Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18.12.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że K. D., jako pracownik u płatnika składek NIEPUBLICZNA (...) W. J., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 27.06.2023 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że prawomocną decyzja z dnia 7.06.2023 stwierdził też, iż ww nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik, u tego samego płatnika, od 1.01.2023 r. W świetle, zaś, zgromadzonego w sprawie materiału, ww, także, w spornym okresie, nie wykonywała pracy u płatnika składek, a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, od 27.06.2023 r. na podstawie umowy o pracę rzekomo obowiązującej od 1.07.2023 r. , w ramach której K. D. miała wykonywać prace pedagoga, jedynie w celu uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych w związku z macierzyństwem - wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego od 21.08.2023 r. Wobec tego na podstawie art. 83 § 1 kc w zw. art. 300 kp stwierdzono, że zawarta między stronami umowa, jako zawarta dla pozoru, jest nieważna, a zatem, z tego tytułu, K. D., nie podlega ubezpieczeniom społecznym, w spornym okresie.

/ decyzja k. 149-155 w aktach ZUS /

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła, zarówno, K. D. jak i W. J. - reprezentowana przez adwokata domagając się jej zmiany i ustalenia, iż podlegała ubezpieczeniom w spornym okresie, nadto zasądzenia kosztów postępowania wg. norm przepisanych. W uzasadnieniu powyższego stanowiska, podniesiono, że kwestionowana przez ZUS umowa była przez strony faktycznie realizowana - K. D. wykonywała umówione obowiązki zajmując się praca pedagoga w poradni, na którą to pracę było realne zapotrzebowanie.

/ odwołanie k. 3-4 akt VIII U 289/24, odwołanie k. 3-4 akt VIII U 290/24/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedzi na odwołania k. 7-8 akt VIII U 289/24, 7-8 akt VIII U 290/24/

Zarządzeniem z dnia 14.02.2024r., sprawy z ww odwołań, połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ zarządzanie k. 10 akt VIII U 290/24/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Prawomocną decyzją z dnia 7.06.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, iż K. D. nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika NIEPUBLICZNA (...) w K. W. J., od 1.01.2023 r. Zakład stwierdził pozorność zawartej między stronami umowy o pracę. Od ww. decyzji strony nie wniosły odwołania. Płatnik nie sporządził poprawnych dokumentów rozliczeniowych, za ten okres.

/ decyzja w aktach ZUS/

Przedmiotem działalności prowadzonej przez płatnika NIEPUBLICZNA (...) w K., W. J., od 2005 jest działalność wspomagająca edukację. Płatnik prowadzi poradnię psychologiczną. Płatnik zatrudnia pracowników pedagogów. Jeden z nich zrezygnował z pracy w pełnym wymiarze czasu pracy na rzecz umowy zlecenia . Dwóch innych, zrezygnowało z pracy w pełnym wymiarze i pracuje na ½ etatu od 1.07.2023 r., jeden z pracowników zrezygnował z pracy. Obecnie poradnia zatrudnia 2 osoby, na ½ etatu za wynagrodzeniem minimalnym, dodatkowo jednego pedagoga na umowę zlecenia. Płatnik nie ma podpisanej umowy z NFZ na przeprowadzanie badań; cena jednego - to koszt 300-350 zł

/ bezsporne, umowy o pracę z zakresami obowiązków k. 73- 80 akt ZUS lista ubezpieczonych k. 139-141 akt ZUS, wykaz osób zatrudnionych k. 36, zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08/

Wnioskodawczyni K. D. z wykształcenia jest pedagogiem - licencjat na UŁ. Ukończyła studia podyplomowe w zakresie psychologii wczesnego i średniego okresu szkolnego z terapią pedagogiczną. Kończy studia w zakresie psychologii.

