Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 13 grudnia 2023 r. nr (...)-2006 Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. ustalił T. K. kapitał początkowy. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 834,23 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1984 r. do 31 grudnia 1993 r. Wskaźnik wysokości wymiaru podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 68,33%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 68,33% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową, co wyniosło kwotę 834,23 zł. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w ilości: 19 lat, 4 miesiąca, 28 dni oraz nieskładkowe: 9 miesięcy i 28 dni.

Zakład przyjął, że współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku - wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawca wynosi 62,28%.

Współczynnik ten służył do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł.

Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek ubezpieczonego w dniu 31 grudnia 1998 roku wynoszący 40 lata oraz łączną liczbę okresów składkowych i nieskładkowych do 31 grudnia 1998 r. wynoszącą 7.286 dni.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. został obliczony na kwotę 82.878,95 zł.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że za okresy zatrudnienia
z nieudokumentowanym wynagrodzeniem tj. od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1978 r., od 4 września 1978 r. do 30 kwietnia 1979 r. oraz od 7 maja 1979 r. do 31 grudnia 1983 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tym czasie proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. (decyzja k. 46-47 akt kapitałowych ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji z dnia 13 grudnia 2023 r., w dniu 18 stycznia 2024 r. złożył T. K. nie zgadzając się z zapadłą decyzją i wnosząc o ponowne przeliczenie kapitału początkowego uwzględniając wynagrodzenia wskazane w legitymacji ubezpieczeniowej i świadectwach pracy i w konsekwencji zmianę ww. decyzji. (odwołanie k. 3-3 odwrót)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Odnosząc się do zarzutów podniesionych w odwołaniu, organ rentowy wskazał, że świadectwo pracy jest dokumentem potwierdzającym zatrudnienie, a zawarta w nim informacja o wynagrodzeniu dotyczy jedynie okresu bezpośrednio przed rozwiązaniem stosunku pracy. Natomiast wykazane w legitymacji ubezpieczonego zarobki w wysokości 49.848,80 zł i 22.134,00 zł + 2.032,60 zł dotyczą przełomu lat 1977-1978 i 1978-1979 i na ich podstawie nie można ustalić faktycznego wynagrodzenia w poszczególnych latach. Zakład wskazał również, że do podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1984 r. do 30 kwietnia 1984 r. w wysokości 38.776 zł. (odpowiedź na odwołanie k. 16-17)

Decyzją z dnia 16 stycznia 2024 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 8 grudnia 2023 r. przyznał T. K. emeryturę od 1 grudnia 2023 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób
w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 99.560,90 zł;

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji wyniosła 39.891,98 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 544.188,21 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wyniosło: 209,30 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 3266,32 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej: (99.560,90 + 39.891,98 + 544.188,21) / 209,30 zł = 3266,32 zł (decyzja k. 7-8 odwrót akt emerytalnych ZUS)

Od decyzji z dnia 16 stycznia 2024 r. ubezpieczony T. K. również wniósł odwołanie, wnosząc o ponowne obliczenie emerytury z uwzględnieniem ponownie przeliczonego kapitału początkowego na skutek wniesionego przez niego odwołania od decyzji z dnia 13 grudnia 2023 r. i ponownego przeliczenia i ustalenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu podanych przez niego wysokości zarobków. (odwołanie k. 3-4 odwrót załączonych akt VIII U 264/24)

Zarządzeniem z dnia 12 lutego 2024 r. Przewodnicząca zarządziła połączyć sprawę VIII U 264/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sprawą VIII U 182/24 i dalej prowadzić sprawę pod numer VIII U 182/24. (zarządzenie k. 17 załączonych akt VIII U 264/24)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania od decyzji
z 16 stycznia 2024 r., wskazując na argumentację tożsamą co w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z 13 grudnia 2023 r. (odpowiedź na odwołania k. 14-14 odwrót załączonych akt VIII U 264/24)

W piśmie procesowym z dnia 5 lipca 2024 roku organ rentowy w odpowiedzi na zobowiązanie tutejszego Sądu z dnia 19 czerwca 2024 roku zajął stanowisko, że brak jest podstaw do przeliczenia kapitału początkowego i emerytury w oparciu o dokumenty, które zostały przedłożone w kopii. Z kolei odnośnie uwzględnienia wynagrodzeń wynikających
z legitymacji ubezpieczeniowej, to organ rentowy podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Jednocześnie, na podstawie kopii list płac z (...) Zakładów (...) za okres od 7 maja 1979 r. do 30 kwietnia 1984 r. organ rentowy hipotetycznie ustalił wysokość wynagrodzeń w poszczególnych latach:

- 1979 – 24245 zł

- 1980 – 48072 zł

- 1981 – 61894 zł

- 1982 – 83613 zł

- 1983 – 100463 zł

Zakład wskazał także, iż za rok 1984 uwzględniona jest kwota wpisana przez pracodawcę w legitymacji ubezpieczeniowej tj. 38.776,00 zł, ponieważ wynagrodzenia wynikające z list płac jest niższe i wynosi 38.272,00 zł. Do wyliczenia przyjęto wskazane na listach płac składniki wynagrodzeń, na które nie budzą wątpliwości. Nie przyjęto rekompensat, ponieważ podane kwoty są zawyżone i zawierają prawdopodobnie rekompensaty na członków rodziny, które nie stanowią podstawy wymiaru. (pismo procesowe k. 132)

Zarządzeniem z dnia 6 września 2024 r. Przewodnicząca zobowiązała pełnomocnika ZUS do hipotetycznego wyliczenia świadczenia wnioskodawcy, w tym kapitału początkowego w najkorzystniejszej wersji przy przyjęciu:

- za okres 1 lipca 1976 – 31 lipca 1978 – wynagrodzeń zgodnie z zaświadczeniem
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu,

