Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 8 grudnia 2014 roku, znak (...)- (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że M. M. (1) (obecnie O.), jako pracownik u płatnika składek Z. W., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 maja 2014 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że jego zdaniem analiza zgromadzonych w toku postępowania dokumentów nie daje wystarczającej podstawy do uznania, że ubezpieczona wykonywała pracę na rzecz płatnika składek, a sporządzenie dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy miało na celu jedynie uwiarygodnienie nieistniejącego stosunku pracy. Nadto, w ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, krótkotrwałość zatrudnienia wnioskodawczyni przed dniem powstania jej niezdolności do pracy, brak doświadczenia zawodowego na kierowniczym stanowisku, pominięcie okresu próbnego przy zawieraniu umowy o pracę oraz wypłata wynagrodzenia za pracę w formie gotówkowej, świadczą o pozornym charakterze umowy o pracę.

/decyzja – k. 11.6 – 11.3 akt ZUS/

Płatnik składek Z. W. w dniu 5 stycznia 2015 r. złożył odwołanie od w/w decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że M. M. (1), jako pracownik u płatnika składek, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 maja 2014 r. W uzasadnieniu odwołania Z. W. wskazał, że organ rentowy niesłusznie zakwestionował stosunek pracy ubezpieczonej M. M. (1) i podleganie przez nią obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Podniósł, że stosunek prawny łączący go z ubezpieczoną odpowiadał cechom stosunku pracy wskazanym w art. 22 §1 k.p., a jej wynagrodzenie za pracę nie było zawyżone, gdyż jego wysokość była podyktowana zakresem obowiązków oraz koniecznością wykonywania pracy w nienormowanym czasie.

/odwołanie - k. 2-6 akt VIII U 311/15/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła także M. M. (1) w dniu
7 stycznia 2015 r., wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że, jako pracownik u płatnika składek Z. W., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Pensjonat (...) Z. W., podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia zatrudnienia do chwili obecnej. W uzasadnieniu M. M. (1) wskazała, że powyższe stanowisko organu rentowego uważa za krzywdzące, gdyż jej zamiarem było przede wszystkim świadczenie pracy, a dopiero w jego następstwie uzyskanie prawa do zabezpieczenia w okresie macierzyństwa.

/odwołanie – k. 2-5v akt VIII U 353/15/

W odpowiedzi na odwołania ubezpieczonej i płatnika składek z dnia 4 i
5 lutego 2015 r. organ rentowy wniósł o ich oddalenie argumentując tak, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 10-17 akt VIII U 311/15, k. 14-17 akt VIII U 353/15/

Postanowieniem z dnia 9 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 219 k.p.c., połączył sprawę VIII U 311/15 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 353/15 pod sygn. akt sprawy VIII U 311/15.

/postanowienie – k. 71 w aktach VIII U 353/15/

Na rozprawie w dniu 9 marca 2016 roku pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/oświadczenie pełnomocnika ZUS: e-protokół z rozprawy z 09.03.2016r., czas nagrania: 00:03:23 – 00:06:18 – płyta CD k.115/

Na rozprawie w dniu 25 maja 2016 roku pełnomocnicy wnioskodawców Z. W. oraz M. O. (poprzednio M.) poparli odwołania .

/oświadczenia pełnomocników stron: e-protokół z rozprawy z 25.05.2016r., czas nagrania: 00:02:51 – 00:04:37 – płyta CD k.159/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. O. (poprzednio M.) urodziła się w dniu
21 grudnia 1994 r., posiada wykształcenie zawodowe (zawód fryzjer). W roku 2013 ukończyła (...) Szkołę Zawodową w Zespole Szkół Zawodowych nr (...) w S..

/kwestionariusz osobowy – koperta k. 33/

Ubezpieczona legitymuje się następującym doświadczeniem zawodowym. Pracowała w:

- Zakładzie (...) w S. w okresie od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2013 r. do 28 lutego 2002 r. na stanowisku uczeń zawodu - fryzjer,

- Zakładzie Produkcji (...) w S. w okresie od
1 października 2013 r. do 23 grudnia 2013 r. i od 2 stycznia 2014 r. do 29 marca 2014 r. na stanowisku pakowacza.

