Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił K. H. prawa do emerytury na tej podstawie, że nie osiągnął wieku uprawniającego do emerytury wynoszącego 67 lat, na dzień 31 grudnia 1998 roku i nie udokumentował wymaganych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych (a jedynie 20 lat i 7 miesięcy okresów składkowych), nadto na dzień 31 grudnia 1998 r. nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił okresów pracy w Kółku Rolniczym w W., gdyż ze znajdującego się w aktach kapitałowych świadectwa pracy wprawdzie wynika, że w powyższym okresie wnioskodawca pracował jako traktorzysta z jednoczesnym zaznaczeniem, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach od 2 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1990 roku (zabiegi ochrony roślin), jednakże nie wskazano zarządzenia resortowego dotyczącego charakteru pracy i zajmowanego stanowiska jak i nie powołano pozycji wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. /decyzja k. 5-5 odw. akt ZUS/.

W dniu 18 stycznia 2016 roku wnioskodawca reprezentowany przez radcę prawnego złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury począwszy od 23 listopada 2015 roku, tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wniósł o zaliczenie do ogólnego stażu pracy okresu ubezpieczenia społecznego rolników jako okresu składkowego co łącznie daje 25 lat i 5 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych a także o uznanie, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnych. / odwołanie k. 2-5/.

Decyzją z dnia 29 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. uchylił swoją decyzję z dnia 8 grudnia 2015 r. i ponownie odmówił K. H. prawa do emerytury na tej podstawie, że nie osiągnął wieku uprawniającego do emerytury wynoszącego 67 lat, nadto na dzień 31 grudnia 1998 roku nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca udokumentował wymagane 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. /decyzja k. 9-9 odw. akt ZUS/.

W dniu 29 lutego 2016 r. wnioskodawca reprezentowany przez radcę prawnego złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury począwszy od 23 listopada 2015 roku, tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat. Ponadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wniósł o uznanie, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnych. / odwołanie k. 2-4 akt VIII U 519/16/.

Odpowiadając na odwołania pismami z dnia 8 lutego 2016 roku i z dnia 14 marca 2016 roku organ rentowy wniósł o ich oddalenie przytaczając argumentację zawartą w uzasadnieniu do decyzji z dnia 29 stycznia 2016 roku. Organ rentowy dodatkowo wskazał, że nie uwzględnił wnioskodawcy zakwestionowanego okresu jako pracy w warunkach szczególnych bowiem przedłożone świadectwo pracy z dnia 22 listopada 2003 roku nie spełnia przesłanek określonych rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Sprecyzował też, że pracodawca nie powołał się na przepisy resortowe, któremu podlegało Kółko Rolnicze z przypisaniem zajmowanego stanowiska do odpowiedniego działu, pozycji i punktu. Nadto wskazał na rozbieżności wynikające ze świadectwa pracy z dnia 22 listopada 2003 r. (wskazano prace – zabiegi ochrony roślin) i świadectwa pracy z dnia 1 września 1990 r. (wskazano stanowisko traktorzysty). Dodał, że wykonywanie przez wnioskodawcę jako traktorzysty prac polowych w pozazimowych okresach poszczególnych lat kalendarzowych nie powinno być kwalifikowane do prac w szczególnych warunkach gdyż brak jest podstaw do ich potraktowania jako prac w transporcie. Organ podniósł, że nie można uznać za pracę w warunkach szczególnych kierowanie pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach a nie wyłącznie transportowych. / odpowiedzi na odwołania k. 12-13, k 7-8 akt VIII U 519/16/.

Postanowieniem z dnia 19 maja 2016 roku tutejszy Sąd połączył sprawy obu odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. /postanowienie k. 16 akt VIII U 519/16/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. H., urodzony (...), wniosek o emeryturę po raz pierwszy złożył w dniu 19 listopada 2015 roku. Odwołujący jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, we wniosku o przyznanie emerytury wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. /wniosek - akta ZUS/.