/ bezsporne, dyplomy k. 63-67 akt ZUS/

Wnioskodawczyni miała wykonywać czynności zawodowe w poradni płatnika od 1.09-9.12.2021 r. - skierowanie z PUP, 19.12.2021 -10.03.2022 ( pełen etat), 1.05-31.10.2022 ( staż z Zakładu (...) 1.11.-30.11.2022 (1/2 etatu), 1.01.-7.06.2023 (pełen etat zakwestionowany przez ZUS), przy czym od 9.01.do 26.06.2023 przebywała na zwolnieniach lekarskich

/ dokumenty w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy wykaz osób zatrudnionych k. 36 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08, zeznania świadka K. J. protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:09:38 - 00:27:11/

W dniu 27.06.2023 r. strony tj. K. D. i W. J. (...) NIEPUBLICZNA (...) w K. W. J. , zawarły kolejną umowę, nazwaną umową o pracę, na czas nieokreślony od 1 .07.2023 r. w pełnym wymiarze czasy pracy ,w ramach której wnioskodawczyni miała wykonywać pracę na stanowisku pedagoga z wynagrodzeniem 4000 zł miesięcznie brutto, miejsce wykonywania pracy K. ul (...).

/ umowa o prace k. 19 akt ZUS/

Zawierając wskazaną umowę, wnioskodawczyni była w zaawansowanej ciąży, czego płatnik był świadomy.

/bezsporne dokumentacja medyczna k. 49-67, 71-91, 94-114, 118, 121-157, 160-175, 177-188 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08 /.

Płatnik ponownie zgłosił K. D. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 27.06.2023 r. jako pracownika z kodem wykonywanego zawodu pedagog.

/bezsporne/

Wynagrodzenie wnioskodawczyni ustalono na poziomie wyższym niż innych pedagogów z uwagi na opłacanie studiów.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08/

Do obowiązków K. D. jako pracownika miało należeć prowadzenie badań pedagogicznych, terapii pedagogicznej, terapii integracji sensorycznej, terapii E. B.

/ pisemny zakres obowiązków k. 21 akt ZUS, oświadczenia pacjentów k. 35-61 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08 zeznawania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:45:17-00:51:41 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:34:08- 00:48:37 /

Wnioskodawczyni prowadziła badania pedagogiczne i terapię dzieci od 5-18 roku życia na zlecenia indywidualne, szkół i MOPS np. w zakresie dysleksji, badania pod kątem (...)

/ oświadczenia pacjentów i kontrahentów k. 35-61, 254-256 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08 zeznawania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:45:17-00:51:41 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:34:08- 00:48:37 /

Wnioskodawczyni podejmowała wskazane czynności, w gabinecie poradni przy ul. (...) w K. w elastycznych godzinach w zależności od potrzeb klienta również w godzinach popołudniowych, często, także, w soboty. Czasami analiz dokonywała, na własnym sprzęcie, we własnym domu, przeważnie, jednak, robiła to w poradni. W przypadku dzieci, u których była prowadzona terapia, związana z lękami, część czynności dokonywała, poza siedzibą firmy. Wnioskodawczyni miała samodzielność decyzyjną - jako osoba badająca, wybierała testy dla dzieci. Jeśli nie mogła wykonać badania, samodzielnie przesuwała jego termin. Miała swobodę w zakresie wyboru - testów i – godzin- stosowanej terapii. Na dokumentach jest data badania i wydania opinii. Zwykle , rozpoczynała wykonywanie czynności, w godzinach 10-11, w zależności od tego, jak umówiła się z badanymi osobami. Raportowała płatnikowi o przeprowadzonych badaniach i ilości godzin opracowania wyników badania. Mogło się zdarzyć , że ktoś za nią wykonywał badanie, ale w terapii wykonywała je samodzielnie. Płatnik oceniał, ile badań wykonał pracownik i ile zarobił, dawał rady i wskazówki. Wnioskodawczyni była samodzielnym wykonawcą czynności. Nie było poleceń i podporządkowania, w zakresie wykonywanych czynności .

/ oświadczenia pacjentów i kontrahentów k. 35-61, 254-256 , zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08 zeznawania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:45:17-00:51:41 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:34:08- 00:48:37 zeznania świadka K. J. protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:09:38 - 00:27:11 /

Wnioskodawczyni, w zakwestionowanym przez ZUS, okresie od 27.06.2023r., dokonywała płatności kartą oraz blikiem. Brak jest możliwości ustalenia godzin dokonanych transakcji.

