Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

do całości wyroku

Decyzją z 31.10.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że K. N. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresach od 7.10.2019 r. do 25.03.2020 r. i od 14.07.2020 r. do 29.11.2020r. oraz określił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, (...) i FGŚP z tego tytułu w kwotach wskazanych w decyzji.

W uzasadnieniu wskazano, że w ww. okresie ubezpieczona nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, który zwalniałby ją z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz płatnika składek. Brak także podstaw do uznania, że pobyt ubezpieczonej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego oraz że ubezpieczona nie ma zamiaru stałego pobytu, co mogłoby uzasadniać zgłoszenie cudzoziemca jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego.

(decyzja – k.19-26 w aktach ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł płatnik składek (...) sp. z o.o., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o zmianę decyzji poprzez uznanie, iż ubezpieczony jako wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego i kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez błędną wykładnię polegającą na wadliwym stanowisku, że przepis ten wyłącza z obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu jedynie obywateli państw obcych, których pobyt nie ma charakteru stałego i którzy są jednocześnie zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i misjach międzynarodowych.

W uzasadnieniu wskazano, że płatnik składek wystąpił do ZUS z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa, tj. cytowanego art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stanowisko płatnika jest zbieżne z ugruntowaną liną orzecznictwa Sądu Najwyższego. Płatnik składek nie ma obowiązku odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców, ponieważ zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, nie mający charakteru stałego, a zatrudnieni cudzoziemcy nie posiadają kart stałego pobytu. Płatnik składek po uzyskaniu od ubezpieczonego oświadczenia, że jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego oraz że nie ma zamiaru stałego pobytu, zgłosił cudzoziemca tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.

(odwołanie k. 3-5v )

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie k 11-12 odw)

Ubezpieczona K. N. stawiła się na rozprawie i przyłączyła się do stanowiska ZUS.

Protokół rozprawy k 49

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł. prowadzi działalność gospodarczą związaną z wyszukiwaniem pracy i pozyskiwaniem pracowników. (bezsporne)

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako zleceniodawca, zawarła z ubezpieczoną K. N. (cudzoziemka - (...)), jako zleceniobiorcą, pisemną umowę zlecenia, na mocy której zleceniobiorca zobowiązał się do wykonania pracy w okresie od 7.10.2019 r. do 25.03.2020 r. i od 14.07.2020 r. do 29.11.2020r. Ubezpieczona została zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego w ww. okresach.

Płatnik składek zgłosił ubezpieczoną z tytułu wykonywania umowy zlecenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz złożył za nią dokumenty rozliczeniowe za sporny okres.

Płatnik wykazał i rozliczył składki od miesięcznych podstaw ich wymiaru w okresie trwania umowy zlecenia.

(bezsporne, dane dotyczące zgłoszenia do ubezpieczeń k-7-10 akt ZUS))

W badanym okresie ubezpieczona nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń społecznych.

W okresie objętym skarżoną decyzją, ubezpieczona przebywała na terytorium Polski i wykonywała umowę zawartą z płatnikiem. Ubezpieczona od 3 lat jest w zasadzie cały czas w Polsce, zamieszkuje w P., zaś pracuje w okolicach P. u płatnika. Pracuje na produkcji, gdzie robione są przewody do samochodów.

Przesłuchanie ubezpieczonej k 49 odwrót

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu. Podnieść należy ,że stan faktyczny w sprawie jest między stronami niesporny natomiast przedmiotem sporu jest kwestia prawna dotycząca podlegania ubezpieczeniom społecznym cudzoziemców wykonujących zatrudnienie na terytorium Polski, których pobyt nie ma charakteru stałego.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 423, ze zm., dalej ustawa systemowa), osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Zleceniobiorcy podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). Zleceniobiorcy objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ustawy systemowej). Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają zleceniobiorcy od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2 ustawy systemowej).

Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy systemowej – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklaracji rozliczeniowych, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacanie składek za dany miesiąc. Płatnik składek jest zobowiązany do zgłoszenia w terminie 7 dni zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych od daty powstania obowiązku ubezpieczenia oraz do zgłoszenia wyrejestrowania od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust.1, ust. 2, ust. 4 i ust. 11 ustawy systemowej).

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1 lit. „e” ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1285, ze zm.) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy oświadczenie usług, jeżeli w umowie o świadczenie usług określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie (art. 18 ust. 1 i 3 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej).