- za kwiecień 1979 – zgodnie z treścią świadectwa pracy za okres zatrudnienia w (...) B. – przy przyjęciu stawki godzinowej i dodatku oraz normatywnego czasu w tym miesiącu,

- za okres 7 maja 1979 – 31 grudnia 1983 – według wyciągu z listy płac załączonych do akt, przy uwzględnieniu wszystkich składników wynagrodzenia, w tym ekwiwalentu za masło i chleb oraz dodatku za cukier oraz rekompensat, przy czym w ich przypadku należało uwzględnić jedynie kwotę przypadającą na pracownika, wynikającą z uchwały nr 24 RM z dnia 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982 r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (MP nr 4 poz. 18) – w zakresie artykułów objętych przydziałem kartkowym – 750 zł
(§ 8 ust. 1 uchwały) i nie objętych przydziałem kartkowym (§ 8 ust. 2 uchwały) – w zależności od podstawy wymiaru rekompensaty (otrzymywanego wynagrodzenia obliczonego zgodnie z § 7 uchwały):

- do 4500 zł – rekompensata w kwocie 700 zł;

- 4501 zł – 6000 zł – rekompensata w kwocie 600 zł;

- 6001 zł – 9000 zł – rekompensata w kwocie 500 zł. (zarządzenie k. 148)

Pismem procesowym z dnia 2 października 2024 r. ZUS hipotetycznie wyliczył wysokość emerytury i kapitału początkowego wnioskodawcy.

Organ rentowy wskazał, że za okres zatrudnienia od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1978 r. w (...) w S. przyjęto wynagrodzenia wykazane w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.

Za kwiecień 1979 r. z tytułu zatrudnienia w B.- (...) Kombinacie (...) przyjęto wynagrodzenie obliczone przy przyjęciu stawki godzinowej oraz dodatku (...) w wysokości 2221,80 zł.

Za okres zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w Ł. od 7 maja 1979 r. do 30 kwietnia 1984 r. przeliczono wartość kapitału początkowego i przyjęto za lata 1979-1984 kwoty wynikające z obliczenia list płac wraz z ekwiwalentem za masło i chleb oraz dodatkiem za cukier i rekompensatami w wysokości:

- 1979 r. – 24245 zł;

- 1980 r. – 48579 zł;

- 1981 r. – 62971 zł;

- 1982 r. – 102033 zł;

- 1983 r. – 120383 zł;

- 1984 r. – 44912 zł

Organ rentowy wskazał, że przyjął kwoty rekompensat zgodnie z uchwałą nr 187 RM
z 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższania cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (MP nr 7 poz. 57) oraz uchwałą nr 24 RM z 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 litego 1982 r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (MP nr 4 poz. 18)
w wysokości:

1981 – 640 zł (4x160 zł)

1982 – 160 zł oraz od 1 lutego 1982 r. do 30 kwietnia 1984 r. w kwocie 1660 zł miesięcznie.

Na łączną kwotę miesięcznej rekompensaty od 1 lutego 1982 r., tj. 1660 zł składają się następujące składniki:

- 900 zł w zakresie artykułów objętych przydziałem kartkowym zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 2 uchwały nr 24 RM z tytułu zwiększonego przydziału kartkowego na mięso i jego przetwory tytułu charakteru wykonywanej pracy.

Organ uwzględnił, że zgodnie z uchwałą nr 38 RM w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. nr 7, poz. 57) – pracownikom zatrudnionym na stanowiskach robotniczychm.in. w budownictwie, w tym pokrewnym robotnikom budownictwa – przysługiwała karta zaopatrzenia (...) – norma 4 kg na mięso i jego przetwory.

- 600 zł obliczone na podstawie § 8 uchwały nr 24 RM,

- 160 zł przyjęto na podstawie § 3 uchwały nr 187 RM.

Za rok 1984 przyjęto kwotę wynikającą z list płac tj. 44 912 zł (38 272 zł + 1660x4), gdyż wraz z rekompensatami jest wyższa od kwoty wykazanej w legitymacji ubezpieczeniowej tj. 38776 zł.

Po przeliczeniu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 78,58% (ustalony z lat 1979-1988), a hipotetyczna wartość kapitału początkowego na 1 stycznia 1999 r. wynosi 89.589,94 zł.

Hipotetyczna wartość emerytury w oparciu o przeliczony kapitał początkowo wynosi: 3476,85 zł. (pismo procesowe k. 152-152 odwrót)

W piśmie procesowym z dnia 23 października 2024 r. ubezpieczony podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Wskazał on, iż w jego ocenie udokumentował on okresy zatrudnienia oraz wysokość otrzymywanego wynagrodzenia przez wszystkie lata pracy,
z wyjątkiem okresu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...)
w S., za który to okres, akta osobowe zostały zniszczone.

Wnioskodawca wskazał, że za okres od 4 września 1978 r. do 30 kwietnia 1979 r. otrzymał on wynagrodzenie (22.134 zł + 2032,60 zł):6 = 4833,00 zł – tak jak określono to w legitymacji ubezpieczeniowej. Ubezpieczony wskazał również, że zgodnie ze świadectwem pracy,
w okresie od 4 września 1978 r. do 20 kwietnia 1979 r. otrzymywał on wynagrodzenie 10,50 zł

za godzinę + 15% dodatku (...) + premia.

Odwołujący wniósł o przyjęcie do obliczeń wszystkich otrzymywanych przez niego rekompensat. W ocenie odwołującego, wszystkie rekompensaty stanowiły składnik wynagrodzenia i w związku z tym powinny zostać uwzględnione przez organ rentowy przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego i emerytury. W ocenie ubezpieczonego, wszystkie składniki wynagrodzenia otrzymywał do rąk własnych jako pracownik. W ocenie odwołującego, sztuczne zaniżenie przez nieuwzględnienie wszystkich składników wynagrodzenia jest nieuprawnione. (pismo procesowe k. 160-160 odwrót)

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2024 r., poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. (końcowe stanowiska stron
e-protokół rozprawy z 15 listopada 2024 r. 00:01:49 – płyta CD k. 165)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. K. urodził się w dniu (...).

