Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 listopada 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. J. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym chorobowemu i wypadkowemu z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością od 8 lipca 2020 r. Jednocześnie stwierdzono, że miesięczne podstawy wymiaru składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe chorobowe wypadkowe i zdrowotne w okresie 09/2020 do 03/2021 od 08/2021 do 01/2022 oraz od 04/2022 do 08/2023 wynoszą 0 zł.

W uzasadnieniu podniesiono, iż A. J. w spornym okresie jako jednoosobowy wspólnik i jednocześnie jedyny członek zarządu pełniący funkcję prezesa nie może posiadać statusu pracownika a co za tym idzie obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych powstaje z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

/decyzja w aktach ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w całości wniósł A. J. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika- radcę prawnego domagając się jej zmiany i ustalenia, że Odwołujący podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu umowy o pracę zawartej z płatnikiem składem (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. od 8 lipca 2020 r.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska podniesiono, iż pierwotnie zawarta z A. J. umowa o prace po tym jak został jednoosobowym (...) spółki (...) sp.zo.o. nigdy nie została wypowiedziana i ww. nadal wykonywał pracę Dyrektora Generalnego . Nie można więc uznać, że umowa uległa rozwiązaniu bez woli i wiedzy jej stron. WW nabywając udziały miał nie wiedzieć, iż jakkolwiek wpływa to na status pracowniczy i wiążąca go umowę o pracę oraz zakres jego odpowiedzialności. Ponadto wywiedziono że błędnie ustalono, iż wobec nabycia całości udziałów przez wnioskodawcę doszło do krzyżowania kompetencji powodujących zobowiązanie wspólnika do wykonywania swoich własnych poleceń jako Dyrektora Generalnego utrzymywania stałych kontaktów i bieżącego rozliczania przed sobą funkcjonowania spółki bowiem A. J. jako wspólnik nie był zobowiązany do innych świadczeń niż wniesienie wkładów. Obowiązki raportowania i rozliczania dotyczyły wyłącznie Dyrektora Generalnego, który winien takie czynności podejmować wobec zarządu spółki.

Wywiedziono też iż fakt podlegania przez A. J. ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie oznacza, że nie może on podlegać ubezpieczeniu jako pracownik.

/odwołanie k. 3-4, 15-16/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zakażonej decyzji. Dodatkowo pełnomocnik ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych . /odpowiedź na odwołanie k. 6-8/

(...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ reprezentowana przez prezesa zarządu K. S. i ustanowionego przez nią pełnomocnika nie zajął stanowiska merytorycznego w sprawie. /bezsporne/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała na mocy umowy spółki z dnia 10 marca 2005 wpis do KRS z dnia 25 marca 2005 r. Kapitał zakładowy spółki wynosi 50.000 zł Przedmiotem przeważającej działalności spółki są roboty budowlane specjalistyczne. /bezsporne odpis z KRS k. 37- 44/

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowany przez Prezesa Zarządu H. W. w dniu 31 stycznia 2016r. zawarł z wnioskodawcą A. J. umowę o pracę na czas nieokreślony począwszy od dnia 1 lutego 2016r. na stanowisku Dyrektora Generalnego za wynagrodzeniem 29 000 zł brutto miesięcznie. W ramach zawartej umowy A. J. został zobowiązany do sumiennego i starannego wykonywania pracy, a w szczególności do:

- dbania o interesy Pracodawcy,

- realizowania strategii działania ustalonej przez Pracodawcę,

- należytego współdziałania w procesie pracy z innymi osobami, o ile jest to uzasadnione interesami Pracodawcy lub organizacją procesu pracy,

- terminowości w wykonywaniu zadań wynikających z potrzeb Pracodawcy oraz organizacji procesu pracy,

- ochrony powierzonego przez Pracodawcę mienia i wykorzystywania go tylko w celach określonych umową, a także zgodnie z jej przeznaczeniem i właściwościami.

