Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5.01.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. F. jako pracownik u płatnika składek (...) S.A.:

nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 01.10.2021 - 27.09.2022 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że od października 2021 r. płatnik zaprzestał rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne w raportach rozliczeniowych za ww. ubezpieczonego oraz nie wyrejestrował ubezpieczonego po ustaniu tytułu.

W dniu 7 października 2022 r. G. F. zwrócił się z pismem o uzupełnienie zaległych składek od pracodawcy (...) S.A.

Na tej podstawie przeprowadzono analizę sprawy i pismem z 17 października 2022r. poproszono G. F. o dostarczenie dokumentów potwierdzających zatrudnienie oraz otrzymane wynagrodzenie od października 2021 r.

W dniu 25 października 2022 r. i 27 października 2022 r. G. F. dostarczył świadectwo pracy, z którego wynika, że zatrudniony był do 27 września 2022 r., kartotekę płacową, raporty (...). Jednocześnie oświadczył, że pracodawca nie wydał PIT-11. Nie przedstawił dokumentów potwierdzających otrzymane wynagrodzenie od października 2021 r. do września 2022 r.

Dodatkowo, z wyjaśnień złożonych w ZUS przez płatnika składek wynika, że ostatnia wypłata wynagrodzenia nastąpiła w październiku 2021 r. i dotyczyła wynagrodzenia za wrzesień 2021 r. oraz, że ze względu na brak ogrzewania, prądu i pracowników Spółka nie prowadzi działalności.

W związku z powyższym pismem z 28 listopada 2022 r. poinformowano G. F., że nie można uznać, że pracował do 27 września 2022 r. i wyrejestrowano ubezpieczonego od 1 października 2021 r. jako pracownika.

W dniu 2 grudnia 2022 r. G. F. wniósł o wydanie decyzji.

Pismem z dnia 7 grudnia 2022 r. poinformowano strony o zakończeniu postępowania wszczętego na wniosek Pana G. F. i prawie wglądu w akta sprawy przed wydaniem decyzji.

Płatnik nie skorzystał z prawa do udziału w postępowaniu pomimo skutecznego odebrania korespondencji.

G. F. w dniu 21 grudnia 2022 r. złożył pisemne wyjaśnienie, z którego wynika, że od października 2021 r. do września 2022 r. nie otrzymał wynagrodzenia. Wyjaśnił także, że w styczniu 2021 r. wykonywał pracę w magazynie firmy (...) S.A. oraz, że pod koniec 2021 r. w firmie odbyło się spotkanie z Prezesem, na którym pracodawca poinformował, iż od 2022 r. pracownicy nie pracują i będzie podejmował czynności w celu przywrócenia prowadzenia działalności. G. F. przedstawił także PIT-37 za 2021 r. z którego wynika, że uzyskał przychód w kwocie 11896,07 zł. za lipiec-wrzesień 2021r.

Mając na uwadze dokonane ustalenia oraz brak dokumentów rozliczeniowych i wpłat oraz to, że w toku postępowania nie zgromadzono żadnych dowodów świadczących o realizowaniu umowy o pracę w okresie od 1 października 2021 r. do 27 września 2022 r. Oddział ZUS w Ł. wyłączył wnioskodawcę z ubezpieczeń w tym okresie.

/decyzja k. 61-62 akt ZUS/

Odwołanie od ww decyzji wniósł G. F. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że ww podlegał ubezpieczeniom w spornym okresie oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazanego stanowiska odwołujący podniósł, że w okresie tym umowa była przez strony realizowana, co daje mu tytuł do ubezpieczeń. Skarżący wskazał, iż na drodze sądowej uzyskując nakazy zapłaty w postępowaniach upominawczych dochodził od pracodawcy prawa do wynagrodzenia za pracę od stycznia 2021 do września
2022 r. Żądania te zostały uwzględnione, co również potwierdza fakt wykonywania przez niego pracy.