/historia rachunku bankowego – k. 248-250/

W dniu 21.08.2023r. K. D. urodziła dziecko i złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego na okres 21.08.2023 -18.08.2024 r.

/ bezsporne odpis skrócony aktu urodzenia k. 131 akt ZUS, wniosek k. 133 akt ZUS, karta ciąży k. 38/

Syn płatnika W. J. jest ojcem dziecka K. D..

/ bezsporne/

W okresie nieobecności w pracy wnioskodawczyni, nikt nie został zatrudniony ani zaangażowany, w jej miejsce.

/ bezsporne zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08, zeznawania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:45:17-00:51:41 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:34:08- 00:48:37 /

Do 19.08.2024 r. wnioskodawczyni była na urlopie macierzyńskim, od tego okresu współpracuje z płatnikiem na ½ etatu na stanowisku zastępcy dyrektora. W przyszłości ma przejąć poradnię.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:28:17 - 00:45:17 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:02:35-00:34:08 zeznawania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 12.03.2025 00:45:17-00:51:41 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 6.11.2024 00:34:08- 00:48:37 /

Płatnik sporządził następującą dokumentacje płacowo kadrową wnioskodawczyni: listę obecności za 07-08/2023 , listę płac za 08-09/2023 orzeczenie lekarskie z 25.08.2021 o braku przeciwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku pedagog, kartę szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP, listę pac za (...) , potwierdzenia przelewu wynagrodzenia.

/ wskazane dokumenty k. 19-34, 69-72 akt ZUS nadto w dokumentacji osobowej załączonej do akt sprawy/

Płatnik przekazał za wnioskodawczynię dokumenty rozliczeniowe od 06 do (...) w których wykazał pełny wymiar czasu pracy oraz obliczył i rozliczył składki na ubezpieczenie społeczne od miesięcznej podstawy ich wymiaru w wysokości (...) - 0 zł , (...) 0 zł od (...) -4000 zł , 09 2023 2666,60 zł 10/2023 r. 0 zł . W dokumentach o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek wskazał zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego od 21.08.2023 do 31.10.2023 r. W ZUS został złożony wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od 21.08.2023 do 18.08.2024 r.

/ bezsporne dane ubezpieczonego o podstawach wymiaru k. 135-137/

Z tytułu prowadzonej działalności płatnik w 2021 roku miał stratę w wysokości -484,00, w 2022 r. dochód w kwocie 32 744,14 zł a w 2023 r. dochód w wysokości 22 209,75 zł

/karta przychodów i rozchodów PIT - 36 za 2022k. 81-128v akt ZUS, zestawienie danych finansowych k. 37/

Składki na ubezpieczenia społeczne ubezpieczenia zdrowotne Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wyliczone od wskazanych za wnioskodawczynię przez płatnika składek podstaw wymiaru składek za (...) w wysokości 4000 zł i (...) w wysokości 2666,66 zł wynoszą 2145,98 zł. Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okresy 21.08.2023 do 18.08.2024 o który ubiegała się wnioskodawczyni wynosiłaby 41994, 47 zł.

/ pismo k. 260/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów, zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni płatnika i świadka, które ze sobą wzajemnie korespondowały.

Sąd uznał, że zarówno zeznania wnioskodawczyni, płatnika, jak i, przesłuchanych w procesie świadków, są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika, wprost, czym, w spornym okresie, zajmowała się wnioskodawczyni, jakie miała obowiązki jak je realizowała, przy czym, powyższe, nie oznacza zasadności wniesionego odwołania.

Za niewiarygodne ,Sąd uznał przedstawione listy obecności, bo – jak przyznały same strony, nie odzwierciedlały one faktycznego czasu i dni aktywności - wnioskodawczyni ( aktywności w soboty). Sąd uznał. iż zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie potwierdza, że strony faktycznie realizowały zawarty stosunek pracy, choć niewątpliwie określone czynności, wnioskodawczyni na rzecz płatnika, świadczyła, jednakże nie w reżimie określonym w art. 22 kp., o czym szerzej w rozważaniach prawnych