/kwestionariusz osobowy – koperta k. 33/

Podczas wizyty wnioskodawczyni w gabinecie ginekologicznym w dniu 17 kwietnia 2014 r. lekarz specjalista ginekolog – położnik potwierdził u wnioskodawczyni 9 tydzień ciąży.

/kopia karty ciąży – k. 24, dokumentacja medyczna - historia choroby – koperta – k. 90/

Na podstawie umowy dzierżawy z dnia 7 kwietnia 2014 r., zawartej na okres trzech lat, wnioskodawca Z. W. jest dzierżawcą zlokalizowanego w W. przy ul. (...) Pensjonatu (...). Jest to budynek o powierzchni 700 m ² położony na działce o powierzchni 1 ha. W budynku znajduje się 13 pokoi i 30 miejsc noclegowych.

/kopia umowy dzierżawy – k. 52-59; zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159/

Wcześniej przez 2 lata pensjonat był zamknięty, opuszczony przez poprzednie dzierżawcę oraz zaniedbany.

/zeznania wnioskodawczyni e-protokół z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:06:42 – 00:17:15 – płyta CD k. 159; zeznania świadka J. P., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 01:35:15 – 01:43:46 – płyta CD k. 115/

Z. W. od dnia 1 maja 2014 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą Pensjonat (...) Z. W.. Miejscem wykonywania działalności są S. oraz W.. Przeważającym przedmiotem działalności gospodarczej płatnika składek jest działalność hotelarska (hotele i podobne obiekty zakwaterowania – (...) 55.10.Z).

/okoliczność bezsporna, nadto wydruk z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 5.2 akt ZUS; zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159/

Wnioskodawca poszukiwał pracownika do prowadzenia pensjonatu wywieszając ogłoszenia na tablicach w marketach w W. i w S.. W odpowiedzi na ww. ogłoszenie zgłosiło się kilka zainteresowanych osób, w tym wnioskodawczyni M. O. (poprzednio M.). Wymogiem wnioskodawcy było zamieszkanie przez pracownika w pensjonacie w W. i tam wykonywanie pracy oraz pełna dyspozycyjność.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159/

W stosunku do wnioskodawczyni Z. W. jest osobą obcą; nie znali się wcześniej.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159;zeznania wnioskodawczyni e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r., czas nagrania: 01:02:59 – 01:13:56 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:06:42 – 00:17:15 – płyta CD k. 159/

W dniu 26 kwietnia 2014 r. Z. W. zawarł z M. O. (poprzednio M.) umowę o pracę na czas określony od dnia 1 maja 2014 r. do dnia
30 kwietnia 2015 r. z możliwością wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem, na stanowisku kierownik pensjonatu, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 6.200,00 zł brutto. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano Pensjonat (...) w W.. Jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy wskazano 1 maja 2014 r. W myśl umowy pracodawca powierzył pracownikowi obowiązki polegające na nadzorze nad pracą pensjonatu, reklamie, finansach, sprawozdawczości z pracy pensjonatu oraz inne zlecone.

/kopia umowy o pracę z dn. 30.04.2015 r. – koperta k. 33/

Wnioskodawca przed zatrudnieniem M. O. (poprzednio M.) uzyskał informację od poprzedniego dzierżawcy pensjonatu, że kierownik recepcji zarabiał około 6.000 zł miesięcznie. Ustalając wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni miał na uwadze tę okoliczność oraz fakt, że zakres obowiązków wymagał od niej pracy w godzinach nadliczbowych.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159/

M. O. (poprzednio M.), nie poinformowała Z. W., że jest w ciąży.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159; zeznania wnioskodawczyni e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r., czas nagrania: 01:02:59 – 01:13:56 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:06:42 – 00:17:15 – płyta CD k. 159/

W dniu 1 maja 2014 r. wnioskodawczyni odbyła szkolenie okresowe oraz stanowiskowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/zaświadczenia o ukończeniu szkolenia i instruktażu stanowiskowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – koperta k. 33/

Płatnik składek dokonał zgłoszenia wnioskodawczyni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 1 maja 2014 r.