/odwołanie k. 3-8/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 13-14/

Na rozprawie w dniu 13.03.2024 r. syndyk masy upadłości płatnika wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko procesowe syndyka - protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:01:44- -00:06:40/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca G. F. w dniu 1.01.1999 r. został zgłoszony do ubezpieczeń przez płatnika (...) S.A.

/bezsporne/

(...) S.A. w ramach prowadzonej działalności zajmował się budownictwem elektroenergetycznym, budową sieci wysokich napięć, remontami. Zatrudniał 140-150 pracowników. Spółka utrzymywała się wykonując międzynarodowe kontrakty, ostatni kontrakt realizowany był na Łotwie w 2021r. Spółka miała dużo sprzętu materiały do montażu oraz narzędzia i maszyny. Prezesem spółki był T. D..

/odpis z KRS k. 64-68; zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35; zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

Wnioskodawca legitymuje się świadectwem pracy z 30.09.2022 r. za okres zatrudnienia u płatnika (...) S.A, z którego wynika, iż był zatrudniony we wskazanym zakładzie w okresie od 23.09.1980 r. do 27.09.2022 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku magazynier - narzędziowiec.

/świadectwo pracy k. 51- 54, k. 4-7 akt ZUS/

Wnioskodawca w ww spółce został zatrudniony początkowo jako monter sieci kablowych. W międzyczasie jego stanowiska ulegały zmianie, ww. był kierownikiem zaopatrzenia i nadzorcą magazynu, przez ostatnie 12 lat pracował jako magazynier - narzędziowiec.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35; zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

Od początku 2021 r. spółka zaczęła mieć kłopoty finansowe, które pogłębiły się na przełomie 2021/2022. Spółka utraciła płynność finansową i zaprzestała wypłacania wynagrodzenia pracownikom.

/kartoteka płacowa k. 30-41 akt ZUS, raporty (...) k. 9-29; zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35; zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30 /

W styczniu 2021 r. spółka złożyła wniosek o restrukturyzację. Prezes zapewniał pracowników, że ich zatrudnienie będzie kontynuowane, zachęcał ich do pozostania w pracy wskazując, iż będzie zabiegał o nowe kontrakty. W razie niepowodzenia miało dojść do zwolnień grupowych. Z kolei na przełomie 2021/2022 r. prezes nakazał pracownikom pozostawanie w gotowości do pracy w domu. Zapewniał że firma ponownie będze prowadziła działalność. Podejmował kroki celem reaktywacji działalności. Wcześniej pracownicy pracowali w domach w okresie pandemii, od marca do sierpnia 2020r. i w listopadzie 2020r. Do firmy przyjeżdżali tylko na wezwanie.

/korespondencja mailowa k. 87-88, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35; zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

Od 2021 r. z uwagi na brak wypłaty wynagrodzeń, z pracy u płatnika zrezygnowało kilkudziesięciu pracowników, przede wszystkim ci którzy uprzednio pracowali na kontraktach. Potem sukcesywnie odchodzili następni.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35/

Ostatnia ekipa na robotach L. - C. zakończyła prace w maju 2021 r.

/zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35/

W spółce w połowie stycznia 2022 r. odcięto ostatecznie prąd, ogrzewanie i wodę. Wcześniej też użyczano prąd od sąsiedniej firmy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18; zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

Do obowiązków ubezpieczonego należało przyjmowanie i wydawanie narzędzi, urządzeń, maszyn w formie papierowej, robienie zamówień nie tylko na niezbędny sprzęt, ale i odzież roboczą. Wnioskodawca dbał o sprzęt i materiał na magazynie, wykonywał prace naprawcze. Był odpowiedzialny za wydanie sprzętu brygadom, przegląd sprzętu. Prowadził ewidencję całego sprzętu. Pracę wykonywał w magazynie w siedzibie firmy przy ul. (...) w godzinach 8-15 do momentu jak była woda i prąd, Po tym większość pracowników przeszła na pracę zdalną - była to forma postojowego. Pracownicy nadal wykonywali obowiązki. Po wyłączeniu prądu wnioskodawca musiał być w gotowości do wykonywania pracy. Przyjeżdżał na każde wezwanie prezesa lub P. W.. Od maja 2022 r., gdy z pracy zrezygnował pracownik P. S., zatrudniony na analogicznym co wnioskodawca stanowisku, ubezpieczony wszystkie te czynności wykonywał samodzielne.