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

O uznaniu stosunku, łączącego dwie osoby, za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy, przez nawiązanie stosunku pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy, stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie, organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa, nazwana umową o pracę, zawarta między ubezpieczoną K. D., a płatnikiem składek NIEPUBLICZNA (...) W. J., została zawarta dla pozoru, celem wyłudzenia świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej, mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest, natomiast, obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro, z zawarciem umowy o pracę, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron, zawierających umowę, było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia, uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy, w całości, podziela stanowisko Sądu Najwyższego , wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt (...) UK 43/10 (Lex nr 619658) wynika, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt (...) UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy, jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego, jednoznacznie, wynika, że motywacja, skłaniająca do zawarcia umowy o pracę, nie ma znaczenia dla jej ważności, przy tym wszak, założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, iż prawo nie zabrania zatrudniania kobiet w ciąży, a sama ciąża nie powoduje automatycznie niezdolności do pracy. Fakt pozostawania w ciąży, w kontekście pozorności umowy ,może mieć znaczenie, jedynie wtedy, gdyby ciąża w momencie zawarcia umowy o pracę, w sposób oczywisty, wykluczałaby możliwość świadczenia pracy przez pracownicę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 lutego 2016 r. III AUa 859/15). Zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet jeśli głównym powodem jest chęć uzyskania zasiłku macierzyńskiego bądź odpowiednio wysokiego zasiłku, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeśli umowa faktycznie jest realizowana. /Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi - VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 października 2022 r. VIII U 1950/21,Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 czerwca 2022 r., III AUa 62/21 /

Wskazać, także, należy, iż brak jest formalnych przeciwwskazań do zatrudniania osób bliskich w ramach stosunku pracy (art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) nie wyklucza jednak kompetencji organu rentowego do weryfikowania deklarowanego tytułu ubezpieczenia społecznego (art. 68 pkt 1 i 2 tej ustawy). Rzeczywisty charakter pracowniczego zatrudnienia osób bliskich pracodawcy wymaga nie tylko stwierdzenia braku formalnych zakazów do ich zatrudniania w ramach stosunku pracy, ale też rygorystycznych ustaleń i przekonującej oceny, że zostały spełnione nie tylko formalne, ale i realne warunki do podjęcia zatrudnienia, a następnie miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę bliską obowiązków o cechach charakteryzujących stosunek pracy, wywołujących zobowiązanie pracownicze. Jest to niezbędne dla wyeliminowania z obrotu prawnego zachowań osób bliskich, zmierzających do obejścia lub nadużycia prawa do korzystniejszego tytułu i świadczeń z ubezpieczenia społecznego. /III UK 427/19 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 18-11-2020.

Reasumując, w odniesieniu do umowy o pracę, pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków, wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 KP. Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi, także, wówczas, gdy czynności są , faktycznie wykonywane , lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Znaczenie ma faktyczne niewykonywanie – pracy - albo jej wykonywanie, jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi./Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 sierpnia 2022 r., VII U 323/22/ Pozorność umowy o pracę (art. 83 KC w zw. z art. 300 KP) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., III AUa 1713/21/ Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie, łączącego strony, stosunku pracy, zależy, przy tym, od okoliczności konkretnej sprawy, dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony, oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, (...) UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11, oraz wyrok SA Łódź z dnia 17-09-2019 III AUa 39/19/

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne, należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy, w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego, musiał, zatem, badać, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek w spornym okresie od 27.06.2023 r. istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Przesądzenie rzeczywistego charakteru pracowniczego zatrudnienia wymaga przekonującej oceny, że zostały spełnione formalne i realne warunki do podjęcia zatrudnienia, a następnie czy miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę zainteresowaną obowiązków o cechach kreujących zobowiązanie pracownicze. / (...) 117/21 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 24-03-2021/

Przy tym, bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy, przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę, w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/

Każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne wobec istnienia zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność stosowania przez ZUS art. 58 KC oraz art. 83 § 1 KC do oceny ważności czynności prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2022 r., (...) 557/21/

Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, iż pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Przy czym w świetle art. 22 § 1 ¹ oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania. Dlatego zastrzeżenie w umowie możliwości zastępowania się w pracy przez wykonawcę inną osobą nie odbiera jej cech umowy o pracę, zwłaszcza gdy faktycznie takie zastępstwa nie nastąpiły, a inne cechy badanej umowy wskazują na przewagę cech charakterystycznych dla stosunku pracy (SN w wyroku z dnia 5 maja 2010 r., (...) PK 8/10, LEX nr 602668).

