Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.01. 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.), odmówił T. F. , po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12.12.2024 r , prawa do renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) r W. F. z uwagi na to, że:

- w chwili śmierci męża nie osiągnęła wieku 50 lat

- nie osiągnęła wieku 50 lat i nie stała się niezdolna do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu

- orzeczeniem z dnia 26.09.1994 r ustalono, że była całkowicie niezdolna do pracy a niezdolność ta powstała w dniu 15.09.1994 roku, jednak niezdolność ta była okresowa tj. do 31.08.2000 r

- orzeczeniem z dnia 8.05.2001 r ustalono, że jest częściowo niezdolna do pracy (orzeczenie utrwalono), a data powstania niezdolności do pracy to 8.02.2001 r, zatem niezdolność do pracy powstała po upływie 5 lat od śmierci męża i po upływie 5 lat od zaprzestania wychowania dziecka.

/ decyzja k. 6 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona, domagając się jej zmiany, podnosząc, że spełnia przesłanki do prawa do renty rodzinnej pod względem analizy niezdolności do pracy.

/ odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 4 /

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni T. F. urodziła się w dniu (...)

/ bezsporne/

W dniu 12.12.2024 roku ubezpieczona złożyła wniosek o rentę rodzinną po zmarłym w dniu (...) r mężu W. F..

/wniosek w aktach ZUS/

Wnioskodawczyni ukończyła 50 lat w dniu 20.04.2000 r.

/bezsporne/

Córka K., ur. (...) pobierająca rentę rodzinną do 30.06.1999 r, ukończyła 18 lat w dniu (...) r.

/bezsporne/

Wnioskodawczyni miała orzeczoną II grupę inwalidzką (całkowitą niezdolność do pracy) od 15.09.1994 roku i pobierała rentę inwalidzką od 26.10.1994 roku. W związku z badaniem kontrolnym orzeczeniem LO z dnia 9.08.2000 r ubezpieczona została uznana za zdolną do pracy. Decyzją z dnia 17.08.2000 r wstrzymano wypłatę renty od 1.09.2000 r. Ubezpieczona nie odwołała się od tej decyzji. Od dnia 1.09.2000 r zarejestrowała się jako osoba bezrobotna i rozpoczęła pobieranie zasiłku dla bezrobotnych.

/bezsporne/

W dniu 13.04.2001 r ubezpieczona złożyła ponowny wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem LO z dnia 8.05.2001 r została uznana za częściowo niezdolną do pracy od 8.02.2001 r do maja 2003, a orzeczeniem LO z dnia 22.05.2005 r stwierdzono trwałą, częściową niezdolność do pracy. Wnioskodawczyni pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1.04.2001 r do osiągnięcia wieku emerytalnego. Od 20.04.2010 roku pobiera emeryturę.

/bezsporne/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Do renty rodzinnej uprawnieni są członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71 w tym m.in. dzieci własne, małżonek (wdowa i wdowiec) – art. 67 ustawy.

W myśl art. 70 ust. 1 ustawy emerytalnej wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Zgodnie z ust. 2 prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.

Z ustaleń wynika, że w chwili śmierci męża ((...).) wnioskodawczyni urodzona (...) nie osiągnęła 50 roku życia, nie ukończyła tego wieku również w przeciągu 5-ciu lat od śmierci męża. Wnioskodawczyni nie opiekuje się również dzieckiem uczącym się, które nie ukończyło 18 roku życia, jak również dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej (tego ubezpieczona nie podnosiła).

Ostatnią alternatywą, której ziszczenie uprawniałoby ubezpieczoną do uzyskania prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu jest ustalenie czy nie później niż w ciągu 5 lat od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionego do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, stała się niezdolna do pracy.

W ocenie Sądu ubezpieczona spełnia to ostatnie kryterium. Ustawodawca wprowadził wymóg, by osoba ubiegająca się o rentę rodzinną stała się niezdolna do pracy. Zamysłem ustawodawcy było zatem, by w zakreślonym okresie u ubezpieczonej stwierdzono niezdolność do pracy, nie wprowadzono bowiem wymogu, by opisany stan niezdolności trwał nieprzerwanie. W takiej sytuacji w przepisie użyto by stwierdzenia "jest niezdolna". W ocenie Sądu należy rozpoznawać sytuację odwołującej się jaka miała miejsce w przeciągu pięciu lat od ukończenia przez córkę (...) roku życia, tj. od (...) roku do 27.05.1996 roku. Bez wątpienia w tym czasookresie ubezpieczona stała się niezdolna do pracy, co bezspornie potwierdza fakt pobierania przez nią renty z tytułu niezdolności do pracy, której powstanie datowane jest na dzień 26.10.1994 r.(ustalona niezdolność od dnia 15.09.1994 r), a nie jak podniósł organ rentowy 8.02. 2001 r. Zgodnie bowiem z art. 100 powoływanej ustawy, prawo do świadczeń powstaje ex lege (nie z mocy decyzji organu rentowego - wyrok SA w Warszawie z dnia 10 marca 1998 r., III AUa 148/98, Lex Nr 33182) w dniu spełnienia ustawowych warunków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2001 r., II UKN 136/00, OSNAPiUS 2002/18/441). Ustawa odróżnia bowiem moment powstania prawa (art. 100) od momentu wypłaty świadczenia (art. 129). Od woli ubezpieczonego, który spełnił wszystkie ustawowe przesłanki do uzyskania uprawnienia zależy kiedy wystąpi do organu rentowego z wnioskiem o realizację owego prawa. W tym stanie rzeczy znamiennym jest, że wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy w przeciągu 5 lat od zaprzestania wychowywania córki. Prawo do renty rodzinnej powstaje z mocy prawa w momencie spełnienia przez ubezpieczonego wszystkich przesłanek, to wnioskodawczyni z chwilą spełnienia przesłanek, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy, nabyła prawo do renty rodzinnej. Przesłanki te spełniła zaś z dniem 15.09. 1994 r., kiedy powstała jej niezdolność do pracy, a nie upłynął jeszcze 5-letni okres od ukończenia przez córkę 18 roku życia. Tak więc wnioskodawczyni nabyła prawo do renty rodzinnej z dniem 15.09.1994, natomiast prawo do jej wypłaty - od miesiąca zgłoszenia wniosku, czyli od dnia 1 grudnia 2024 r.

Wbrew twierdzeniom organu rentowego kwestia przerwy w pobieraniu renty z tytułu niezdolności do pracy pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Istotnym bowiem jest, że wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy w wymaganym 5-letnim okresie, a także była niezdolna do pracy w dniu składania wniosku o rentę rodzinną, bowiem miała orzeczoną częściową, trwałą niezdolność do pracy, a renty nie pobiera tylko dlatego, gdyż osiągnęła wiek emerytalny. Ustawa nie kreuje zaś obowiązku zachowania ciągłości niezdolności do pracy między tymi okresami, a zatem bezpodstawnym jest tworzenie takiego wymogu w stosunku do ubezpieczonej./takie stanowisko zajął w zbliżonym stanie faktycznym SA w G. w wyroku z dnia 24.04.2013 r w sprawie III AUa 1647/12, LEX nr 1322432, które to stanowisko Sąd w pełnym zakresie podziela/.

Mając na uwadze wskazaną argumentację, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do renty rodzinnej od 1.12.2024 r. (od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek art. 129 ust. 1 cyt. ustawy), nie określając daty końcowej z uwagi na orzekaną trwałą niezdolność do pracy.