W spornym okresie wnioskodawca wraz z inna osobą, oprócz ww czynności przez 6-7 tygodni zajmował się przygotowaniem dokumentacji razem z budową M. lub aglomeracja (...). Był zobligowany przyjąć od zwalniających się pracowników narzędzia i urządzenia, które były na stanie. Ponadto w związku z zarządzoną przez Prezesa sprzedażą majątku, pod koniec 2021 r. aż do czerwca 2022 r. na polecenie przełożonego kierownika, wnioskodawca wydawał firmom w stosunku, do których płatnik miał zadłużenie, urządzenia i narzędzia wymienione na fakturach. Wierzycielom wydawano często sprzęt wielotonowy. Sprzęt nie był wydawany jednorazowo, ale wielokrotnie. Sprzęt z uwagi na to, że cały czas był zdawany przez pracowników, był gromadzony przez długi czas. Firma wystawiała wówczas faktury sprzedażowe. Wystawiano je, by wnioskodawca mógł zdjąć ze stanu narzędzia lub urządzenia. Dotyczyło to np. nabywców I. I. N., G. I. - Firma usługowa (...). Wnioskodawca również przygotował (zrobił przegląd i dokonał drobnych napraw) oraz wydał sprzęt J. S. - współwłaścielowi firmy (...), celem rozliczenia spółki (...). Wskazana spółka prowadziła przy ul (...) stację paliw, stację diagnostyczną, warsztat samochodowy, obsługując spółkę (...). Wszelkie rozliczenia między spółkami następowały bezgotówkowo, potem płatnik rozliczył się z ww wierzycielem poprzez przejęcie przez niego sprzętu. Pod nadzorem wnioskodawcy znajdowały się też kluczyki do samochodów firmowych i dokumentów. Wnioskodawca dokonywał też na polecenie Prezesa napraw samochodów i sprzętu w okresie wiosenno - letnim 2022r., które stanowiły zabezpieczenie mienia pracodawcy. Tylko poważniejsze naprawy zlecano firmom zewnętrznym. Naprawy były ustalone z producentem. Dokonywano napraw, zarówno samochodów osobowych, jak i ciężarowych, aby auta nadawały się do użytku np. wymieniano akumulatory. Wnioskodawca robił to na polecenie prezesa wraz z mechanikiem. Wnioskodawca przygotowywał te samochody, które potencjalny inwestor zamierzał wyremontować, by płatnik mógł zrealizować lub dokończyć inwestycje.

Wnioskodawca zobligowany był też do wykonywania bieżących poleceń prezesa, dotyczących np. posprzątania pomieszczeń biurowca, doprowadzenia prądu za pomocą przedłużaczy od sąsiada przed wizytą potencjalnych nabywców. Wnioskodawca odbierał nadto pocztę firmową. Gdy był prąd, poczta była skanowana i wpisywana, potem tylko wpisywana.

Wnioskodawca pozostawał w stałym kontakcie telefonicznym i mailowym z prezesem i M. B. prokurentem - dyrektorem ds. administracyjnych ,który np. wydawał dyspozycje co do czasu pracy, koniecznych do wykonania prac. Do listopada 2021 r., (tj. do momentu zrezygnowania z zatrudnienia) prace powoda nadzorował P. W. - główny specjalista ds. logistyki. Pomimo odejścia z pracy, P. W. pozostawał w kontakcie z prezesem i syndykiem, był kilkukrotnie (ok 10 x) w firmie. Ostatni raz był w czerwcu 2022 r. licząc, że pomagając firmie uzyska jakąś cześć zaległego wynagrodzenia. Po koleżeńsku pomagał też, gdy spółka została zgłoszona do restrukturyzacji. Sprawdzał wówczas czy cały sprzęt został wydany firmie (...). Wówczas proces wydawania sprzętu firmie (...) został zakończony. Inni wierzyciele zakończyli odbiór sprzętu wcześniej.