(bezsporne)

Wydając decyzję z dnia 13 grudnia 2023 r. nr (...)-2006, do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego ZUS przyjął następujące wynagrodzenia z lat 1984-1993:

- za rok 1984 – 51.776,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 202.056,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 61,50%;

- za rok 1985 – 135.225,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 84,49%;

- za rok 1986 – 256.560,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289.140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 118,31%;

- za rok 1987 – 394.359,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350.208,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 112,61%;

- za rok 1988 – 477.891,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637.080,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 75,01%;

- za rok 1989 – 911.060,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2.481.096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 36,72%;

- za rok 1990 – 4.615.144,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12.355.644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 37,35%;

- za rok 1991 – 10.949.221,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21.240.000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,55%;

- za rok 1992 – 13.672.800,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35.200.000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,76%;

- za rok 1993 – 25.879.200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47.940.000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 53,98%.

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 68,33%.

(obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wraz z obliczeniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 46-48 akt kapitałowych ZUS)

W dniu 8 grudnia 2023 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę.

(wniosek – k. 1-4 v. akt emerytalnych ZUS)

Decyzją z dnia 16 stycznia 2024 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 8 grudnia 2023 r. przyznał T. K. emeryturę od 1 grudnia 2023 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 99.560,90 zł;

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji wyniosła 39.891,98 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 544.188,21 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wyniosło: 209,30 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 3266,32 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej: (99.560,90 + 39.891,98 + 544.188,21) / 209,30 zł = 3266,32 zł (decyzja k. 7-8 odwrót akt emerytalnych ZUS)

T. K. w okresie od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1978 r. był zatrudniony w (...) w S. na stanowisku pracownika stałego produkcji roślinnej.

(świadectwo pracy k. 5-5 odwrót akt kapitałowych ZUS)

Wynagrodzenie wnioskodawcy z tytułu zatrudnienia w (...)
w S. wynosiło:

- za 1976 r. – 21.183,00 zł (13.114,70 zł składników stałych, 7.219,00 zł premii, 850,00 zł świadczeń w naturze);

- za 1977 r. – 46.273,00 zł (29.444,30 zł składników stałych, 13.822,00 zł premii, 3.007,00 zł świadczeń w naturze)

- za 1978 r. – 31.267,00 zł (20.797,00 zł składników stałych, 1500,00 zł premii motywacyjnej, 6.604,00 zł premii, 2.366,00 zł świadczeń w naturze)

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 36)

W okresie od 4 września 1978 r. do 30 kwietnia 1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w B.- (...) Kombinacie Elektrowni (...) w B. na stanowisku robotnika budowlanego.

(świadectwo pracy k. 6-6 odwrót akt kapitałowych ZUS)

W całym okresie zatrudnienia w B.- (...) Kombinacie Elektrowni (...) w B. wnioskodawca osiągnął zarobek brutto w wysokości 22.134 zł
+ 2.032 zł. Przeciętny miesięczny zarobek wnioskodawcy w wyliczony na podstawie całego okresu zatrudnienia od 4 września 1978 r. do 30 kwietnia 1979 r. wynosił 4.833 zł. (legitymacja ubezpieczeniowa k. 4-4 odwrót akt kapitałowych ZUS, zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 15 listopada 2024 r. 00:01:49 – płyta CD k. 165 w zw. z e-protokołem rozprawy z 3 września 2024 r. 00:03:23-00:22:25 – płyta CD k. 144)

W okresie od 7 maja 1979 r. do 30 kwietnia 1984 r. wnioskodawca był zatrudniony
w (...) Zakładach (...) w Ł. na stanowisku robotnika magazynowego. (świadectwo pracy k. 7-7 odwrót akt kapitałowych ZUS)

W okresie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) wnioskodawca osiągnął następujące dochody:

- za 1979 r.

	Uposażenie zasadnicze	Dodatki bryg.	Premia	Godziny nadliczbowe	WS	MON	Wynagrodzenie urlopowe	Razem
V	1.956,-	-----	196,-	6,-	96,-	------		2.254,-
VI	2.472,-	-----	-----	78,-; 108,-	72,-	------		2.730,-
VII	2.400,-	-----	247,-; 240,-	24,-; 36,-	72,-	------		3.019,-
VIII	2.496,-	-----	250,-	24,-; 24,-	72,-	------		2.866,-
IX	816,-	-----	82,-	24,-; 24,-	72,-	450,-		3.234,-
X	2.136,-	------	214,-	-----	96,-	450,-		2.851,-
XI	2.160,-	238,-	216,-	-----	144,-	450,-		3.208,-
XII	36,-; 2.496,-	250,-	250,-	12,-; 144,-	192,-	450,-		4.083,-

- za 1980 r.

	Uposażenie zasadnicze	Różnica do 700,-	Dodatki bryg.	Premia	Godziny nadliczbowe	WS	MON	E.. za masło i chleb	Wynagrodzenie urlopowe	Razem	Dodatek za cukier
I	2.088,-	-----	261,-	522,-	12,-; 24,-	----	405,-	-----	400,-; 72,-	3.784,-	-----
(...)	2.232,-	-----	245,-	223,-	36,-; 216,-	72,-	405,-	-----	------	3.429,-	-----
III	2.484,-	-----	310,-	621,-	24,-; 132,-;	72,-	450,-	-----	------	4.093,-	-----
IV	2.136,-	-----	267,-	534,-	-----	72,-	435,-	-----	153,-	3.597,-	-----
V	2.460,-	-----	295,-	492,-	48,-; 84,-	72,-	450,-	-----	------	3.901,-	-----
VI	2.388,-	-----	287,-	478,-	60,-; 156,-	----	450,-	-----	------	3.819,-	-----
VII	2.304,-	-----	265,-	346,-	-----	----	450,-	-----	96,-	3.461,-	93,00
VIII	84,-; 1.152,-	-----	132,-	173,-	18,-; 12,-; 48,-; 24,-	72,-	255,-	-----	1.912,-	3.882,-	93,00
IX	2.328,-	-----	279,-	466,-	-----	72,-	450,-	-----	-----	3.595,-	-----
X	3.050,-	-----	366,-	610,-	-----	91,-	450,-	-----	-----	4.567,-	-----
XI	2.592,-	176,-	332,-	554,-	16,-; 32,-	97,-	405,-	321,-	-----	4.525,-	-----
XII	3.270,-	245,-	434,-	732,-	130,-; 194,-	194,-	450,-	-----	-----	5.740,-	-----

- za 1981 r.

