Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 stycznia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art.113 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. Ł. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał ,że decyzją z dnia 8 sierpnia 2014 r. J. Ł. obliczono emeryturę na podstawie art.26 ww.ustawy , w związku z czym brak jest możliwości ponownego przeliczenia emerytury poprzez doliczenie dotychczas nieuwzględnionych okresów ubezpieczenia po przyznaniu świadczenia.

/decyzja k.81 plik I akt ZUS/

W dniu 17 stycznia 2020 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie J. Ł. od ww. decyzji. W uzasadnieniu odwołania J. Ł. podkreślił ,że w 2019 r. był zatrudniony przez cały rok , a pracodawca odprowadzał za niego stosowne składki. Tym samym w ocenie skarżącego należna mu emerytura powinna zostać przeliczona z uwzględnieniem kolejnego przepracowanego roku.

/odwołanie k.3/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k. 8/

W piśmie z dnia 21.05.2020 roku ubezpieczony wniósł o wypłatę kwot wynikających z decyzji wydawanych po odwołaniach z lat 2014,2015,2016,2020 wraz z odsetkami.

/pismo – k. 29, uzupełnione o podpis – k.72/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. Ł. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 30 marca 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał J. Ł. prawo do emerytury począwszy od dnia 1 marca 2009 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek o emeryturę. Wysokość emerytury wnioskodawcy została ustalona w oparciu o art.53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

/decyzja k.63 - 64 plik III akt ZUS/

Od dnia 19 września 2011 r. J. Ł. jest zatrudniony w Urzędzie Gminy K..

/zaświadczenie k.80 pilk I akt ZUS/

Decyzją z dnia 8 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. obliczył ponownie J. Ł. emeryturę począwszy od dnia 5 marca 2009 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury wnioskodawcy została ustalona na podstawie art.55 w zw. z art.26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

/decyzja k.35 - 37 plik I akt ZUS/

W 2019 r. z tytułu zatrudnienia w Urzędzie Gminy K. J. Ł. osiągnął przychód w wysokości 44 989,46 zł.

/zaświadczenie k.80 pilk I akt ZUS/

W dniu 3 stycznia 2020 r. do organu rentowego wpłynął wniosek J. Ł. o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno - rentowego poprzez doliczenie okresów składkowych. Po rozpatrzeniu wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

/wniosek k.79 - 79 odwrót plik I akt ZUS , decyzja k.81 plik I akt ZUS/

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz zgromadzonych w aktach sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ kpc, zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych, po pouczeniu o możliwości ich zgłaszania dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione./tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości./por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie nie jest zasadne i jako takie podlega oddaleniu.

W niniejszej sprawie istota sporu sprowadziła się do tego, czy odwołujący, którego emeryturę obliczono na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 53) w sposób wskazany w art. 26 ustawy emerytalnej może domagać się przeliczenia emerytury z zastosowaniem przepisów art. 110-113 tej ustawy. Odwołujący w treści złożonego wniosku wniósł bowiem o doliczenie okresów składkowych , a nie o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na jego koncie po przyznaniu świadczenia.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stało się zatem rozróżnienie zakresu zastosowania norm art. 108 oraz 109 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy emerytalnej „Jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2”. W świetle ust. 2 tego przepisu, co należy podkreślić, wskazano: „Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5”. Złożenie przez członka otwartego funduszu emerytalnego wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, o której mowa w art. 24 lub art. 24a, oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej w trybie art. 25 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (ust. 2a). Jak stanowi ust. 3 „Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych”. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury (ust. 4). Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do kolejnych wniosków o ustalenie emerytury w nowej wysokości (ust. 5).

Z kolei art. 109 ustawy emerytalnej stanowi w ust. 1: „Na wniosek emeryta lub rencisty wysokość emerytury określonej w art. 53 oraz renty ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110–113”. Jeżeli w wyniku ponownego ustalenia emerytura lub renta jest niższa, świadczenie przysługuje w dotychczasowej wysokości (ust. 2). Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do emerytury obliczonej zgodnie z art. 24a ust. 5 i art. 54a (ust. 3).

Z dniem 1 stycznia 1999 r. (z chwilą wejścia w życie m.in. przepisów ustawy emerytalnej), nowy system emerytalny reguluje uprawnienia do tego świadczenia wszystkich pracowników oraz osób ubezpieczonych z tytułu pracy na innej podstawie niż stosunek pracy, prowadzenia pozarolniczej działalności na własny rachunek lub z tytułu bycia duchownym – niezależnie od daty powstania stosunku ubezpieczenia i bez względu na wiek ubezpieczonego w dniu wejścia w życie reformy ubezpieczeń społecznych, jednakże w zależności od tego wieku zróżnicowane są zasady nabywania prawa i ustalania wysokości emerytury. Ubezpieczonych podzielono według wieku w dniu wejścia w życie ustawy na urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz urodzonych po tej dacie, wprowadzając jednocześnie przepisy szczególne dotyczące emerytury dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r., zastrzegając w tym ostatnim przypadku, iż możliwość skorzystania z nich przysługuje wyłącznie tym ubezpieczonym, którzy określone warunki wymagane do przyznania emerytury spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r. (Rozdział 3 Działu II).