/faktury sprzedażowe tytułem kompensaty z dnia 22.02.2021 i 26.02.2021 r. k.89- 92, załącznik nr 2a do umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie z 9.09.2019 r. k. 93-94, korespondencja mailowa k. 108-110, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18, zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35, zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

Wnioskodawca początkowo podpisywał się na listach obecności. Po tym jak odeszli z pracy pracownicy odpowiedzialni za to, powyższego obowiązku zaprzestano.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18/

Od 1.10.2021 r. płatnik składek zaprzestał rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne w raportach rozliczeniowych za G. F. oraz innych pracowników. Uzupełniając braki w tym przedmiocie po interwencji ZUS za okres od 10/2021 do 06/2022 r. płatnik wskazał zerowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

/bezsporne, nadto zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35/

W dniu 27.09.2022 r. ubezpieczony rozwiązał ostatecznie umowę o pracę z płatnikiem bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ kp z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika związanych z niewypłacaniem wynagrodzenia.

/bezsporne, nadto zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18, zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35/

Wszystkich pozostałych zatrudnionych u płatnika 18 pracowników umysłowych zwolniono najpóźniej w grudniu 2022r.- ww otrzymali wypowiedzenia umów o pracę. Jako przyczynę zwolnień podano zaprzestanie działalności gospodarczej i planowane zgłoszenie wniosku o upadłość.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18, zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35, zeznania świadka P. W. protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 r. 00:03:10-00:51:30/

W dniu 7.12.2023 r. płatnika postawiono w stan upadłości.

/bezsporne, nadto odpis z KRS k. 64-68 ,obwieszczenie postanowienia z dnia 7.12.2023 w sprawie GU 141/23 o ogłoszeniu upadłości k. 104-105/

Wnioskodawca dochodził należnych świadczeń z tytułu stosunku pracy od płatnika na drodze sądowej.

/bezsporne/

Nakazem zapłaty z dnia 19.09.2022r. w sprawie sygn. akt X P 398/22 Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zasądził na rzecz wnioskodawcy od płatnika wynagrodzenie za miesiące styczeń - czerwiec 2021 r. i październik 2021 r. - maj 2022 r. oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Nakazem zapłaty z dnia 11.01.2023 r. w sprawie X P 27/23 Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi zasądził na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenie za okres czerwiec wrzesień 2022 r. , odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia.

/bezsporne, nakazy zapłaty k. 49-50 akt ZUS oraz k. 23 dokumenty w aktach XP 398/22 i X P 27/23 załączonych do akt sprawy/

Wnioskodawca nie wyegzekwował większości należnych kwot od byłego pracodawcy.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18/

Za lipiec, sierpień i wrzesień 2021 r wnioskodawcy wypłacono pensje w związku z wdrożonym postępowaniem restrukturyzacyjnym.

/bezsporne, nadto zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17.04.2024 00:51:40-01:04:33 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 10.07.2023 00:02:30-00:52:18, zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 13.03.2024 r. 00:09:10-01:25:35/

Z dokumentu PIT - 37 złożonego w 2021 r. wynika, iż w okresie 07-09/2021 r. wnioskodawca uzyskał przychód w kwocie 11896,07 zł.

/ PIT 37 k. 47-48/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy w tym korespondencji mailowej oraz faktur sprzedażowych, nadto w oparciu o zeznania świadków M. B., P. W. i częściowo wnioskodawcy w zakresie, w którym ze sobą wzajemnie korespondowały i nie zostały skutecznie podważone przez organ rentowy.