	Uposażenie zasadnicze	Różnica do 700,-	Dodatki bryg.	Premia	Godziny nadliczbowe	Dodatek do 1.150,-	WS	MON	E.. za masło i chleb	Wynagrodzenie urlopowe	Razem	Dodatki wolne od podatku
I	2.786,-	205,-	359,-	598,-	-----	----	292,-	405,-	-----	200,-;	4.875,-	-----
(...)	2.592,-	234,-	339,-	565,-	-----	----	292,-	405,-	-----	------	4.457,-	-----
III	3.009,-	129,-	377,-	628,-	18,-	----		420,-	-----	407,-	4.988,-	-----
IV	1.481,-	95,-	232,-	387,-	-----	184,-		315,-	-----	1.718,-	4.772,-	-----
V	2.266,-	188,-	478,-	736,-	-----	----		375,-	-----	------	4.043,-	-----
VI	2.832,-	205,-	592,-	911,-	-----	93,-		420,-	-----	------	5.053,-	-----
VII	2.549,-	158,-	528,-	812,-	-----	82,-		375,-	-----	990,-	5.494,-	-----
VIII	3.115,-	225,-	651,-	1.002,-	-----	104,-		450,-	-----	-----	5.547,-	-----
IX	2.974,-	185,-	616,-	948,-	-----	201,-		420,-	-----	-----	5.344,-	320-
X	3.115,-	194,-	645,-	993,-	-----	100,-		435,-	-----	-----	5.482,-	320,-
XI	2.779,-	201,-	581,-	894,-	35,-; 53,-	91,-		405,-	437,-	-----	5.476,-	320,-
XII	3.894,-	176,-	794,-	1.221,-	35,-; 230,-	-----		450,-	-----	-----	6.800,-	-----

- za 1982 r.

	Uposażenie zasadnicze	Różnica do 700,-	Dodatki bryg.	Premia	P.. Akord dod.	K. wózka	Godziny Nadliczbowe	Dodatek do 1.150,-	MON	Z. chorob.	Urlop	Ekwiwalent, deputat i śwuadczenia	Rekompensata	Dodatki wolne od podatku
I	2.513,-	209,-	572,-	1.089,-	----	----	-----	19,-	390,-	636,-	-----	-----	----	320,-
(...)	2.974,-	209,-	676,-	1.288,-	300,-	----	-----	23,-	450,-	----	-----	------	2.500,-	320,-
III	3.578,-	-----	500,-	894,-	----	----	-----	----	405,-	482,-	-----	-----	2.500,-	320,-
IV	4.048,-	-----	1.000,-	1.012,-	----	300,-	-----	----	450,-	-----	-----	-----	2.500,-	320,-
V	4.048,-	-----	1.000,-	1.012,-	----	----	-----	----	450,-	-----	-----	------	2.500,-	320,-
VI	4.393,-	-----	1.000,-	1.098,-	----	600,-	299,-	----	450,-	-----	-----	------	2.500,-	320,-
VII	4.048,-	-----	1.000,-	1.012,-	----	300,-	-----	----	450,-	-----	-----	-----	2.820,-	-----
VIII	1.288,-	-----	1.000,-	322,-	----	300,-	-----	----	180,-	-----	5.011,-	-----	2.820,-	-----
IX	4.232,-	-----	1.000,-	1.058,-	----	300,-	-----	----	450,-	-----	-----	-----	2.820,-	-----
X	3.864,-	-----	1.000,-	1.024,-	----	400,-	-----	----	435,-	-----	281,-	-----	2.820.-	-----
XI	4.291,-	-----	500,-	1.386-	----	400,-	-----	----	390,-	-----	284,-	591,-	2.820,-	-----
XII	5.722,-	-----	1.000,-	1.430,-	----	400,-	-----	-----	450,-	-----	-----	-----	2.820,-	-----

- za 1983 r.

	Uposażenie zasadnicze	Dodatki bryg.	Premia	Ryczałt	Konserwacja wózka	Godziny nadliczbowe	W..	Wzrost MON	MON	Z.. chorobowy	Wynagrodzenie urlopowe	Rekompensata	Dodatki wolne od podatku
I	5.245,-	500,-	795,-	----	400,-	----	----	----	450,-	-----	-----	2.820,-	-----
(...)	4.768,-	500,-	1.250,-	----	400,-	----	----	----	450,-	-----	------	2.820,-	-----
III	238,- 5.006,-	500,-	1.252,-	400,-	400,-	----	----	----	375,-	1.056,-	-----	2.820,-	-----
IV	4.768,-	500,-	477,- 1.192,-	----	-----	----	----	400,-	420,-	-----	631,-	2.820,-	-----
V	4.530,-	500,-	1.132,-	----	-----	238,-	----	400,-	450,-	-----	1.430,-	2.820,-	-----
VI	5.245,-	500,-	1.836,-	----	-----	----	----	400,-	450,-	-----	------	2.820,-	-----
VII	2.265,-	240,-	793,-	----	-----	90,-	----	400,-	210,-	1.283,-	3.156,-	2.820,-	-----
VIII	4.321,-	450,-	1.512,-	----	-----	15,-	----	400,-	405,-	634,-	477,-	3.980,-	105,-
IX	3.040,-	283,-	1.064,-	----	-----	179,-	152,-	400,-	255,-	-----	1.883,-	3.980,-	-----
X	4.530,-	450,-	1.585,-	----	-----	----	226,-	400,-	405,-	724,-	-----	3.980,-	-----
XI	5.292,-	500,-	1.852-	----	-----	----	265,-	400,-	435,-	-----	291,-	3.980,-	-----
XII	5.796,-	500,-	2.029,-	----	-----	252,-	290,-	400,-	450,-	-----	-----	3.980,-	-----

- za 1984 r.

