Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.12.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887), ustalił wartość kapitału początkowego E. N. na dzień 01.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do
31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 64,00%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 781,37 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 64,00 % przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (64,00 % x 1 220,89 zł = 781,37 zł).

Przyjęto łącznie 5 lat, 1 miesiąc, 21 dni, tj. 61 miesięcy okresów składkowych oraz łącznie 5 lat, 0 miesięcy i 15 dni, tj. 60 miesięcy okresów nieskładkowych, które podlegają ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych i wynoszą 1 rok, 8 miesięcy, 17 dni, tj. 20 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 37,64%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 35 755,72 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresów:

- od 01.10.1987 r. do 09.10.1987 r. nauki w szkole wyższej na jednym kierunku ponad wymiar określony w programie studiów,

- od 28.11.1988 r. do 05.08.1991 r. z uwagi na brak pieczątki na świadectwie pracy,

- od 15.11.1991 r. do 31.03.1993 r.

od 01.04.1993 r. do 30.09.1994 r.,

ponieważ na świadectwie pracy brak jest informacji o okresach nieskładkowych oraz o ewentualnym okresie urlopu wychowawczego.

(decyzja – k. nieponumerowane strony plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła E. N., wnosząc o uwzględnienie do kapitału początkowego okresów wskazanych w zaskarżonej decyzji, podnosząc, że nie jest w stanie uzupełnić świadectwa pracy o pieczątkę zakładu, gdyż zakład pracy już nie istnieje. Ponadto wskazała, że nie korzystała z urlopu wypoczynkowego, a po zakończeniu urlopu macierzyńskiego powróciła do pracy. Dodatkowo przedłożyła kolejne zaświadczenie z (...) w Ł. potwierdzające, że była studentką Wydziału Farmaceutycznego w okresie od 01.10.1982r. do 09.10.1987r.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-6)

W piśmie z dnia 13.02.2024r. organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 07.02.2024r. ponownie ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni, przyjmując do jego wyliczenia 7 lat, 9 miesięcy, 27 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 15 dni okresów nieskładkowych. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie został uwzględniony okres od 01.10.1987 r. do 09.10.1987 r., tj. okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku ponad wymiar określony w programie studiów, okres od 15.11.1991 r. do 31.03.1993 r. i od 01.04.1993 r. do
30.09.1994 r. z uwagi na brak informacji o okresach nieskładkowych na świadectwach pracy. Na podstawie złożonego przez wnioskodawczynię zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z (...), organ rentowy uwzględnił okres zatrudnienia od 28.11.1988 r. do 05.08.1991 r. wraz z kwotami wynagrodzeń wynikającymi z dokumentu. Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjęto wynagrodzenie z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1989r. do 31.12.1998r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 79,70%, a jego wartość na dzień 01.01.1999r. – 59 025,78 zł. Za okres nieudokumentowanego wynagrodzenia od 08.08.1991r. do 14.11.1991r. (od 15.11.1991r. okres zatrudnienia nie został uwzględniony) do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto minimalne wynagrodzenie obowiązujące w tym okresie, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. W oparciu o tak ustalony kapitał początkowy została przeliczona emerytura wnioskodawczyni.

(pismo ZUS – k.8)

Na rozprawie w dniu 11.07.2024 r. wnioskodawczyni sprecyzowała, że wnosi o uwzględnienie przy wyliczaniu kapitału początkowego okresu zatrudnienia w firmach: (...) i (...). Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowisko procesowe – rozprawa z dnia 10.07.2024 r. e-protokół (...):00:48 – 00:04:29 – płyta CD – k. 30)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. N. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 08.08.1991r. do 31.03.1993r. E. N. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na stanowisku asystenta, W świadectwie pracy z dnia 31.03.1993r. wskazano, że wnioskodawczyni zajmowała ostatnio stanowisko „asystenta apteka (...)”, na którym otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 3.250.000 zł.

(kopia świadectwa pracy - k. nieponumerowane strony plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 01.04.1993r. E. N. zawarła z (...) Spółką Akcyjną w Ł. umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisko kierownika hurtowni farmaceutycznej z wynagrodzeniem w wysokości 4.900.000 zł miesięcznie. W świadectwie pracy z dnia 30.09.1994r. wskazano, że wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Spółce Akcyjnej w Ł. w okresie 01.04.1993r. do 30.09.1994r. oraz, że zajmowała ostatnio stanowisko kierownika hurtowni, na którym otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 6.000.000 zł.