Sąd uznał, że zarówno zeznania wnioskodawcy, płatnika jak i przesłuchanych w procesie świadków generalnie są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika wprost, czym w spornym okresie na podstawie zawartej umowy o pracę faktycznie zajmował się wnioskodawca, jakie miał obowiązki, jaki był charakter jego pracy. Z zeznań tych wynika też niewątpliwie, iż od czerwca 2021 r. spółka w praktyce żadnych zleceń, kontraktów nie wykonywała, z pracy odeszła większość jej pracowników, a jej działania sprowadzały się do wyprzedaży majątku mającej na celu zabezpieczenie interesów wierzycieli, choć prezes płatnika zapewniał, że podejmuje kroki celem pozyskania kolejnych inwestorów. Sąd nie dał wiary wnioskodawcy wyłącznie w zakresie w jakim twierdził, iż zawarta z płatnikiem umowa, pomimo istotnych problemów finansowych płatnika, skutkujących brakiem wypłaty wynagrodzeń, w praktyce od końca 2020, była przez strony realizowana, faktycznie także po czerwcu 2022 r. Podnieść należy, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadków M. B., P. W. zestawione z fakturami sprzedażowymi i załącznikiem do umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie potwierdzają, iż wnioskodawca pozostając w stałej gotowości do pracy podejmował czynności na magazynie, w praktyce do końca rozliczenia się płatnika z Firmą (...) tj. do czasu wydania jej całości sprzętu w czerwcu 2022 r. W sprawie nie wykazano by po czerwcu 2022 r. wnioskodawca jakiekolwiek czynności na rzecz płatnika wykonywał i by było na nie realne zapotrzebowanie. Brak więc było podstaw do poczynienia ustaleń w tej materii.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku, do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między ubezpieczonym a płatnikiem składek w okresie od 1.10.2021 r. do 27.09.2022 r. wskazując, że umowa nie była wówczas przez strony w praktyce realizowana z uwagi na zaprzestanie przez płatnika prowadzenia działalności gospodarczej.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania, a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, na gruncie rozpoznawanej sprawy, w świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego brak podstaw do uznania, że zawarta między stronami umowa o pracę do końca czerwca 2022 r. w praktyce nie była realizowana.

Stosownie do treści art.8 ust.1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem /art. 22 § 1 kp/.

Według art. 22 § 1 k.p. zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie się pracownika do wykonywania za określonym wynagrodzeniem określonych czynności na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem, przy zachowaniu podległości wobec niego.

Oprócz tego doktryna i orzecznictwo wymienia: dobrowolność zobowiązania, osobisty charakter świadczenia pracy, brak ponoszenia ryzyka produkcyjnego, gospodarczego, osobowego, ciągłość świadczenia pracy łączące się zwłaszcza z tym, że pracownik nie zobowiązuje się do wykonywania określonego dzieła lecz do starannego działania w procesie pracy.

Oceniając podstawy do objęcia ubezpieczeniem pracowniczym wnioskodawcy w spornym okresie, Sąd oczywiście zważył, że samo niewypłacanie wynagrodzenia nie świadczy u ustaniu stosunku pracy, gdyż co najwyżej daje pracownikowi roszczenie o jego zapłatę.

Ponadto Sąd miał na uwadze, że Sąd Najwyższy w wyroku z 8.11.2012r., II UK 84/12, wypowiedział się, że faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez pracodawcę nie powoduje ustania stosunku pracy, jak i obowiązku objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi i opłacania przez pracodawcę składek z tego tytułu. Taki skutek związany z faktycznym zaprzestaniem działalności gospodarczej może wywołać dopiero rozwiązanie stosunku pracy, choćby w sposób dorozumiany. Stosunek pracy może istnieć pomimo faktycznego niewykonywania pracy przez pracownika. Dotyczy to nie tylko przerw w wykonywaniu pracy przewidzianych prawem jak podczas urlopu wypoczynkowego, przerw w wykonywaniu pracy i zapłacie wynagrodzenia za pracę (np. urlop bezpłatny, okres pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego) ale i okresu niewykonywania pracy z powodu przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. W tym ostatnim przypadku stosunek pracy istnieje do czasu ustania w sposób przewidziany prawem nawet wtedy, gdy pracownik nie wykazuje gotowości do jej wykonywania. Zgodnie z art. 81§1 k.p. od pozostawania w gotowości do wykonywania pracy zależy bowiem tylko prawo do wynagrodzenia, a nie samo istnienie stosunku pracy. Faktyczne zaprzestanie przez pracodawcę prowadzenia działalności gospodarczej należy do kategorii przeszkód w wykonywaniu pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i jakich mowa w art. 81 k.p.