/bezsporne, a nadto decyzja ZUS – k. 11.6 akt ZUS/

Wnioskodawczyni świadczyła pracę codziennie przez 7 dni w tygodniu w wymiarze, co najmniej 8 godzin dziennie, zdarzało się, że pracowała dłużej nawet 15 godzin. Mieszkała w pokoju pracowniczym w Pensjonacie (...) w W.. W ramach zatrudnienia u płatnika składek wnioskodawczyni zajmowała się sprzątaniem pokoi, praniem pościeli, prasowaniem obrusów, myciem okien, wynosiła śmieci, grabiła trawę, zbierała gałęzie, wykonywała wszelkie czynności związane z utrzymaniem budynku, zapisywała gości w recepcji, przyjmowała pieniądze, odbierała telefony, telefonowała do stowarzyszeń rehabilitacyjnych, rozsyłała pocztą folder reklamowy pensjonatu, roznosiła ulotki reklamowe, pokazywała pokoje, chodziła do restauracji z zapytaniem o wyżywienie i zaprowadzała gości do pobliskiej restauracji, stworzyła reklamę pensjonatu. W Pensjonacie (...) w W. latem 2014 r. mieszkał również mąż wnioskodawczyni P. O. wraz z kolegą P. J. (1). P. O. i P. J. (1) pracowali jako tzw., „maskotki” chodząc po ulicach (...). Obaj w wolnym czasie pomagali wnioskodawczyni w cięższych pracach porządkowych. W zamian za świadczoną pomoc mogli bezpłatnie nocować w Pensjonacie wnioskodawcy.

/karta ewidencji czasu pracy za maj i czerwiec 2014 – koperta k. 33; zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159; zeznania wnioskodawczyni e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r., czas nagrania: 01:02:59 – 01:13:56 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:06:42 – 00:17:15 – płyta CD k. 159; zeznania świadka P. O., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 00:11:14 – 00:44:55 – płyta CD k. 115;

zeznania świadka P. J. (1), e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 01:14:40 – 01:35:15 – płyta CD k. 115; zeznania świadka J. P., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 01:35:15 – 01:43:46 – płyta CD k. 115;

zeznania świadka A. O., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 00:44:56 – 01:14:40 – płyta CD k. 115; fotografie – koperta k. 83/

Wnioskodawczyni podpisywała listę obecności.

/listy obecności – koperta k. 33/

M. O. (poprzednio M.) własnoręcznym podpisem na listach płac kwitowała odbiór wynagrodzenia w gotówce, płatnego po zakończeniu miesiąca. Płatnik składek w spornym okresie wypłacił jej wynagrodzenie w wysokości (netto): w maju 2014 r.: 4.386,48 zł; w czerwcu 2014 r. 3.983,09 zł; w lipcu 2014 r. 2.226,24 zł

/listy płac za okres od maja do lipca 2014 r. – koperta k. 33/

Od dnia 13 czerwca 2014 r. wnioskodawczyni była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie ciąży. W dniu (...) urodziła syna.

/listy obecności – koperta k. 33, kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia – k.29/

W czasie niezdolności wnioskodawczyni do pracy obowiązki kierownika pensjonatu wykonywał wnioskodawca Z. W.. Pomagali mu również w większym niż wcześniej rozmiarze mąż wnioskodawczyni P. O. wraz z kolegą P. J. (2). W późniejszym czasie wnioskodawca zatrudnił na podstawie umowy zlecenia osobę do sprzątania pokoi.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159; zeznania świadka P. O., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 00:11:14 – 00:44:55 – płyta CD k. 115/

Z. W. na bieżąco kontrolował pracę wnioskodawczyni, sprawdzał jakie czynności zostały wykonane. Wnioskodawczyni konsultowała z nim działania reklamowe, jaki zamierza podjąć.

