Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że z tytułu posiadania przez R. K. statusu wspólnika spółki z. o. o:

1. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...) od 16.03.2012r., z siedzibą w Ł., ul. (...)

2. (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...) od 17.03.2014r. do 29.05.2019r. z siedzibą (...)-(...) M. 90

3. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA NIP (...) od 30.05.2019r. z siedzibą w Ł., ul. (...)

miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynoszą:

03-12/2012 (...),31

01-12/2013 (...),13

01-02/2014 (...),48

03-12/2014 (...),96

01-12/2015 (...),14

01-12/2016 (...),20

01-12/2017 (...),26

01-12/2018 (...),86

01-04/2019 (...),12

(...),68

06-12/2020 (...),12

01-12/2020 (...),02

01-04/2021 (...),76

05-07/2021 (...),14

Pismem z 18 maja 2021 r. ubezpieczony został poinformowany o złożeniu brakujących dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych od 16.03.2012 r. z uwagi na posiadanie statusu wspólnika spółki:

- (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP

(...) od 20.04.2012 r., w której ubezpieczony posiada:

• Od 20.04.2012 r. do 30.07.2019r. 98 % udziałów

• Od 31.07.2019 r. 100 % udziałów.

- (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...) od 17.03.2014r. do 29.05.2019r., w której ubezpieczony posiada 92,48% udziałów.

W odpowiedzi na pismo z 18.05.2021 r. ubezpieczony wyjaśnił, że będąc wspólnikiem spółek: (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ nie ma obowiązku opłacania podwójnej lub potrójnej składki zdrowotnej pomimo tego, że posiada status wspólnika spółki jednoosobowej z ograniczoną odpowiedzialnością.

W związku z powyższym 1 lipca 2021 r. II Oddział ZUS w Ł. Wydział (...) i Składek - 2 wszczął postępowanie w sprawie ustalenia poprawnych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne od 16.03.2012 r. z tytułu posiadania przez ubezpieczonego statusu wspólnika spółek:

(...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...) od 16.03.2012r.

(...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...) od 17.03.2014r. do 29.05.2019r.

(...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA NIP (...) od 30.05.2019r.

Powyższe zawiadomienie zostało przez ubezpieczonego odebrane i w terminie wskazanym w piśmie ubezpieczony skorzystał z prawa wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

W toku przeprowadzonego postępowania, na podstawie zgromadzonej dokumentacji ustalono następujący stan faktyczny:

Jak wynika z analizy dokumentów zapisanych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS stwierdzono, że od 16.03.2012 r. ubezpieczony nie zgłosił się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako wspólnik spółki jednoosobowej oraz nie złożył dokumentów rozliczeniowych z tytułu posiadania statusu wspólnika spółek:

- (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

- (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

- (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Z Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego (stan na dzień 11 sierpnia 2021 r.) wynika, że od 16.03.2012 r. ubezpieczony jest wspólnikiem spółek:

(...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ posiadającym od 20.04.2012 r. do 30.07.2019r. - 98 % udziałów o łącznej wartości 4 900,00 zł natomiast od 31.07.2019r. posiada 100 % udziałów o łącznej wartości 5 000,00 zł,

(...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ posiadającym od 17.03.2014r. do 29.05.2019 r. 92,48% udziałów o łącznej wartości 9.722.500,00 zł

(...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA od 30.05.2019r.

W dniu 14 lipca 2021 r. w piśmie przysłanym do ZUS ubezpieczony wyjaśnił że "(…) jestem lub byłem wspólnikiem następujących spółek:

(...) PARK sp. Z o. o. niemniej nie osiągałem i nie osiągam z tejże spółki żadnych przychodów (...)

(...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. K. niemniej nie osiągałem i nie osiągam z tego tytułu żadnego przychodu (...)

(...) DOLINA S.. Z 0.0. w restrukturyzacji, ale nie osiągam z tytułu uczestnictwa w tejże spółce żadnych przychodów (...)".

Odnosząc się do twierdzenia ubezpieczonego co do obowiązku opłacania składki zdrowotnej z tytułu posiadania statusu wspólnika w spółkach:

• (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

• (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

• (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA organ rentowy wyjaśnił, iż obowiązek opłacania składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne powstaje z datą uzyskania statusu wspólnika spółki, bez względu na to czy spółka osiąga przychód, czy nie osiąga przychodu.

Mając na uwadze okoliczność, iż w przypadku wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. nie można mówić wprost o prowadzeniu przez niego jakiejkolwiek samodzielnej działalności z tytułu uczestnictwa w spółce, gdyż spółka występuje w obrocie prawnym i jest stroną we wszystkich czynnościach prawnych, a nie jej wspólnik, o którego działaniu można mówić ale jedynie w kontekście uczestnictwa w organach tej spółki. W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek ubezpieczeń powstaje od dnia uzyskania statusu wspólnika tej spółki i istnieje do dnia utraty tego statusu . Odnosi się to do pewnego rodzaju aktywności ubezpieczonego a nie aktywności podmiotu w ramach którego aktywność ta jest realizowana. Zaznaczyć trzeba, że w przypadku tytułu w postaci bycia jedynym wspólnikiem podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego i tym samym zdrowotnego jest sam fakt bycia jedynym wspólnikiem spółki, nie zaś to czy spółka prowadzi działalność gospodarczą. W sformułowaniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uznaje się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność (z uwagi na sam fakt bycia wspólnikiem). Bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji okoliczność, iż po zarejestrowaniu jej w KRS nie prowadzi działalności, do której prowadzenia została powołana. Podobnie, na obowiązek ubezpieczeń osoby prowadzącej pozarolniczą działalność nie ma również wpływu okoliczność braku osiągania przychodów z tej działalności.