O tym, że ustawodawca nie uznaje faktycznego zaprzestania przez pracodawcę prowadzenia działalności gospodarczej za stan wyłączający istnienie stosunku pracy, podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom pracowniczym i wyłączający obowiązek opłacania składek z tego tytułu świadczą również przepisy art.12. ust 2 w związku z art. 8a ust.1 ostawy z 13.07.2006r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy ( Dz.U. z 2023 r. poz. 1087 t.j.). Wynika z tych przepisów, że w razie niewypłacalności pracodawcy wynikającej z faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę trwającego ponad 2 miesiące zaspokojeniu ze środków funduszu podlegają m.in. należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (patrz wyrok SN z 24.05.2000r. IIUKN 568/99).

Podkreśla się przy tym, że faktyczne zaprzestanie działalności gospodarczej może być stanem przemijającym, krótkotrwałym, a pracownik może nie wiedzieć dlaczego i na jak długo pracodawca działalności tej zaprzestał. Stosunek pracy istnieje mimo, że faktycznie nie jest realizowany. Ustalenie istnienia stosunku pracy musi się skupiać na badaniu woli stron pozostawania w stosunku pracy. Ustalenie te powinny uwzględniać obiektywne okoliczności związane z naturą stosunku pracy, powalające ocenić czy strony lub jedna z nich rzeczywiście chcą pozostawać w stosunku pracy. Czynnością jasno rozwiązującą spór w tej materii jest złożenie przez pracodawcę lub obie strony wyraźnego oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy. Wobec tego, że w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności przez pracodawcę najczęściej brak takiego oświadczenia – w ocenie Sądu Najwyższego - dopuszczalne jest przyjęcie w takich sytuacjach dorozumianego rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem przez pracodawcę. W podobny sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w sprawach I PKN 627/98 oraz I PKN 209/01.

Należy podkreślić, że istnieje też orzecznictwo Sądu Najwyższego odnoszące się do wypadków, gdy oświadczenie woli kończące stosunek pracy nie jest wyraźne, a wynika z zachowania pracownika lub pracodawcy albo obu stron umowy, ujawniające tę wolę w sposób dostateczny (art.60k.c. w związku z art. 300 k.p.). Ponadto występują też sytuacje nietypowe, w których konieczne jest przy uwzględnieniu okoliczności sprawy i zastosowania zasad wykładni oświadczeń woli przyporządkowanie ich do podstaw wskazanych w art.30 i 63 k.p.

Tytułem przykładu należy wskazać, że w wyroku z 19.03.2002r., I PKN 209/01, Sąd Najwyższy trafnie uznał, że faktyczne zaprzestanie działalności przez pracodawcę polegające na zlikwidowaniu „z dnia na dzień” zakładu pracy może być potraktowane jako zachowanie ujawniające w sposób dorozumiany wolę rozwiązania stosunku pracy. O zamiarze ponownego uruchomienia działalności przez pracodawcę mogłoby świadczyć np. niewyrejestrowanie spółki z odpowiedniego rejestru i utrzymywanie biura. Sąd Najwyższy zauważa przy tym, że taki stan nie może trwać w nieskończoność i po pewnym czasie zamknięcia zakładu wynikającego z zaprzestania działalności gospodarczej widoczny staje się brak zamiaru kontynuowania działalności, o ile nie zaprzeczą temu oczywiste fakty wskazujące na odmienny zamiar pracodawcy. Ten moment (datę) powinien określić sąd uwzględniając okoliczności, bo to właśnie Sąd powinien ustalić zarówno datę dorozumianego oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy jak i stosowny okres i termin wypowiedzenia. Taką datą może być dzień faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.

