Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 grudnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 24a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), przyznał z urzędu G. D. prawo do emerytury w miejsce dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy i okresową emeryturą od dnia 1 grudnia 2021r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie i kapitału początkowego ustalonych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wyplata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę:

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 313781,93zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 244,70 m-cy

- kwota zaewidencjonowanych składek na koncie 122227,78zł,

- wysokość emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 1760,23 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 212,53zł co łącznie dało kwotę 1972,76 zł brutto.

/ decyzja akta emerytalne k.37/.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła w dniu 21 stycznia 2022 roku wnioskodawczyni G. D., wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie w wysokości świadczenia prawidłowych zarobków za okres od 1 lipca 1980r. do 31 grudnia 1980r. oraz wniosła o ustanowienie jej pełnomocnika z urzędu.

/odwołanie k. 3-5/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu przywołał argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k.7-8/

Na rozprawie w dniu 9 maja 2022r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. Wnioskodawczyni cofnęła wniosek o pełnomocnika z urzędu i poparła swoje odwołanie.

/protokół rozprawy k.17 , 00.00.15 do 00.09.28 protokołu elektronicznego/

Na rozprawie w dniu 4 lipca 2022r. wnioskodawczyni poparła swoje odwołanie precyzując, że domaga się przyjęcia kwoty wskazanej w legitymacji ubezpieczeniowej jako wynagrodzenie miesięczne za sporny okres 1980r. a nie wynagrodzenie za cały ten okres. Pełnomocnik organu rentowego podtrzymał stanowisko pozwanego.

/protokół rozprawy k.26 , 00.00.37 do 00.06.28 protokołu elektronicznego/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

G. D. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/.

Decyzją z dnia 18 lutego 2005r. nie zaskarżoną przez wnioskodawczynię Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 51 888,43 zł .

/ decyzja k. 21 akt kapitałowych/

Kolejna prawomocną decyzją z dni a 3 grudnia 2015r. ponownie ustalono dla wnioskodawczyni wysokość kapitału początkowego.

/ decyzja k.37 akt kapitałowych/

Prawomocną decyzją z dnia 8 marca 2018r. przyznano wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja k.20-21 akt rentowych/

Kolejną decyzją od której wnioskodawczyni się nie odwołała z dnia 29 maja 2020r. odmówiono wnioskodawczyni ponow2nego ustalenia wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja k.35 akt rentowych/

Zaskarżoną decyzją z dnia 20 grudnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 24a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.), przyznał z urzędu G. D. prawo do emerytury w miejsce dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy i okresową emeryturą od dnia 1 grudnia 2021r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie i kapitału początkowego ustalonych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wyplata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę:

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 313781,93zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 244,70 m-cy

- kwota zaewidencjonowanych składek na koncie 122227,78zł,

- wysokość emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła 1760,23 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 212,53zł co łącznie dało kwotę 1972,76 zł brutto.

/ decyzja akta emerytalne k.37/.

We wszystkich wcześniejszych decyzjach oraz w zaskarżonej decyzji przyjmowano za okres od 1 lipca 1980r. do 31 grudnia 1980r. z okresu zatrudnienia G. D. w Spółdzielni Rolniczej w S. wynagrodzenie w łącznej kwocie 3.510 zł wykazanej w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni.

/niesporne/

Z jedynej zachowanej w Archiwum karty ewidencji pracy i dochodów wynika, że wynagrodzenie miesięczne wynosiło 4680zł .

/karta k.24 akt sprawy/

Z zapisów w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni wynika, że jej wynagrodzenie w spornym okresie wynosiło 3510zł miesięcznie jako podstawa wymiaru składek bez rozbicia na wynagrodzenie miesięczne i roczne.

/ karta z legitymacji k.32 akt kapitałowych/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Analiza zgromadzonych dowodów wskazuje, iż są one spójne i wzajemnie się uzupełniają i nie ma żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 24a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) meryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

2. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.

Zasady ustalanie wysokości świadczenia wnioskodawczyni określają przepisy art. 24 w zw. z art. 25 i 26 powołanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz 1270).

W ocenie Sądu nie potrzeby przytaczania tych przepisów gdyż spór w sprawie sprowadza się jedynie do jednego okresu i przesłanek w jaki sposób można określić wysokość spornego wynagrodzenia przy braku jednoznacznych środków dowodowych.