Odnosząc się do okresu opłacania przez ubezpieczonego składek na ubezpieczenie zdrowotne od 16.03.2012r. oraz na podstawie Krajowego Rejestru Sądowego i wpisu w Centralnej Informacji i Ewidencji i Działalności Gospodarczej wynika, że na dzień 11.08.2021r. według stanu prawnego składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być przez niego opłacana odrębnie z każdego rodzaju działalności:

- od 03/2012 r. do 02/2014 r. - jedna składka zdrowotna tj. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...);

-od 03/2014 r. do 04/2019 r. - 2 składki zdrowotne tj. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...); (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...);

-05/2019 r. - 3 składki zdrowotne tj. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...); (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...); (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA NIP (...)

• od 06/2019r. do 04/2021r. - 2 składki zdrowotne tj. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...); (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA NIP (...);

• od 05/2021r. - 3 składki zdrowotne tj. (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ NIP (...); (...) PARK SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA. NIP (...), (...) R. K. NIP (...).

(decyzja – k. nieponumerowane akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł R. K. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wnosząc o jej uchylenie i orzeczenie, że nie miał obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

naruszenie przepisów postępowania tj.:

art. 7 KPA w zw. z art. 77 KPA w zw. z art. 80 KPA w zw. z art. 82 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez niezachowanie w toku postępowania przez Organ naczelnych zasad postępowania, które w konsekwencji doprowadziły do dokonania błędnych ustaleń faktycznych polegających na uznaniu przez Organ, iż R. K. uzyskiwał przychód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jako wspólnik (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k., w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że uczestnictwo we wskazanych spółkach nie wiązało się z uzyskiwaniem żadnego przychodu z tytułu uczestnictwa we wskazanych z spółkach w okresie objętym decyzją,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a. art. 82 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - poprzez zastosowanie tego przepisu, mimo powzięcia informacji od ubezpieczonego w pismach z dni 25 czerwca 2021 r. oraz 14 lipca 2021 r., że Ubezpieczony jako (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w restrukturyzacji oraz (...) PARK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k. nie osiągał żadnego przychodu z tytułu uczestnictwa w wyżej wskazanych spółkach w okresie objętym decyzją;

b. art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 4 § 1 pkt 3 ksh poprzez jego wadliwą wykładnię i przyjęcie, iż Ubezpieczony jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poprzez zastosowanie fikcji prawnej "udziałowca iluzorycznego" względem drugiego udziałowca spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — S. G. w wysokości 7,52 % oraz względem drugiego udziałowca (...) PARK Sp. z o.o. posiadającego w tym czasie 2 % udziałów, co skutkowało zastosowaniem art. 8 ust. 6 pkt przedmiotowej ustawy i uznaniem, iż Odwołującego się należy traktować za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podczas gdy prawidłowe zastosowanie powołanych przepisów nie pozostawia wątpliwości, że Odwołujący się dysponując odpowiednio udziałami w wysokości 92,48% oraz 98% był wspólnikiem w spółkach wieloosobowych.

(odwołanie – k. 3-5 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8-9)

Wyrokiem z dnia 9 lutego 2022 r. w sprawie VIII U 2348/21 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozpoznając przedmiotowe odwołanie:

zmienił zaskarżoną decyzje jedynie w ten sposób, że ustalił iż R. K. nie ma obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne:

a) w okresie od marca 2012 r. do 30 lipca 019 r. z tytułu posiadania statusu (...) spółki (...) spółka z.o.o.

b) w okresie od 17 marca 2014 do 29 maja 2019 r. z tytułu posiadania statutu spółki (...) spółka z o.o.

2. oddalił odwołanie w pozostałej części;

3. zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił, że wnioskodawca jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz (...) Park Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej. Po przenalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego wbrew twierdzeniom zaprezentowanym w treści zaskarżonej decyzji Sąd doszedł do przekonania, że wnioskodawcy nie sposób przypisać statusu jedynego wspólnika sp. z.o.o. z perspektywy normy prawa ubezpieczeń społecznych. Już sama proporcja posiadanych przez ubezpieczonego udziałów jako wspólnika ustalona w oparciu o znajdujące się w aktach organu rentowego wypisy z KRS przeczy takiemu zapatrywaniu.

Ponadto z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że w okresie objętym sporną decyzją spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której wnioskodawca jest wspólnikiem od momentu jej powstania tj. od 2012 roku do 2019 roku nie osiągnęła żadnych przychodów ze sprzedaży notując w tym zakresie jedynie straty. Sytuacja zmieniła się dopiero począwszy 2020 roku kiedy to spółka rozpoczęła prowadzić działalność gospodarczą w zakresie zarządzania nieruchomością. Również w spornym okresie wskazana spółka nie wypłacała żadnej dywidendy.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której wnioskodawca również jest wspólnikiem nigdy nie podjęła uchwały w zakresie dywidendy z uwagi na coroczne, nieprzerwane straty z działalności operacyjnej. (...) spółki (...) nie otrzymał nigdy dywidendy, również w okresie od dnia 17 marca 2014 roku do dnia 29 maja 2019 roku.

W takiej sytuacji Sąd zgodził się ze skarżącym, iż wobec braku uzyskiwania w spornym okresie przez spółkę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością przychodu, nie było podstaw do obciążenia go przez organ rentowy obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie od marca 2012 roku do 30 lipca 2019 roku z tytułu posiadania statusu (...) spółki z o.o. oraz w okresie od 17 marca 2014 roku do 29 maja 2019 roku z tytułu posiadania statusu (...) spółki z o.o.

W pozostałej zaś części w ocenie Sądu odwołanie skarżącego nie zasługiwało na aprobatę tutejszego sądu.