Przyjmując zatem za przytoczonym wyżej poglądem Sądu Najwyższego, który Sąd Okręgowy w Łodzi w n/n składzie w całości podziela traktując jako własne stanowisko, że sam fakt zaprzestania działalności gospodarczej oczywiście nie unicestwia stosunku pracy i że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy konieczne było zbadanie jakie czynności wprost wyrażone czy konkludentne mogą być przyjęte na gruncie rozpoznawanej sprawy, ewentualnie jako wyrażenie woli rozwiązania stosunku pracy. Innymi słowy w przedmiotowej sprawie biorąc pod uwagę okoliczności związane z zaprzestaniem prowadzenia działalności przez pracodawcę należało zbadać, kiedy w świetle faktycznych działań stron realizowały one przyjęte na siebie zobowiązanie, a od kiedy woli tej nie miały.

W niniejszej sprawie organ rentowy uznał, że odwołujący się nie podlega ubezpieczeniu pracowniczemu od 1.10.2021 r., tj. gdy płatnik składek zaprzestał rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne w raportach rozliczeniowych za G. F. oraz innych pracowników, częściowo zaprzestał wypłaty im wynagrodzenia, gdy nie realizował już żadnych kontraktów, nie miał zamówień, kolejni pracownicy odchodzili z pracy. Wnioskodawca zaś utrzymywał że stosunek pracy trwał aż do chwili, gdy w dniu 27.09.2022 r. złożył oświadczenie o rozwiązaniu zawartej z nim umowy o prace w trybie art. 55 ¹ kp.

W ocenie Sądu w świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w istocie w spornym okresie płatnik nie realizował żadnych kontraktów, niemniej jednak Prezes Zarządu spółki zachęcał sukcesywnie odchodzących z pracy pracowników do kontynuowania zatrudnienia, wskazując na próby pozyskania nowych zleceń i inwestorów oraz wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego. Nie można więc mówić o braku woli kontynuowania działalności spółki. Podnieść należy, iż płatnik podejmując czynności władcze wobec jeszcze zatrudnionych pracowników zarządzał ich czasem pracy (wskazywał na dni wolne), zarządzał pracę w trybie przestoju, rozdzielał zadania do wykonywania, choć w istocie nie wypłacał wynagrodzenia - jedyne wypłacone środki udało się pozyskać w związku z wdrożeniem postępowania restrukturyzacyjnego. W razie potrzeby zlecał czynności do wykonania. Tak też zdaniem Sądu do końca czerwca 2022 r. było w przypadku wnioskodawcy. Płatnik wydając mu bieżące polecenia dotyczące pracy nakazywał czynności związane z odbiorem i ewidencją narzędzi i maszyn oraz ich niezbędne naprawy celem zabezpieczenia majątku i ewentualnego jego oddania wierzycielom w rozliczeniu za długi. Także po ostatecznym wyłączeniu mediów w zakładzie pracy na przełomie 2021/2022 r. wnioskodawca na polecenie płatnika pozostawał w gotowości do pracy. Dokonywał napraw sprzętu, samochodów celem zabezpieczenia majątku płatnika oraz względnie mogącego posłużyć do realizacji zleceń w przypadku pozyskania inwestora. Na polecenie płatnika sprzątał i zabezpieczał pomieszczenia biurowe. Odpowiadał za odbiór poczty. W związku z zarządzoną przez Prezesa sprzedażą majątku, pod koniec 2021 r. do końca czerwca 2022 r. na polecenie przełożonego kierownika wnioskodawca wydawał firmom w stosunku, do których płatnik miał zadłużenie urządzenia i narzędzia w rozliczeniu za co otrzymywał faktury. Był też odpowiedzialny za wydanie sprzętu i materiału uwzględnionych w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenia ze spółką (...). Był to proces długotrwały wymagał aktywności ze strony wnioskodawcy, który odpowiadał za stany magazynowe i zabezpieczenie sprzętu spółki. Przy czym w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów nie można dojść do przekonania, iż jakakolwiek aktywność ze strony wnioskodawcy miała miejsce i była oczekiwana oraz konieczna z uwagi na interesy pracodawcy po czerwcu 2022 r. do 27.09.2022 r., kiedy to wnioskodawca złożył oświadczenie w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę. Podnieść należy, iż w czerwcu proces wydawania sprzętu firmie (...) został zakończony. Natomiast inni wierzyciele zakończyli odbiór sprzętu wcześniej. Nie wykazano by istniała konieczność podjęcia katalogowania dalej odzyskiwanego sprzętu, zabezpieczenia jeszcze zgromadzonego. Po czerwcu 2022 r. nie było więc realnych podstaw, potrzeb dla których stosunek pracy z powodem miałby być utrzymywany - nie było zapotrzebowania na jego pracę w sensie gospodarczym jak i ekonomicznym.