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159; zeznania wnioskodawczyni e-protokół z rozprawy z
25.05.2016 r., czas nagrania 00:06:42 – 00:17:15 – płyta CD k. 159; zeznania świadka P. O., e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 00:11:14 – 00:44:55 – płyta CD k. 115; zeznania świadka P. J. (1), e-protokół z rozprawy z 09.03.2016 r., czas nagrania: 01:14:40 – 01:35:15 – płyta CD k. 115/

Z. W. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od stycznia do grudnia 2014 roku poniósł stratę w wysokości 13.106,59 zł (przy przychodzie uzyskanym w okresie od września do grudnia 2014 r. w kwocie 20.946,17 zł). W okresie od stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. odwołujący również poniósł stratę z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 11.727,57 zł (przy przychodzie uzyskanym w okresie od lutego do czerwca 2015 r. w kwocie 10.435,55 zł). Na koniec roku 2015 wynik finansowy był także ujemny. W roku 2016 przedmiotowa działalność przynosi już wnioskodawcy wymierne zyski.

/roczna struktura przychodu dla roku 2014 i 2015 – koperta k. 33; zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 04.11.2015 r. czas nagrania: 00:06:22 – 01:02:58 – płyta CD k. 76 w zw. z e-protokołem z rozprawy z 25.05.2016 r., czas nagrania 00:17:16 – 00:36:08 – płyta CD k. 159/

W dniu 30 kwietnia 2015 r. Z. W. zawarł z M. O. (poprzednio M.) umowę o pracę na czas określony od dnia 1 maja 2015 r. do dnia
30 kwietnia 2016 r., na stanowisku menager ds. reklamy i obsługi klienta, w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 4.200,00 zł brutto plus premia uznaniowa. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano Pensjonat (...) w W. oraz siedziba pracodawcy – S.. Szczyt oraz teren kraju. Jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy wskazano 1 maja 2015 r.

/ kopia umowy o pracę z dn. 30.04.2015 r. – koperta k. 33/

Od 1 maja 2016 r. do 30 kwietnia 2017 r. wnioskodawczyni przebywa na urlopie wychowawczym w celu sprawowania osobistej opieki nad synem urodzonym (...)

/ kopia pisma z dnia 2 maja 2016 r. – k. 153/

Decyzją z dnia 8 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. stwierdził, że M. M. (1), jako pracownik u płatnika składek Z. W., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 1 maja 2014 r.

/decyzja – k. 11.6 – 11.3 akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów, w tym: akt osobowych oraz dokumentacji płacowej ubezpieczonej, dokumentacji finansowej płatnika składek ze spornego okresu oraz dokumentacji medycznej wnioskodawczyni, jak również na podstawie zeznań świadków: P. O., P. J. (2), A. O. oraz J. J., a także zeznań obojga wnioskodawców.

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, za wyjątkiem zeznań świadka P. O., w zakresie dotyczącym pobytu A. O. w pensjonacie (...) w okresie świadczenia pracy przez wnioskodawczynię w 2014 oraz udzielania przez nią pomocy wnioskodawczyni przy wykonywaniu pracy. W powyższym zakresie zeznania te pozostają bowiem w sprzeczności z zeznaniami świadka A. O. oraz P. J. (1).

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający by wyjaśnić sporne okoliczności – a mianowicie, czy zawarta w dniu
26 kwietnia 2014 roku przez Z. W. z M. O. (poprzednio M.) umowa o pracę oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych noszą cechy pozorności i czy podpisanie spornej umowy miało jedynie na celu uzyskanie tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z niezdolnością do pracy, przypadającą w okresie ciąży i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia w związku z macierzyństwem.

