracowniczych oraz mimo adnotacji zamieszczonej w treści załącznika do świadectwa pracy z dnia 31 marca 2018 r. odnoszącej się do podstawy rozwiązania stosunku pracy. Pełnomocnik J. S. nadto podkreślił, że w ramach zawartego stosunku pracy nakładczej, skarżąca wielokrotnie korzystała z uprawnień przynależnych pracownikom, takich jak płatny urlop wypoczynkowy, czy też zwolnienia lekarskie. Co również istotne, skarżąca osiągała wynagrodzenie w wysokości co najmniej wynagrodzenia minimalnego przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę.

/odwołanie k.3 – 7/

W odpowiedzi na odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.22 – 23/

Na rozprawie w dniu 24 lipca 2019 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenie pełnomocników stron – min. 00:19:29 -00:30:03 rozprawy – płyta CD k.41/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. S. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 18 października 2018 r. J. S. złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne, po którego rozpatrzeniu organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.1 – 2 , decyzja k.14 – 14 odwrót plik II akt ZUS/

W okresie od 1 stycznia 2006 r. do 31 marca 2018 r. J. S. świadczyła pracę w oparciu o umowę o pracę nakładczą w firmie dziewiarskiej zajmującej się produkcją skarpet oraz rajstop, a należącej do jej teścia P. S., który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zatrudniał zarówno dziewiarzy, jak i pakowaczy.
Do powierzonych wnioskodawczyni obowiązków należało szycie pończoch oraz rajstop (na maszynie typu overlock dostarczonej wnioskodawczyni przez P. S.), a następnie ich wykańczanie i pakowanie. W całym ww. okresie wnioskodawczyni wykonywała pracę wyłącznie w domu, a towar do produkcji był jej dostarczany przez jej teścia, który następnie odbierał wyprodukowane produkty .. (...) ciągu całego dnia wnioskodawczyni wytwarzała od 1000 do 2000 sztuk gotowego produktu, tj. rajstop oraz skarpet, co zajmowało jej co najmniej 8 godzin dziennie. P. S. sprawdzał jakość wytworzonych przez wnioskodawczynię produktów. Za świadczoną pracę wnioskodawczyni otrzymywała miesięczne wynagrodzenie w kwocie równej co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę (w formie gotówkowej). P. S. odprowadzał za wnioskodawczynię stosowne składki, a w trakcie umowy o pracę nakładczą wnioskodawczyni korzystała ze zwolnień lekarskich. Umowa o pracę nakładczą została rozwiązana z powodu likwidacji pracodawcy.

/zeznania świadków: P. S. min.00:20:57 – 00:29:42 rozprawy z dnia 15 maja 2019 r. , płyta CD k.35 , R. S. min.00:03:53 – 00:16:20 rozprawy z dnia 24 lipca 2019 r. , płyta CD k. 41 oraz zeznania wnioskodawczyni min.00:17:23 – 00:19:07 rozprawy z dnia 24 lipca 2019 r. , płyta CD k. 41 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:33 – 00:17:58 rozprawy z dnia 15 maja 2019 r. , płyta CD k.35; świadectwo pracy – k.4 plik II akt ZUS /

Od 4 kwietnia 2018 r. J. S. zarejestrowana jest w Powiatowym Urzędzie Pracy w Z. jako osoba bezrobotna. Od dnia 4 kwietnia 2018 r. J. S. pobierała zasiłek dla bezrobotnych ( 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych upłynęło w dniu 30 września 2018 r.). W okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych J. S. nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.

/okoliczność bezsporna , a nadto zaświadczenie z dnia 1 października 2018 r. k.6 plik II akt ZUS/

J. S. podlegała ubezpieczeniom społecznym w następujących okresach:

- od 1 września 1979 r. do 2 maja 1983 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) w Ł. Oddział Produkcji,

- od 1 maja 1983 r. do 1 lutego 1989 r. – z tytułu zatrudnienia w firmie (...),

- od 1 lutego 1989 r. do 31 marca 1994 r. – z tytułu zatrudnienia w firmie (...),

- od 5 kwietnia 1994 r. do 30 czerwca 2004 r. – z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej - Zakład Produkcyjno – Handlowy (...) J. i D. S.,

- od 23 lipca 2004 r. do 22 lipca 2005 r. – okres pobierania zasiłku z Powiatowego Urzędu Pracy w Z.,

- od 1 czerwca 2006 r. do 31 marca 2018 r. –z tytułu wykonywania pracy nakładczej w (...) (...).