Rozstrzygnięciu przez sąd podlegała kwestia, czy i w jaki sposób posiadany przez wnioskodawcę status komandytariusza spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej rzutuje na obowiązek uiszczenia z tego tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze treść art. 82 ust. 5 pkt 4 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Sąd wskazał, że prowadzenie pozarolniczej działalności między innymi poprzez pozostawanie wspólnikiem spółki komandytowej wywołuje skutek w postaci podlegania ubezpieczeniom społecznym, niezależnie od woli wspólników i ukształtowania przez nich stosunków wewnętrznych spółki.

W ocenie sądu nie ulega wątpliwości, że powyższe okoliczności, można odnieść do obowiązku opłacenia składek, która to powinność jest pochodną zaistnienia tytułu podlegania ubezpieczeniu. W konkluzji zatem status komandytariusza nie eliminuje obowiązku opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

( wyrok z uzasadnieniem k. 26,32-44)

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie III AUa 388/22 Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozpoznając apelację organu rentowego wniesioną w zakresie pkt 1 oraz 3 przedmiotowego orzeczenia, uchylił zaskarżony wyrok w tych punktach i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Okręgowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania w postępowaniu apelacyjnym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy.

Sąd Apelacyjny podkreślił, że brzmienie zarówno przepisu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, jak i art. 151 § 1 i art. 156 k.s.h., jest jasne i jednoznaczne, gdy chodzi o ich zakres zastosowania. Wskazany przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje jako adresata wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a spółką taką - jak wynika z powołanych przepisów Kodeksu spółek handlowych - jest spółka założona przed jedną osobę, w której jedyny wspólnik wykonuje wszystkie uprawnienia przysługujące zgromadzeniu wspólników zgodnie z przepisami działu I tytułu III k.s.h. Sąd Apelacyjny zaakcentował, że znane jest mu również stanowisko prezentowane przez Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach ( (...) 101/21, II UK 24/18), w których Sąd Najwyższy odnosił się do sytuacji, gdy wspólnik dwuosobowej spółki z o.o. posiada część udziałów zapewniającą mu prawo do decydowania o wynikach zgromadzenia wspólników i niemal wyłączne prawo do zysku a przede wszystkim nieskrępowaną możliwość samodzielnego decydowania o bieżącej działalności spółki co w sumie rodzi tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

W rozpoznawanej sprawie w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy nie zbadał, czy z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku statusu R. K. jako wspólnika w (...) Park Sp. z o. o. od 20 kwietnia 2012 r. do 30 lipca 2019 r. i w (...) Sp. z o. o. od 17 marca 2014 r. do 29 maja 2019 r. Sąd I instancji nie ustalił, czy rzeczywiście we wszystkich spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością drugi wspólnik nie był iluzoryczny. Sąd Apelacyjny nie podzielił przy tym zapatrywania, że sama ilość posiadanych udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o tym, że faktycznie mamy do czynienia z jednoosobową spółką z o.o. W szczególności, że jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego status „niemal” lub „prawie” jedynego wspólnika nie czyni zadość wymogowi prowadzenia przez niego jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co stanowiłoby tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Obecne brzmienie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynikające ze zmiany dokonanej przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241, poz. 2074), stanowi, że wyłącznie wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. Nie będzie tak zatem w przypadku wspólnika spółki wieloosobowej (dwu-i więcej), nawet jeśli w konkretnych realiach faktycznych jeden ze wspólników, posiadający większościowy pakiet udziałów (wspólnik dominujący) w istocie skupia w swoich rękach całą wiązkę uprawnień o charakterze majątkowym oraz uprawnień o charakterze korporacyjnym w tej spółce. Sąd zauważył , że zgodnie z wpisem w KRS prezesem zarządu (...) P. Sp. o.o. do 30 lipca 2019 r. była T. K. i ona była uprawniona do składania oświadczeń woli w imieniu spółki. Jednakże Sąd meriti nie ustalił, kto zarządzał działalnością ww. Spółek, jak były podejmowane w nich decyzje. Kwestia ta ma zaś kluczowe znaczenie w sprawie albowiem wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością objęty jest obowiązkiem ubezpieczenia bez względu na to, czy prowadzi ona działalność gospodarczą, gdyż wspomniany obowiązek powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego określonego statusu prawnego. W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w sytuacji spełnienia przez nich warunków do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego wynika z samego statusu osoby jako wspólnika sp. z o.o. i trwa od dnia uzyskania tego statusu do dnia jego utraty i jest niezależny od prowadzenia działalności gospodarczej, osiągania przychodów.

Sąd Apelacyjny podzielił przyjęte przez Sąd I instancji stanowisko, że przepisy art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 82 ust. 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wyraźnie rozgraniczają kwestię podlegania ubezpieczeniem zdrowotnym, której dotyczy pierwszy z nich od kwestii obowiązku uiszczania składek na to ubezpieczenie, którą reguluje art. 82 ust. 3 ustawy. Przepis ten uzależnia powstanie obowiązku uiszczania składki na ubezpieczenie zdrowotne od uzyskiwania przychodów.

