Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 15.12.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., po rozpoznaniu wniosku z 28.10.2021 r., odmówił J. B. prawa do emerytury pomostowej, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Zakład podał, że zaliczył do pracy w szczególnych warunkach okres od 1.10.1981 r. do 26.02.1987 r., od 10.04.1987 r. do 31.08.1989 r., od 14.09.2015 r. do 29.02.2016 r. oraz od 1.03.2016 r. do 27.10.2021 r., tj. łącznie 14 lat, 8 miesięcy i 1 dzień. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że do przedmiotowego stażu nie zaliczył okresów:

- od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 4.03.1997 r. nie podał charakteru wykonywanej pracy zgodnie z wykazem, działem i pozycją Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego, pod który podlega zakład pracy i gdzie wymienione jest takie stanowisko,

- od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z 29.10.2005 r. w pkt 8 nie podał stanowiska pracy zgodnie z zarządzeniem resortowym ministra, pod którego podlega zakład pracy.

Zakład przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w ilości 1 roku, 4 miesięcy, 18 dni, składkowe w ilości 31 lat, 7 miesięcy, 26 dni, co dało staż sumaryczny w ilości łącznie 33 lat, 14 dni, a ponadto przyjął jako udowodniony staż w szczególnych warunkach pracy w ilości 14 lat, 8 miesięcy, 1 dnia. (decyzja w aktach ZUS k. 55)

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą, wnioskodawca złożył od niej odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej w wyniku zaliczenia nieuwzględnionych przez ZUS okresów pracy w warunkach szczególnych od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. oraz od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. Skarżący podniósł, że wykonywał wówczas pracę związaną z obsługą samolotów pracując jako pracownik ds. obsługi płytowej. Zaznaczył, że posiada świadectwa pracy, w którym pracodawca poświadczył, że była to praca w warunkach szczególnych. Dodał, że zakład pracy (...) sp. z o.o. już nie istnieje, przez co nie jest w stanie uzyskać korekty złożonych do ZUS dokumentów. Podniósł także, że od 28.10.2021 r. nie ma źródła utrzymania. ( odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. ( odpowiedź na odwołanie k. 5-6)

W piśmie procesowym z 3.03.2022 r. (data nadania na poczcie k. 21) wnioskodawca poparł odwołanie, wnosząc o zaliczenie obu spornych okresów zatrudnienia do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych i wyjaśniając, że poprzednio w sprawie jego uprawnień do emerytury pomostowej toczyło się przed tut. Sądem postępowanie za sygn. 1625/21, zakończone prawomocnym wyrokiem oddalającym odwołanie wnioskodawcy z tej przyczyny, że skarżący nie rozwiązał stosunku pracy. Odwołujący podkreślił, że aktualnie nie pozostaje już w stosunku pracy wobec czego spełnił wszystkie przesłanki do przyznania spornego świadczenia. (pismo procesowe wnioskodawcy k. 15-20)

Na rozprawie z 27.06.2022 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku -wnioskodawca poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie. ( e-prot. z 27.06.2022 r.: 00:01:25, 00:17:22)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca – J. B. (urodz. (...)) ukończył 60 rok życia w dn. 2.12.2020 r. Ubezpieczony w dn. 28.10.2021 r. złożył wniosek o emeryturę pomostową. (okoliczności niesporne, a nadto wniosek k. 49 akt ZUS)

Wnioskodawca aktualnie nie pozostaje w stosunku pracy. Ostatni stosunek pracy łączący go z pracodawcą - (...) Spółką z o.o. w S. został rozwiązany z dniem 27.10.2021 r. za porozumieniem stron na wniosek pracownika w związku z przejściem na emeryturę. ( okoliczność niesporna, a nadto świadectwo pracy k. 51 akt ZUS)

W postępowaniu przed ZUS wnioskodawca w sposób bezsporny wykazał: okresy nieskładkowe w ilości 1 roku, 4 miesięcy, 18 dni, okresy składkowe w ilości 31 lat, 7 miesięcy, 26 dni, co dało łącznie niesporny sumaryczny staż pracy w ilości 33 lat, 14 dni, a także wykazał jako bezsporny staż pracy wykonywanej w szczególnych warunkach pracy w ilości 14 lat, 8 miesięcy, 1 dnia. (okoliczności niesporne, a nadto decyzja k. 55 akt ZUS, karta przebiegu zatrudnienia k. 54 akt ZUS)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 4.03.1997 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. w W. wnioskodawca w pierwszym spornym okresie od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace ładowacza samolotowego na stanowisku pracownika ds. obsługi płytowej wymienionym w wykazie A dziale nr VIII pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik od zarządzenia Nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie pracy w szczególnych warunkach, w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz.Urz. MK Nr 10, poz. 77) (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k. 20, a nadto k. 3 akt osobowych z okresu zatrudnienia w A. (...) Usługi (...))