/bezsporne dokumenty w aktach kontroli na płycie CD załączonej do akt ZUS/

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu zawartej umowy o pracę zgłosił A. J. jako pracownika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w okresie od 1 lutego 2016r. do 31 lipca 2023r. /bezsporne/

W ramach zawartej umowy o pracę wnioskodawca był podporządkowany zarządowi. /bezsporne/

W dniu 10 lipca 2019r. A. W. - członek Zarządu (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z wnioskodawca A. J. umowę sprzedaży udziałów, na podstawie której nabył on w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 33 udziały o łącznej wartości nominalnej 16 500 zł.

W dniu 5 sierpnia 2019r. J. A. - posiadająca udziały w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z A. J. umowę sprzedaży udziałów, na podstawie której nabył - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 38 udziałów o łącznej wartości nominalnej 19 000 zł.

Następnie, w dniu 8 lipca 2020r. H. W. - Prezes Zarządu (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z A. J. umowę sprzedaży udziałów, na podstawie której nabył on w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 29 udziałów o łącznej wartości nominalnej 14 500 zł.

Wobec powyższego, z dniem 8 lipca 2020r. A. J. uzyskał 100% udziałów w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o łącznej wartości nominalnej 50 000 zł odpowiadającej wysokości kapitału zakładowego Spółki.

/bezsporne dokumenty w aktach kontroli na płycie CD załączonej do akt ZUS/

Organem uprawnionym do reprezentowania podmiotu (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest każdy członek zarządu samodzielnie. Zarząd jest jednoosobowy. /bezsporne odpis z KRS k. 37- 44/

A. J. po nabyciu 100% udziałów, od dnia 8 lipca 2020r. do dnia 30 lipca 2024 został jedynym wspólnikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz jedyną osobą wchodzącą w skład organu Spółki, pełniącą funkcję jej prezesa. /bezsporne akt notarialny z 30.07.2024 Repertorium a nr 14597/2024 r. k. 66v-68, 81-83 /

Powyższy stan faktyczny niesporny między stronami Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów załączonych do akt sprawy. Zebrane dokumenty nie nasuwają zaś wątpliwości i są wystarczające dla wydania rozstrzygnięcia.

Dodatkowo wskazać należy iż zarówno wnioskodawca oraz płatnik (profesjonalnie zastępowani) prawidłowo powiadamiani o terminach rozpraw wezwani do osobistego stawiennictwa pod rygorem pominięcia dowodu z przesłuchania nie stawili się na żaden z nich i nie złożyli zeznań. Dodatkowo wnioskodawca nie usprawiedliwił swej nieobecności na rozprawie w dniu 14 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu - podlegają pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Od dnia 1 stycznia 2003 r. w myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu podlegają osoby będące wspólnikami jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

Stosownie do art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W oparciu o ust. 2 przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1.

Zgodnie z art. 36 ust. 11 ww. ustawy, każda osoba w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń w terminie 7 dni od zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.

Dla rozstrzygnięcia sporu istotna jest ocena ważności od dnia 8 lipca 2020r. umowy o pracę zawartej między płatnikiem (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a wnioskodawcą stanowiącej pracowniczy tytuł do ubezpieczenia. Przy tym, co bezsporne, od wskazanej daty wnioskodawca był jednoosobowym wspólnikiem wskazanej spółki nadto jedynym członkiem jej zarządu uprawnionym do jej reprezentacji.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych przyjęto jednolicie, że o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 17 grudnia 1996 r., II UKN 37/96, OSNAPiUS 1997 Nr 17, poz. 320 oraz z dn. 5 lutego 1997 r., II UKN 86/96, OSNAPiUS 1997 Nr 20, poz. 404).

Generalnie stwierdzić należy, że sam fakt wykonywania czynności i pobierania za nie wynagrodzenia nie przesądza o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. W wyroku z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt (...) PK 488/03 (OSNP 2006 Nr 1, poz. 7) Sąd Najwyższy zawarł pogląd, iż ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy w zakresie dotyczącym celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy.