Od 9 maja 1973 roku wnioskodawca posiada prawo jazdy kat. T (ciągniki do 25 km/h łącznie z przyczepami o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pojazdu ciągnącego i przyczep do 10 ton a przy wywozie drewna z lasu do 14 ton) i kat. M (maszyny samobieżne: pojazdy samochodowe do 20 km/h, do których mogą być doczepiane wozy mieszkalne, cyrkowe itp. oraz maszyny rolnicze, leśne i budowlane; motokultywatory z przyczepą). Na dzień 9 maja 1973 roku posiadał także prawo jazdy kat. A. /odpis prawa jazdy – akta osobowe na k. 39, zeznania wnioskodawcy 00:29:48-00:30:46 w zw. z 00:10:57 – 00:12:22 – płyta CD k. 53/

W okresie od 2 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1990 roku wnioskodawca był zatrudniony w Kółku Rolniczym w W. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie tym zajmował stanowisko traktorzysty. W okresie od 27 czerwca 1975 roku do 5 kwietnia 1977 roku odbywał służbę wojskową. / świadectwo pracy, karta powołania - akta osobowe na k. 39, kserokopia książeczki wojskowej k. 4 – 4 odw. akt kapitałowych/.

Do obowiązków wnioskodawcy należało m.in. wykonywanie poleceń kierownika Kółka Rolniczego, dbałość o powierzony sprzęt i jego stan techniczny, właściwa eksploatacja i konserwacja według instrukcji obsługi, wykonywanie usług zgodnie ze zleceniem oraz w odpowiednim czasie z zachowaniem terminów agrotechnicznych, uczestnictwo w dokonywaniu drobnych napraw sprzętu oraz konserwacji, dokonywanie w ramach obsługi codziennej sprzętu czyszczenia, konserwacji, drobnych napraw przed rozpoczęciem i po zakończeniu pracy, wykonywanie obsług okresowych powierzonego sprzętu KR, przestrzeganie przepisów BHP i p.poż., przestrzeganie dyscypliny pracy, wykonywanie prac warsztatowych, polowych, transportowych, w których uczestniczy traktorzysta, potwierdzać każdorazowo u osoby zlecającej pracę, właściwe prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej/karty drogowej/dokumentacji najmu/oraz ich terminowe zdawanie. /zakres czynności i obowiązków - akta osobowe na k. 39/

W czasie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w W. wnioskodawca ukończył kurs operatorów kombajnów zbożowych. / świadectwo pracy z 1.09.1990 r. - akta osobowe na k. 39/.

W okresie od 15 do 23 marca 1974 roku uczestniczył w kursie chemizacji rolnictwa / zaświadczenie, świadectwo pracy z 1.09.1990 r. - akta osobowe na k. 39/.

Na dzień 3 maja 1974 r. wnioskodawca został przeszkolony na stanowisku pracy z zakresu BHP przy obsłudze ciągników, maszyn rolniczych, oraz wykonywaniu napraw i konserwacji tego sprzętu. /oświadczenie - akta osobowe na k. 39/

W 1978 roku wnioskodawca został zapoznany z budową, działaniem oraz przepisami BHP przy pracach chemizacyjnych. /oświadczenie - akta osobowe na k. 39/.

W dniu 10 lipca 1979 roku wnioskodawca został zapoznany z budową, działaniem oraz przepisami BHP przy obsłudze snopowiązałek ciągnikowych. /oświadczenie - akta osobowe na k. 39/.

