Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.11.2022 r. przyznał U. T. emeryturę od dnia 01.11.2022 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 220837,72 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 548734,93 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 237,40 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3241,67 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),72 + (...),93) / 237,40 = 3241,67 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 399,94 zł.

Od 01-01-2023 obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi 3641,61 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 3176,87 zł.

Jednocześnie ZUS wskazał, że brak jest podstaw do przyznania rekompensaty, ponieważ ubezpieczona nie udowodniła do dnia 31.12.2008 r. wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(decyzja – k. 11-13 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła U. T., w zakresie w jakim ZUS odmówił jej przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu wskazała, że w okresie od 1.09.1983 r. do 31.12.2008 r. pracowała w warunkach szczególnych w (...) Centrum Medycznym Sp. z o.o. w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku technika rtg w Zakładzie (...), co jej zdaniem wprost wynikało z załączonego do odwołania świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9-10)

Na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron - rozprawa z dnia 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):20:04 – 00:23:46 – płyta CD- k. 77)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

U. T. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Zgodnie z wystawionym świadectwem pracy z dnia 24.11.2022 r. wnioskodawczyni zatrudniona była w (...) Centrum Medycznym Sp. z o.o. w P. w okresie od dnia 01.09.1983 r. do 24.11.2022 r. w wymiarze czasu pracy 1/1 etatu. W w/w okresie zatrudnienia wykonywała pracę: od 1.09.1983 r. do 30.06.1990 r. na stanowisku technika rtg, od 01.07.1990 r. do 24.11.2022 r. na stanowisku st. technika rtg.

Okresy nieskładkowe: 14.09.2010 r. do 25.09.2010 r.; 11.10.2010 r. do 28.02.2011 r.; 03.12.2011 r. do 23.12.2011 r.; 19.09.2017 r. do 29.09.2017 r. ; od 06.04.2021 r. do 19.04.2021 r.

(świadectwo pracy – k. 4-4 verte, k. 4 część C akt osobowych załączonych do sprawy, k. 6-6 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Do zadań ubezpieczonej zgodnie z regulaminem z dnia 19.09.1983 r. należało m.in.:

1.  przyjmowanie chorych na badania;

2.  przygotowanie materiałów i urządzeń koniecznych do wykonania zabiegu oraz pomaganie lekarzowi podczas wykonywania zabiegów diagnostycznych;

3.  wykonywanie zdjęć radiologicznych;

4.  wykonywanie prac technicznych ciemni radiologicznej: wywoływanie,, płukanie, utrwalanie i suszenie filmów, przyrządzanie płynów fotograficznych oraz kontrola ich stanu i zdatności do użytku;

5.  oznaczenie zdjęć radiologicznych;

6.  prowadzenie ewidencji zużytego materiału do badań, prowadzenie ewidencji dziennej badań i ekspozycji.

(regulamin – k. 48 część A akt osobowych załączonych do sprawy, k. 25-25 verte)

Wnioskodawczyni pracowała w Pracowni Rentgenodiagnostyki, zajmowała się wykonywaniem zdjęć rentgenowskich- przy łóżkach pacjentów w gabinetach, na bloku operacyjnym, które następnie opisywał radiolog. Skarżąca wykonywała także tomografię komputerową, RTG zębów. Wnioskodawczyni nie była oddelegowana do innych prac. Te czynności wykonywała w narażeniu na działanie promieniowania jonizującego. Do specjalnej książki wnioskodawczyni wpisywała nr pacjenta i przystępowała do wykonywania powyższych czynności. Od 2006 roku w przedmiotowym centrum dostępne są aparaty cyfrowe i półcyfrowe, nie trzeba wykonywać samodzielnie zdjęć. Ubezpieczona do 2014 r. pracowała w trybie zmianowym w pełnym wymiarze czasu pracy, który ją obowiązywał na tym stanowisku, czyli po 5 godzin dziennie.

(orzeczenia lekarskie – k. 28-31, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):15:49 – 00:20:04 – płyta CD – k. 77 w związku z rozprawą z dnia 26 kwietnia 2023 roku – k. 41-41 verte, zeznania świadka E. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):03:13 – 00:15:49 – płyta CD – k. 77)

Od 02.07.2014 r. wnioskodawczynię obowiązywała norma dzienna tj. 7 godzin, 35 minut dziennie (pełen wymiar), łącznie 37 godzin, 55 minut tygodniowo.

(pismo – k. 75 część B akt osobowych załączonych do sprawy)

Bezpośrednim przełożonym wnioskodawczyni był Kierownik Zakładu (...).