Zasada ciągłości świadczenia pracy polega na tym, iż pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj zatem o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1999 r. (...) PKN 451/99 OSNP 2001/10/337, M.Prawn. 2001/11/575 Dz.U.2014.1502).

Przy tym, podstawową zasadą odróżniającą stosunek pracy od wykonywania pracy na innej podstawie jest podporządkowanie pracownika polegające na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego związanych z organizacją i przebiegiem pracy. Praca powinna być świadczona przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. /patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1999r (...) PKN 277/99 OSNP 2001/1/18 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 października 2014 r. III AUa 61/14 LEX nr 1566959 wyr. SN z 18.5.2006 r., III UK 30/06, L., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r. (...) UK 68/05 Lex 177165/. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Przyjęcie, że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oznacza, że przejawy takiego kierownictwa będą mieć miejsce w trakcie realizacji procesu pracy. Pracodawca wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Wykonywanie poleceń jest fundamentem wzajemnych relacji między stronami stosunku pracy. Innymi słowy, istotą pracy umownie podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Przy tym pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem czy też właściwym tempem wykonywanych czynności, wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy. Wyznaczanie osobie zatrudnionej w sposób jednostronny miejsca, w którym ma ona wykonywać pracę, a także określanie godzin jej pracy, wskazuje na istnienie cechy charakterystycznej dla umowy o pracę. Codzienne stawianie się do pracy, bez z góry określonych czynności do wykonania i realizowanie na bieżąco poleceń przełożonych, zwykle świadczy o wykonywaniu pracy pod kierownictwem pracodawcy./ II PK 27/18 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 16-05-2019/.

Nadto podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Należy też zauważyć, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

Podsumowując, jak zauważa się w orzecznictwie, stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i trwałym, łącząca pracownika i pracodawcę, której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudnienia pracownika przy umówionej pracy i wypłacanie mu wynagrodzenia za pracę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie III APr 10/96, Apel.-Lub. 1997/2/10, Lex nr 29672).

Co do zasady tylko ważny i realny tytuł, a nie jedynie deklarowany wywiera skutki w prawie ubezpieczeń. Umowa zawarta dla pozoru nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2022 r., III AUa 1145/21/ W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w wyznaczonym miejscu i czasie ,w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy w reżimie art. 22 kp. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczona w spornym okresie zatrudnienia niewątpliwie wykonywała pewne czynności na rzecz NIEPUBLICZNA (...) W. J. - prowadziła badania pedagogiczne i terapię dzieci - o czym mówiły wszystkie osoby zeznające w procesie. Należało jednak zważyć, czy przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności wykonywane przez ubezpieczoną były przez nią świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego.

O ile w świetle ustalonych faktów nie budzi wątpliwości, że wykonywanie powierzonych wnioskodawczyni czynności mogło odbywać się w sposób odpłatny, o tyle wysoce wątpliwe jest występowanie wymogu osobistego świadczenia pracy jak i głównego elementu konstrukcyjnego stosunku pracy, jakim jest pracownicze podporządkowanie w procesie świadczenia pracy. W ocenie Sądu w realiach badanej sprawy odtworzone fakty przeczą temu, że strony łączył realny stosunek pracy. Wnioskodawczyni sama przyznała iż przy przeprowadzonych badaniach mogła być zastępowania przez inna osobę.

