Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 17 grudnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w T., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art.. 68 ust. 1 pkt 1 lit a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 423 z późn. zm.), art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., poz. 1740 ze zm.) w zw. z art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1320 ze zm.), stwierdził, iż J. B., jako pracownik u płatnika składek A. K. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 6 maja 2021 roku.

W ocenie organu rentowego, wyłącznym celem zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych J. B. z tytułu umowy o pracę było uzyskania ochrony ubezpieczeniowej (świadczeń z ubezpieczenia chorobowego), dokonano go wyłącznie w interesie wnioskodawczyni, bez faktycznych korzyści po stronie firmy (...), adekwatnych do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, na długotrwały okres. Według Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, umowy o pracę z dnia 5 maja 2021 roku oraz z dnia 4 czerwca 2021 roku miały charakter pozorny.

/decyzja z dnia 17 grudnia 2021 roku – załączone akta rentowe/

W dniu 20 stycznia 2022 roku odwołanie od powyższej decyzji złożyła J. B., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając decyzję w całości.

Decyzji strona skarżąca zarzuciła:

1.  błąd ustaleń faktycznych poprzez oparcie rozstrzygnięcia o niepełny materiał dowodowy i w rezultacie bezpodstawne ustalenie, że ubezpieczona, jako pracownik u płatnika składek nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 6 maja 2021 roku m.in. wskazując na pozorny charakter umów o pracę z dnia 5 maja 2021 roku oraz z dnia 4 czerwca 2021 roku w sytuacji, gdy przesłuchanie ubezpieczonej, płatnika składek i wskazanych świadków ma kluczowe znaczenie dla sprawy i jednoznacznie potwierdza fakt świadczenia pracy i rzeczywistość zatrudnienia;

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 7 i art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, a przez to dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, zwłaszcza mając na względzie wskazany wyżej błąd w ustaleniach faktycznych i nieprzesłuchanie ubezpieczonej, płatnika składek i wskazanych świadków, a także to, że na organie ciążył obowiązek ustalenia stanu faktycznego, więc jeżeli uznano, że przedłożone przez ubezpieczoną i płatnika składek dokumenty są niewystarczające, należało wezwać do ich uzupełnienia, wszak nie jest zadaniem uczestników domyślać się, czy materiał dowodowy jest wystarczający.

W konkluzji tak sformułowanych zarzutów, odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, iż J. B., jako pracownik u płatnika składek A. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 6 maja 2021 roku, a ponadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz J. B. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

/odwołanie – k. 3-9/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 24 lutego 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od odwołującej się na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wywodząc, jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 19-20/

Na rozprawie w dniu 5 grudnia 2022 roku wnioskodawczyni J. B. oraz zainteresowana A. K. poparły odwołanie, z kolei pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenie wnioskodawczyni, oświadczenie zainteresowanej, oświadczenie pełnomocnika organu rentowego – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 01:00:08 i dalej/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

J. B. urodziła się w dniu (...). Ubezpieczona uzyskała tytuł magistra w specjalności pedagogiki resocjalizacyjnej. J. B. posiada ukończony kurs instruktora pilates oraz kurs trenera fitness i dietetyki. W okresie od dnia 1 września 2018 roku do dnia 21 czerwca 2019 roku J. B. realizowała kształcenie w (...) Studium (...) w P. na kierunku dietetyka. Skarżąca legitymuje się certyfikatem potwierdzającym znajomość specjalistycznego programu (...).

/bezsporne, dyplom – kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego, certyfikat z dnia 7 marca 2017 roku, zaświadczenie o ukończeniu kursu - kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego, zaświadczenie o przebiegu nauczania w studium kształcenia praktycznego – k. 204, dyplom – k. 205, certyfikat – k. 206/

Według Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, J. B. w okresie od dnia 25 lipca 2017 roku do dnia 11 stycznia 2022 roku prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. B. w P., której przedmiotem była działalność obiektów sportowych (według (...) 93.11). W ramach działalności gospodarczej J. B. zajmowała się rozpisywaniem diet.

/wypis z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – k. 12-13, nadto: zeznania wnioskodawczyni J. B. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:42:40 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:14:45 i dalej/

Płatnik składek A. K. urodziła się w dniu (...).

/bezsporne/

Na podstawie umowy sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego w dniu 15 lipca 2020 roku, A. K. nabyła własność niezabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości K. przy ul. (...), powiat (...), województwo (...) o obszarze 0,0763 ha na potrzeby prowadzonej przez A. K. działalności gospodarczej.