W całym okresie zatrudnienia w A. (...) Usługi (...) od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował przez 8 godzin dziennie, w systemie pracy 3 –zmianowej na L. - O.. Początkowo odwołujący pracował od 1.11.1992 r. na stanowisku agenta ds. obsługi płytowej. W tym czasie praca wnioskodawcy polegała na tym, że przywoził wózkiem bagaże i je ładował. Następnie, poczynając od 1.03.1993 r. aż do zakończenia pracy w w/w zakładzie pracy, wnioskodawca pracował na stanowisku pracownika ds. obsługi płytowej, na którym wykonywał stale jedynie pracę ładowacza samolotu, polegającą wyłącznie na załadunku i wyładunku bagaży i cargo, czyli przepakowaniu paczek. Wnioskodawca jako ładowacz samolotu nie wykonywał innych prac. W badanym okresie nie było żadnych przerw w pracy, ani przestojów. (zeznania wnioskodawcy e-prot. z 27.06.2022 r.: 00:02:45-00:14:13, dokumentacja osobowa wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w A. (...) Usługi (...), a w nich: pisemne udzielenie kary nagany z 17.02.1994 r. za błędne dowiezienie kontenera za bagażami do samolotu k. 48, podania o urlop k. 35-36, 38, 41-42, kwestionariusz osobowy k. 29, umowa o pracę k. 27, umowa o pracę k. 18, angaże z 24.09.1993 r., 5.07.1994 r., 1.10.1994 r., 1.01.1995 r., 20.04.1995 r., 23.06.1995 r., 25.08.1995 r. k. 7-12, 17, ocena pracy wnioskodawcy dokonana przez kierownika zmiany działu cargo k. 15, umowa o pracę k. 13, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron k. 5, świadectwo pracy k. 1, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 3)

Zgodnie ze świadectwem pracy z 29.10.2005 r. wystawionym przez (...) sp. z o.o. w W. wnioskodawca był zatrudniony w w/w zakładzie pracy w okresie od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika ds. obsługi płytowej i w tym czasie wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w okresie od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. wykonując prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska wymienione w wykazie A dziale VIII pkt 12 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. (świadectwo pracy z 29.10.2005 r. k. 19)

W całym spornym okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. wnioskodawca wykonywał na lotnisku W. – O. stale i w pełnym wymiarze czasu, tj. przez 8 godzin dziennie, wyłącznie pracę ładowacza samolotowego, która - tak samo jak we wcześniejszym okresie - polegała na rozładowaniu i załadowaniu bagaży do samolotu zarówno z frachtu, jak i z cargo, a ponadto ładował także balast, tzn. worki z piaskiem, żeby wyważyć samolot –co odbywało się w ten sposób, że dowoził worki z piaskiem i rozkładał je na przodzie lub tyle samolotu. Samolot był wyważany przez mechaników. Innych prac wnioskodawca nie wykonywał. Wnioskodawca był wielokrotnie nagradzany za bardzo duże zaangażowanie przy pracy przeładunku bagaży tranzytowych. ( zeznania wnioskodawcy e-prot. z 27.06.2022 r.: 00:02:45-00:14:13, akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Lot (...), a w nich: wniosek z 4.04.2001 r. o przyznanie nagrody za bardzo sprawną obsługę bagaży transferowych k. 124, wnioski z 17.01.2002 r., z 1.04.2003 r., z 11.09.2003 r., z 18.06.2004 r., z 26.05.2004 r., z 24.08.2004 r. o przyznanie nagrody za bardzo duże zaangażowanie przy obsłudze bagaży tranzytowych k. 98, 101, 110-111, 116, zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego z zakresu bhp na stanowisku pracownika ds. obsługi płytowej k. 107, opinie o pracowniku z 18.07.2005 r. k. 90-91, list gratulacyjny z okazji jubileuszu 10 lat pracy na lotnisku W. – O. k. 52, zgoda na zatrudnienie wnioskodawcy od 1.10.1995 r. k. 32, umowa o pracę na czas nieokreślony z 14.09.1995 r. k. 26, angaże z 18.03.1996 r., 18.06.1996 r., 24.09.1996 r., 17.01.1997 r., 20.02.1997 r., 25.04.1997 r., 10.10.1997 r., 6.03.1998 r., 1.09.1998 r., 8.01.1999 r., 31.03.1999 r., 14.06.1999 r., 1.11.1999 r., 27.03.2000 r., 1.04.2000 r., 1.10.2000 r., 22.05.2001 r. k. 9- 25, świadectwo pracy k. 1)

