Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 grudnia 2023 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., po rozpatrzeniu dnia 12 września 2023 r. przyznał J. K. prawo o renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W treści powyższej decyzji, organ rentowy wskazał również, że należność za okres od 1 listopada 2023 r. do 30 listopada 2023 r. w kwocie 1588,44 zł będzie wypłacona wraz ze świadczeniem za grudzień w kwocie 1588,44 zł. W decyzji tej ZUS ustalił także, iż od kwoty wypłacanej skarżącemu renty odprowadzi do urzędu skarbowego zaliczkę na podatek dochodowy w kwocie 81,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 3177,00 zł.

(decyzja k. 7-8v. akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł J. K. wskazując, iż jest ona dla niego krzywdząca. Wnioskodawca wskazał, że decyzją z dnia 3 marca 2023 roku (...) Ł. został zwolniony z obowiązku pobierania podatku dochodowego od wypłaconego świadczenia rentowego w okresie od marca do grudnia 2023 roku. Mimo to
w zaskarżonej decyzji ZUS nie zważając na powyższe, dokonał pobrania zaliczki na podatek dochodowy w kwocie 81 zł od wypłaconego mu w grudniu 2023 roku świadczenia. Wobec powyższego wnioskodawca wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w punkcie III., nakazanie zwrotu niesłusznie pobranej zaliczki na podatek od świadczeń rentowych w grudniu 2023 r.
w kwocie 81,00 zł oraz przyznanie prawa do odsetek od kwoty 81,00 zł za okres od 21 grudnia 2023 roku do dnia jej wypłaty.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie k. 4-4 v.)

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2024 roku tutejszy sąd ustanowił wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego.

(postanowienie k. 16)

Pismem procesowym z 8 maja 2024 roku wnioskodawca podtrzymał żądanie uchylenia zaskarżonej decyzji w punkcie III. Ponadto zgłosił żądnie odsetek od kwoty 81,00 zł za okres od 21 grudnia 2023 roku do 8 lutego 2024 r.

Jednocześnie wnioskodawca poinformował, że decyzją z dnia 10 stycznia 2024 r. (...) Ł. stwierdził nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych w trakcie roku od wypłaconych przez ZUS (...) Oddział w Ł. w grudniu 2023 r. świadczeń rentowych w kwocie 81 zł. W decyzji dwukrotnie wskazano na nieuwzględnienie i niezastosowanie się organu rentowego do uprzednio wydanej decyzji z dnia 3 marca 2023 r. (...) Ł. o zwolnieniu płatnika tj. ZUS
w Ł. z obowiązku pobrania podatku dochodowego od wypłacanego świadczenia rentowego w okresie od marca do grudnia 2023 r., ostatecznej decyzji podatkowej wydanej w tej sprawie, mającej moc prawa stanowionego.

Wnioskodawca wskazał, że wypłata niesłusznie pobranej zaliczki w kwocie 81 zł, nastąpiła w kasie Urzędu Skarbowego Ł. w dniu 8 lutego 2024 r.

(pismo procesowe skarżącego z 8 maja 2024 r. k. 34-34v.)

Na rozprawie w dniu 8 lipca 2024 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie w takim zakresie, jak wnioskodawca sprecyzował w ostatnim piśmie z dnia 8 maja 2024 roku. Dodatkowo wniósł o przyznanie odsetek od kwoty 81 zł za okres od 21 grudnia 2023 roku do
8 lutego 2024 roku, a także wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Pełnomocnik ZUS wniósł z kolei o oddalenie odwołania oświadczając, że po zakończeniu roku Urząd Skarbowy dokona rozliczenia. W przedmiocie wniosku o odsetki, wniósł o przekazanie go do ZUS celem rozpoznania.

(stanowiska procesowe stron e-protokół rozprawy z 8 lipca 2024 r. 00:01:07-00:02:29 – płyta CD k. 40)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się (...).

(bezsporne)

Wnioskodawca był uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
w okresie od dnia 1 lipca 1996 roku. Zaskarżoną decyzją, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w (...) przyznał J. K. prawo o renty z tytułu trwałej całkowitej niezdolności do pracy.

(bezsporne)

Decyzją z dnia z dnia 3 marca 2023 roku (...) Ł. wnioskodawca został zwolniony z obowiązku pobierania podatku dochodowego od wypłaconego świadczenia rentowego w okresie od marca do grudnia 2023 roku.