W takim zaś przypadku w ocenie Sądu Apelacyjnego niezbędne były ustalenia co do wysokości przychodów Spółek w okresie marzec 2012 r. - lipiec 2021 r., czego Sąd I instancji faktycznie nie poczynił. Przedstawione bowiem przez odwołującego zaświadczenia podpisane przez głównego księgowego każdej ze spółek o tym, że R. K. w (...) Park sp. z o.o. sp. k., (...) Park sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. nie uzyskiwał dywidendy są niewystarczające. Kwestia dywidendy nie ma istotnego znaczenia w sprawie. W oświadczeniach dotyczących spółki (...) sp. z o.o. sp. k. oraz (...) sp. z o.o. brak jest jakiejkolwiek informacji o tym, czy spółki te osiągały przychody. W oświadczeniu dotyczącym (...) Park sp. z o.o. znajduje się informacja o osiąganych przychodach z działalności w 2020 r. W przedstawionych zaświadczeniach znalazły się przy tym stwierdzenia, że spółka (...) nie osiągała przychodów ze sprzedaży, w sytuacji gdy sprzedażą się nie trudniła tylko wynajmem i zarządzeniem nieruchomościami. T. ocenie Sadu apelacyjnego do stwierdzenia, czy spółki, w których odwołujący posiada udziały osiągały przychody konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego w oparciu o dokumenty księgowe - bilanse, rachunki zysków i strat, książkę przychodów i dochodów, jak i dokumenty z Urzędu Skarbowego (PIT-y spółek). Samo zaś oświadczenie strony, niepoparte żadnymi materiałami źródłowymi w postaci dokumentów księgowo-finansowych, a także nie zawierające pełnych informacji dotyczących wysokości przychodów Spółek w latach 2012-2021, nie stanowi, w ocenie Sądu Apelacyjnego, materiału dowodowego wskazującego na spełnienie przesłanki braku przychodu.

Mając to na uwadze Sąd Apelacyjny doszedł do konkluzji iż Sąd meriti, nie dokonując prawidłowych ustaleń odnośnie okoliczności faktycznych sprawy, oparł swoje orzeczenie na materiale dowodowym, który nie mógł w istocie stanowić wiarygodnej podstawy orzeczniczej co z kolei spowodowało nierozpoznanie istoty sprawy.

/wyrok z uzasadnieniem k. 80/

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

/ bezsporne/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. K. jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 20 kwietnia 2012 roku, w której:

posiadał od dnia 20 kwietnia 2012 roku do dnia 30 lipca 2019 roku – 98 % udziałów o łącznej wysokości 4900 złotych;

posiada od dnia 31 lipca 2019 roku – 100 % udziałów o łącznej wysokości 5000 złotych.

Zgodnie z wpisem w KRS prezesem zarządu (...) P. Sp. o.o. do 30 lipca 2019 r. była T. K. i ona była uprawniona do składania oświadczeń woli w imieniu spółki. Od dnia 31lipca 2019 r. prezesem zarządu tej spółki był wnioskodawca.

Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi.

(wypis z KRS – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego,)

Wyżej wymieniona spółka od momentu powstania w 2012 roku do końca 2019 roku nie osiągała żadnych przychodów ze sprzedaży notując jedynie straty. Dopiero od 2020 roku spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zarządzania nieruchomością. Do dnia 14 lipca 2021 roku spółka nie wypłacała żadnej dywidendy.

(zaświadczenie – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego oraz k. 154, sprawozdania finansowe (...) P. Sp. zo.o. za lata 2012-2021 k. 102 -129)

Skarżący R. K. jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 4 kwietnia 2008 roku, w której:

posiadał od dnia 17 marca 2014 roku do dnia 29 maja 2019 roku – 92,48% udziałów o łącznej wartości 9.722.500,00 złotych.

Od 20 kwietnia 2016 R. K. pełnił funkcję prezesa zarządu tej spółki.

Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków.

(wypis z KRS – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Spółka (...) Sp. z o.o. nigdy nie podjęła uchwały w zakresie dywidendy z uwagi na coroczne, nieprzerwane straty z działalności operacyjnej. (...) spółki (...) nie otrzymał nigdy dywidendy, również w okresie od dnia 17 marca 2014 roku do dnia 29 maja 2019 roku.

Sąd Rejonowy w Rzeszowie V Wydział Gospodarczy, Sekcja ds. Restrukturyzacyjnych i Upadłościowych postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2017 roku, sygn. akt V GR 11/17 ogłosił otwarcie postępowania sanacyjnego.

(oświadczenie – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego oraz k. 155, sprawozdania finansowe K. D. sp. zo.o. za lata 2015-2019, z załączoną dokumentacją finansową k. 130-153, dokumentacja finansowa za lata 2012-2021 płyta CD k. 159 oraz k. 184-310, zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu poniesionej straty za 2021 r. k. 161-165, wizualizacje sprawozdania finansowego k. 161-183 )

Skarżący R. K. jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej, a nadto jej komandytariuszem od dnia 30 maja 2019 roku.

Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi.

(wypis z KRS – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca posiada prawo do 10 % udziału w zysku spółki (...) Sp. z o.o. sp.k. Do dnia 14 lipca 2021 roku wskazana spółka nie wypłacała żadnej dywidendy, w tym dywidendy dla R. K. od czasu jej powstania.

(zaświadczenie – k. nieponumerowane karty załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca nie zgłosił się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu posiadania statusu wspólnika w/w spółek.

(okoliczność bezsporna)

W odniesieniu do R. K. nie zostało wszczęte postępowanie przez (...) Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia o podleganie ubezpieczeniom w zakresie dwóch spółek (...) z ograniczoną z siedzibą w Ł. oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w miejscowości Młyny, w jego sprawie nie została wydana decyzja administracyjna.

( bezsporne informacja z NFZ k. 322)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w całości w oparciu o dokumenty znajdujące się w załączonych do sprawy aktach organu rentowego jak i złożonych w toku postępowania w szczególności na dokumentacji (...) z ograniczoną oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zebrane dowody nie nasuwają wątpliwości i pozwalają tym samym na wydanie rozstrzygnięcia. Warto zauważyć, iż powyższy stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w całości bezsporny, natomiast kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy wnioskodawca z tytułu pozostawania wspólnikiem wyżej wskazanych spółek ma obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji ZUS. Podkreślić należy w tym miejscu iż Sąd Rejonowy nie rozstrzygał co do konieczności uiszczenia składek przez wnioskodawcę z tytułu bycia przez niego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej w tym bowiem zakresie zaskarżona decyzja z uwagi na to w jakiej części wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 9 lutego 2022 r. w sprawie VIII U 2348/21 r. został zaskarżony apelacją jest prawomocna.