	Uposażenie zasadnicze	Dodatki bryg.	Premia	Wysługa	Wzrost MON	MON	Z.. chorobowy	Wynagrodzenie urlopowe	Rekompensata
I	5.040,-	450,-	2.268,-	252,-	400,-	450,-	-----	1.203,-	3.980,-
(...)	4.536,-	----	2.495,-	227,-	400,-	433,-	1.196,-	------	1.660,-
III	4.788,-	----	2.633,-	239,-	400,-	383,-	-----	------	1.660,-
IV	504,-	----	277,-	20,-	400,-	133,-	-----	9.145,-	-----

(listy płac k. 53-112, 121-123v.)

Uwzględniając, że w okresie zatrudnienia od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1978 r. w (...) w S. wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenia wykazane
w ww. zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, a także, że za kwiecień 1979 r. z tytułu zatrudnienia w B.- (...) Kombinacie (...) przyjęto wynagrodzenie obliczone przy przyjęciu stawki godzinowej oraz dodatku (...) w wysokości 2.221,80 zł, jak również, że za okres zatrudnienia
w (...) Zakładach (...) w Ł. od 7 maja 1979 r. do
30 kwietnia 1984 r. uwzględnione zostaną kwoty wynagrodzeń wynikające z obliczenia list płac wraz z ekwiwalentem za masło i chleb oraz dodatkiem za cukier i rekompensatami
w wysokościach:

- 1979 r. – 24.245 zł;

- 1980 r. – 48.579 zł;

- 1981 r. – 62.971 zł;

- 1982 r. – 102.033 zł;

- 1983 r. – 120.383 zł;

- 1984 r. – 44.912 zł;

tj. przy przyjęciu kwoty rekompensat zgodnie z uchwałą nr 187 RM
z 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższania cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (MP nr 7 poz. 57) oraz uchwałą nr 24 RM z 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 litego 1982 r. nowych cent detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (MP nr 4 poz. 18)
w wysokości:

1981 – 640 zł (4x160 zł);

1982 – 160 zł oraz od 1 lutego 1982 r. do 30 kwietnia 1984 r. w kwocie 1660 zł miesięcznie - - wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósłby 78,58% (ustalony z najkorzystniejszych wówczas lat 1979-1988), a hipotetyczna wartość kapitału początkowego na 1 stycznia 1999 r. wyniosłaby 89.589,94 zł.

Hipotetyczna wartość emerytury w oparciu o przeliczony kapitał początkowy wyniosłaby: 3.476,85 zł.

(hipotetyczne wyliczenie ZUS – k. 153-158)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, a także dodatkowo – na podstawie zeznań wnioskodawcy. Zabrany materiał dowodowy pozwolił przyjąć, że wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenia we wskazanych powyżej wysokościach, w oparciu o które to wysokości winien być ubezpieczonemu wyliczony kapitał początkowy, a w konsekwencji emerytura.

Zgromadzone dokumenty nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności i w ocenie Sądu mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Brak jest podstaw do podważenia wiarygodności dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, których odpisy przedstawiono w niniejszym postępowaniu i na których to podstawie dokonano hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego.

Co do kwestionowania przez organ rentowy autentyczności kserokopii zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu dotyczącego okresu pracy ubezpieczonego w (...) w S., to należy wskazać, że pismem z dnia 9 września 2024 r. Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w S. Sekcja Zamiejscowa Archiwum Zakładowego w Ł. potwierdziła autentyczność ww. kserokopii – wobec czego Sąd uznał zawarte w tym dokumencie kwoty wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia wnioskodawcy w powyższym zakładzie pracy za zgodne ze stanem faktycznym.

Na podstawie ww. dokumentacji pracowniczej organ rentowy dokonał hipotetycznych wyliczeń wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem otrzymywanych przez wnioskodawcę wynagrodzeń w spornych okresach zatrudnienia – z uwzględnieniem ekwiwalentu za masło i chleb oraz dodatku za cukier i rekompensatami. Kwoty rekompensat uwzględnione w wyliczeniu, zostały przy tym ograniczone do kwot wynikających z ówcześnie obowiązujący przepisów dotyczących wysokości tych rekompensat przypadających na jedną osobę – co w ocenie Sądu jest prawidłowe.

Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS powinny zostać uwzględnione wnioskodawcy przy wyliczaniu wartości należnego jego kapitału początkowego. Podkreślić również należy, że hipotetyczne wyliczenia organu rentowego, pod kątem matematycznym,
a także wyboru lat uznanych przez ZUS za najkorzystniejsze, nie były kwestionowane przez ubezpieczonego.

Jednocześnie należy zauważyć, że ani ze zgromadzonych dokumentów, ani zeznań ubezpieczonego nie udało się w sposób pewny i jednoznaczny ustalić wysokości wynagrodzenia za okres poszczególne miesiące lat 1978-1979 (z wyjątkiem kwietnia 1979), kiedy wnioskodawca był zatrudniony w B.- (...) Kombinacie (...). W dokumentach brak jest bowiem precyzyjnych informacji na temat wysokości wynagrodzenia za każdy, poszczególny miesiąc kalendarzowy, ani przynajmniej informacji, która uwzględniałaby ile konkretnie wypłacono wnioskodawcy w 1978 r.,
a ile w 1979 r. W książeczce ubezpieczeniowej wnioskodawcy widnieje bowiem jedynie wartość ogólnego wynagrodzenia za cały okres pracy od 4 września 1978 r. do 30 kwietnia 1979 r. oraz średnia/przeciętna wartość zarobków wyliczona z całego okresu zatrudnienia w ww. zakładzie pracy.