W okresie od 9 do 18 marca 1987 roku uczestniczył w kursie chemizacyjnym (zapoznanie z zasadami poprawnego wykonania zabiegów chemizacyjnych i BHP). / zaświadczenie, świadectwo pracy z 1.09.1990 r. - akta osobowe na k. 39/

W okresie zatrudnienia w Kółku Rolniczym w W. wnioskodawca wykonywał pracę traktorzysty - kierowcy ciągnika. Jeździł traktorem (...), a w późniejszym czasie - C 360. Wykonywał prace polowe i transportowe. Wykonywał głównie prace transportowe, to jest woził materiały budowlane: cement, deski, piasek, płyty drogowe, stal. Woził te materiały na budowy przeważnie na teren Kombinatu Budowlanego w Ł. a także dla rolników. Wiosną (okres rekultywacji), latem (okres żniw, sianokosów) i jesienią (okres orki) wnioskodawca wykonywał także prace polowe. Prace polowe wykonywał głównie latem, w pozostałym okresie roku prace polowe wykonywał po pracy w transporcie. Rodzaj wykonywanych przez wnioskodawcę prac w danym czasie zależał od polecenia kierownika Kółka Rolniczego. /zeznania świadka W. Z. 00:15:38-00:19:26, 00:19:26- 00:20:43 – płyta CD k. 53, zeznania świadka J. G. 00:20:43- 00:23:09 – płyta CD k. 53, zeznania świadka Z. P. 00:24:17-00:28:37 – płyta CD k. 53, zeznania wnioskodawcy 00:29:48-00:30:46 w zw. z 00:03:09-00:10:57, 00:10:57 – 00:12:22 – płyta CD k. 53/

Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. W sezonie letnim pracował dłużej - nieraz po 16 godzin dziennie. /zeznania świadka W. Z. 00:15:38-00:19:26, 00:19:26- 00:20:43 – płyta CD k. 53, zeznania świadka Z. P. 00:24:17-00:28:37 – płyta CD k. 53, zeznania wnioskodawcy 00:29:48-00:30:46 w zw. z 00:03:09-00:10:57 – płyta CD k. 53/

Wnioskodawca jeździł ciągnikiem co najmniej 8 godzin dziennie /zeznania świadka W. Z. 00:15:38-00:19:26, 00:19:26- 00:20:43 – płyta CD k. 53/

Każdy kierowca, w tym wnioskodawca, miał przypisany ciągnik. /zeznania świadka W. Z. 00:15:38-00:19:26, 00:19:26- 00:20:43 – płyta CD k. 53, zeznania świadka J. G. 00:23:09 – 00:24:17 – płyta CD k. 53, zeznania świadka Z. P. 00:24:17-00:28:37 – płyta CD k. 53/

Innych prac poza powyższymi wnioskodawca nie wykonywał, nie był nigdzie oddelegowany. /zeznania świadka W. Z. 00:15:38-00:19:26 – płyta CD k. 53, zeznania świadka Z. P. 00:24:17-00:28:37 – płyta CD k. 53, zeznania wnioskodawcy 00:29:48-00:30:46 w zw. z 00:03:09-00:10:57 – płyta CD k. 53/ W szczególności wnioskodawca nie dokonywał napraw ciągników, czynności te należały do mechaników / zeznania świadka J. G. 00:23:09 – 00:24:17 – płyta CD k. 53/

Za okres ciężkich prac polowych (opryski) wnioskodawca otrzymał dodatek za pracę w szczególnych warunkach. Dodatek za pracę w warunkach szczególnych wnioskodawca otrzymywał także za prace w transporcie. / zeznania wnioskodawcy 00:30:46 – 00:31:37– płyta CD k. 53/

Dodatkowo oprócz obowiązków wynikających z umowy o pracę u powyższego pracodawcy na podstawie zlecenia wykonania pracy – usług z dnia 1 kwietnia 1974 r. wnioskodawcy zlecono wykonanie usługi ładunku w transporcie Kółka Rolniczego, określając godzinową stawkę wynagrodzenia. Termin wykonania określono według zleceń kierownika Kółka Rolniczego /zlecenie - akta osobowe na k. 39/.

W świadectwie pracy z dnia 22 listopada 2003 roku wydanym przez Kółko Rolnicze w W. zaznaczono, że wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 2 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1990 roku – zabiegi ochrony roślin.