Zgodnie z oryginalnymi pisemnymi charakterystykami stanowiska pracy pracownika ds. obsługi płytowej z 23.02.1993 r. w A. – (...) Sp. z o.o. oraz z 14.09.1995 r. w (...) sp. z o.o. w W., w obu spornych okresach zatrudnienia do obowiązków pracowniczych na tym stanowisku należało: załadunek, wyładunek cargo (poczty, przesyłek expressowych, bagażu, frachtu oraz przesyłek przeznaczonych dla macierzystej firmy); przewóz cargo między terminalem a samolotem lub między różnymi punktami płyty lotniska; przyjmowanie, dostarczanie i manualna obsługa frachtu i materiałów potrzebnych macierzystej firmie; sortowanie poczty i bagażu w Hali Odlotów; prowadzenie i wypełnianie odpowiednich formularzy związanych i niezbędnych dla prawidłowego wypełniania wymienionych wyżej funkcji; czyszczenie wewnątrz samolotu włączając w to kabinę pilotów i toalet; opróżnianie ubikacji; sprawdzanie, obsługa, usuwanie, montaż i instalowanie elementów stałych i ruchomych wyposażenia kabin; przewóz powyższych elementów oraz zaopatrzenia do i z samolotu; prowadzenie cysterny z paliwem i czynności związane z jej obsługą; dodatkowo – czyszczenie szyby kabiny pilotów, odladzanie samolotu, dopychanie/ wypychanie z miejsca postoju i związane z tym inne czynności, podłączanie i odłączanie agregatów i (...) (G. Start U.); ponadto pracownik mógł zostać skierowany do oczyszczania samolotu z zewnątrz, prac porządkowych w miejscu pracy, oczyszczania płyty lotniska, czyszczenia urządzeń (sprzętu) przy użyciu lub bez sprzętu zmechanizowanego, a także mógł współuczestniczyć w nadzorowaniu bezpieczeństwa w pomieszczeniach; jak i do jego obowiązków mogła należeć rutynowa naprawa pojazdów, obsługa i czyszczenie sprzętu niezmechanizowanego i zmechanizowanego.

Do wymagań stawianych przed osobami zatrudnionymi na stanowisku pracownika ds. obsługi płytowej należało: wykształcenie średnie, ważne polskie prawo jazdy, możliwość pracy w systemie zmianowym, włączając w to soboty, niedziele, święta i dni wolne od pracy, w niektórych wypadkach wymagana była znajomość języka angielskiego. Pracownik ds. obsługi płytowej w trakcie pracy musiał mieć przy sobie ważną przepustkę uprawniającą go do poruszania się w strefach chronionych lotniska.

Zgodnie z w/w pisemną charakterystyką stanowiska pracy pracownika ds. obsługi płytowej, wymagano od takiego pracownika:

1) w zakresie obsługi płyty lotniska m.in. wykonywania następujących czynności w zróżnicowanych warunkach klimatycznych i atmosferycznych jak i w różnym otoczeniu np. spalinach z samolotów i z pojazdów płytowych, kurzu, hałasie włączonego silnika samolotu:

- załadowywania i wyładowywania cargo ważącego do 34 kg, wepchnięcie, umieszczenie załadowanych kontenerów o wadze do 2 ton na wałki (rolki) w samolocie,

- prowadzenie pojazdów o ładowności od 1,5 tony do 36 ton w miejscach dużego zagęszczenia stojących samolotów; obsługa pojazdów, sprzętu różnego typu, podstawianie ich do samolotu, umiejętność wyczucia odległości i rozpoznawania podstawowych kolorów,