/akt notarialny – k. 121-125/

A. K. prowadzi gastronomiczną działalność gospodarczą od 2020 roku. Wcześniej A. K. pracowała przez okres 20 lat, jako nauczyciel. Mąż A. K. również zarządza gastronomiczną działalnością gospodarczą w formie pizzerii, natomiast płatnik składek chciała go wspomóc zajmując się obiadami domowymi, cateringiem pudełkowym.

Płatnik składek podjęła działania związane z aranżacją lokalu gastronomicznego.

A. K. w związku z rozpoczęciem działalności gospodarczej podpisała umowy w przedmiocie zlecenia prowadzenia i przechowywania podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług, jak również wykonywania obowiązków związanych z obliczaniem wynagrodzenia pracowników oraz obliczenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Płatnik składek od początku prowadzenia działalności gospodarczej dokonuje zakupów inwestycyjnych.

/umowa z dnia 7 lipca 2020 roku – k. 128, umowa o prowadzenie rozliczeń składek na ubezpieczenie społeczne pracodawcy i jego pracowników, faktury – k. 126-127, ewidencje VAT – zakupy inwestycyjne – k. 134-147v, nadto: zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej/

Przed zatrudnieniem J. B., A. K. znała wnioskodawczynię. Współpraca płatnika składek i skarżącej zainicjowana została rozmową męża A. K. z partnerem J. B..

/zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej/

Orzeczeniem lekarskim nr (...) z dnia 5 maja 2021 roku stwierdzono, iż J. B., wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych, jest zdolna do podjęcia pracy na stanowisku pracy: pracownik biurowy, specjalista do spraw dietetyki.

/orzeczenie lekarskie z dnia 5 maja 2021 roku - kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

W dniu 5 maja 2021 roku doszło do zawarcia pomiędzy A. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą A. K. w K. a J. B. umowy o pracę na okres próbny od dnia 6 maja 2021 roku do dnia 5 czerwca 2021 roku na stanowisku pracownika biurowego, specjalisty do spraw dietetyki w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.

/umowa o pracę z dnia 5 maja 2021 roku – kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

W trakcie podpisywania umowy o pracę, J. B. była w drugim miesiącu ciąży.

/zeznania wnioskodawczyni J. B. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:42:40 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:14:45 i dalej/

W dniu 4 czerwca 2021 roku doszło do zawarcia pomiędzy A. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą A. K. w K. a J. B. umowy o pracę na czas określony od dnia 6 czerwca 2021 roku do dnia 5 czerwca 2023 roku na stanowisku pracownika biurowego, specjalisty do spraw dietetyki w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem za pracę.

/umowa o pracę z dnia 4 czerwca 2021 roku – kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

Do obowiązków J. B. wynikających z umowy o pracę należało:

- rozpoznanie rynku konkurencji;

- zapoznanie się z ofertą konkurencji;

- opracowanie menu dietetycznego/wege/sport;

- sprawdzenie zapotrzebowania na dietę pudełkową w województwie (...) i (...) wschodnim;

- analiza sprzętu, ludzi potrzebnych do wprowadzenia diety pudełkowej;

- przygotowanie lokalu do diety pudełkowej.

/zakres obowiązków - kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

W stosunku do J. B. przeprowadzono instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

/karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

J. B. wyraziła zgodę na wypłatę wynagrodzenia za pracę do rąk własnych lub upoważnionej przez nią osoby.

/oświadczenie – kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

J. B. od dnia 6 maja 2021 roku została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, jako pracownik z tytułu zawartej umowy o pracę, zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 2.800,00 zł.

/bezsporne/

Wnioskodawczyni świadczyła pracę w domu, rozliczało ją biuro księgowe.

/zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej/

W ramach umowy o pracę J. B. wykonywała przydzielone jej obowiązki, robiła rozeznanie w branży gastronomicznej, wstępne menu. Wnioskodawczyni zapoznała płatnika składek z rynkiem w Ł., dietetyką w Ł., zapotrzebowaniem na diety, ofertami innych firm i siłowni, składem posiłków. J. B. odwiedzała lokale z dietami pudełkowymi, podejmowała rozmowy z klubami fitness: F. Forma, F. F., W.-fitness. J. B. badała zagrożenia związane z prowadzeniem diet pudełkowych, równolegle sporządzała projekt obiadów domowych. Ponadto, J. B. przeprowadzała rozmowy dotyczące zaopatrzenia w pudełka do diet pudełkowych.

/dokumentacja załączona w kserokopii akt osobowych J. B. znajdujących się w aktach organu rentowego, nadto: zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej, zeznania wnioskodawczyni J. B. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:42:40 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:14:45 i dalej, zeznania świadka D. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:05:28 i dalej, zeznania świadka Z. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:32:10 i dalej, zeznana świadka M. R. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:35:25 i dalej/

Płatnik składek chciał, by grupą docelową diety pudełkowej były osobowy korzystające z klubów fitness, natomiast J. B. dysponowała kontaktami w klubach fitness.