Również wnioskodawca nie był w stanie zeznać, jakiej wynagrodzenie otrzymał w tym zakładzie pracy w roku 1978, a jakie w 1979. Przypisanie zaś konkretnych kwot do konkretnych lat ma zaś kluczowe znaczenie dla obliczenia wysokości kapitału początkowego.

Brak było podstaw do dopuszczenia w sprawie dowodu z opinii biegłego, bowiem organ rentowy dokonał w sprawie hipotetycznego wyliczenia świadczenia wnioskodawcy w najkorzystniejszej wersji, wnioskodawca nie kwestionował tego wyliczenia pod względem matematycznym, natomiast podtrzymywał swoje stanowisko, co do konieczności zaliczenia wszystkich kwot wynikających z list płac i legitymacji. Kwestia ta jednak podlega ostatecznie ocenie Sądu. Wnioskodawca na ostatniej rozprawie nie zgłaszał ostatecznie wniosków dowodowych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, odwołania zasługiwały na częściowe uwzględnienie.

Jak stanowi art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia
w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
w (...) kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Natomiast na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak wnioskodawca, określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust 1a i 1b oraz w art. 27 ust 2 i 3.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 roku, zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 roku.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia czy obliczając wysokość kapitału początkowego wnioskodawcy organ rentowy powinien był przyjąć wynagrodzenie wynikające z przedstawionej przez wnioskodawcę dokumentów, czy też organ wyliczając wysokość kapitału początkowego zasadnie przyjął wynagrodzenie minimalne. W przypadku bowiem gdyby ze zgromadzonego materiału dowodowego wynikło, że organ powinien przyjąć wynagrodzenia w wyższej wysokości niż wynagrodzenie minimalne, zasadnym byłaby zmiana zaskarżonej decyzji.

Sporne było przy tym w szczególności to czy wnioskodawca w sposób dostateczny wykazał wysokość swoich zarobków w okresie od 4 września 1979 r. do 30 kwietnia 1979 r. oraz to czy przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego, wnioskodawcy należy uwzględnić rekompensaty w wysokościach rzeczywiście przez niego otrzymywanych, czy w wysokościach wynikających z uchwał: nr 187 RM z 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższania cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (M.P. nr 7 poz. 57) oraz nr 24 RM z 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982 r. nowych cent detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (M.P. nr 4 poz. 18).

W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków.

(por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r. (...) UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także w yrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997 r., III AUa 105/97 OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; w yrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 18 sierpnia 1993 r., III AUr 294/93, P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6)

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c. Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, że w spornych okresach: od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1978 r. oraz od 7 maja 1979 r. do 30 kwietnia 1984 r. wnioskodawca osiągnął wyższe wynagrodzenie niż przyjmowane w zaskarżonej decyzji z 13 grudnia 2023 r. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynagrodzenie w kwocie minimalnej. Uzyskana bowiem w trakcie procesu przez Sąd dokumentacja zawarta w aktach osobowych ubezpieczonego, przede wszystkim w postaci zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawionego przez Krajowy Ośrodek (...) za okres, gdy wnioskodawca pracował w (...)
w S. oraz list płac z (...) Zakładów (...)
w istocie potwierdziła w sposób precyzyjny wysokości wynagrodzeń otrzymywanych przez ubezpieczonego w okresach pracy w ww. zakładach pracy. Z kolei wynagrodzenie za kwiecień 1979 r. z tytułu pracy w B.- (...) Kombinacie (...) w B., Sąd ustalił na podstawie informacji zawartej w świadectwie pracy wystawionego przez ten zakład pracy. Świadectwo to nie pozwalało jednak ustalić wynagrodzenia wnioskodawcy, które otrzymywał w innych miesiącach zatrudnienia.

Na podstawie ww. dokumentacji, organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitały początkowego oraz jego wartość, przedstawiając na etapie niniejszego procesu hipotetyczne wyliczenie. Wyliczenie to nie zostało zakwestionowane pod kątem rachunkowym przez odwołującego. Organ w hipotetycznym wyliczeniu (a zanim Sąd) przyjął wynagrodzenie minimalne za okres od września 1978 r. do marca 1979 roku, gdyż wnioskodawca nie zdołał precyzyjnie wskazać, jakie wynagrodzenie wówczas otrzymywał za poszczególne miesiące. Wyliczony wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem wnioskodawca
i co istotne skutkował zwiększeniem wartości należnego mu kapitału początkowego.1979

Za kwiecień 1979 roku wysokość wynagrodzenia została przyjęta w oparciu o świadectwo pracy. Brak możliwości przyjęcia tak ustalonego wynagrodzenia za cały okres zatrudnienia, gdyż wynagrodzenie ze świadectwa pracy dotyczy jedynie ostatniego okresu.

Odnosząc się zaś do kwestii uwzględnienia przy wyliczeniu wysokości kapitału początkowego otrzymywanych przez wnioskodawcę rekompensat związanych
z podwyższeniem cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii, to należy zauważyć, iż na mocy uchwały nr 187 Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższenia cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (M.P. 1981 r. nr 22, poz. 200) i wydanego na jej podstawie Zarządzenia Ministrów Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Finansów z dnia 28 sierpnia 1981 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania rekompensaty z tytułu podwyżek cen detalicznych chleba i przetworów zbożowo-mącznych oraz zasad odpłatności z tytułu korekty stawek żywnościowych (M.P. z 1981 r. nr 22, poz. 201) – została wprowadzona od 1 września 1981 r. rekompensata wzrostu kosztów utrzymania z tytułu podwyżek cen artykułów żywnościowych. Wymieniona rekompensata przysługiwała między innymi pracownikom zatrudnionym w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Zgodnie z § 3 ust. 3 uchwały nr 187 rekompensatę tę wypłacano w wysokości 160 zł miesięcznie na osobę. Rekompensata przysługiwała za każdy miesiąc kalendarzowy
i była wypacana z góry, w terminach przewidzianych dla wypłaty wynagrodzeń.