(bezsporne)

Zawiadomieniem z dnia 11 kwietnia 2023 r. organ rentowy poinformował J. K., że złożona decyzja Urzędu Skarbowego będzie realizowana od miesiąca maja 2023 r. Ponadto poinformowano wnioskodawcę, że po zakończeniu roku podatkowego ZUS sporządzi i przekaże informację o wysokości uzyskanego dochodu na formularzu PIT-11A.

(bezsporne)

W dniu 5 grudnia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja k. 7-8 v. akt ZUS)

Decyzją z dnia 10 stycznia 2024 roku (...) Ł. stwierdził nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych w trakcie roku podatkowego z tytułu pobranej zaliczki od wypłaconych wnioskodawcy przez ZUS w grudniu 2023 roku świadczeń rentowych w kwocie 81 złotych.

(decyzja k. 35)

W dniu 8 lutego 2024 roku wnioskodawcy została wypłacona kwota 81 złotych wynikająca z decyzji (...) Ł. z 8 lutego 2024 roku.

(potwierdzenie wypłaty k. 36)

Powyższy niesporny stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, których wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw do podważania ich wartości dowodowej z urzędu. W istocie spór pomiędzy stronami koncentrował się jedynie co do oceny prawnej bezspornych faktów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Oceniając zasadność odwołania Sąd zważył, że zgodnie z art. 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383), płatnikiem jest podmiot obowiązany na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 34 ust 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 226) – organy rentowe są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki miesięczne od wypłacanych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent, świadczeń przedemerytalnych i zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych, rent socjalnych oraz rodzicielskich świadczeń uzupełniających.

Zgodnie natomiast z art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Źródłami przychodów są stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta (art. 10 ust. 1 u.p.d.o.f.).

Przypomnieć wypada, że zaliczka na podatek dochodowy, którą organ emerytalno-rentowy obowiązany jest odprowadzić od wypłaconych świadczeń, jest częścią dochodu emeryta lub rencisty, którą ubezpieczony nie może dowolnie dysponować, a która przeznaczona jest wyłącznie na pokrycie zobowiązań podatkowych.

Należy też podkreślić, że ZUS jako płatnik zaliczki na podatek dochodowy od emerytury nie jest organem podatkowym w rozumieniu art. 13 § 1 Ordynacji podatkowej,
a czynności przez niego podejmowane w celu obliczenia i pobrania należności podatkowych od podatnika mają jedynie charakter czynności materialno-rachunkowych. W przypadku, gdy pobór podatku dochodowego odbywa się za pośrednictwem płatnika (organu rentowego), płatnik ten odpowiada całym swym majątkiem za podatek nie pobrany od podatnika lub pobrany w kwocie niższej od należnej, chyba że nastąpiło to z winy podatnika. Płatnik odpowiada również za niewpłacenie w terminie pobranego podatku. Dodatkowo niedopełnienie obowiązków obliczania i pobrania podatku oraz niewpłacenie pobranego podatku przez płatnika zagrożone jest sankcjami wynikającymi z ustawy karnej skarbowej.

Mając na uwadze realia badanej sprawy Sąd Okręgowy zważył, że decyzją z dnia
3 marca 2023 roku (...) Ł. został zwolniony
z obowiązku pobrania podatku dochodowego od wypłacanego ubezpieczonemu świadczenia rentowego w okresie od marca do grudnia 2023 roku.

Zgodnie z art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku.

Zgodnie zaś z art. 75 § 2 Ordynacji podatkowej, uprawnienie do złożenia wniosku
o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikom, płatnikom i inkasentom oraz osobom, które były wspólnikami spółki cywilnej w momencie rozwiązania spółki w zakresie zobowiązań spółki. Płatnik lub inkasent jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, jeżeli wpłacony podatek nie został pobrany od podatnika.

Mając zaś na uwadze, że pomimo wcześniejszego uzyskania przez ZUS w/w informacji od Urzędu Skarbowego, której wpływ organ rentowy potwierdził pismem z dnia 11 kwietnia 2023 roku, to i tak pozwany w zaskarżonej decyzji z dnia 5 grudnia 2023 roku przyznając J. K. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ów kwotę niezasadnie pomniejszył o zaliczkę na podatek dochodowy. Konsekwencją powyższego było wydanie przez (...) Ł. decyzji z dnia 10 stycznia 2024 roku stwierdzającej nadpłatę w podatku dochodowym od osób fizycznych w trakcie roku podatkowego od wypłaconych wnioskodawcy przez ZUS w grudniu 2023 roku świadczeń rentowych w kwocie 81 złotych.