(pismo – k. 26)

Z zapisów w treści orzeczeń lekarskich zalegających w aktach sprawy potwierdzających brak przeciwskazań wnioskodawczyni – technika rtg do pracy w narażeniu na promieniowanie jonizujące wynika, iż pracodawca wskazane narażenie uwzględnił w ocenie ryzyka zawodowego związanego z pracą wykonywaną przez ubezpieczoną.

(orzeczenia lekarskie – k. 28-31)

Do zakresu zadań wnioskodawczyni należało również:

1.  przestrzeganie w swoim działaniu zasad współżycia społecznego oraz poszanowania godności osobistej człowieka;

2.  sumienne, dokładne i terminowe oraz zgodne z obowiązującymi przepisami i standardami ISO wykonywanie zadań;

3.  przyjmowanie pacjentów na badania RTG na podstawie skierowania oraz przygotowanie chorego do poszczególnych badań;

4.  przestrzeganie przyjmowania pacjentów wg kolejności o ile decyzja lekarza radiologa nie będzie inna / wykonanie poza kolejnością lub innej kolejności/,

5.  prawidłowe ewidencjonowanie wykonanych badań:

6.  przygotowanie materiału i sprzętu niezbędnego do danego badania RTG oraz pomoc lekarzowi radiologowi w wykonaniu badań,

7.  wykonywanie prac technicznych w ciemni mokrej i suchej, wykańczanie zdjęć i po ich opisaniu przedstawienie lekarzowi wraz z karta skierowania i innymi dokumentami dotyczącymi badanego,

8.  prowadzenie ewidencji zużytego materiału radiologicznego,

9.  technik RTG jest obowiązany nosić w czasie pracy przepisową odzież ochronną oraz indywidualny dozymetr,

10.  poddawanie się okresowym badaniom lekarskim w myśl obowiązujących przepisów,

11.  stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych, umiejętności praktycznych, poszerzanie swojej wiedzy z zakresu obowiązujących przepisów,

12.  przestrzeganie porządku i dyscypliny pracy, przepisów BHP i p.poż. oraz porządku i czystości na stanowisku pracy,

13.  właściwe zabezpieczenie powierzonego mienia przed możliwością zniszczenia lub kradzieży,

14.  współdziałanie z komórkami organizacyjnymi zakładu i innymi organami działalności publicznej w niezbędnym zakresie,

15.  poddawanie się kontroli ww. organów oraz osób upoważnionych do ich przeprowadzania,

16.  wykonywanie innych poleceń zleconych przez Dyrektora i jego zastępców, oraz Kierownika D., a nie ujętych w niniejszym zakresu,

17.  posiadanie aktualnych badań dopuszczających do pracy w promieniowaniu X.

(zakres zadań – część B akt osobowych załączonych do sprawy, k. 27-27 verte)

W okresie od 1.08.1986 r. do 25.07.2023 r. jako technik rtg w przedmiotowym centrum była także zatrudniona E. S., która otrzymała świadectwo pracy w warunkach szczególnych w (...) Centrum Medyczne Sp. z.o.o. i dokument ten posłużył organowi rentowemu do ustalenia jej prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. E. S. miała taki sam zakres obowiązków jak wnioskodawczyni.

(zeznania świadka E. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):03:13 – 00:15:49 – płyta CD – k. 77)

(...) Centrum Medyczne Sp. z.o.o. w P. wystawiło wnioskodawczyni w dniu 24.11.2022 r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, z którego wynikało, że była zatrudniona we wskazanym miejscu od 1.09.1983 r. do 24.11.2022 r., w tym w okresie od 01.09.1983 r. do 31.12.2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku technik rtg w Zakładzie (...) i wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 MHz w strefie zagrożenia, wymienione w wykazie A, dział XIV - Prace różne, punkt 4 wykazu stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 5 część C akt osobowych załączonych do sprawy, k. 7 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 5)

W dniu 14.12.2022 r. (...) Centrum Medyczne Sp. z.o.o. w P. wystawiło wnioskodawczyni sprostowanie do w/w świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazując, że skarżąca była zatrudniona we wskazanym miejscu od 1.09.1983 r. do 24.11.2022 r., w tym w okresie od 01.09.1983 r. do 31.12.2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 MHz w strefie zagrożenia, wymienione w wykazie A, dział XIV - Prace różne, punkt 4 wykazu stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 7 część C akt osobowych załączonych do sprawy)

U. T., w okresie od 01.09.1983 r. do 24.11.2022 r., w (...) Centrum Medycznym, na stanowisku technik rtg, starszy technik rtg, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego, których charakter zgodny jest z zapisem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. - Wykaz A, dział XIV, poz. 4 (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) oraz zapisem Załącznika do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (...) (Dz. Urz. MZiOS nr 8 poz. 4, ze zm.: Dz. Urz. MZiOS z 1989r., nr 2, poz. 5).