Natomiast na mocy § 8 ust. 1 pkt 2 uchwały nr 24 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982 r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (M.P. z 1982 r. nr 4, poz. 18), rekompensata dla pracownika z tytułu nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych objętych przydziałem kartkowym dla pracowników, którym przysługiwały zwiększone przydziały kartkowe na mięso z tytułu charakteru wykonywanej pracy lub stanu zdrowia wynosiła miesięcznie 900 zł.

Zgodnie zaś z § 5 pkt 4 uchwały nr 38 Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. z 1981 r. nr 7 poz. 57), pracownikom osobom wykonującym pracę fizyczną, zatrudnionym w gospodarce uspołecznionej poza rolnictwem przysługiwała karta zaopatrzenia (...) uprawniająca do zakupu 4 kg mięsa miesięcznie.

Oprócz tego, na mocy § 8 ust. 1 pkt 2 uchwały nr 24 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem 1 lutego 1982 r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii (M.P. z 1982 r. nr 4, poz. 18) pracownikom przysługiwała rekompensata z tytułu nowych cen energii, opału oraz artykułów żywnościowych nieobjętych przydziałem kartkowym. Rekompensata ta przysługiwała w zależności od podstawy wymiaru w następujących kwotach:

- 700 zł – dla osób o podstawie wymiaru do 4.500 zł;

- 600 zł – dla osób o podstawie wymiaru do 4.501 zł do 6.000 zł;

- 500 zł – dla osób o podstawie wymiaru do 6.001 zł do 9.000 zł;

- 300 zł – dla osób o podstawie wymiaru do 9.001 zł do 13.000 zł.

Mając na uwadze powyższe, trzeba zauważyć, że wnioskodawcy od 1 lutego 1982 r. – z uwagi na fakt zatrudnienia w (...) Zakładach (...), jako pracownikowi fizycznemu w rozumieniu pkt. 2 załącznika do uchwały nr 38 Rady Ministrów, przysługiwała więc rekompensata w łącznej wysokości 1660 zł miesięcznie, na którą składały się: rekompensata wysokości 160 zł miesięcznie, ustalana zgodnie z § 3 ust. 3 uchwały nr 187 Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1981 r., rekompensata w wysokości 900 zł na podstawie
§ 8 ust. 1 pkt 2 uchwały nr 24 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r. (z tytułu nowych cen detalicznych objętych przydziałem kartkowym) oraz rekompensata w wysokości 600 zł ustalona na podstawie § 8 ust. 2 uchwały nr 24 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r.
(z tytułu nowych cen detalicznych nieobjętych przydziałem kartkowym – z uwzględnieniem podstawy wymiaru wnioskodawcy tj. jego wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za urlop za styczeń 1982 r. – zgodnie z § 7 ust. 1 uchwały z 27 stycznia 1982 r.).

Z kolei przed 1 lutego 1982 roku, ubezpieczonemu przysługiwała jedynie rekompensata
w wysokości 160 zł miesięcznie, ustalana zgodnie z § 3 ust. 3 uchwały nr 187 Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższenia cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych.

Przy obliczaniu kapitału początkowego, uzasadnione było więc przyjęcie rekompensat
w wysokościach wynikających z ww. przepisów, mając na względzie to, że prawo do emerytury związane jest z osiąganiem konkretnych świadczeń przez pracownika w związku z zatrudnieniem, a nie z sytuacją rodzinną i pobieraniem świadczeń na członków rodziny. Jednocześnie nie było podstaw do zupełnego pominięcia tego składnika wynagrodzenia, jak uczynił to organ rentowy.

Do ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego i świadczeń emerytalno-rentowych przyjmuje się te składniki wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, od których istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Przy ustalaniu obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne stosuje się przepisy obowiązujące w okresie, z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru.

W okresie od 1 stycznia 1977 do 31 grudnia 1983 roku obowiązywały następujące akty prawne:

1.  rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 13.12. 1976 r w sprawie dostosowania niektórych przepisów o ubezpieczeniu społecznym i o ubezpieczeniu rodzinnym do zasad określających składników funduszu płac/Dz.U. nr 40 poz. 239 ze zm./

2.  uchwała nr 158 Rady Ministrów z dnia 7.12. 1976 w sprawie składników funduszu płac/MP nr 43 poz. 212ze zm./

3.  uchwała nr 157 Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1976 roku w sprawie wynagrodzeń wypłacanych poza planowanym funduszem płac /MP nr 43 poz. 211/

W okresie od 1 stycznia 1984 roku do 31 grudnia 1989 roku obowiązywały następujące akty prawne:

1. rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 27 grudnia 1983 roku w sprawie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników uspołecznionych zakładów pracy (Dz.U. nr 73, poz. 332) – obowiązujące do 31 grudnia 1986 roku,

2. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1987 roku w sprawie zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz składek na to ubezpieczenie (Dz.U. nr 37, poz. 211; z 1988 r. nr 36,poz. 284) – obowiązujące od 1 stycznia 1987 roku do 31 grudnia 1989 roku,

3. uchwała nr 33 Rady Ministrów z dnia 25 marca 1983 roku w sprawie klasyfikacji wynagrodzeń w jednostkach gospodarki uspołecznionej (M.P. nr 15, poz. 85),

4. zarządzenie nr 21 Prezesa GUS z dnia 18 maja 1984 roku w sprawie klasyfikacji składników wynagrodzeń (Dz. Urz. GUS nr 3, poz. 6).