Nie ma też żadnych dowodów na to, że wnioskodawczyni wykonywała pracę stale w podporządkowaniu pracowniczym wobec płatnika w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie. Wręcz przeciwnie zarówno wnioskodawczyni jak i płatnik składając zeznania podkreślały iż wnioskodawczyni miała swobodę co do wyboru sposobu pracy i czasu jej wykonywania. Płatnik co do zasady powierzył wnioskodawczyni obowiązek prowadzenia badań pedagogicznych ale co sam przyznał i co potwierdziła wnioskodawczyni, ze sposobu ich wykonywania i co do podejmowanych przez nia na bieżąco czynności nie sprawował żadnej kontroli. Wnioskodawczyni miała pełną swobodę decyzyjną w tym zakresie co najwyżej konsultowała z płatnikiem przyjęte metody ale sama organizacja pracy i sposób jej wykonywania zleżał od jej własnej woli. Ubezpieczona rzekomo miała stałe godziny pracy od 10-18 ale faktycznie nikt ich nie kontrolował. Wnioskodawczyni podejmowała badania w różnych godzinach także w soboty i niedziele, wykonywała pracę w domu co nie było uwidocznione na listach obecności i tu także nikt tego nie rozliczał. Czas pracy nie był determinowany więc wyłącznie potrzebami działalności ale i jej własnymi potrzebami i zapatrywaniem. Wnioskodawczyni mogła więc odejmować określone czynności na rzecz płatnika lecz przy braku rozliczenia ich czasu wypracowywanie założonego wymiaru miało charakter wyłącznie iluzoryczny.

Zgromadzony materiał dowodowy, nie pozwala, też, uznać, że wykonywanie tych czynności odbywało się - pod kierownictwem pracodawcy. Wnioskodawczyni sama przyznała, że nie było co do wykonywanych przez nią, czynności, poleceń i podporządkowania. Brak dowodów na to, aby, w badanym okresie, płatnik sprawował bieżącą kontrolę i nadzór nad pracą wnioskodawczyni, przydzielał jej konkretne zadania, rozliczał z jakości ich wykonania. Tryb jej pracy nie był modyfikowany ani biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej ani czasem w jakim czynności wykonywała a jest to istotne, albowiem zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Składanie zaś raportów do ilości badań, udzielanie wskazówek nie jest praca pod kierownictwem

Jeszcze raz należy powtórzyć, że Sąd nie kwestionuje, że wnioskodawczyni wykonywała określone czynności dla firmy płatnika, w badanym okresie, ale, z całokształtu zebranego materiału dowodowego, nie wynika, że robiła to - jako pracownik. Temu ostatniemu przeczy, bowiem, brak podporządkowania pracowniczego, w ramach charakterystycznego reżimu, dla stosunku pracy.

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r., (...) PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Dlatego zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2002 r., (...) PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

Sprawia to, że kwalifikacji prawnej umów o świadczenie pracy (usług) można dokonywać jedynie metodą typologiczną, to jest przez rozpoznanie i wskazanie cech przeważających (dominujących). Nie można przy tym pominąć, że decydujące znaczenie w procesie rozróżniania charakteru stosunku prawnego łączącego strony ma sposób wykonywania umowy,

a w szczególności realizowanie przez kontrahentów – nawet wbrew postanowieniom umownym – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę (T. Romer, Prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2000, s.101, postanowienie Sądu Najwyższego z 13 listopada 2008 r., II UK 209/08, Lex nr 737398).

Zasada ta jest powszechnie uznawana i akceptowana w doktrynie oraz praktyce i, w konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego, drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tę tezę, nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 16.12.1998 r., II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Przenosząc wskazane zapatrywanie do stanu faktycznego sprawy, należy przyjąć, że określenie zadań pracownika, jedynie poprzez wskazanie zakresu obowiązków, jak również niestosowanie żadnego sposobu weryfikacji i rozliczania wyników bieżącej pracy ubezpieczonej w kontekście rzekomo ustalonego etatu, brak podporządkowania co do czasu pracy w jakim wykonywała na rzecz płatnika pewne czynności i ich wymiaru, sposobu icg wykonywania przesądza o tym, że sporny stosunek prawny nie nosił cechy pracowniczego podporządkowania, a z drugiej strony kierownictwa pracodawcy nad pracą wykonywaną przez ubezpieczoną. Konkluzja ta oznacza, że stron nie łączyła umowa o pracę. W rezultacie Sąd uznał, że wykonywane przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek czynności nie odbywały się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 § 1 k.p.