Sąd dał wiarę zeznaniom obojga wnioskodawców oraz świadków, w których wskazali oni na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez M. O. w ramach spornej umowy o pracę. W ocenie Sądu złożone w niniejszej sprawie zeznania są jasne, logiczne i wzajemnie niesprzeczne. Wersję zdarzeń przedstawioną przez skarżących potwierdzają również przedłożone dokumenty oraz zeznania świadków.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołania Z. W. i M. O. (poprzednio M.) w świetle zgromadzonego materiału dowodowego zasługują na uwzględnienie i skutkują zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 121) pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r. poz. 159) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Z kolei zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 pkt 1 analizowanej ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Z. W. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Pensjonat (...) Z. W. zawarł z M. O. (poprzednio M.) w dniu 26 kwietnia
2014 r. umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Zgodnie z treścią art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika
w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko
w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej podniesione - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane, jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to Sąd Najwyższy stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Nadto nadmienić należy, że w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela też stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (Lex nr 590241), że o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano natomiast, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że M. O. (poprzednio M.) pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

Z uznanych za wiarygodne zeznań obojga wnioskodawców oraz świadków wynika, że wnioskodawczyni w ramach zatrudnienia na stanowisku kierownika pensjonatu (...) w W. w spornym okresie wykonywała obowiązki pracownicze, których zakres znacznie wykraczał poza kierowanie tym pensjonatem. Jak ustalił bowiem Sąd w toku postępowania dowodowego, wnioskodawczyni w ramach zatrudnienia zajmowała się: sprzątaniem pokoi, praniem pościeli, prasowaniem obrusów, myciem okien, wynosiła śmieci, grabiła trawę, zbierała gałęzie, wykonywała wszelkie czynności związane z utrzymaniem budynku, zapisywała gości w recepcji, przyjmowała pieniądze, odbierała telefony, telefonowała do stowarzyszeń rehabilitacyjnych, rozsyłała pocztą folder reklamowy pensjonatu, roznosiła ulotki reklamowe, pokazywała pokoje, chodziła do restauracji z zapytaniem o wyżywienie i zaprowadzała gości do pobliskiej restauracji, a także stworzyła reklamę pensjonatu.

W ocenie Sądu należycie zostały wyjaśnione i uprawdopodobnione motywy związane z zatrudnieniem M. O. (poprzednio M.). Stanowisko, na jakim została zatrudniona wnioskodawczyni, co prawda było stanowiskiem nowoutworzonym, jednak Z. W. wykazał, że potrzebował pracownika na stanowisko kierownika pensjonatu, gdyż zakres prac związanych z ponownym uruchomieniem nieczynnego przez kilka lat pensjonatu nie pozwalał mu na ich osobiste wykonywanie, co zdaniem Sądu uzasadniało (biorąc pod uwagę początkowy okres prowadzenia przez wnioskodawcę działalności gospodarczej) potrzebę zatrudnienia jednej osoby. Wnioskodawczyni była natomiast osobą wykazującą duże zaangażowanie, operatywną i – co dla wnioskodawcy było bardzo istotne – w pełni dyspozycyjną i gotową od zaraz podjąć pracę w miejscu znacznie oddalonym od miejsca zamieszkania. Skarżąca była również osobą kompetentną do podjęcia zatrudnienia na przedmiotowym stanowisku, które wymagało w dużej mierze wykonywania nieskomplikowanych prac fizycznych. Sprawdziła się ona również w pracach związanych z zarządzaniem przedmiotowym pensjonatem oraz pozyskiwaniem i bieżącą obsługą gości.

Jednocześnie, mimo iż wysokość wynagrodzenia, stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego ustalone okoliczności faktyczne sprawy nie dają podstaw do uznania, iż wynagrodzenie to, choć nominalnie dosyć wysokie (6.200 zł brutto), było nadmiernie wygórowane. Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Biorąc pod uwagę zakres rodzajowy i wymiar czasowy pracy świadczonej przez wnioskodawczynię kwotę tę z całą pewnością uznać należy za odpowiednią. Potwierdzeniem powyższego wniosku jest to, że na lokalnym rynku przeciętne wynagrodzenie kierownika pensjonatu kształtuje się na poziomie ok. 5.000 zł, zaś pensja osoby zatrudnionej kilka lat wcześniej u poprzedniego dzierżawcy na analogicznym stanowisku była nawet wyższa. Biorąc pod uwagę również fakt, iż wnioskodawcy niezbędny był pracownik praktycznie od zaraz, racjonalny jest podnoszony przez niego w toku postępowania argument, iż wysokość wynagrodzenia miała być czynnikiem motywującym do niezwłocznego podjęcia zatrudnienia poza dotychczasowym miejscem zamieszkania.