Bez wpływu na powyższe pozostają twierdzenia ZUS, który w piśmie z dnia 11 kwietnia 2023 roku poinformował wnioskodawcę, że z przyczyn technicznych nie dokonał zaniechania pobierania podatku dochodowego za grudzień 2023 roku.

Ulga w postaci zaniechania poboru zaliczek na podatek dochodowy jest formą pomocy dla podatników, których zdolność finansowa jedynie czasowo uległa pogorszeniu. Natomiast sama decyzja organu podatkowego w sprawie zwolnienia z obowiązku pobierania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od świadczeń rentowo-emerytalnych zapada w ramach uznania administracyjnego.

Decyzją (...) Ł. z dnia 3 marca 2023 roku wnioskodawcy zostało przyznane uprawnienie czasowe tj. zwolnienie z obowiązku pobrania podatku dochodowego od wypłacanego ubezpieczonemu świadczenia rentowego w okresie od marca do grudnia 2023 roku, z uwagi na jego trudną sytuację życiową. Ulga, o której mowa w art. 22 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej z uwagi na jej szczególny charakter nie stanowi źródła poprawy egzystencji podatnika, a jedynie przejściowo służy do odzyskania przez niego równowagi finansowej. W takiej sytuacji zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania zaliczki na podatek dochodowy nie oznacza zwolnienia podatnika od obowiązku zapłaty podatku dochodowego, a jedynie przesunięcie go w czasie do 30 kwietnia 2024 roku, tj. do terminu złożenia zeznania podatkowego za 2023 rok. Jak wynika z konstrukcji przepisu art. 22 § 2 pkt 1 – Ordynacji podatkowej, decyzje w sprawie zaniechania poboru zaliczek na podatek przez płatników podejmowane są w ramach uznania administracyjnego organu i to uznania pełnego. Nie zmienia to jednak faktu, że obowiązkiem ZUS było respektowanie i zagwarantowanie realizacji przyznanego skarżącemu zwolnienia, nie od 1 maja 2023 roku, ani po zakończeniu roku podatkowego, lecz zgodnie z treścią powoływanej decyzji (...), a tych czynności organ rentowy zaniechał. Zachowanie ZUS wyrażone w treści zaskarżonej decyzji przeczy istocie przyznania wnioskodawcy w/w uprawnienia. Chodziło
o czasowe zaniechanie ustalania i poboru podatku dochodowego, a nie jak wskazywał ZUS, że po zakończeniu roku podatkowego ubezpieczony będzie mógł dokonać ,,odbioru” tegoż podatku. Gdyby faktycznie celem wnioskodawcy był ,,odbiór” podatku, to z pewnością nie występowałby uprzednio z wnioskiem do (...) Ł.
o zwolnienie go z obowiązku pobrania w okresie od marca do grudnia 2023 roku podatku dochodowego od świadczenia rentowego.

Wobec tego żądanie wnioskodawcy zasługiwało na uwzględnienie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w pkt 1. sentencji wyroku.

Na mocy rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2. wyroku, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wniosek J. K. o przyznanie prawa do odsetek od kwoty 81 zł.

Zgodnie bowiem z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu
i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.

Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się bowiem jedynie do okoliczności uwzględnionych w zaskarżonej decyzji – w niniejszej sprawie jest to decyzja z 5 grudnia 2023 roku, która nie dotyczyła kwestii odsetek. Tymczasem przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie zdecydował.

Dlatego też odwołania wniesionego przez ubezpieczonego w zakresie odsetek od ww. kwoty, Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest – zgodnie z treścią art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. – przekazać je do rozpoznania organowi rentowemu celem nadania dalszego biegu, o czym Sąd orzekł jak w punkcie 2. wyroku.

W punkcie 3. sentencji wyroku, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie w zakresie, w jakim ubezpieczony zgłosił żądanie nakazania zwrotu pobranej zaliczki na podatek dochodowy. Zaliczka ta została mu bowiem zwrócona 8 lutego 2024 roku, czego dowód przedstawił sam odwołujący na k. 36. Jego żądanie w tym zakresie jest zatem bezzasadne.

W punkcie 4. sentencji wyroku, Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Kasy Sądu Okręgowego w (...) na rzecz radcy prawnego P. G. tytułem wynagrodzenia pełnomocnika za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną z urzędu wnioskodawcy w kwocie 221,40 zł na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2024 poz. 764).