(kopia świadectwa pracy i umowy o pracę - k. nieponumerowane strony plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. i w (...) Spółce Akcyjnej w Ł. wnioskodawczyni nie przebywała na urlopie wychowawczym, nie korzystała też ze zwolnień lekarskich.

(przesłuchanie wnioskodawczyni - rozprawa z dnia 10.07.2024 r. e-protokół (...):06:19 – 00:14:19 – płyta CD – k. 30 w związku z rozprawa z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):05:06 – 00:05:46 – płyta CD – k. 48)

Hipotetycznie ustalona wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni z uwzględnieniem:

- okresu zatrudnienia od dnia 08.08.1991r. do 31.03.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., przy przyjęciu do podstawy wymiaru minimalnego wynagrodzenia w okresie od dnia 08.08.1991r. do 28.02.1993r. i wynagrodzenia w kwocie 3.250.000 zł za 03.1993r. oraz

- okresu zatrudnienia od 01.04.1993r. do 30.09.1994r. w (...) Spółce Akcyjnej w Ł., przy przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia w kwocie miesięcznie w wysokości 4.900.000 zł w okresie od dnia 01.04.1993r. do 31.08.1994r. i wynagrodzenia w kwocie 6.000.000 zł za 09.1994r.

wynosi na dzień 01.01.1999r. – 81 719,00 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 105,76%.

(pismo - hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego z załącznikami- k. 36-39)

W dniu 23.11.2023. wnioskodawczyni złożyła wniosek o emeryturę.

(wniosek – k. nieponumerowane strony plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z dnia 28.12.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887), ustalił wartość kapitału początkowego E. N. na dzień 01.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 64,00%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 781,37 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 64,00 % przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (64,00 % x 1 220,89 zł = 781,37 zł).

Przyjęto łącznie 5 lat, 1 miesiąc, 21 dni, tj. 61 miesięcy okresów składkowych oraz łącznie 5 lat, 0 miesięcy i 15 dni, tj. 60 miesięcy okresów nieskładkowych, które podlegają ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych i wynoszą 1 rok, 8 miesięcy, 17 dni, tj. 20 miesięcy.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 37,64%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 35 755,72 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresów:

- od 01.10.1987 r. do 09.10.1987 r. nauki w szkole wyższej na jednym kierunku ponad wymiar określony w programie studiów,

- od 28.11.1988 r. do 05.08.1991 r. z uwagi na brak pieczątki na świadectwie pracy,

- od 15.11.1991 r. do 31.03.1993 r.

od 01.04.1993 r. do 30.09.1994 r.,

ponieważ na świadectwie pracy brak jest informacji o okresach nieskładkowych oraz o ewentualnym okresie urlopu wychowawczego.

(decyzja – k. nieponumerowane strony plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 07.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887), ponownie ustalił wartość kapitału początkowego E. N. na dzień 01.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1989 r. do 31.12.1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 79,70%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 973,05 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 79,70 % przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (79,70 % x 1 220,89 zł = 973,05 zł).

Przyjęto łącznie 7 lat, 9 miesięcy, 27 dni, tj. 93 miesięcy okresów składkowych oraz łącznie 5 lat, 0 miesięcy i 15 dni, tj. 60 miesięcy okresów nieskładkowych.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 51,29 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 59 025,78 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresów:

- od 01.10.1987 r. do 09.10.1987 r. nauki w szkole wyższej na jednym kierunku ponad wymiar określony w programie studiów,

- od 15.11.1991 r. do 31.03.1993 r.

od 01.04.1993 r. do 30.09.1994 r.,

ponieważ na świadectwie pracy brak jest informacji o okresach nieskładkowych oraz o ewentualnym okresie urlopu wychowawczego.

(decyzja – k. nieponumerowane strony plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS oraz zeznań wnioskodawczyni.

Sąd oparł się w szczególności na znajdującej się w aktach organu rentowego dokumentacji, w tym świadectwie pracy z dnia 31.03.1993r. dotyczącym zatrudnienia odwołującej w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. oraz umowy o pracę zawartej w dniu 01.04.1993r. przez E. N. z (...) Spółką Akcyjną w Ł. i świadectwie pracy z dnia 30.09.1994r., za okres zatrudnienia w (...) Spółce Akcyjnej w Ł..