- branie udziału w wypychaniu samolotu poprzez prowadzenie pojazdu o wadze 36 ton lub pomoc z zewnątrz w kierowaniu takim pojazdem; wymagane jest prawidłowe ocenianie odległości, szczególnie, gdy na płycie znajduje się wiele parkujących samolotów; komunikowanie się z kabiną pilotów podczas operacji dopychania/ wypychania z miejsca postoju,

- zajmowanie się transportowaniem frachtu z i do samolotu przy użyciu pojazdów o nośności 1,5 tony, wymagane jest prawidłowe ocenianie odległości, szczególnie gdy na płycie lotniska panuje duży ruch,

- ustalanie miejsca przeznaczenia frachtu poprzez odczytywanie odpowiednich arkuszy załączonych do przesyłek (off-load sheets),

- zdejmowanie lub układanie bagaży o wadze do 34 kg z/na taśmociągu,

- podłączanie węża z wodą do samolotu,

- podniesienie i podłączanie (w pozycji nad głową) ważącego ok. 10 kg kabla elektrycznego do samolotu oraz odłączanie tegoż kabla,

- odladzanie samolotu na wysokości 6-24 metrów, podnoszenie, przytrzymywanie przedniej części samolotu, opryskiwanie skrzydeł i kadłuba glicolem.

2) w zakresie wyposażenia pokładowego m.in. wykonywania następujących czynności w zróżnicowanych warunkach klimatycznych i atmosferycznych jak i w różnym otoczeniu np. spalinach z samolotów i z pojazdów płytowych, kurzu, hałasie włączonego silnika samolotu:

- wyposażania kabiny samolotu zgodnie z odpowiednią specyfikacją w wymagane materiały, sprzęt itp. takie jak koce, dywaniki, powłoczki itp. oraz doniesienie w/w elementów wyposażenia o łącznej wadze do 15 kg na pokład samolotu,

- przenoszenie pojemników na śmieci o wadze 10 do 15 kg sprawne poruszanie się po ograniczonej przestrzeni w trakcie ręcznego czyszczenia, oczyszczanie przy użyciu odpowiednich środków wnętrza samolotu, wózków, popielniczek, toalet, pojemników (schowków) nad siedzeniami itp.

- prowadzenie pojazdów o ładowności od 1,5 tony do 36 ton w miejscach dużego zagęszczenia stojących samolotów; obsługa pojazdów, sprzętu różnego typu, podstawianie ich do samolotu, umiejętność wyczucia odległości i rozpoznawania podstawowych kolorów,

- kontrolowanie stanu, rodzaju, ilości, czystości, zabezpieczenia oraz warunków przechowywania sprzętu, jak również zestawów narzędzi,

- posługiwanie się odkurzaczem i podobnymi urządzeniami mechanicznymi,

- kontrolowanie zgodności dostaw materiałów z odpowiednimi zapotrzebowaniami oraz stwierdzanie ewentualnych rozbieżności.

( pisemna charakterystyka stanowiska pracownika ds. obsługi płytowej k. 22-23 załączonych aktach osobowych z okresu zatrudnienia w A. (...) Usługi (...), pisemna charakterystyka stanowiska pracownika ds. obsługi płytowej k. 30 załączonych aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Lot (...))

Powyższy stan faktyczny odtworzono w całości na podstawie powołanych dokumentów załączonych do akt sprawy, a także zalegających w oryginalnych aktach osobowych wnioskodawcy pochodzących z obu badanych okresów zatrudnienia oraz w aktach ZUS-owksich, których autentyczności nie podważała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł żadnych powodów by czynić to z urzędu.

Ponadto ustalenia faktyczne oparto na zeznaniach wnioskodawcy, albowiem - zdaniem Sądu - nie ma żadnych podstaw by odmówić im waloru wiarygodności, tym bardziej, że po pierwsze, okazały się one w całości koherentne z dokumentami zalegającymi w aktach osobowych ubezpieczonego pochodzących ze spornych okresów zatrudnienia, a po drugie, dlatego że pełnomocnik pozwanego nie kwestionował prawdziwości zeznań odwołującego, ale skupił się na odmiennej ocenie prawnej bezspornych w sprawie faktów.

W swej istocie spór dotyczył bowiem wyłącznie oceny prawnej charakteru pracy ubezpieczonego w obu spornych okresach, co będzie przedmiotem rozważań i oceny jurydycznej Sądu w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Sąd Okręgowy zważył, że w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 15.12.2021 r. przepis art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. 2018 roku, poz. 1924 ze zm.), w obowiązującym wówczas brzmieniu, stanowił, że prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Sąd Okręgowy zważył jednocześnie, że pkt 7 art. 4 w/w ustawy został uchylony ustawą z dnia 9.03.2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 755), która weszła w życie 20.04.2022 r.