Odnosząc się do tego zagadnienia stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy (patrz wyroki Sądu Najwyższego z: 17 marca 2016 r., III UK 83/15, LEX nr 2026236; 26 lutego 2013 r., (...) UK 472/12, LEX nr 1356412; 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783).

Art. 22 § 1 1 k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 r. ( (...) PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, Nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

Treść oświadczeń woli złożonych przez strony przy zawieraniu umowy o pracę nie ma więc rozstrzygającego znaczenia dla kwalifikacji danego stosunku prawnego służącego pozyskiwaniu "pracy" jako stosunku pracy ( wyroki Sądu Najwyższego z: 17 maja 2016 r., (...) PK 139/15, LEX nr 2057610; 26 lutego 2013 r., I UK 472/12, LEX nr 1356412 17 marca 2016 r., III UK 83/15, LEX nr 2026236).

Istotne jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych. Zasadnicze znaczenie w procesie sądowego badania, czy dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy, ma ustalenie faktyczne, czy praca wykonywana w ramach badanego stosunku prawnego rzeczywiście ma cechy wymienione w art. 22 § 1 k.p. W tym celu bada się okoliczności i warunki, w jakich dana osoba wykonuje czynności na rzecz innego podmiotu prawa i dopiero w wyniku tego badania (poczynienia stosownych ustaleń) rozstrzyga się, czy czynności te świadczone są w warunkach wskazujących na stosunek pracy.

Zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa i doktryny, cechą wyróżniającą stosunek pracy spośród innych kategorii stosunków prawnych jest podporządkowanie pracownika (obok osobistego świadczenia pracy). Na podporządkowanie składa się kilka elementów (co do sposobu wykonania pracy, co do czasu oraz co do miejsca), przy czym nie jest konieczne, by w każdym stanie faktycznym elementy te wystąpiły łącznie, z uwagi na potrzebę dostosowania realiów wykonywania stosunku pracy do sposobu działania współczesnej gospodarki, wymagającej w wielu branżach większej samodzielności i niezależności (a przez to kreatywności) pracownika. Istota pracowniczego podporządkowania sprowadza się jednak do tego, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 18 lutego 2016 r., II PK 352/14, LEX nr 2004192).

W doktrynie przyjmuje się, a pogląd ten akceptuje także sąd orzekający, iż jednoosobowa spółka z o.o. jest szczególną formą prowadzenia działalności gospodarczej na "własny" rachunek, nawet gdy jest on przez konstrukcję (fikcję) osoby prawnej oddzielony od osobistego majątku jedynego wspólnika (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09 i powołane tam orzeczenia).

Dlatego w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym pracowniczego zatrudnienia jedynego wspólnika na stanowiskach zarządczych, Sąd Najwyższy uznawał, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, a nie w ramach tytułu pracowniczego, ponieważ niespełniona jest przesłanka podporządkowania pracowniczego oraz w istocie niespełniona jest przesłanka odpłatności pracy, gdyż do przesunięcia majątkowego dochodzi faktycznie w ramach majątku samego wspólnika (wyroki Sądu Najwyższego z: 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783; 3 sierpnia 2011 r., (...) UK 8/11, OSNP 2012 nr 17-18, poz. 225; 16 grudnia 2008 r., I UK 162/08, M.P.Pr. 2009 nr 5, s. 268-271).

Jednocześnie w judykaturze dopuszcza się pracownicze zatrudnianie jedynego wspólnika spółki z o.o., jeżeli:

1) zatrudnienie takie ma miejsce na stanowisku specjalistycznym, związanym z prowadzoną przez spółkę działalnością;

2) ustalenia potwierdzają zapotrzebowanie na pracę wspólnika dla spółki na takim stanowisku;

3) jedyny wspólnik nie angażuje się w bieżącą działalność zarządczą spółki;

4) jedyny wspólnik podlega faktycznie przy wykonywaniu pracy na rzecz spółki poleceniom osób zarządzających spółką lub kierujących jej poszczególnymi działami.”