W świadectwie pracy z dnia 1 września 1990 roku zaznaczono natomiast, że wnioskodawca ukończył kurs kwalifikacyjny ochrony roślin i BHP oraz kurs operatorów kombajnów zbożowych.

/ świadectwa pracy - akta osobowe na k. 39, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 7 – 7 odw. akt kapitałowych/.

Ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na dzień 31 grudnia 1998 r. wynosi 25 lat, w tym 20 lat i 7 miesięcy okresów składkowych, 4 lata i 11 miesięcy okresów nieskładkowych i 5 lat okresów uzupełniających (rola). / karta przebiegu zatrudnienia k. 8 akt ZUS/.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, których wiarygodność nie była przez strony kwestionowana, oraz na podstawie zeznań świadków W. Z., J. G. i Z. P., korespondujących z przesłuchaniem wnioskodawcy.

Zeznania świadków Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż są spójne i korespondują wzajemnie ze sobą. Jak ustalono świadkowie byli zatrudnieni w Kółku Rolniczym w W. odpowiednio W. Z. od 2 lipca 1975 r. do 1992 r., Z. P. od 1979 r. do 1985 r. – obaj na tożsamym stanowisku co wnioskodawca, natomiast J. G. od stycznia 1971 r. do 1983 r. na stanowisku mechanika. Świadkowie pracowali zatem z wnioskodawcą w tym samym zakładzie w okresach zbieżnych z okresem spornym, zajmując to samo (W. Z. i Z. P.) lub inne (J. G.) stanowisko, tym samym nie można oceniać ich zeznań jako opartych na przypuszczeniach lub relacjach innych osób. Zeznania świadków są spójne i logiczne, nadto korelują z przesłuchaniem wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Art.184 ust.2 stanowi, że emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu art.32 wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasady przechodzenia na wcześniejsze emerytury oraz wykazy stanowisk do tego uprawniających określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 z późn. zm).

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Analiza treści wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że do prac w warunkach szczególnych należą wymienione w dziale VIII (zatytułowanym „W transporcie i łączności”) pod poz. 3 „Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”.

Wśród prac tego rodzaju w wykazie A dziale VIII poz. 3 pkt. 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRiRW z 1988 r., nr 2, poz. 4) wymieniona została praca na stanowisku: kierowcy ciągnika kołowego.

Stosownie zaś do treści § 2 ust.1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca spełnił warunki do uzyskania emerytury w zakresie wymaganego wieku (ukończone 60 lat) i ogólnego stażu pracy (co najmniej 25 lat) – uwzględniony ostateczną decyzją ZUS. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Spór dotyczył okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Kółku Rolniczym w W. w okresie od 2 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1990 roku. Odmowa uwzględnienia wymienionego okresu zatrudnienia wynikała z tego, że w świadectwie pracy z dnia 22 listopada 2003 r. wprawdzie wskazano, że w spornym okresie wnioskodawca pracował jako traktorzysta i wykonywał pracę w szczególnych warunkach (zabiegi ochrony roślin), jednakże nie powołano przepisów resortowych, którym podlegał pracodawca z przypisaniem zajmowanego stanowiska do odpowiedniego działu, pozycji i punktu. Nadto organ rentowy wskazał na rozbieżności wynikające ze świadectwa pracy z dnia 22 listopada 2003 r. (wskazano prace – zabiegi ochrony roślin) i świadectwa pracy z dnia 1 września 1990 r. (wskazano stanowisko traktorzysty).

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. III AUa 3113/08, opubl. LEX nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 r. sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 r. sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60/. Jednocześnie w judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja § 2 statuująca ograniczenia dowodowe nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków / por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562/.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność rodzaju i charakteru wykonywanych przez wnioskodawcę czynności przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę złożonej do akt sprawy dokumentacji pracowniczej oraz zeznania zgłoszonych świadków.

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy dawał dostateczne podstawy do tego aby pracę świadczoną przez odwołującego się w Kółku Rolniczym w W. zaliczyć do prac w warunkach szczególnych.