Sąd Okręgowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie w części.

W myśl art.6 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust. 1 ustawy) .

W myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 i 4 cyt. ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in.: osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych oraz wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art. 13 pkt 4 cytowanej ustawy, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

W myśl art. 18 ust. 8 cytowanej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 01 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561), osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 w/w ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt. 1 litera "c" stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 01 stycznia do 31 grudnia danego roku i jest miesięczna i niepodzielna. Powołany przepis stosuje się do składek należnych za okres od dnia 1 marca 2009 r.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, oraz zgodnie z art.69 ust.1 ustawy obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art.82 ust.3 i 4 w/w ustawy jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w ust.5, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności, z zastrzeżeniem ust.4. Jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, o której mowa w ust. 5 pkt 1-5, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest odrębnie od każdej prowadzonej spółki.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostaje, że wnioskodawca jest (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy czym w spółce (...) posiadał od dnia 20 kwietnia 2012 roku do dnia 30 lipca 2019 roku – 98 % udziałów o łącznej wysokości 4900 złotych; posiada od dnia 31 lipca 2019 roku – 100 % udziałów o łącznej wysokości 5000 złotych natomiast w spółce (...) posiadał od dnia 17 marca 2014 roku do dnia 29 maja 2019 roku – 92,48% udziałów o łącznej wartości 9.722.500,00 złotych. Przy tym funkcje prezesa zarządu w pierwszej z wymienionych spółek sprawował od 31 lipca 2019 r. zaś w drugiej z nich od 20.04.2016 r.

Organ rentowy w przedmiotowej sprawie podnosił iż w okresach bycia wspólnikiem od 16.03.2012r. w (...) PARK Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością i od 17.03.2014r. do 29.05.2019r. (...) Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością wnioskodawca w ramach ubezpieczenia zdrowotnego winien być traktowany jako wspólnik spółki jednoosobowej posiadający większościowy pakiet udziałów albo jako wspólnik dominujący w istocie skupiający w swoich rękach całą wiązkę uprawnień o charakterze majątkowym oraz uprawnień o charakterze korporacyjnym w tej spółce przy drugim jedynie iluzorycznym lub stricte w spółce (...) od 31 lipca 2019 roku jako wspólnik spółki jednoosobowej posiadający 100 % udziałów w tej spółce.

Kluczową dla rozstrzygnięcia sporu kwestią było więc ustalenie, czy wnioskodawca jako większościowy wspólnik w spółkach z o.o. powinien być dla celów ubezpieczonych traktowany – tak jak twierdził pozwany - jako jedyny wspólnik tych spółek, ponieważ drugi mniejszościowy wspólnik z racji wielkości posiadanych udziałów był wspólnikiem iluzorycznym.

Sąd nie podzielił oceny pozwanego organu rentowego co do uznania mniejszościowego wspólnika w obu spółkach za wspólnika iluzorycznego w realiach badanej sprawy.

W szczególności Sąd Okręgowy zgadza się z trafnym poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 15.09.2021 r., I USKP 44/21, OSNP 2022, nr 9, poz. 91, w którym stwierdzono, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega tylko jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie wspólnik większościowy, choćby "prawie" lub "niemal" jedyny (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm. w związku z art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h.).

Jednocześnie Sąd Okręgowy zgadza się ze stanowiskiem SN wyrażonym również we wskazanym wyżej wyroku, że w sprawie dotyczącej podlegania przez jedynego wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ubezpieczeniom społecznym spółka ta nie ma statusu zainteresowanego w rozumieniu art. 477(11) § 1 i 2 k.p.c., ponieważ rozstrzygnięcie takiej sprawy w żaden sposób nie wpływa na prawa i obowiązki spółki, w szczególności nie powoduje, po stronie spółki, jakiegokolwiek obowiązku zapłaty należności z tytułu składek w związku z wydaną decyzją. Przyjęcie, że odwołujący się jest faktycznie wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prowadziłoby do uznania, że to on - a nie spółka - jest płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia społeczne (art. 4 pkt 2 lit. d u.s.u.s.) i ubezpieczenie zdrowotne.

Jak słusznie wskazał SN w cytowanym wyroku, po zmianach legislacyjnych wprowadzonych ustawą z 18 grudnia 2002 r. nie może budzić wątpliwości, że jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sensu stricto) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.).

W orzecznictwie przyjmuje się, że wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością objęty jest obowiązkiem ubezpieczenia bez względu na prowadzenie działalności gospodarczej, ponieważ obowiązek ubezpieczenia wspólnika tej spółki kapitałowej powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, nie zaś z prowadzeniem działalności gospodarczej czy też faktycznym działaniem w imieniu spółki. O ile podleganie ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wiąże się nierozerwalnie z faktycznym jej prowadzeniem, o tyle posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, już od momentu jego wpisu jako wspólnika do KRS, rodzi obowiązek ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, co trafnie podniósł pozwany organ rentowy.

Natomiast okoliczność, że osoba taka nie uzyskiwała żadnych przychodów w związku z byciem wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może zostać wzięta pod uwagę przez organ rentowy jedynie w postępowaniu dotyczącym naliczenia i pobrania składek. Podleganie obowiązkowi ubezpieczenia jest bowiem odrębną kwestią od tego, czy dana osoba z tego tytułu jest obowiązana opłacać składkę na owe ubezpieczenia.