Ponadto zdaniem Sądu po przeanalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym uwzględnieniu zeznań wnioskodawczyni do wyliczenia kapitału początkowego ubezpieczonej winny zostać uwzględnione jako składkowe następujące okresy : - od dnia 15.11.1991r. do 31.03.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. (okres od 08.08.1991r. do 14.11.1991r. ZUS uwzględnił), przy przyjęciu do podstawy wymiaru minimalnego wynagrodzenia w okresie od dnia 15.11.1991r.. do 28.02.1993r. i wynagrodzenia w kwocie 3.250.000 zł za 03.1993r. – wskazanej na świadectwie pracy jako otrzymywane na ostatnio zajmowanym stanowisku, co oznacza w ocenie Sądu, że takie wynagrodzenie wnioskodawczyni otrzymała z pewnością w ostatnim miesiącu zatrudnienia oraz - od dnia 01.04.1993r. do 30.09.1994r. w (...) Spółce Akcyjnej w Ł., przy przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia w kwocie miesięcznie w wysokości 4.900.000 zł (wskazanej w umowie o pracę z dnia 01.04.1993r.) w okresie od dnia 01.04.1993r. do 31.08.1994r. i wynagrodzenia w kwocie 6.000.000 zł za 09.1994r. - wskazanej na świadectwie pracy jako otrzymywane na ostatnio zajmowanym stanowisku, co także oznacza w ocenie Sądu, że takie wynagrodzenie wnioskodawczyni otrzymała z pewnością w ostatnim miesiącu zatrudnienia. W tym jednak temacie tutejszy sąd szerzej wypowie się jeszcze w dalszej części uzasadnienia, a mianowicie na gruncie rozważań prawnych,

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się także na hipotetycznym wyliczeniu wykonanym przez ZUS, które nie było kwestionowane przez wnioskodawczynię, przy uwzględnieniu powyższych okresów składkowych i kwot. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na jego zdyskredytowanie. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniósł 81 719,00 złotych, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z 10 kolejnych lat tj. 1989-1998 - 105,76 % i jest korzystniejszy od dotychczasowego ustalonego decyzją z dnia 7 lutego 2024r. – 79,70 %.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2024.0.1631), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Art. 15 ust 2a ustawy emerytalnej, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 cytowanej ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1. oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2. oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3. oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4. mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. obowiązuje od 23 listopada 2011 r. i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art.227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753).

Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996r., sygn. akt I CKU 45/96, opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. II UKN 244/98, opubl. OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662)

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Nie ulega wątpliwości Sądu, że wnioskodawczyni w okresie od dnia 08.08.1991r. do 31.03.1993r. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na stanowisku asystenta, W świadectwie pracy z dnia 31.03.1993r. wskazano, że wnioskodawczyni zajmowała ostatnio stanowisko asystenta apteka (...), na którym otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 3.250.000 zł. Natomiast w okresie od 01.04.1993r. do 30.09.1994r. była zatrudniona w (...) Spółce Akcyjnej w Ł. na stanowisko kierownika hurtowni farmaceutycznej. Wnioskodawczyni przedłożyła umowę o pracę z dnia 01.04.1993r., którą zawarła z (...) Spółką Akcyjną w Ł. na czas nieokreślony na stanowisko kierownika hurtowni farmaceutycznej z wynagrodzeniem w wysokości 4.900.000 zł miesięcznie. W świadectwie pracy z dnia 30.09.1994r. wskazano, że wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Spółce Akcyjnej w Ł. w okresie 01.04.1993r. do 30.09.1994r. oraz, że zajmowała ostatnio stanowisko kierownika hurtowni, na którym otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 6.000.000 zł.

Warto podkreślić, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Ustalenie rzeczywistych zarobków jest decydujące o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenia społeczne. Właściwie tylko dokumentacja własna stanowi w postępowaniu sądowym precyzyjny dowód na wysokość wynagrodzenia świadczeniobiorcy. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że co do zasady nie ma możliwości wyliczenia wynagrodzenia, a co za tym idzie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika podstawy wymiaru emerytury lub renty, w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione, czy też wynikające z porównania wynagrodzenia innych pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, Legalis nr 181419).

Należy w tym miejscu podnieść, że organ rentowy nie kwestionował w decyzji podlegania ubezpieczeniu wnioskodawczyni w spornych okresach, podnosił jedynie, że na świadectwie pracy brak jest informacji o okresach nieskładkowych oraz o ewentualnym okresie urlopu wychowawczego.