(wyrok Sądu Najwyższego z 13.09.2016 r., III UK 226/15, LEX nr 2135550)

„Chociaż jedyny wspólnik spółki z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie tytułu wynikającego z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a z treści tego przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społęcznych), nie można podzielić poglądu, zgodnie z którym przepis art. 8 ust. 6 pkt 4 wyłącza - samoistnie i w każdych okolicznościach - zawieranie umowy o pracę jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z własną spółką w celu objęcia ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Ustawa systemowa, jak i kodeks spółek handlowych oraz kodeks pracy, nie zakazują zatrudniania pracowniczego wspólników spółek kapitałowych w tych spółkach.” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 30.04.2018 r., III AUa 395/17, LEX nr 2537590)

Za dopuszczalne należy uznać zawarcie umowy o pracę przez jedynego wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze spółką, jeżeli funkcje zarządu wykonują inne osoby oraz pod warunkiem, że praca spełnia warunki pracy właściwej dla stosunku pracy." (wyrok Sądu Najwyższego z 07.03.2018 r., (...) UK 575/16, LEX nr 2488094)

"W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która rzeczywiście prowadzi działalność ukierunkowaną na realizację jej celów określonych w umowie spółki, a w szczególności faktycznie prowadzi działalność gospodarczą i zatrudnia w tym celu pracowników, dopuszczalne jest pracownicze zatrudnienie jedynego wspólnika takiej spółki, jeśli spełnione zostaną następujące warunki: zatrudnienie takie ma miejsce na stanowisku specjalistycznym, związanym z prowadzoną przez spółkę działalnością, ustalenia potwierdzają zapotrzebowanie na pracę wspólnika dla spółki na takim stanowisku, jedyny wspólnik nie angażuje się w bieżącą działalność zarządczą spółki, jedyny wspólnik podlega faktycznie przy wykonywaniu pracy na rzecz spółki poleceniom osób zarządzających spółką lub kierujących jej poszczególnymi działami." (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 04.10.2018 r., III AUa 611/18, LEX nr 2617818)

Niemniej jednak – co należy podkreślić z całą stanowczością - aby zatrudnienie jedynego wspólnika spółki z o.o. w tej spółce zostało uznane za zatrudnienie pracownicze, nadal konieczne są ustalenia faktyczne potwierdzające, w oparciu o analizę treści stosunku prawnego łączącego takiego "pracownika" ze spółką oraz rzeczywiste zasady jego wykonywania, że stosunek ten spełnia przesłanki stosunku pracy.” (wyrok Sądu Najwyższego z 16.12.2016 r., II UK 517/15, LEX nr 2191456)

Wykluczone jest objęcie ubezpieczeniem pracowniczym wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, którzy są jedynymi udziałowcami. W takich przypadkach bowiem status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje „wchłonięty” przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Inaczej mówiąc, "Tam gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o. nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy wspólnika, który w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie (we własnym interesie) i na swoje własne ryzyko produkcyjne, gospodarcze i socjalne. Jedyny wspólnik jest od pracodawcy (spółki z o.o.) niezależny ekonomicznie, gdyż - skoro do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a nadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników." (postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lutego 2023 r., III USK 99/22Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 20.12.2017 r., III AUa 636/17, LEX nr 2441501/wyroki Sądu Najwyższego z: 11 września 2013 r., II UK 36/13, LEX nr 1391783; 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, LEX nr 987623; tak również Z. Hajn, Zatrudnienie (się) we własnym zakładzie pracy w świetle ustrojowych podstaw prawa pracy (w:) Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, pod red. L. Florka i Ł. Pisarczyka, Warszawa 2011, s. 195 i nast.).