(pisemna opinia biegłego z zakresu bhp – k. 45-53, zeznania świadka E. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):03:13 – 00:15:49 – płyta CD – k. 77, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 stycznia 2024 roku e-protokół (...):15:49 – 00:20:04 – płyta CD – k. 77 w związku z rozprawą z dnia 26 kwietnia 2023 roku – k. 41-41 verte)

W dniu 24.11.2022 r. wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek emeryturę wraz z rekompensatą.

(wniosek – k. 1-3 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 22 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. 11-13 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy, w tym w aktach ZUS oraz załączonych aktach osobowych wnioskodawczyni ze spornego okresu zatrudnienia, a także zeznań samej wnioskodawczyni i świadka E. S., która zeznała w sposób przekonujący i wyczerpujący na czym konkretnie polegała praca skarżącej w badanym okresie.

Zgromadzone dokumenty, zeznania ubezpieczonej i świadka nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności, uzupełniają się wzajemnie i stanowią wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd dał wiarę przesłuchanemu w sprawie świadkowi w zakresie jego twierdzeń dotyczących zakresu czynności wykonywanych przez odwołującą w trakcie spornego zatrudnienia, warunków pracy panujących w tym centrum oraz ogólnej specyfice zatrudnienia. Świadek E. S. również była pracownikiem tegoż centrum od 1.08.1986 r. do 25.07.2023 r., a zatem ich okresy zatrudnienia częściowo pokrywały się. Organ rentowy nie zgłaszał wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych, ani nie podważył wartości zeznań świadka w toku postępowania. Zeznania tego świadka były dla Sądu przekonywujące, wobec czego uznał je za wiarygodne.

Sąd oparł się także na opinii biegłego z zakresu bhp, nie znajdując podstaw do podważenia wiarygodności tego dowodu. Opinia wskazanego biegłego jest w pełni przydatna dla potrzeb rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Brak podstaw do twierdzenia, aby wnioski opinii przeprowadzonej na potrzeby n/n postępowania mogłyby być inne. Żadna ze stron niniejszego postępowania nie zgłosiła zastrzeżeń do opinii tego biegłego. Sąd skorygował opinię biegłego, posiłkując się w tym zakresie zeznaniami świadka i wnioskodawczyni, tylko w tym zakresie, iż ustalił, że odwołująca w okresie spornym wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Według art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 164) ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U z 2022 r., poz. 504, 1504 i 2461).

Regulacja dotycząca prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiegała się wnioskodawczyni została wprowadzona do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Art. 2 pkt 5 tej ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21 – 23 zamieszczone w Rozdziale III (...).

Art. 23 stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę oraz, że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W art. 21 ust. 1 ustawy wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, o której mowa w cytowanych przepisach, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r. W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z 5 maja 2017 r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 14 grudnia 2015 r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 września 2017 r., III AUa 529/16).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy należy wskazać, że nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania wnioskodawczyni prawa do rekompensaty. Ubezpieczona nie miała przyznanego prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Wobec powyższego, celem ustalenia czy ubezpieczonej przysługuje prawo do rekompensaty, należało zbadać spełnienie przesłanek pozytywnych, o których była mowa. Analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zdaniem sądu, wnioskodawczyni spełniła przesłanki pozytywne konieczne do tego, by uzyskać prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczona urodziła się po 31.12.1948 r., nie nabyła prawa do emerytury pomostowej i legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, przypadającym przed 1 stycznia 2009 r.

Stosownie do treści art.32 ust.2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art.32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, ze za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W przypadku ubezpieczonej ZUS nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 01.09.1983 r. do 31.12.2008 r. w (...) Centrum Medycznym Sp. z o.o. w P. na stanowisku technika rtg. Stanowisko organu rentowego, że skoro ubezpieczona nie pracowała w warunkach narażenia na promieniowanie elektromagnetyczne, to sporny okres zatrudnienia nie podlegał zaliczeniu do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest nieuzasadnione.

Z ustaleń poczynionych w toku postępowania wynika, że prace wykonywane przez skarżącą w okresie spornym należy zakwalifikować jako prace w warunkach szczególnych wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. wymienioną w wykazie A Dz. XIV pkt 4 stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia. Powyższe znajduje także potwierdzenie w pisemnej opinii biegłego z zakresu bhp.