/dokumentacja – akta ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych zarówno w aktach sprawy jak i w aktach organu rentowego, a także w oparciu o złożone w sprawie zeznania wnioskodawczyni oraz świadków, nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentrował się na kwestii, czy wnioskodawczyni spełnia kumulatywnie wszystkie przesłanki ustalenia jej prawa do świadczenia przedemerytalnego, wynikające z przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tj. Dz. U. z 2017 r. , poz. 2148), a w szczególności, czy przed wystąpieniem z wnioskiem o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego pozostawała w stosunku pracy, który mógł być i został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1065, 1292, 1321, 1428 i 1543).

Zgodnie bowiem z treścią art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy , w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet.

Przechodząc do meritum wskazać należy, że praca nakładcza polega na zarobkowym wykonywaniu przez osobę fizyczną na zlecenie i rachunek pracodawcy czynności, w szczególności w zakresie: wytwarzania przedmiotów z materiałów powierzonych, naprawiania, wykańczania i konserwacji przedmiotów oraz świadczenia innych usług. Praca nakładcza wykonywana jest indywidualnie poza siedzibą pracodawcy. Osoba wykonująca pracę nakładczą świadczy pracę na zlecenie nakładcy z materiału przezeń powierzonego, nie mając bezpośredniego kontaktu z osobami, dla których wytwarzane przedmioty są przeznaczone i nie ponosząc ryzyka zbycia tych przedmiotów. Charakter prawny umowy o pracę nakładczą jest sporny, ale tylko w zakresie możliwości jej zakwalifikowania na podstawie różnych umów prawa cywilnego. W literaturze wyrażano pogląd, że jest to rodzaj umowy o dzieło. Umowa ta bez wątpienia wykazuje szereg podobieństw zarówno do cywilnoprawnej umowy o dzieło, jak i do umowy o pracę. Wykonujący pracę nakładczą zobowiązuje się wobec nakładcy do osiągnięcia określonych rezultatów. Strony nie określają jednak wyraźnie przedmiotu umowy, zostaje on określony przez nakładcę dopiero w momencie udzielenia indywidualnego zlecenia. Wykonujący pracę nakładczą nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej. Wynik jego pracy przypada nakładcy. Wykonujący pracę nakładczą może w zasadzie pracować w dowolnym miejscu i czasie, zaś ryzyko związane ze świadczeniem pracy nakładczej ponosi osoba, która podjęła się tej pracy. Nakładca ponosi jednak w pewnym zakresie ryzyko socjalne związane z wykonaniem zleconej pracy. Prawo do wynagrodzenia za pracę nakładczą oraz jego wysokość uzależnione są od konkretnego rezultatu pracy. Wykonującym pracę nakładczą może być jedynie osoba fizyczna, może ona jednak przy wykonywaniu pracy korzystać z pomocy innych osób. Mimo wielu różnic praca nakładcza wykazuje szereg podobieństw do pracy świadczonej w prawnym stosunku pracy. Z tej też przyczyny ustawodawca przyznał osobom wykonującym ten rodzaj pracy szereg uprawnień pracowniczych w celu upodobnienia sytuacji prawnej tych osób do sytuacji prawnej pracowników zarówno w sferze prawa materialnego, jak i procesowego. Całokształt uprawnień osób wykonujących pracę nakładczą reguluje wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 303 k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 roku Nr 3, poz. 19). Obejmuje ono swoją regulacją wszystkie osoby wykonujące ten rodzaj pracy. Najważniejszą zaś cechą zawartych tam unormowań jest maksymalne zbliżenie statusu osób wykonujących pracę nakładczą do statusu prawnego pracowników, z jednoczesnym uwzględnieniem specyfiki tego rodzaju pracy. Fakt, iż osoby wykonujące pracę nakładczą nie pozostają w stosunku pracy, wynika już z rozwiązań przyjętych w Kodeksie pracy. W szczególności art. 303 § 2 k.p. wymienia stosunek pracy i obok niego umowę o pracę nakładczą jako dwie różne podstawy zatrudnienia, a ponadto art. 2 k.p., określając osoby będące pracownikami, pomija osoby wykonujące pracę nakładczą. Wprowadzenie na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. do umowy o pracę nakładczą szeregu uprawnień pracowniczych nie przekreśla zatem jej cywilnoprawnego charakteru.