Brak też podstaw do uznania, iż istniało realne zapotrzebowanie na pracę wnioskodawczyni w ramach stosunku pracy. P. utrzymywała iż wynikało to z braków kadrowych rezygnacji z pracy w pełnym wymiarze czasu pracy na rzecz umowy zlecenia w mniejszym wymiarze przez jednego z pedagogów. Rezygnacji z pracy w pełnym wymiarze na rzecz pracy na ½ etatu przez dwóch kolejnych i odejściem z pracy kolejnego od 1.07.2023 r.

Nie należy, jednak, pomijać, iż, w miejsce wnioskodawczyni, pomimo jej długotrwałej nieobecności, spowodowanej ciążą i macierzyństwem, nikt nie został zatrudniony. Ponadto wnioskodawczyni, jako pedagog, otrzymywała najwyższe wynagrodzenie - pozostałym osobom , czynnym w firmie płatnika, wypłacano wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę, mimo, iż powyższe, nie znajdowało realnego usprawiedliwienia ani w czynnikach, takich jak posiadane wykształcenie, czy doświadczenie w pracy - tych okoliczności nie wykazano. P. przyznała, iż miało to służyć opłaceniu studiów przez wnioskodawczynie. Dodając do tego niewielkie dochody płatnika z tytułu prowadzonej działalności, brak podstaw do uznania, iż na pracę wnioskodawczyni - w oparciu o stosunek pracy - w pełnym wymiarze, istniało realne zapotrzebowanie.

Dodać należy, że swoboda kontraktowa stron nie jest wartością absolutną. Strony mogą łączyć się dowolną więzią prawną, w tym umową o pracę, ale wybierając ten model zatrudnienia zobowiązane są przestrzegać jego cech charakterystycznych. Wybór przez strony formy zatrudnienia ma daleko idące konsekwencje. Połączenie się stron zobowiązaniem pracowniczym skutkuje koniecznością przestrzegania reguł określonych w Kodeksie pracy i innych aktach prawa pracy. O wykreowaniu stosunku pracy nie decyduje wyłącznie wola stron. Jest ona nieodzowna przy nawiązaniu zatrudnienia pracowniczego, jednak w sytuacji, gdy strony realizują więź prawną w oderwaniu od jej konstrukcyjnych cech, możliwe i konieczne jest zweryfikowanie charakteru prawnego zobowiązania. Zapatrywanie to wynika z przyjęcia założenia, że o rodzaju umowy decydują w pierwszej kolejności przepisy prawa.

Czynność prawna – jaką jest w realiach niniejszej sprawy umowa o pracę zawarta przez strony - jest sprzeczna z ustawą tzn. przepisem art. 22 § 1 k.p. w tym znaczeniu, że strony zawarły i realizowały w istocie inne zobowiązanie, którego przedmiotem było wykonywanie pewnych czynności na rzecz firmy płatnika składek, ale nie w reżimie stosunku pracy.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony nie były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nie nosił konstytutywnej cechy umowy o pracę, wynikającej z art. 22 §1 k.p., jaką jest pracownicze podporządkowanie. Kwalifikacja ta ma znaczenie z dwóch powodów: po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, prowadzi do uznania, że wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika w spornym okresie , a po drugie, stanowisko to, zważywszy na treść zaskarżonej przez wnioskodawczynie decyzji uniemożliwia wypowiedzenie się co do podlegania ubezpieczeniu społecznemu ubezpieczonej na innej podstawie prawnej. Sąd Okręgowy nie może w tym postępowaniu tej kwestii przesądzać, gdyż przedmiotem zaskarżonych decyzji jest wyłącznie podleganie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika (art. 6 ust 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Jeszcze raz podnieść należy, że zawarcie umowy o pracę i jej realizacja muszą odpowiadać ww. ustawowym kryteriom tej umowy, bowiem właśnie przez te kryteria jest definiowana istota umowy o pracę. Natomiast zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego i podleganie ubezpieczeniom są pochodne w stosunku do zawartej i realizowanej umowy. Bez umowy o pracę nie ma podstaw do ubezpieczenia. Zatem jeżeli umowa o pracę, mimo zgłoszenia do ubezpieczenia jest wykonywana w taki sposób, że nie realizuje ustawowych przesłanek, czyli nie realizuje się co do istoty, to nie można mówić o legalnym istnieniu umowy o pracę, a to oznacza że nie ma formalnoprawnych podstaw do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Przy takim rozumieniu istoty umowy o pracę nie można więc legalnie wywodzić, że celem tego rodzaju umowy może być już tylko objęcie ubezpieczeniem społecznym. Ubezpieczenie społeczne, przysługuje nie tym podmiotom, które kreują doraźne podstawy faktyczno-prawne tylko po to, by przy znikomym nakładzie własnym na system ubezpieczenia społecznego pozyskać rażąco nadmierne korzyści, lecz tym podmiotom które dysponują realnym tytułem ubezpieczenia, w związku z którym systematycznie i sumiennie opłacają składki, czyli w istocie budują ten system, a nie tylko konsumują. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2021 r. III AUa 332/21. III AUa 279/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 23-09-2021/