Z kolei w wykazie A stanowiącym załącznik do zarządzenia resortowego, tj. zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, w dziale III pkt 4 wymienione zostały prace narażające na działalnie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHz w strefie zagrożenia.

Odnosząc się do powyższego należy podnieść, że w sprawie o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na wykonywanie pracy szczególnych warunkach – analogicznie w sprawie o prawo do rekompensaty - należy ustalić faktyczny rodzaj i zakres powierzonych do wykonywania czynności (obowiązków) pracowniczych i to one podlegają każdorazowo ocenie, a nie rodzaj stanowiska, jaki w dokumentach podał pracodawca. Ponadto, choć wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00), to dokumenty te podlegają każdorazowo weryfikacji. Wynika to z tego, że są to dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowią dowodu tego, co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 grudnia 2013 r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). To zatem oznacza, że nawet jeśli pracodawca ww. dokument pracownikowi wystawił, to i tak podlega on kontroli ZUS i sądu i nie oznacza automatycznie, że praca w danym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z drugiej zaś strony, brak takiego dokumentu bądź jego wadliwości nie przesądzają o tym, że praca nie była wykonywana w warunkach szczególnych. Kwestia ta każdorazowo podlega badaniu przy uwzględnieniu tego, jakie czynności i rodzaj prac faktycznie wykonywał wnioskodawca i co ważne, w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym (także w sprawie o rekompensatę), dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. Wynika to z tego, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, a nie tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych.

Wynik postępowania dowodowego daje podstawę do twierdzenia, iż wnioskodawczyni, pracując na stanowisku technika rtg, st. technika rtg wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego wymienione w w/w wykazie A. Wskazać należy, także, iż charakter pracy wnioskodawczyni w spornym okresie zatrudnienia jako pracy w narażeniu na działanie pola jonizującego wynika z korekty świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 14.12.2022 r. wystawionego przez pracodawcę. Wnioskodawczyni pracowała stale, nie była oddelegowana do innych prac, zajmowała się wykonywaniem zdjęć rentgenowskich- przy łóżkach pacjentów w gabinetach, na bloku operacyjnym, które następnie opisywał radiolog. Skarżąca wykonywała także tomografię komputerową, RTG zębów.

Konsekwencją pracy w wyżej wymienionym charakterze było obniżenie czasu pracy wnioskodawczyni najpierw do pięciogodzinnego dnia pracy (do 2014 r.), następnie skarżącą obowiązywała norma dzienna tj. 7 godzin, 35 minut dziennie. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że praca wykonywana w takich warunkach nie pozostaje bez wpływu na szybsze obniżenie zdolności do świadczenia pracy jak również wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne.

W związku z powyższym, mając na uwadze okoliczność, iż w Dziale XIV wykazu A rozporządzenia z 1983 r. pod poz. 4 wskazano na prace „narażające” na działanie pola jonizującego będące jednocześnie pracami „w strefie zagrożenia”, nie budziło wątpliwości Sądu, że praca wnioskodawczyni była pracą w warunkach zagrożenia i stanowiła właśnie taki rodzaj zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W ocenie sądu również to, że organ rentowy uważał, że nie można stosować rozdzielności między częścią tego przepisu wskazującą na pracę w narażeniu na promieniowanie jonizujące oraz pracę narażające na promieniowanie elektromagnetyczne, nie jest prawidłowe. W ocenie sądu, nie ma w tym zakresie konieczności, by te dwie przesłanki występowały łącznie. Gdyby ustawodawca przewidywał łączne występowanie dwóch przesłanek, nie rozdzieliłby ich spójnikiem ,,oraz’’. Wskazałby prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz na działanie elektromagnetyczne. Przepis rozdziela tymczasem - prace narażające na promieniowanie jonizujące i jeszcze jeden rodzaj prac - grupę prac wykonywanych w warunkach narażenia na promieniowanie elektromagnetyczne. Odwołująca się jako technik i starszy technik rtg wykonywała prace w narażeniu na działanie promieniowania jonizującego, a zatem dokonana przez organ rentowy interpretacja przepisu zawierającego wykaz stanowisk wskazanych w dziale XIV pkt. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. była nieprawidłowa.

W tych okolicznościach należało stwierdzić, że ubezpieczona spełnia przesłanki do uzyskania dochodzonego od organu rentowego prawa do rekompensaty. W konsekwencji odwołanie podlegało uwzględnieniu poprzez zmianę zaskarżonej decyzji w ten sposób, że przyznano wnioskodawczyni prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., o czym sąd orzekł w sentencji wyroku.