Wskazać należy, że zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 roku, nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 punkt 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę musi więc wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia. Za podstawę wymiaru emerytury przyjmuje się kwotę wynagrodzenia udowodnioną przez zainteresowanego, która nie musi odpowiadać wysokości faktycznie uzyskanego wynagrodzenia.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie cytowanego powyżej Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z §20 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano, iż w postępowaniu sądowym nie obowiązuje ograniczenie co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określanych w § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, Lex nr 32696). W sprawach emerytalno – rentowych wyliczenie wysokości świadczenia może nastąpić jedynie na podstawie zarobków faktycznie otrzymanych i to tych, od których istniał obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, co wynika jednoznacznie z treści art.15 ww. Ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W postępowaniu cywilnym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawie o przeliczenie wysokości emerytury możliwe jest dopuszczenie i przeprowadzenie wszelkich dowodów, w tym także dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania samego ubezpieczonego lub innych pracowników. Nie jest jednak możliwe przeliczenie wysokości emerytury w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczonego, bowiem uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 roku, I UK 36/07, Lex nr 390123). Co za tym idzie, zasada obliczania świadczeń w oparciu o rzeczywiste zarobki nie może zostać zastąpiona domniemaniem wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. Zgodnie zaś ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 stycznia 1998 roku (II UKN 440/97, Lex nr 34199), przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Prymat nadany dokumentacji pracowniczej prowadzi do gradacji mocy dowodowej polegającej na tym, że dokumentacja ta stanowi podstawę weryfikacji pozostałych dowodów przedłożonych przez strony.

Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 roku II UKN 186/97, Lex 32696; wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2006 roku I UK 115/06, Lex 303869). Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń ubezpieczonego. Twierdzenia te muszą być udowodnione.

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela ww. stanowiska podobnie jak stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 3 września 2013 roku, III AUa 303/13 (Lex nr 1366097), że Sąd nie może ustalać wysokości zarobków na podstawie przypuszczeń i uśrednień. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być bowiem uwzględnione tylko wynagrodzenie faktyczne uzyskane przez zainteresowanego w danym okresie. Jego wysokość musi być niewątpliwa i bezwarunkowa. Podkreślić bowiem należy, iż stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały wyznaczone pomiędzy pracodawcą a jego konkretnym pracownikiem.

Rzeczą sądu w sprawach o wysokość emerytury jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe wykazane muszą być w sposób nie budzący wątpliwości w ściśle określonej kwotowo wysokości i co do odprowadzonych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. Nie można natomiast przyjmować wysokości wynagrodzenia opartego wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach ubezpieczonego, jak też dowodach niejasnych. Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony. /tak trafnie wyrok SA w Łodzi z dnia 19.10.2016, III AUa 2185/15LEX nr 2152862/.

Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. W przypadku dodatkowych (ubocznych) składników wynagrodzenia konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt ich wypłacenia oraz ich wysokości./tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 października 2015 r. ,III AUa 712/15 LEX nr 1820442/

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, jedynie wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje niepewność czy nie zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy, a następnie kwoty świadczenia emerytalnego.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd wynika, że wysokość wynagrodzenia, które przyjął organ rentowy za cały okres od lipca do grudnia 1980r. z zapisu w legitymacji ubezpieczeniowej była faktycznie wynagrodzeniem miesięcznym a nie wynagrodzeniem za cały ten okres czasu. Z karty ewidencji pracy i dochodów ubezpieczonej nadesłanej przez Archiwum wynika bowiem, że jej wynagrodzenie miesięczne było w wysokości 4.680zł. Faktycznie w tej karcie brak jest wyszczególnienia składników od których były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne ale wysokość kwoty wskazuje, że kwota 3.510zł podana w legitymacji ubezpieczeniowej stanowi kwotę miesięczną podstawy wymiaru składek a nie kwotę za cały okres od lipca do grudnia 1980r.

Organ rentowy nieprawidłowo więc ustalał wysokość świadczenia wnioskodawczyni już we wcześniejszych decyzjach, jednakże skoro ubezpieczona nie odwoływała się do Sądu od tych decyzji brak jest aktualnie podstaw do rozważania kwestii wyrównania świadczeń za okres wcześniejszy.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzje i orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć ZUS Pocztą.