/zeznania świadka D. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:05:28 i dalej/

J. B. w okresie wcześniejszym korzystała z diet pudełkowych i swoje spostrzeżenia przekazywała A. K..

/zeznania wnioskodawczyni J. B. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:42:40 i dalej/

Rozmowy przeprowadzane przez J. B. spowodowały uniknięcie przez płatnika składek dodatkowych kosztów związanych z dietą pudełkową.

/zeznania świadka D. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:05:28 i dalej/

Za okres od maja 2021 roku do września 2021 roku płatnik składek A. K. sporządziła listy płac.

/listy płac - kserokopia akt osobowych J. B. znajdująca się w aktach organu rentowego/

Według deklaracji PIT-36L A. K. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w 2020 roku uzyskała dochód w wysokości 90.289,75 zł, natomiast w 2021 roku uzyskała dochód w wysokości 619.260,18 zł.

/zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) PIT -36L – k. 158-161/

W okresie od lipca 2020 roku do sierpnia 2022 roku A. K. w drodze darowizny otrzymała od męża D. K. środki finansowe potrzebne do wybudowania oraz wyposażenia nowego obiektu gastronomicznego. Przekazanie darowizn zostało zgłoszone do Urzędu Skarbowego.

/bezsporne, umowy darowizny, zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych – k. 81-92/

W dniu 19 września 2021 roku przeprowadzono u J. B. poród bliźniaczy, w wyniku którego wnioskodawczyni urodziła K. i N. G..

/zaświadczenie lekarskie – k. 195, odpisy skrócone aktów urodzenia – k. 197-198, nadto: zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej/

Przed porodem wnioskodawczyni J. B. korzystała ze zwolnienia lekarskiego w okresie od dnia 13 września 2021 roku do dna 18 września 2021 roku.

/zeznania wnioskodawczyni J. B. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:42:40 i dalej/

Pismem z dnia 29 września 2021 roku J. B. złożyła wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego od dnia 19 września 2021 roku do dnia 23 kwietnia 2022 roku oraz urlopu rodzicielskiego od dnia 24 kwietnia 2022 roku do dnia 17 grudnia 2022 roku.

/wniosek – k. 194/

Pismem z dnia 29 września 2021 roku J. B. oświadczyła, iż nie będzie korzystała z urlopu rodzicielskiego począwszy od dnia 24 kwietnia 2022 roku do dnia 17 grudnia 2022 roku.

/oświadczenie – k. 196/

Decyzją z dnia 20 grudnia 2021 roku, nr sprawy (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił J. B. prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od dnia 19 września 2021 roku do dnia 17 grudnia 2022 roku z uwagi na to, iż J. B. nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, jako pracownik.

/decyzja z dnia 20 grudnia 2021 roku – k. 11/

A. K. zatrudnia pracownika, który wykonuje pracę w wymiarze 1/10 etatu i zajmuje się sprawdzaniem i wydawaniem materiałów budowlanych.

/zeznania płatnika składek A. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:40:24 i dalej w związku z e – protokołem z dnia 30 września 2022 roku – 00:01:34 i dalej, zeznania świadka D. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:05:28 i dalej/

Po powrocie J. B. do pracy, płatnik składek zamierza powierzyć jej przygotowywanie menu oraz zestawów w ramach działalności gastronomicznej.

/zeznania świadka D. K. – e – protokół z dnia 5 grudnia 2022 roku – 00:05:28 i dalej/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składały się dokumentacja załączona do akt niniejszego postępowania oraz znajdująca się w aktach organu rentowego (w tym kserokopia akt osobowych wnioskodawczyni J. B.), a ponadto zeznania skarżącej J. B., płatnika składek A. K. oraz świadków D. K., Z. K. oraz M. R..