Podkreślić również należy, że wprawdzie § 27 rozporządzenia z 31 grudnia 1975 r., wykonawcę pracy nakładczej nakazywał traktować jak pracownika w rozumieniu przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, jednakże obwarowane było to warunkiem, że wykonawca pracy nakładczej nie był objęty tymi przepisami z innego tytułu. Tymczasem już od wejścia w życie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1982 r. Nr 40, poz. 267) tj. od 1 stycznia 1983 r., osoby wykonujące pracę nakładczą przestały być uważane za pracowników. Status pracowniczy zdefiniowany został wówczas wyraźnie w art. 5 pkt 1 tej ustawy i przysługiwał wyłącznie osobie pozostającej w stosunku pracy w myśl przepisów Kodeksu pracy. Już wtedy jednak okresy pracy nakładczej nie były uznawane za okresy zatrudnienia, ale za tzw. okresy równorzędne z nimi i to pod warunkiem, że chałupnik podlegał obowiązkowi ubezpieczenia albo uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% obowiązującego w owym czasie najniższego wynagrodzenia. Natomiast za okresy zatrudnienia pracowników uznawano tylko okresy wykonywania pracy w ramach stosunku pracy (art. 5 pkt 2 ustawy o z.e.p.). Praca nakładcza jest zatem samodzielnym i odrębnym od pracy wykonywanej w ramach stosunków pracy tytułem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (art.6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych tj. Dz. U. z 2019, poz. 300), a w konsekwencji osobę wykonującą pracę nakładczą należy traktować jako podmiot objęty tym innym oraz odrębnym od pracowniczego, tytułem ubezpieczenia społecznego w rozumieniu
§ 27 rozporządzenia z 31 grudnia 1975 r.

Jak wynika z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń, wnioskodawczyni począwszy od daty zawarcia umowy o pracę nakładczą z firmą (...) miała świadomość, że będzie wykonywała na rzecz pracodawcy pracę chałupniczą (sprowadzającej się do szycia pończoch oraz rajstop), której charakter bezsprzecznie odpowiada pracy nakładczej, nie zaś stosunkowi pracy, o którym mowa w art. 22 k.p. Powołany przepis zawierając legalną definicję stosunku pracy, wskazuje na cechy stosunku pracy, określa jego treść, podmioty oraz zobowiązania wzajemne stron. Zgodnie z treścią powołanego przepisu konstytutywne cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia. Wskazane elementy, by doszło do zawarcia stosunku prawnego, o którym mowa w art. 22 k.p., każdorazowo winny wystąpić łącznie. W przypadku zaś ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania, możliwość zastąpienia pracownika osobą trzecią), nie jest możliwa jego kwalifikacja do stosunku pracy.

Przekładając powyższą definicję na grunt analizowanej sprawy wskazać należy, iż w relacjach łączących wnioskodawczynię z P. S. bezsprzecznie nie występował element w postaci podporządkowania, albowiem z uwagi na jej charakter oraz miejsce świadczenia nie było możliwości sprawowania jakiegokolwiek nadzoru nad ubezpieczoną Skoro tak, to nie można uznać, że strony łączyła umowa o pracę. A zatem, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje bezsprzecznie, że ubezpieczona w okresie wynikającym z zaskarżonej decyzji wykonywała pracę nakładczą, uregulowaną przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. Skoro tak, to niewątpliwie nie spełniła jednego z warunków koniecznych do przyznania świadczenia przedemerytalnego, określonych w art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych tj. nie pozostawała w stosunku pracy, który mógł zostać rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Wobec powyższego, Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawczyni

02.09.2019r.