W tym aspekcie Sąd uwzględnił zeznania wnioskodawczyni, która wskazała, że w spornych okresach nie przebywała na zasiłkach chorobowych i nie korzystała z urlopu wychowawczego. Sąd nie miał podstaw, by zeznaniom przesłuchiwanej w sprawie skarżącej odmówić wiarygodności. Zeznania wnioskodawczyni były spójne, niesprzeczne, zostały złożone w sposób spontaniczny.

Co więcej gdyby faktycznie ubezpieczona przebywała na zwolnieniach lekarskich, w tym zasiłkach chorobowych w w/w okresach to z pewnością tego rodzaju adnotacja znalazłaby się na świadectwach pracy potwierdzających zatrudnienie skarżącej w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. i w (...) Spółce Akcyjnej w Ł..

Podnieść również należy, że fakt nieustalenia przez organ rentowy okresów pobierania przez wnioskodawczynię zasiłków chorobowych obciążał tylko i wyłącznie ZUS. Powyższe stanowi odzwierciedlenie obowiązującej w prawie zasady, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Art. 6 k.c. wyraża dwie ogólne reguły: pierwszą - generalnie wymagającą udowodnienia powołanego przez stronę faktu, powodującego powstanie określonych skutków prawnych, oraz drugą regułę, która sytuuje ciężar dowodu danego faktu po stronie osoby, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Pierwsza "zasada obowiązku udowodnienia powoływanego faktu" jest w istocie nieunikniona ze względów racjonalnych, ponieważ odmienna regulacja powodowałaby powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia. Natomiast druga stanowi "ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu", od której wyjątki wskazywać mogą niektóre przepisy szczególne. Z pierwszej reguły, wyrażonej w art. 6 k.c., wynika, że samo przyznanie faktu przez drugą stronę ewentualnego sporu nie może stanowić wystarczającego dowodu istnienia danego faktu, który musi być zawsze ponadto potwierdzony całokształtem materiału dowodowego lub innymi poznanymi już okolicznościami. Wyrazem tego jest regulacja art. 229 k.p.c. wymagającego, aby przyznanie faktu przez drugą stronę nie budziło wątpliwości, co wymaga właśnie uwzględnienia innych okoliczności. Druga, wskazana w art. 6 k.c. "ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu", jest regułą w znaczeniu materialnym, wskazującą, kto poniesie skutki nieudowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast przepis art. 232 k.p.c. wskazuje, kto ponosi ciężar dowodu w znaczeniu formalnym: "kto powinien przedstawiać dowody" (tak trafnie w orz. SN z dnia 17 lutego 2006 r., V CSK 129/05, Lex nr 200947; oraz wyr. SN z dnia 8 marca 2010 r., II PK 260/09, OSNP 201 1, nr 17-18, poz. 226).

Wobec powyższego organ rentowy dokonał stosownego hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego wnioskodawczyni w najkorzystniejszej wersji przy uwzględnieniu okresów składkowych: od dnia 15.11.1991r. do 31.03.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., przy przyjęciu do podstawy wymiaru minimalnego wynagrodzenia w okresie od dnia 15.11.1991r. do 28.02.1993r. (okres od 08.08.1991 do 14.11.1991r. ZUS uwzględnił przyjmując do podstawy wymiaru minimalne wynagrodzenie) – wobec braku jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzając wysokość wynagrodzenia odwołującej i wynagrodzenia w kwocie 3.250.000 zł za 03.1993r. (wskazanego w świadectwie pracy jako otrzymywanego ostatnio) oraz od dnia 01.04.1993r. do 30.09.1994r. w (...) Spółce Akcyjnej w Ł., przy przyjęciu do podstawy wymiaru wynagrodzenia w kwocie miesięcznie w wysokości 4.900.000 zł (wskazanej w umowie o pracę z dnia 01.04.1993r.) w okresie od dnia 01.04.1993r. do 31.08.1994r. i wynagrodzenia w kwocie 6.000.000 zł za 09.1994r. (wskazanego w świadectwie pracy jako otrzymywanego ostatnio). Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniósł 81 719,00 złotych, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalony z 10 kolejnych lat tj. 1989-1998 - 105,76 % i jest korzystniejszy od dotychczasowego ustalonego decyzją z dnia
7 lutego 2024r. (wydaną w toku niniejszego postępowania) – 79,70 %.

Zdaniem Sądu wskazane wyliczenie należy uznać za miarodajne dla rozstrzygnięcia.

Tym samym, mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił wysokość kapitału początkowego E. N. na kwotę 81.719,00 zł, obliczonego przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 105,76 % wyliczonego za okres 1989 – 1998.