Lektura dostępnych za ten okres świadectw pracy, umowy o pracę i angaży wskazuje, że wnioskodawca był zatrudniony w Kółku Rolniczym w W. od 2 lipca 1973 roku do 31 sierpnia 1990 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty.

Wykonywanie przez wnioskodawcę pracy traktorzysty potwierdziły zeznania świadków. Na ich podstawie, a także na podstawie przesłuchania samego wnioskodawcy, Sąd ustalił, że we wskazanym miejscu pracy wnioskodawca wykonywał zarówno prace polowe jak i transportowe, przy czym głównie wykonywał prace transportowe, polowe natomiast - tylko w sezonie bądź po zakończeniu prac transportowych.

Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały także, że ubezpieczony woził materiały budowlane: cement, deski, piasek, płyty drogowe, stal, na budowy przeważnie na teren Kombinatu Budowlanego w Ł. a także dla rolników. Wnioskodawca pracował minimum 8 godzin dziennie, z reguły dłużej, w sezonie letnim - nieraz nawet po 16 godzin dziennie.

Zeznania świadków potwierdziły, że pracę traktorzysty w okresie pracy w Kółku Rolniczym w W. wnioskodawca wykonywał w wymiarze pełnego etatu w ramach stosunku pracy. Pracę traktorzysty - kierowcy ciągnika wnioskodawca wykonywał stale, nie był oddelegowany do innych prac. Wnioskodawca posiadał kwalifikacje do kierowania tego typu pojazdami (kat. T zezwalającą na kierowanie ciągnikiem oraz kat. M. zezwalającą na kierowanie m.in. maszynami rolniczymi) od maja 1973 r.

Organ rentowy w odpowiedziach na odwołania podniósł dodatkowo, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę w transporcie oraz że nie można swobodnie, ani dowolnie wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Wskazać należy, że w wyroku z dnia z dnia 25 września 2008 roku sygn. akt II UK 1/08 Sąd Najwyższy wypowiedział się negatywnie, aby praca w szczególnych warunkach zależała wyłącznie od zatrudnienia pracownika tylko w określonej branży, czyli w dziale ściśle określonym w załączniku, tj. wykazie A do rozporządzenia z 1983r. Ponadto, jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 marca 2014r. II UK 368/13 „Stanowiący pierwotne źródło rozporządzenia art. 55 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin nie warunkował prawa do wcześniejszej emerytury od pracy w danym dziale. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach ustawodawca uważał pracowników stale zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia i wymienił takie stanowiska pracy, nie traktując kręgu jako zamkniętego, o czym świadczy zwrot "w szczególności" (art. 53 ust. 2). Ta regulacja potwierdzała, iż chodzi o podmiotowe uprawnienie pracownika bez zawężenia do działu gospodarki, które w przepisie tej ustawy nie występowało. Stąd niezasadnym byłoby przyjęcie, że mogło to uczynić rozporządzenie wykonawcze z 7 lutego 1983 roku, skoro w jego delegacji ustawowej w art. 55 stwierdzono jedynie, że rozporządzenie określa rodzaje prac lub stanowisk pracy oraz warunki, na podstawie których zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje wcześniejsza emerytura. Oparcie wykazu A do rozporządzenia na systematyce ujmującej poszczególne prace w szczególnym charakterze, nie służy zawężeniu kręgu uprawnionych, gdyż byłoby to sprzeczne nie tylko z ustawą, opartą przecież na powszechnym uprawnieniu, lecz również z samym rozporządzeniem, które nie mogło zawierać normy sprzecznej z ustawą. Wykaz nie ma więc podstawy do wprowadzenia ograniczenia - o ile w ogóle przyjąć takie zamierzenie - zaliczania pracy w szczególnych warunkach tylko dla zatrudnionych w danym dziale”. Regulacja ta nie zmieniła się po reformie systemu emerytalnego, gdyż art.32 ustawy emerytalnej nie inaczej określa pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (art. 32 ust. 2) oraz odwołuje się do tego samego rozporządzenia, co poprzednia ustawa.