Natomiast zgodnie z art. 49 w/w ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po 1 stycznia 2009 r. W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do „nowego” świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować, jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 przedmiotowej ustawy). Określenie „okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3" - zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (zob. wyrok
Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 2.07.2020 r., III AUa 546/19, L.).

Sąd Okręgowy zważył, że prace w szczególnych warunkach zostały określone poprzez definicję zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Wyliczenie rodzajów prac związanych z czynnikami ryzyka występującymi w szczególnych warunkach pracy zawarte jest w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych oraz wykaz takich prac zawarty jest w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast prace o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. i wyliczone w załączniku nr 2 do tej ustawy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, warunkiem zaliczenia określonego rodzaju pracy do kategorii prac w szczególnych warunkach jest wykonywanie jej w szczególnych warunkach środowiska pracy determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, występowanie czynników ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, stawianie przed pracownikami wymagań przekraczających poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej. Dopełnieniem definicji zawartej w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych jest wyliczenie rodzajów prac wykonywanych w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, z którymi związane są wspomniane czynniki ryzyka. Do pierwszej kategorii należą prace wykonywane po ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu. Do drugiej kategorii - prace wykonywane w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała. Wykazy te mają zamknięty charakter i o nabyciu prawa do emerytury pomostowej decyduje umieszczenie danego rodzaju pracy w wykazach prac w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze.

Wskazać również trzeba, że w ustawie o emeryturach pomostowych ograniczono zakres prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w porównaniu do zakresu prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze z rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie wszystkie prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 i 184 ustawy emerytalnej, uprawniają obecnie do emerytury pomostowej. Znaczenie mają tylko prace wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Jeżeli chodzi o przesłanki prawa do emerytury pomostowej określone w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, należy stwierdzić, że wprawdzie przy nabywaniu prawa do tego świadczenia na podstawie tego przepisu uwzględnieniu podlegają przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. okresy pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i przepisów powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., jednakże dotyczy to wyłącznie sytuacji spełnienia przez ubezpieczonego wszystkich przesłanek określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Inaczej rzecz ujmując, osobom wykonującym przed dniem wejścia w życie tej ustawy (przed dniem 1 stycznia 2009 r.) prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), uwzględnia się do dnia 1 stycznia 2009 r. okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., pod warunkiem, że wykonywały one po dniu 31 grudnia 2008 r. pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Możliwość taka jest natomiast wyłączona w stosunku do osób, które takiej pracy po wskazanej ostatnio dacie nie wykonywały, a w rezultacie nie spełniły warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych.

W niniejszej sprawie brak było sporu, co do wymaganych prawem przesłanek dotyczących tego, że: wnioskodawca urodzony w dniu (...), ukończył 60. rok życia w dniu 2.12.2020 r. oraz udokumentował, co najmniej 25 - letni okres składkowy i nieskładkowy. Ponadto w realiach badanej sprawy nie jest sporne, że wnioskodawca nie pozostawał w dacie wydania spornej decyzji w stosunku pracy, który na mocy porozumienia stron uległ rozwiązaniu z dniem 27.10.2021 r. Porządkowo jedynie należy wskazać, że ta ostatnia okoliczność z uwagi na uchylenie ustawą z dnia 9.03.2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 755) z dniem 20.04.2022 r. pkt 7 art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, nie miała już istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu pomiędzy stronami (w odróżnieniu od poprzedniej sprawy o sygn. VIII U 1625/21, w której Sąd Okręgowy w Łodzi badał uprawnienia wnioskodawcy do emerytury pomostowej na skutek odwołania od wcześniejszej decyzji z 21.05.2021 r. (...) Oddział w T. Mazowieckiem), albowiem w przypadku wskazanej wyżej zmiany prawodawca nie przewidział żadnych przepisów intertemporalnych w ustawie zmieniającej, które decydowałyby o tym czy należy stosować w sytuacji zmiany stanu prawnego przepisy dawne czy nowe. To zaś oznacza, że Sąd zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c., wydaje po zamknięciu rozprawy wyrok biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy a zatem zasądzeniu roszczenia nie stoi wówczas na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 2.07.2004 r., II CK 421/03, LEX nr 174137). Jak wspomniano aktualnie rozpoznawany spór o prawo do emerytury pomostowej nie dotyczył już jednak kwestii rozwiązania ostatniego stosunku pracy przez wnioskodawcę.