W odniesieniu do wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w wyroku Sądu Najwyższego z 3 lutego 2011 r., II UK 271/10 (LEX nr 817528) wyrażono pogląd, że obowiązek ubezpieczenia wspólnika powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Analogicznie Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyrokach: z 11 września 2013 r., II UK 36/13 (LEX nr 1391783); z 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11 (OSNP 2012 nr 17-18, poz. 225); z 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10 (LEX nr 598436) i z 12 lipca 2017 r., II UK 295/16 (LEX nr 2347776), stwierdzając, że jedyny wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie tytułu określonego w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Z treści w/w przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażane jest też od dawna stanowisko, że umowa spółki zawarta dla pozoru z udziałem figurantów powinna być uznana za nieważną jako czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy. Tym samym spółka powstała na podstawie takiej umowy (tzw. pozorna spółka jednoosobowa), mimo jej wpisania do rejestru handlowego, faktycznie i prawnie nie istniała (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 7 marca 1938 r., II C 2350/37, OSNC 1938 nr 12, poz. 566).

Wątpliwości w orzecznictwie budziły przypadki rozkładu udziałów w stosunku 99 % do 1 % albo 95 % do 5 %. Przyjmowano, że w takich sytuacjach faktycznych w orzecznictwie przyjmowano, że wspólnik dominujący („prawie” albo „niemal” jedyny) nie może podlegać pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia, ponieważ nie może zawrzeć skutecznej umowy ze „swoją” spółką. Nie oznacza to jednak automatycznego przyporządkowania go do kategorii wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy spółka ta nie jest ani prawnie (formalnie), ani faktycznie spółką jednoosobową. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 15.09.2021 r., I USKP 44/21, OSNP 2022, nr 9, poz. 91).

W badanej sprawie powód nie kwestionował, że od dnia 31 lipca 2019 roku – posiadał 100 % udziałów spółki (...) a zatem w tym okresie był on jedynym wspólnikiem spółki z o.o. (...) jest okres od dnia 20 kwietnia 2012 roku do dnia 30 lipca 2019 roku – gdzie wnioskodawca posiadał 98 % udziałów o łącznej wysokości 4900 złotych w spółce (...) i od dnia 17 marca 2014 roku do dnia 29 maja 2019 roku – w którym posiadał 92,48% udziałów o łącznej wartości 9.722.500,00 złotych w spółce (...).

Jak już wskazywano z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej wynika, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, lecz ustawa ta nie zawiera definicji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wobec czego przy ustalaniu znaczenia tego pojęcia zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.

Zgodnie z art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h., spółka jednoosobowa to spółka kapitałowa, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza.

W/w definicja powinna być uwzględniona przy dokonywaniu wykładni prawa.

Dla wymagającej rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie kwestii istotna jest też regulacja z art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Pierwszy z tych przepisów stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Drugi z kolei przewiduje, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

W rozpoznawanej sprawie trudność interpretacyjna wynikała stąd, że w badanym okresie Spółki z o.o., której wspólnikiem jest odwołujący nie były jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, bo miały one nie jednego, lecz dwóch wspólników.

Odnośnie do definicji zawartej w art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h. jednoosobowej spółki kapitałowej, Sąd zważył, że w uchwale składu siedmiu sędziów z 1 marca 2007 r., III CZP 94/06 (OSNC 2007 nr 7-8, poz. 95) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że odstępstwo od jasnego i oczywistego sensu przepisu wyznaczonego jego jednoznacznym brzmieniem mogą uzasadniać tylko szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne; jeśli takie racje nie zachodzą, należy oprzeć się na wykładni językowej (por. uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, OSNC 2005, Nr 3, poz. 42, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 137 oraz uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., IKZP 18/05, OSNKW 2005, Nr 9, poz. 74). Zastosowanie wykładni, w której interpretator odchodzi od sensu językowego przepisu, może być uzasadnione tylko w wyjątkowych okolicznościach, ponieważ adresaci norm prawnych mają prawo polegać na tym, co ustawodawca w przepisie rzeczywiście wyraził, a nie na tym, co chciał uczynić lub co uczyniłby, gdyby znał nowe lub inne okoliczności. Reguły odstępstwa od jasnego i oczywistego sensu językowego wynikającego z brzmienia przepisu wymagają szczególnej ostrożności przy ich stosowaniu i zobowiązują do wskazania ważnych racji mających uzasadniać odstępstwo od wyniku poprawnie przeprowadzonej wykładni językowej. W konsekwencji, odejście od jasnego, jednoznacznego sensu przepisu z naruszeniem wskazanych reguł powoduje dokonanie wykładni prawotwórczej, będącej przykładem wykładni contra legem. Wątpliwości nie upoważniają do odrzucenia wyników wykładni językowej, bowiem na straży jej pierwszeństwa stoi fundamentalny argument odwołujący się do państwa prawa. Obywatele mają bowiem prawo działać w zaufaniu przede wszystkim do tego, co zostało w tekstach prawnych napisane, a nie do tego, co prawodawca zamierzał czy chciał osiągnąć. Z tych względów odrzucenie rezultatu wykładni językowej nie może nastąpić tylko z tego powodu, że interpretator uznaje, iż bardziej celowe i sensowne byłoby inne rozwiązanie danej kwestii, ale dopiero wtedy, gdy zostanie wykazane, iż sens językowy przepisu prowadzi do absurdu, jest ewidentnie sprzeczny z wartościami konstytucyjnymi lub innymi powszechnie akceptowanymi wartościami, dając efekt rażąco niesłuszny, niesprawiedliwy, nieracjonalny lub niweczący ratio legis przepisu, albo w sytuacji oczywistego błędu legislacyjnego.

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd uznał, że jeżeli w spółce jest dwóch wspólników (udziałowców), to spółka nie jest jednoosobowa. Powstaje jednak wówczas kwestia, czy do spółki, która w oczywisty sposób nie jest spółką jednoosobową, można stosować przepis o spółce jednoosobowej i jaka byłaby ratio takiego zabiegu.