Podkreślić należy, że istotnie spółdzielnie kółek rolniczych nie należą do sektora transportowego gospodarki, to jednak nie może ujść uwadze, że pod poz. 3 działu VIII tego wykazu, poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny są
w zdecydowanej większości maszynami rolniczymi służącymi m.in. do zbioru zbóż i roślin okopowych, roślin sadowniczych, do siewu i sadzenia roślin uprawnych a także do wykonywania niektórych zabiegów agrotechnicznych. Tym samym kombajny, podobnie jak
i ciągniki (traktory), przede wszystkim są wykorzystywane w rolnictwie, głównie przy pracach polowych, nie zaś w transporcie. Podobnie pojazdy gąsienicowe są urządzeniami służącymi do poruszania się po terenach bagnistych, pustynnych, czy niedostępnych ze względu na nadmierną pochyłość lub niestabilność podłoża, oraz – jako pojazdy poruszające się z nieznaczną szybkością - nie służą głównie do prac transportowych, lecz stosowane są powszechnie w wojsku i jako maszyny do robót ziemnych. Kierowcy zarówno ciągników, jak i kombajnów czy pojazdów gąsienicowych muszą zdobyć szczególne uprawnienia do kierowania nimi, nie tylko z uwagi na ich większe gabaryty, ale i specyficzną obsługę (np. ze względu na dodatkowe oprzyrządowanie czy konieczność wykonania specjalistycznych prac) oraz warunki, w jakich te pojazdy są prowadzone (zwiększony hałas, nadmierne drgania, nieutwardzone podłoże, po którym się poruszają i związane z tym np. zapylenie). To właśnie te specyficzne warunki pracy panujące przy kierowaniu tymi pojazdami zdecydowały, że prace kierowców ciągników, kombajnów i pojazdów gąsienicowych zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, czyli prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników, kombajnów i pojazdów gąsienicowych zatrudnieni w firmach transportowych wykonywali pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art.32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wypaczałoby sens tej regulacji, gdyż te specyficzne pojazdy wykorzystywane są przede wszystkim do określonego rodzaju prac polowych, wojskowych, ziemnych, a nie jako środek transportu.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Wskazać należy, że istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art. 32 ustawy z 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Jak wynika z powyższego chodzi zatem o charakter i warunki, w jakich dana praca jest wykonywana. W ocenie Sądu
w przedmiotowej sprawie wykazano, że wnioskodawczyni pracując w okresie od dnia 20 stycznia 1978 roku do dnia 25 sierpnia 1981 roku oraz od dnia 9 września 1985 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku na stanowisku pracownika pomocniczego oraz maszynisty maszyn i urządzeń tytoniowych, w pełnym wymiarze czasu pracy, faktycznie wykonywała pracę w szczególnych warunkach przyczyniających się do szybszego obniżenia wydolności jej organizmu. Podkreślenia wymaga, że praca w warunkach szczególnych ma być, zgodnie
z cytowanym przepisem, wykonywana stale, czyli ma to być podstawowe, zasadnicze zajęcie pracownika.

Ustalenie, że wnioskodawca pracę traktorzysty - kierowcy ciągnika wykonywał stale (to jest codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (to jest co najmniej przez 8 godzin dziennie) pozwala na zakwalifikowanie okresu pracy w Kółku Rolniczym w W. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Uznanie okresu pracy w Kółku Rolniczym w W. za pracę w warunkach szczególnych daje wnioskodawcy okres pracy tego rodzaju w wymiarze 17 lat i 2 miesiące, co pozwala jednoznacznie przyjąć, iż spełniona została przesłanka posiadania co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Na podstawie art.100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 23 listopada 2015 roku, to jest od daty nabycia uprawnień do emerytury (osiągnięcie wymaganego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat).

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz K. H. kwotę 720 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804)

K.P.