W ocenie sądu okoliczności rozpatrywanego przypadku także przy uwzględnieniu wartości składek, jakie za wnioskodawczynię, miała uiścić płatniczka w stosunku do wartości świadczeń, jakie wnioskodawczyni miałaby uzyskać, w związku z macierzyństwem potwierdzają, iż zawarcie umowy o pracę było jedynie elementem formalnym, niejako sztucznie wykreowanym przez zainteresowaną i płatnika, celem uzyskania, przez ubezpieczoną, statusu pracownika i świadczeń z ubezpieczenia społecznego przy minimalnym udziale w jego tworzeniu. Wnioskodawczyni, przy znanym jej i płatnikowi, stanie zaawansowanej ciąży, miała zostać - zatrudniona. Płatnik, zaś, stworzył partnerce syna i przyszłej matce swojej wnuczki ochronę ubezpieczeniową, podczas gdy korzystał z niewielkiego jej wkładu pracy i pomocy w zakresie prowadzenia działalności. Wnioskodawczyni, w istocie, w interesie i na korzyść płatnika ,wykonywała badania w poradni, do czego miała uprawnienia, płatnik, jednak, nie nadzorował, na bieżąco, wykonywanych przez nią, czynności, nie wydawał jej, w zakresie – realizacji czynności - nich żadnych poleceń i nie kontrolował czasu jej pracy. Mało tego, bez zgody płatnika, wnioskodawczyni była czasami zastępowana, przy prowadzeniu badań, przez inna osobę. Okoliczności te i takie relacje, strony wykorzystały, usprawiedliwiając zawarcie umowy, w zaawansowanym stanie ciąży wnioskodawczyni, podczas, gdy potrzeba ekonomiczna i gospodarcza, przy braku zatrudnienia, innej osoby, w miejsce ubezpieczonej, w oparciu o umowę o prace, w okresie jej długotrwałej nieobecności, nie istniała. Nawiązanie pozorne umowy o pracę – bez zamiaru ciągłego i stałego jej wykonywania, wbrew naturze stosunku pracy, wynikającej z art. 22 k.p., nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników. Intencjonalne kreowanie sytuacji i jej wykorzystywanie, tak jak to ma miejsce w niniejszej sprawie, stwarza poczucie nieuczciwego wykorzystania, bycia oszukanymi i naiwnymi w osobach, które w swoim życiu zawodowym latami budują ten fundusz, bez intencjonalnego wykorzystania sytuacji. W niniejszej sprawie, chociaż strony umowy zawarły ją formalnie, zgodnie z przepisami, to jednak nie zasługuje ona na ochronę z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, bo jedyną przyczyną i jej celem, nie było świadczenie - pracy - na warunkach określonych w art. 22 k.p., a jedynie uzyskanie korzyści, związanych z posiadaniem statusu pracownika.

W tym stanie rzeczy, organ rentowy słusznie zakwestionował tę umowę, tak z uwagi na treść, jak i okoliczności, jej wykonywania. Brak jest zgody na manipulowanie przepisami prawa, w zależności od interesu stron.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu wraz z odsetkami Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego w odniesieniu obu odwołujących ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935).