Jeszcze raz wskazać należy, iż w niniejszej sprawie okolicznością niesporną jest, że w spornym okresie od 8 lipca 2020 r. A. J. był jednoosobowym wspólnikiem i jedynym członkiem zarządu płatnika .

W tym miejscu wskazać należy, że stosunek pracy oparty na umowie o pracę przede wszystkim dla swojego istnienia wymaga spełnienia przesłanek wynikających z treści przepisu art. 22 § 1 k.p. który stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Podporządkowanie pracownika pracodawcy jest podstawowym elementem każdego stosunku pracy. Oznacza to, że czynności świadczone "na własną rękę", gdzie wiążące decyzje są podejmowane beż żadnej faktycznej kontroli nie są wykonywaniem pracy w reżimie pracowniczym, czyli podporządkowania pracowniczego. W rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca wykonywał obowiązki pracownika Dyrektora Generalnego i wykonywał polecenia Zarządu, podlegając mu bezpośrednio. Podporządkowanie to miało charakter wyłącznie iluzoryczny. Trzeba wskazać iż zarządzanie spółką w całości należało do samego A. J.. To on jako prezes zarządu płatnika decydował o kwestiach strategicznych spółki.

W ocenie Sądu wnioskodawca faktycznie nie realizował zatem niczyich poleceń i nikomu nie podlegał w spółce, i sam decydował o sposobie pracy.

W rzeczywistości wobec posiadania całości udziałów i pełnienia funkcji w jednoosobowym zarządzie, nikt nie mógł rozliczyć wnioskodawcy z podejmowanych przez niego czynności.

W stosunku do wnioskodawcy nie można zatem mówić o jakimkolwiek podporządkowaniu w procesie pracy.

Z tych przyczyn wnioskodawca będąc w spornym okresie jedynym wspólnikiem i prezesem zarządu płatnika nie może skutecznie pozostawać ze spółką w stosunku pracy.

Wiąże się to nie tylko z brakiem podporządkowania pracowniczego w rozumieniu art. 22 § 1 k.p., ale sprzeciwia się temu także zasadnicza sprzeczność pomiędzy właścicielskim, a pracowniczym statusem wnioskodawcy, jaka pojawia się w takim przypadku. Koncepcja stosunku pracy opiera się na teorii, według której podstawą ustroju pracy jest wymiana świadczeń między dwoma kontrahentami: właścicielem środków produkcji (podmiotem zatrudniającym), a pracownikiem (wyrok Sądu Najwyższego z 1 czerwca 2010 r., II UK 34/10, LEX nr 619639).

Tu zaś takiej wymiany nie było. Wnioskodawca nie mógł zawrzeć umowy i jej realizować sam ze sobą (por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2019 III Uk 190/19)

Tam zaś, gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o., nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy takiego wspólnika, który nie pozostaje w pracowniczej relacji podporządkowania wobec samego siebie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 lipca 2019 r.,III UK 314/18, LEX nr 2692707).

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 4 grudnia 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt IIIAUa 246/18 (LEX 2617813) do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał, bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy nie udowodniono iż okoliczności związane z wykonywaniem pracy przez wnioskodawcę kształtowały się odmiennie - zarówno wnioskodawca jak i płatnik wezwani na rozprawę pod rygorem pominięcia dowodu z przesłuchania nie stawili się na żaden termin i nie złożyli zeznań ani nie przedłożyli dowodów na poparcie tych twierdzeń, zaś sam brak formalnego braku rozwiązania umowy o pracę przy braku spełnienia przesłanek z art. 22 kp nie oznacza jej faktycznej realizacji.

W ocenie Sądu organ rentowy trafnie zatem zakwestionował podleganie ubezpieczeniu społecznemu przez wnioskodawcę z tytułu umowy o pracę od dnia 8 lipca 2020 r., co skutkuje także brakiem obowiązku uiszczenia składek z tego tytułu

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako bezzasadne.

O kosztach procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. , a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935).

SSO Paulina Kuźma