W tej kwestii trafne stanowisko zajął SN, który słusznie wskazał w wyroku z 15.09.2021 r., I (...) 44/21, że przyjęcie możliwości wykładni z zastosowaniem rozumowania per analogiam iuris staje się bliskie koncepcji "tworzenia" prawa przez sądy, w celu "uszczelnienia" luk będących wynikiem przyjętej wykładni przepisów prawa, co może prowadzić do naruszenia art. 2 Konstytucji RP, z którego wynika, że w demokratycznym państwie prawnym strona nie może ponosić konsekwencji ewidentnych błędów i zaniedbań prawodawcy, w tym zwłaszcza takich, które powodują lukę w prawie naruszającą podstawowe zasady porządku konstytucyjnego; lukę taką można wypełnić tylko w wyjątkowych przypadkach (por. wyrok NSA z 8 stycznia 2019 r., (...), LEX nr 2630244), oraz art. 10 Konstytucji RP, z którego wynika zasada trójpodziału i równoważenia się władz.

W szczególności Sąd Okręgowy, mając na uwadze argumentację strony pozwanej, pragnie zaznaczyć, że w pełni podziela i traktuje jako własny pogląd SN zawarty w w/w wyroku I (...) 44/21, co do tego, że jeżeli w konkretnym stanie faktycznym nie można przyjąć, że mniejszościowy udziałowiec jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem), ponieważ bierze rzeczywisty udział w prowadzeniu spraw spółki (choćby nawet nie był członkiem jej zarządu a na zgromadzeniu wspólników mógłby być przegłosowany w każdej sprawie przez wspólnika większościowego), to nie ma miejsca na stosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, dla włączenia danej osoby do ubezpieczenia społecznego niezbędna jest przynależność do określonej w ustawie systemowej grupy podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 17.03.2016 r., III UK 83/15; 6.08.2013 r., II UK 11/13; 19.02.2008 r., II UK 122/07).

Sąd Okręgowy zbadał rolę drugiego mniejszościowego wspólnika w spółkach z o.o. i na podstawie zaoferowanego materiału dowodowego, którego wiarygodności pozwany nie podważał, ustalił, że mniejszościowy wspólnik zarówno w spółce (...) jak i K. D. nie był wspólnikiem iluzorycznym, jak twierdził ZUS. Podnieść należy - co podkreślił także Sad Apelacyjny na gruncie rozpatrywanego przypadku iż do dnia 30 lipca 2019 r. prezesem zarządu (...) P. Sp. o.o. była T. K. i ona była uprawniona do składania oświadczeń woli w imieniu spółki miała więc realny wpływ na jej funkcjonowanie. Także w Spółce (...) drugi wspólnik przez cały czas faktycznie współdecydował w badanym o sprawach Spółki. Wnioskodawca objął funkcję prezesa zarządu w tej spółce dopiero od 20 kwietnia 2016 r. przy tym w pozostałym okresie nie przedstawiono żadnego dowodu że drugi wspólnik aktywnie nie uczestniczył w prowadzeniu działalności tejże Spółki i nie miał żadnego wpływu na jej funkcjonowanie.

W świetle powyższego wbrew twierdzeniom zaprezentowanym w treści zaskarżonej decyzji tutejszy sąd doszedł do przekonania, że wnioskodawcy w okresie od marca 2013 do 30lipca 2019 r. w spółce (...) zo.o. i w okresie od 17.03.2014 do 29 maja 2019 r. w spółce (...) dolna spółka zo.o. nie sposób przypisać statusu jedynego wspólnika sp. z.o.o. z perspektywy normy prawa ubezpieczeń społecznych. Przesłanki te natomiast odpadły w spółce (...) s. z o.o. jak słusznie przyjął organ rentowy w zaskarżonej decyzji od dnia 31 lipca 2019 roku gdyż wówczas wnioskodawca objął 100 % udziałów w tej spółce.

Ponadto zdaniem organu rentowego ubezpieczony, który prowadzi pozarolniczą działalność i uzyskuje przychody z więcej niż z jednego rodzaju działalności, składkę na ubezpieczenie zdrowotne winien opłacić odrębnie od każdego z nich. Ponadto obowiązek opłacania składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne powstaje z datą uzyskania statusu wspólnika spółki, bez względu na to czy spółka osiąga przychód, czy go nie osiąga.

W ocenie tutejszego sądu zacytowany powyżej przepis art. 82 ustawy z świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych konsekwentnie odnosi się do kwestii uzyskiwania przychodów. Podnieść należy, że założeniem ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jest podleganie ubezpieczeniom z każdego tytułu wymienionego w art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne z każdego z tych tytułów odrębnie, o ile dany ubezpieczony osiąga przychody z każdego z rodzaju działalności określonej w art. 66 ustawy. Dopiero osiągnięcie przychodów wywołuje skutek w postaci ustalenia podstawy wymiaru składek i w konsekwencji zapłaty składki.