Mając na względzie powyższe uregulowania podstawę wymiaru składek stanowiły wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze zaliczone do osobowego funduszu płac bez żadnych włączeń, a w szczególności: dodatki lokalne, terenowe i sezonowe, wynagrodzenie i świadczenia dodatkowe (dodatki), wartość deputatów lub innych świadczeń wydawanych pracownikom bezpłatnie lub częściowo odpłatnie oraz ekwiwalenty za te deputaty bądź inne świadczenia, wartość posiłków profilaktycznych i regeneracyjno – wzmacniających, a także innych środków wydawanych do spożycia pracownikom bezpłatnie lub częściowo odpłatnie, inne świadczenia pieniężne wypłacane przez zakłady pracy na podstawie kp lub układów zbiorowych pracy, wartość posiłków wydawanych w zakładzie pracy bezpłatnie lub częściowo bezpłatnie; od 1984 r - dodatki stałe i przejściowe, świadczenia deputatowe w tym deputaty środków spożywczych./por. także Składniki przychodu pracowników podlegających wliczeniu do podstawy wymiaru świadczeń emerytalno - rentowych oraz kapitału początkowego Warszawa 2003,www.zus.pl/

Sąd zatem także w wysokości świadczenia uwzględnił dodatki do wynagrodzenia w postaci ekwiwalentu za masło i chleb oraz dodatku za cukier, mając na względzie powyższe regulacje.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił częściowo zaskarżone decyzje, orzekając jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

W punkcie 2. sentencji wyroku Sąd oddalił natomiast odwołania w pozostałym zakresie, to jest w zakresie, w jakim wnioskodawca żądał, by przy wyliczaniu kapitału początkowego, a konsekwencji wysokości emerytury, za okres zatrudnienia B.- (...) Kombinacie (...) w B. od września 1978 r. do marca 1979 r., uwzględniono mu wynagrodzenie w wysokości określonej w świadectwie pracy wydanym przez ww. zakład pracy oraz w książeczce ubezpieczeniowej.

Trzeba tu jednak zauważyć, że podane w książeczce ubezpieczeniowej średnie wyliczone wynagrodzenie zostało wyliczone w oparciu o wynagrodzenie zarówno z miesięcy roku 1978, jak i za część miesięcy z roku 1979. Na podstawie tak wyliczonego średniego
i ogólnego wynagrodzenia nie jest więc możliwe ustalenie w jakiej wysokości wynagrodzenie wnioskodawca uzyskał za rok 1978, a jakie za rok 1979. Stąd też jedynym „pewnym” wynagrodzeniem, jest tylko wynagrodzenie za kwiecień 1979 r., które zostało wskazane na świadectwie pracy. W świadectwie tym nie zawarto natomiast jednoznacznych informacji o wynagrodzeniach za pozostałe poszczególne miesiące zatrudnienia. Z żadnego z przedstawionych dokumentów nie wynika zatem jakie dokładnie wynagrodzenie wnioskodawca otrzymywał za poszczególne miesiące w przedziale wrzesień 1978 r. – marzec 1979 r.

Jak podkreśla się w orzecznictwie, podstawa wymiaru składki, czyli wynagrodzenie uzyskiwane przez pracownika (ubezpieczonego) musi być ustalone w sposób pewny.
W postępowaniu sądowym strona może udowadniać wysokość wynagrodzenia wszelkimi środkami dowodowymi wynikającymi z przepisów kodeksu postępowania cywilnego, ale dowody te muszą wykazywać w sposób precyzyjny i niebudzący wątpliwości nie tylko wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia ale i fakt ich wypłaty. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 30 grudnia 2019 r., III AUa 669/19, LEX nr 2766685)

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w okresach uwzględnianych do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego, czy następnie świadczenia emerytowanego, przyjmuje się kwoty wynagrodzenia wypłaconego przez pracodawcę. Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę, a także osoba ubiegająca się o ustalenie wysokości kapitału początkowego, musi zatem wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia. Za podstawę wymiaru emerytury przyjmuje się kwotę udowodnioną przez zainteresowanego, która nie koniecznie musi odpowiadać wysokości faktycznie uzyskanego wynagrodzenia. (tak: wyrok Sądu Apelacyjne w Szczecinie z 20 lutego 2020 r., III AUa 325/19, LEX nr 3030534)

Sąd oddalił również odwołania w zakresie, w jakim wnioskodawca żądał uwzględnienia mu przy wyliczaniu kapitału początkowego rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału i energii ponad kwotę 160 zł miesięcznie (do stycznia 1982 r. włącznie) oraz ponad kwotę 1660 zł miesięcznie (od lutego 1982 r.). Wynikające z list płac kwoty rekompensat przekraczają bowiem kwoty przysługujące wnioskodawcy, które były przewidziane w uchwale nr 187 Rady Ministrów
z dnia 26 sierpnia 1981 r. w sprawie podwyższenia cen detalicznych niektórych artykułów żywnościowych (M.P. nr 22, poz. 200) i wydanym na jej podstawie Zarządzeniu Ministrów Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Finansów z dnia 28 sierpnia 1981 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania rekompensaty z tytułu podwyżek cen detalicznych chleba
i przetworów zbożowo-mącznych oraz zasad odpłatności z tytułu korekty stawek żywnościowych (M.P. z 1981 r. nr 22, poz. 201), a także w uchwale nr 24 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1982 r. w sprawie rekompensat pieniężnych z tytułu wprowadzenia z dniem
1 lutego 1982 r. nowych cen detalicznych podstawowych artykułów żywnościowych, opału
i energii (M.P. z 1982 r. nr 4, poz. 18) oraz w uchwale nr 38 Rady Ministrów w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów (M.P. z 1981 r. nr 7 poz. 57), co szczegółowo Sąd przeanalizował we wcześniejszej części uzasadnienia.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołania
w powyższym zakresie, orzekając, jak w punkcie 2. sentencji wyroku.