Przez emeryturę w systemie zdefiniowanego świadczenia rozumie się zatem nabycie prawa na zasadach dotychczasowych, tj. sprzed reformy, które zakładały możliwość uzyskania emerytury po spełnieniu warunku wieku emerytalnego (podstawowego lub niższego) oraz po osiągnięciu określonego stażu ubezpieczeniowego. Możliwe było też nabycie prawa do tzw. wcześniejszej emerytury (tj. mimo nieosiągnięcia wieku emerytalnego). Dotychczasowe zasady nabycia prawa do emerytury zostały zachowane w sposób pełny, a więc zarówno co do zasad nabycia, jak i formuły wymiaru w odniesieniu do osób, które urodziły się przed dniem 1 stycznia 1949 r. oraz w odniesieniu do wspomnianych wyżej niektórych osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r.

Zasady dotyczące ustalania wysokości emerytur dla wskazanych wyżej grup ubezpieczonych uregulowane zostały w Rozdziale 4 Działu II ustawy emerytalnej, zaś w odniesieniu do pozostałych ubezpieczonych wysokość emerytury ustalana jest w systemie zdefiniowanego świadczenia przy uwzględnieniu regulacji przewidzianej w art. 25-26 tejże ustawy.

Wypada przy tym podkreślić, iż omawiane przepisy, jak każda norma prawna z zakresu ubezpieczeń społecznych, muszą być wykładane ściśle, co oznacza w zasadzie prymat dyrektyw wykładni językowej w odniesieniu do pozostałych metod wykładni, w tym wykładni systemowej i wykładni historycznej lub celowościowej ( zob. uchwała SN z 11.12.2008, I UZP 6/08, i orzecznictwo tam powołane).

Z regulacji art. 109 ustawy emerytalnej w sposób jednoznaczny wynika, że wysokość emerytury określonej w art. 53 może ulec ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110-113, zaś z art. 108 ustawy emerytalnej, że dotyczy on emerytur określonych w art. 26 ustawy emerytalnej. Przepisy te odnoszą się do emerytur obliczonych na różnych podstawach i przewidują dla nich odmienne sposoby przeliczenia wysokości świadczenia. Wobec tego nie sposób wyprowadzić wniosku o możliwości ponownego ustalenia emerytury obliczonej w oparciu art. 26 w zw. art. 55 przy zastosowaniu reguł przewidzianych w art. 110-113 cytowanej ustawy, gdyż przepisy art. 110-113 dotyczą emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy.

Kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa do świadczenia, albo w dniu realizacji ryzyka. Tak ustalona już raz emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika z art. 110 tej ustawy.

Odnosząc te rozważania do niniejszej sprawy, należy przypomnieć, że emerytura odwołującego została mu przyznana w marcu 2009 r. w oparciu o art.53 ustawy emerytalnej , a następnie decyzją z dnia 8 sierpnia 2014 r. została obliczona w trybie przewidzianym w art. 55 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem „Ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53”. Stosując ten przepis organ rentowy dokonał obliczenia emerytury wnioskodawcy według korzystniejszego wariantu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że po uprawomocnieniu się decyzji ustalającej wysokość emerytury z art. 27 ustawy emerytalnej w trybie przewidzianym w art. 55 ustawy emerytalnej, na podstawie której wypłacana jest – jako korzystniejsza – emerytura w wysokości obliczonej według art. 26 ww. ustawy, emeryturę tę należy traktować jako przyznaną na nowych zasadach.

Brak jest zatem możliwości ponownego obliczenia wysokości świadczenia na zasadach określonych w art. 110-113 ustawy emerytalnej, z uwzględnieniem zarobków osiągniętych po przyznaniu emerytury. W przypadku podlegania ubezpieczeniom po przyznaniu świadczenia, wysokość emerytury powinna być ponownie ustalona w trybie art. 108 ustawy emerytalnej, gdyż tylko ten przepis znajduje zastosowanie wobec emerytury obliczonej z zastosowaniem art. 26. Żaden przepis ustawy emerytalnej nie przewiduje przy tym możliwości ponownego wyboru między trybem obliczenia emerytury ani też stosowania przepisów art. 108 i 109 ustawy emerytalnej naprzemiennie, w zależności od tego, zastosowanie którego z nich jest korzystniejsze.

Skoro zatem odwołującemu obliczono wysokość emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, to niedopuszczalne jest uwzględnienie zasad określonych w art. 110-113 ustawy emerytalnej.

Natomiast ubezpieczony mógł złożyć wniosek o ponowne obliczenie świadczenia w trybie art. 108 ustawy emerytalnej.

A zatem w świetle powyższych rozważań należy uznać, że decyzja organu rentowego jest prawidłowa, wobec czego Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477ze z. 14 § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawcy , uznając je za bezzasadne.

Jednocześnie ubezpieczony wniósł o wypłatę kwot wynikających z decyzji wydawanych po odwołaniach z lat 2014,2015,2016,2020 wraz z odsetkami. Powyższa kwestia nie była przedmiotem zaskarżonej decyzji.

Sąd przekazał ten wniosek Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych celem rozpoznania na podstawie art. 477 ze z. 10 § 2 kpc. Bowiem odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji a spornych między stronami; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Dlatego też odwołanie wniesione od decyzji organu rentowego nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest - zgodnie z treścią art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. - przekazać go do rozpoznania organowi rentowemu. Tym samym kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji organu rentowego, gdyż - stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.- w postępowaniu wywołanym wniesieniem odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu.

S.B.