Wskazać również należy, że wprawdzie sytuacja finansowa płatnika składek była trudna (wykazywał on bowiem aż do końca 2015 r. straty z tytułu prowadzenia działalności) jednakże należy mieć na uwadze, że był to początkowy okres jej prowadzenia. Powszechnie wiadomym jest natomiast, że nowe inwestycje wymagają czasu, aby przyciągnąć klientów i zacząć przynosić dochody. Z zeznań wnioskodawcy wynika natomiast, że obecnie pensjonat przynosi już zyski.

Podkreślić również należy, że w momencie zatrudnienia, wnioskodawczyni była dopiero w początkowym okresie ciąży i przebiegała ona prawidłowo, a zatem nie było przeciwwskazań, aby podjęła pracę. Pracodawca Z. W. w momencie zawierania spornej umowy o pracę nie miał natomiast wiedzy, co do faktu, że M. O. (poprzednio M.) spodziewa się dziecka, gdyż nie został o tym przez nią poinformowany, do czego ubezpieczona miała prawo.

Zasadniczą jednak kwestią dla oceny realności umowy o pracę pomiędzy odwołującą a płatnikiem składek, jest to, że M. O. (poprzednio M.) faktycznie świadczyła pracę na rzecz Z. W.. Zeznania zarówno obojga wnioskodawców, jak i świadków potwierdzają, że pracodawca kierował pracą wnioskodawczyni, w szczególności wskazywał na konkretne bieżące zadania do realizacji, których wykonanie następnie kontrolował. Pracodawca był obecny w miejscu pracy w godzinach, w których skarżąca wykonywała swoje obowiązki. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Ponadto z zeznań wyżej wymienionych osób, a także z dokumentacji osobowej wynika, że wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy.

Logicznym było również nie zatrudnienie przez płatnika składek w początkowym okresie nieobecności wnioskodawczyni pracownika na zastępstwo. W okresie jej nieobecności Z. W. część obowiązków wnioskodawczyni wykonywał samodzielnie, a częściowo do pomocy inne osoby – początkowo świadków: P. O. i P. J. (1), a w późniejszym okresie osobę do sprzątania pokoi gościnnych. Powyższe, zdaniem Sądu, świadczy o tym, że pracownik był niezbędny z punktu widzenia potrzeb pracodawcy.

Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił,
iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny, czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Pełnomocnik reprezentujący Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zgłosił, w toku procesu wniosków dowodowych pozwalających na podzielenie czynionych przez niego zarzutów. Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o materiał dowodowy przedstawiony przez oboje wnioskodawców, który nie tylko potwierdził fakt wykonywania pracy na rzecz płatnika, ale wykluczył pozorny charakter zatrudnienia. Jednym z koniecznych elementów uznania umowy za pozorną jest bowiem porozumienie stron w tym zakresie – wiedza o jej fikcyjnym charakterze. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje natomiast, iż pracodawca nie wiedział o ciąży skarżącej w chwili zawarcia umowy, chciał ją zatrudnić, jako kierownika pensjonatu i miał ku temu faktyczne powody. Skarżąca zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem niewątpliwie brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że M. O. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia
1 maja 2014 roku jako pracownik u płatnika składek Z. W..

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy rozstrzygnął zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, uznając Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako stronę w całości przegrywającą przedmiotowe postępowanie. Z tego powodu Sąd Okręgowy zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz każdego z wnioskodawców kwotę po 60,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Na kwotę tę złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy Z. W. w osobie adwokata, ustalone w oparciu o § 2 ust 1 i 2 i § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t. ze zm.) w zw. z § 21, § 22 i § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800) oraz wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni M. O. w osobie radcy prawnego, ustalone stosownie do treści § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 490) w zw. z § 21, § 22 i § 23 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni oraz pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta rentowe.

30.06.2016r.