Badaniu w niniejszej sprawie podlegało w tym stanie rzeczy wyłącznie posiadanie przez wnioskodawcę wymaganego prawem okresu, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy uznał bowiem, że ubezpieczony bezspornie posiada łączny staż takiej pracy w ilości 14 lat, 8 miesięcy i 1 dnia.

Spór dotyczył przy tym wyłącznie tego czy charakter pracy wnioskodawcy w obu spornych okresach od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. oraz od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. pozwala zaliczyć pracę ubezpieczonego jako ładowacza samolotowego do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

W sytuacji, gdy po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to do zaliczenia okresu pracy przypadającego do 31 grudnia 2008 roku do szczególnego stażu pracy, wystarczającym jest by był to okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 15.11.2000 r., II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach za sporne okresy, ale organ rentowy zakwestionował prawidłowość tych dokumentów z uwagi na błędy formalne. W takiej sytuacji na wnioskodawcy spoczywał ciężar wykazania, że w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy badając powyższą kwestię zaważył, że w świetle całego zgromadzonego materiału dowodowego wnioskodawca bez wątpienia wykazał, że w obu spornych okresach zatrudnienia wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy taką samą pracę ładowacza samolotu, polegającą na tym, że załadowywał i wyładowywał bagaże tranzytowe z frachtu i z cargo, a w drugim spornym okresie załadowywał również do samolotów balast w postaci worków z piaskiem, które służyły do wyważenia samolotu poprzez ich rozłożenie na przodzie lub tyle samolotu.

Zdaniem Sądu pozwany organ rentowy wnosząc o oddalenie odwołania oparł się na wadliwej wykładni prawnej regulacji dotyczącej poz. 1 Działu VIII Wykazu A stanowiącego załącznik rozporządzenia Rady Ministrów dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (t.j. Dz. U. Nr 8, poz. 43; dalej rozporządzenie RM): "Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie".

Jak już wyżej wskazano okoliczności faktyczne nie były przez strony kwestionowane. Wynika z nich, że wnioskodawca w obu spornych okresach wykonywał takie same ciężkie prace załadunkowe i rozładunkowe w samolocie. Stanowisko ładowacza samolotowego nie jest wymienione w dziale VIII pkt 12 wykazu A stanowiącego załącznik od zarządzenia Nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie pracy w szczególnych warunkach, w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz.Urz. MK Nr 10, poz. 77) – wymieniono tam tylko następujące stanowiska: 1) kierownik zespołu latającego, 2) starszy pilot, 3) pilot, 4) starszy mechanik lotniczy, 5) mechanik lotniczy. Stanowisko ładowacza wymienione jest natomiast w tym załączniku resortowym tj. wykazie A w dziale VIII pkt 1 C. prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie jako ppkt. 4.

Z kolei w pozycji 12 działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wymieniono prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska, natomiast pod poz. 1 w/w działu VIII wykazu A wymieniono ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie

Na podstawie przeprowadzonych dowodów Sąd uznał, że praca odwołującego była pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz znacznym stopniu uciążliwości. Sąd uwzględnił bowiem specyfikę prac wnioskodawcy polegającą na wykonywaniu ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych jako ładowacza samolotowego, którą odwołujący wykonywał w hałasie, w różnych warunkach atmosferycznych na płycie lotniska, co bez wątpienia miało destrukcyjny wpływ na organizm człowieka. Wskazać należy, że pracownicy wykonujący taki sam zawód w różnych zakładach pracy mogą wykonywać prace o różnej intensywności i w różnych warunkach środowiska. Sąd miał na uwadze, że z tego właśnie powodu - zdaniem specjalistów ochrony i medycyny pracy - poprzednio stosowana metodologia określania zawodu lub stanowiska pracy nie powinna stanowić podstawy zaliczenia do prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Nowe wykazy rodzajów prac zastąpiły opracowane ponad 25 lat temu wykazy stanowisk pracy, które w związku z postępem technologicznym i zmianami w gospodarce stały się nieaktualne.