Jak stanowi art. 20 ust. 1 w/w ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Zgodnie z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 września 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1831) dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, zwanym dalej „raportem korygującym”, oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy, zwanej dalej „deklaracją korygującą”, uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy. Z powyższego wynika, że podstawę wymiaru składek stanowi przychód faktyczny wypłacony w danym miesiącu.

Do ustalenia zaś podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których wyżej mowa, z mocy art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6. Ust. 5 art. 81 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei wymieniony ust. 6 art. 81 przewiduje, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych (Dz.U. z 2020 r., poz. 7) w razie niewypłacalności pracodawcy, składkę na Fundusz ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Według art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o Funduszu Solidarnościowym do obowiązkowych składek na Fundusz stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.

W świetle art. 9 i art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, pracodawca jest obowiązany opłacać składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zleceniobiorców od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy względem ubezpieczonych (cudzoziemców) znajduje zastosowanie norma przewidziana w przepisie art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. A zatem czy stanowisko organu rentowego w przedmiocie podlegania przez ubezpieczonego obowiązkowo ubezpieczeniom, tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek, jest prawidłowe.

Płatnik składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. prezentował stanowisko, że do ubezpieczonego (cudzoziemca) nie mają zastosowania przepisy dotyczące podlegania przez niego ubezpieczeniom społecznym w związku z zawartą umową zlecenia, biorąc pod uwagę treść normy przewidzianej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. W ocenie płatnika ww. stanowisko jest spójne z ugruntowaną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego. W przypadku obecnie oraz w przyszłości zatrudnianych cudzoziemców nie istnieje obowiązek odprowadzania składek z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w przywołanej ustawie, gdyż zatrudnienie cudzoziemców następuje na pobyt czasowy, który nie ma charakteru stałego.

Przywoływane stanowisko nie znajduje jednak zastosowania na gruncie przedmiotowej sprawy, ani nie ma odzwierciedlenia w ukształtowanym w tym temacie orzecznictwie.

Zgodnie z treścią analizowanego art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Z wykładni w/w przepisu wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych, tj. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych. Tym samym z przepisu tego nie wynika wymóg łącznego spełnienia dwóch wymienionych w tym przepisie przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten kreuje dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi temu nie podlegają. Są nimi - po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego oraz - po drugie - obywatele państw obcych, którzy zatrudnieni są w wymienionych w tym przepisie placówkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2019 r., (...) UK 194/18, LEX nr 2722897).

Zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy systemowej objęci są zatem zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego (stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyrokach: z dnia 17 stycznia 2007 r., (...) UK 225/06, LEX nr 351984; z dnia 28 maja 2008 r., (...) UK 303/07, LEX nr 516772; z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 116/08, LEX nr 738351; z dnia 17 września 2009 r., II UK 11/09, LEX nr 794874, z dnia 6 września 2011 r., (...) UK 60/11, LEX nr 1102994).

Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (…). Dlatego charakter pobytu (stały albo niestały) należy odnosić w relacji do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Ten charakter nie zależy w konsekwencji od tego, jaki zamiar, co do okresu przebywania w Polsce, przejawia cudzoziemiec. Stały pobyt w rozumieniu art. 5 ust. 2 u.s.u.s. podlega zatem ocenie w zależności od realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego (…). O tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2017 r., II UK 295/16, LEX nr 2347776, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2009 r., II UK 11/09, LEX nr 794874)

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona zawarła z płatnikiem składek umowę zlecenia, w ramach której była zobowiązana do wykonywania na jego rzecz pracy. Warto podkreślić, iż ww. umowa opiewała na określony czas. Ubezpieczona systematycznie wykonywała pracę i przebywała stale w Polsce w spornym okresie. Tym samym działania ubezpieczonej nie miały bez wątpienia charakteru incydentalnego, przykładowo sprowadzającego się do przyjechania na jeden dzień pracy. Należy w tym miejscu podkreślić, że ubezpieczona nadal przebywa w Polsce i pracuje od kilku lat ciągle w tym samym miejscu – według niej na rzecz tego samego płatnika, co potwierdziła przed sądem.

Tym samym, biorąc pod uwagę wszystkie przytoczone okoliczności należało uznać, że decyzja organu rentowego w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym na zasadach ogólnych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych przez ubezpieczoną w spornych okresach, jako osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek, jest prawidłowa. Ubezpieczona nie jest adresatem normy wskazanej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, orzekając jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. kwotę 3600 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stosownie do treści § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265) . Przedmiotem sporu była bowiem wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a w takim przypadku zastosowanie mają ogóle zasady, zgodnie z którymi wynagrodzenie pełnomocnika liczone jest od wartości przedmiotu sporu.