W przypadku gdy – jak w niniejszej sprawie - pracodawca po choćby częściowej wyprzedaży majątku nie kontynuuje już działalności od dłuższego czasu, całkowicie zaprzestał wykonywania zleceń, media zostały odcięte, brak było środków na wypłatę wynagrodzeń, wątpliwe jest, by istniały realne plany powrotu do działania, a czynności faktycznie podejmowane świadczą raczej o zakończeniu bytu spółki. Fakt niewyrejestrowania spółki z KRS nie wynikał przy tym z zamiaru ponownego uruchomienia działalności, tylko z problemów formalnych związanych z jej zakończeniem wobec realnego zadłużenia spółki. Brak jest więc podstaw do uznania by prezes zarządu spółki po czerwcu 2022 r. miał wolę kontynuowania działalności płatnika.

W ocenie Sądu za moment końcowy prowadzenia działalności przez pracodawcę, przy którym odpadła potrzeba zatrudnienia powoda jako pracownika, uznać należy dzień
30.06.2022 r., a od 1.07.2022 r. doszło do dorozumianego zakończenia stosunku pracy. Od tego momentu pracodawca nie korzystał już i nie chciał korzystać z pracy wnioskodawcy, a wnioskodawca już żadnej pracy nie wykonywał. Powyższe stanowi czytelny i oczywisty moment od jakiego należy liczyć dorozumiane rozwiązanie stosunku pracy przez płatnika.

Wbrew przekonaniu odwołującego się nie jest wystarczająca sama wola kontynuowania stosunku pracy i to nawet gdyby była deklarowana przez obie strony umowy o pracę (wobec braku formalnego rozwiązania umowy), gdy kontynowanie ich relacji prawnej nie jest uzasadnione obiektywnymi okolicznościami, świadczącymi o tylko czasowym charakterze zaprzestania działalności przez pracodawcę. Przekonanie wnioskodawcy, że stosunek pracy trwał przez cały czas do 27.09.2022 r., bo wtedy sam złożył oświadczanie o jego rozwiązaniu i na to wskazywało wydane mu świadectwo pracy, nie może zmienić oceny obiektywnie ustalonych w sprawie faktów, z których wynika, że od 1.07.2022 r. brak było realnej możliwości świadczenia przez niego pracy. Wnioskodawca nie otrzymywał żadnych poleceń służbowych, ani wynagrodzenia za pracę, nie było zapotrzebowania na jego pracę przy braku prowadzenia faktycznej aktywnej działalności spółki, aktywności tej nie wymuszała już konieczność zabezpieczenia mienia oddawanego w rozliczeniu wierzycielom, a płatnik podejmował działania świadczące o zakończeniu jej bytu.

Z tych też względów zaskarżona decyzja podlegała zmianie jedynie w części, o czym sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. , jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

W pozostałym zaś zakresie zgodnie z art. 477 § 1 k.p.c. odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

O kosztach procesu wraz z odsetkami Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1-3 k.p.c., zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r., poz.1964).

J.L.