Odnosząc się do powyższego szczegółowo wskazać należy, iż wskazana na wstępie ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustanawia obowiązek podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą niezależnie od formy, w ramach której jest prowadzona. Jednakże w wypadku zbiegu tytułów do ubezpieczenia przepisy tej ustawy interpretowane łącznie uzależniają obowiązek faktycznego opłacania składki od uzyskiwania przychodu w ramach danego tytułu. Takie stanowisko zajął m.in. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 7 lipca 2009 r., sygn. akt III AUa 281/09, ale również i Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa 457/13, w świetle którego - jeśli powstanie zbieg tytułów do uiszczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, np. z jednoosobowej działalności gospodarczej i spółki jawnej, to obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne w podwójnej wysokości powstanie z chwilą, gdy z obu tych tytułów zostanie osiągnięty przychód. Nadto w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 grudnia 2017 r. III AUa 469/17 wskazano, iż w sytuacji opisanej w przepisie art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1938 ze zm.) - ustawodawca powstanie obowiązku uiszczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne powiązał nie z samym istnieniem tytułu do ubezpieczenia (prowadzenie działalność gospodarcza), ale z uzyskiwaniem z tego tytułu przychodów. W przypadku braku uzyskania przez płatnika w spornym okresie przychodu z prowadzenia działalności jako wspólnik spółki z o.o., nie było podstaw do naliczenia z tego tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 31 lipca 2020 r. III AUa 397/20 w którym wskazano wprost, iż warunkiem uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne z każdego tytułu jest uzyskiwanie przychodów z tych tytułów, to brak takowych przychodów nie powoduje obowiązku opłacania składek od nierodzącego przychodu tytułu.

Skoro według twierdzeń odwołującego wspartych, zaświadczeniami, dokumentacją finansową spółek oraz zeznaniami podatkowymi ubezpieczony nie uzyskiwał przychodów z prowadzonej przez niego działalności w spółkach z o.o. albowiem spółka spółki (...) nigdy żadnej działalności nie podjęła i nie osiągała z niej przychodów aż do 2020 r., a spółka (...) ponosiła nieprzerwane straty z działalności operacyjnej, to nie ma on obowiązku opłacania składek z tego rodzaju działalności gospodarczej. Należy bowiem przyjąć – na podstawie analizy przepisów ustawy z dnia z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, że jeżeli powstanie zbieg tytułów do uiszczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, to obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne z obu tych rodzajów działalności powstanie z chwilą, gdy z obu tych tytułów zostanie osiągnięty przychód. W sytuacji gdy osoba zarejestruje działalność gospodarczą, lecz nie osiągnie z jej tytułu przychodu obowiązek zapłaty składki nie powstaje / por wyrok SA w Białymstoku z dnia 22.01.2018 (...).

Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego nie jest przypadkowe – zakładając racjonalność ustawodawcy, że posłużył się on pojęciem „przychód” dla określenia momentu powstania obowiązku opłacenia składki z kilku tytułów (tak też wyrok WSA w Warszawie z dnia 18.08.2009 r. (...) SA/Wa 631/09). W świetle wskazanego orzeczenia WSA w Warszawie - ustawodawca posłużył się pojęciem "przychód" dla określenia momentu powstania obowiązku opłacania składki z kilku tytułów. W przypadku zbiegu tytułów - obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne powstanie dopiero z chwilą osiągnięcia z obu tych tytułów przychodów. A zatem, analizując treść art. 82 ust. 3-5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych należy podzielić stanowisko wnioskodawcy, gdyż treść tych przepisów wskazuje, że kluczowe dla określenia, czy konieczne jest uiszczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne z każdej prowadzonej działalności gospodarczej jest ustalenie, czy z każdej z nich osiągany jest przychód.

Zdaniem Sądu Okręgowego rację ma wnioskodawca, że przepis art. 82 powołanej wyżej ustawy posługuje się pojęciem przychodu i tym samym należy uznać, iż odwoływanie się do tego pojęcia jest działaniem świadomym, które ma skutkować wskazaniem, że dopiero osiągnięcie przychodu wywołuje skutek w postaci obowiązku zapłaty składki. Bez znaczenia jest w tej sytuacji fakt prowadzenia dwóch lub większej liczby rodzajów działalności wymienionych w art. 82 ustęp 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W tym miejscu należy również przywołać stanowisko doktryny zawarte w komentarzu do art. 82 wymienionej ustawy, gdzie przyjęto, że posłużenie się w art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych pojęciem „przychód” ma znaczenia dla określenia momentu powstania obowiązku opłacania składki z kilku tytułów. Dopiero osiągnięcie przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej wywołuje skutek w postaci obowiązku zapłaty składki (komentarz do art. 82 ww. ustawy (w:) J. Nowak-Kubiak, Bożena Łukasik, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ABC, 2007). Obowiązek zapłaty składki nie powstanie do momentu uzyskania pierwszego przychodu. Ponieważ w całym art. 82 ustawodawca konsekwentnie odnosi się do przychodów, należy uznać, że dopiero ich osiągnięcie wywołuje skutek w postaci obowiązku zapłaty składki. Jeżeli bowiem powstanie zbieg tytułów, to obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne zaistnieje z chwilą, gdy z obu tytułów zostanie osiągnięty przychód. W sytuacji, gdy osoba zarejestruje działalność gospodarczą, lecz nie osiągnie z jej tytułu przychodu, obowiązek zapłaty składki nie powstanie. Ustawodawca w art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych uzależnił podleganie obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego od wykonywania działalności gospodarczej. Przychód, o którym mowa w art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach zdrowotnych należy rozumieć, jako wpływy uzyskiwane z odrębnych tytułów będących jednocześnie samodzielnymi podstawami do obliczenia i opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Przychód nie jest, zatem kryterium, od którego ustawodawca uzależnił powstanie obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, lecz jest to kryterium realizacji tego obowiązku - tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 sierpnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1001/16.

Kierując się powyższymi motywami Sąd Okręgowy w Łodzi,, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił że R. K. nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie od marca 2012 roku do 30 lipca 2019 roku z tytułu posiadania statusu (...) spółka z o.o. oraz w okresie od 17 marca 2014 roku do 29 maja 2019 roku z tytułu posiadania statusu (...) spółka z o.o. i zgodnie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawcy w pozostałej części, uznając je za bezzasadne.

O kosztach procesu za obie instancje orzeczono zgodnie z art. 100 k.p.c. uwzględniając fakt, iż strony przegrały i wygrały proces w proporcjonalnym zakresie.

J.L.