Sąd Okręgowy zważył także, że nie ma uzasadnionych podstaw do wykluczenia takich samych ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych spośród wymienionych pod poz. 1 VIII D. Wykazu A prac wykonywanych w warunkach szczególnych z uwagi na to, że wnioskodawca pracował w lotnictwie, skoro wykonywał taką samą rodzajowo pracę ładowacza, a jedyna różnica sprowadza się do tego, że pracował na płycie lotniska.

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że ocena zasadności odwołania wymagała przeprowadzenia wykładni przepisów rozporządzenia Rady Ministrów poz. 1 VIII D. Wykazu A z uwagi na to, że pozwany organ rentowy stał na stanowisku, że ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe muszą dotyczyć przeładunku materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie. Należało zatem dokonać wykładni znaczenia spójnika „oraz” użytego przez prawodawcę w w/w przepisie.

Przeprowadzając wykładnię w tym zakresie Sąd Okręgowy w całości podzielił pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który w wyroku z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie III AUa 1678/16 (Legalis Numer 1587287) trafnie uznał, że do prawidłowego rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie wymagana jest analiza i uwzględnienie nie tylko wykładni gramatycznej, ale kształtu stylistycznego tekstu i szyku wyrazów pamiętając, że w języku polskim przy swobodnym szyku wyrazów informacje najistotniejsze często umieszczane są na końcu wypowiedzi. Dokonując wykładni należy mieć na względzie nie tylko literalne brzmienie unormowania, ale także okoliczność, że obniżenie wieku emerytalnego niektórym grupom zawodowym uzasadnia się narażeniem tych osób na szybsze niż przeciętne zrealizowanie się emerytalnego ryzyka z powodu wystąpienia w ich zawodach czynników negatywnych (szkodliwych dla zdrowia lub obniżających sprawność psychofizyczną), które doprowadzają do wcześniejszej niż powszechnie utraty sił do wykonywania dotychczasowej pracy. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w w/w wyroku stwierdził, że pracą w warunkach szczególnych umieszczoną w załączniku A, Dziale VIII pod pozycją 1. rozporządzenia RM są ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe lub przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie. Pomimo posłużenia się przez prawodawcę spójnikiem " oraz", organ rozstrzygający raz winien interpretować tenże spójnik, jako spójnik stanowiący element koniunkcji, a raz, jako alternatywy, z którą to sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z przytoczonym poglądem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, którego konsekwencją jest stwierdzenie, że pod poz. 1 działu VIII Wykazu A zwarte są dwa odrębne stany faktyczny, a mianowicie: pierwszy stan faktyczny dotyczy wykonywania ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych bez względu na rodzaj materiałów podlegających temu przeładunkowi, a drugi z tych stanów faktycznych dotyczy prac przeładunkowych rodzajowo wskazanych w nim materiałów bez względu na kryterium ciężkości tych prac. Zdaniem Sądu Okręgowego tylko taka wykładnia uwzględnia rzeczywistą wolę prawodawcy. Nie ulega zatem wątpliwości, że w obu spornych okresach zatrudnienia wnioskodawca jako ładowacz samolotowy wykonywał pracę w warunkach szczególnych odpowiadającą pierwszemu stanowi faktycznemu o jakim mowa w poz. 1 działu VIII Wykazu A (przed spójnikiem „oraz”), albowiem praca skarżącego polegała wyłącznie na wykonywaniu w pełnym wymiarze czasu pracy ciężkich prac załadunkowych i rozładunkowych w samolocie, w warunkach szkodliwych dla zdrowia, albowiem ubezpieczony wykonywał ją w hałasie, w różnych warunkach atmosferycznych na płycie lotniska. Oba sporne okresy od 1.11.1992 r. do 30.09.1995 r. oraz od 1.10.1995 r. do 15.10.2005 r. w rezultacie podlegają dodatkowo zaliczeniu w łącznej ilości 9 lat, 11 miesięcy, 15 dni, do bezspornego stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych uznanej przez pozwanego w ilości 14 lat, 8 miesięcy, 1 dnia. Podkreślić należy, że wnioskodawca wykazał zatem należycie w sposób znacznie przekraczający dodatkowy okres wykonywania takiej pracy niż jedynie brakujący, który wynosił zaledwie 3 miesiące i 29 dni. W rezultacie ubezpieczony spełnił kumulatywnie ostatnią przesłankę do prawa do emerytury pomostowej w postaci posiadania, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., zmienił odwołanie, o czym orzeczono, jak w sentencji.

Sędzia

Z:odpis doręczyć ZUS z aktami ZUS.