Strony postępowania nie zakwestionowały zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie zgromadzonej dokumentacji, dlatego należało przyjąć wiarygodność zawartych w niej treści. Dokumentacja ta w pełni korelowała z zeznaniami wnioskodawczyni, płatnika składek oraz przesłuchanych w sprawie świadków (które wzajemnie się pokrywały i uzupełniały oraz nie były kwestionowane przez organ rentowy). W konsekwencji, po dokonaniu oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd doszedł do przekonania, iż J. B. od dnia 6 maja 2021 roku w ramach zatrudnienia u płatnika składek A. K. faktycznie wykonywała obowiązki wynikające ze stosunku pracy powstałego na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 5 maja 2021 roku, a spełnienie wszystkich wymaganych przesłanek do uznania rzeczywistego wykonywania pracy w ramach zatrudnienia pracowniczego pozwalało na przyjęcie, iż skarżąca J. B. z tego tytułu powinna zostać objęta obowiązkowo ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym od dnia 6 maja 2021 roku.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych /t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm./, pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa /t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 z późn. zm., dalej: ustawa zasiłkowa/, osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Jak normuje art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne /wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)/. Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251/.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowy o pracę zawarte między ubezpieczoną J. B. a płatnikiem składek A. K. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą A. K. w K., są nieważne, bowiem zostały zawarte dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku /sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527/, nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane, jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa /wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L./.

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 /LEX nr 590241/, iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 /LEX nr 619658/ można wyczytać, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 /LEX nr 653664/ stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym, nie można byłoby J. B. czynić zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 /LEX nr 1375189/, jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy, w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem w pierwszej kolejności zbadać, czy pomiędzy J. B. a płatnikiem składek A. K. istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy ubezpieczona osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że J. B. w spornym okresie wykonywała na rzecz płatnika składek A. K. pracę w ramach pracowniczego zatrudnienia.

W dniu 5 maja 2021 roku doszło do zawarcia pomiędzy A. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą A. K. w K. a J. B. umowy o pracę na okres próbny od dnia 6 maja 2021 roku do dnia 5 czerwca 2021 roku na stanowisku pracownika biurowego, specjalisty do spraw dietetyki w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Z kolei, w dniu 4 czerwca 2021 roku doszło do zawarcia pomiędzy stronami umowy o pracę na czas określony od dnia 6 czerwca 2021 roku do dnia 5 czerwca 2023 roku na stanowisku pracownika biurowego, specjalisty do spraw dietetyki w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Do obowiązków J. B. wynikających z umowy o pracę należało: rozpoznanie rynku konkurencji, zapoznanie się z ofertą konkurencji, opracowanie menu dietetycznego/wege/sport, sprawdzenie zapotrzebowania na dietę pudełkową w województwie (...) i (...) wschodnim, analiza sprzętu, ludzi potrzebnych do wprowadzenia diety pudełkowej, przygotowanie lokalu do diety pudełkowej.

Pracodawca uczynił zadość ciążącemu na nim obowiązkowi i sporządził dokumentację kadrowo – płacową dotyczącą powstałego pomiędzy J. B. a A. K. stosunku pracy. J. B. została dopuszczona do pracy na podstawie ważnego orzeczenia lekarskiego, według którego nie było przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia odwołującej się na wymienionym w treści umowy o pracę stanowisku pracy. Ponadto, w stosunku do wnioskodawczyni przeprowadzono instruktaż ogólny i stanowiskowy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy mieć jednak na względzie, iż samo utworzenie akt osobowych pracownika nie mogło przesądzać o stwierdzeniu faktycznego wykonywania umowy o pracę przez skarżącą i wymagało oceny istnienia wymienionych już konstytutywnych cech stosunku pracy.

Dla stwierdzenia, że w treści stosunku prawnego występuje pracownicze podporządkowanie pracownika pracodawcy, z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika itp. /II UK 202/18 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 29-05-2019/.

Jak wskazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy, w okresie, w którym ubezpieczona miała faktycznie na rzecz płatnika świadczyć pracę, podlegała kontroli pracodawcy.

Przyjęcie, że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oznacza, że przejawy takiego kierownictwa będą mieć miejsce w trakcie realizacji procesu pracy. Pracodawca wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Wykonywanie poleceń jest fundamentem wzajemnych relacji między stronami stosunku pracy. Innymi słowy, istotą pracy umownie podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Przy tym, pracowniczego podporządkowania nie można utożsamiać z permanentnym nadzorem (obserwacją) przełożonego nad sposobem, czy też właściwym tempem wykonywanych czynności, wystarczy bowiem wskazanie zadania i zakreślenie terminu jego wykonania, a następnie kontrola jakości i terminowości wykonanej pracy. Istotne natomiast jest to, że pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań, ponieważ to należy do sfery pracodawcy organizującego proces pracy. Wyznaczanie osobie zatrudnionej w sposób jednostronny miejsca, w którym ma ona wykonywać pracę, a także określanie godzin jej pracy, wskazuje na istnienie cechy charakterystycznej dla umowy o pracę. Codzienne stawianie się do pracy, bez z góry określonych czynności do wykonania i realizowanie na bieżąco poleceń przełożonych, zwykle świadczy o wykonywaniu pracy pod kierownictwem pracodawcy /II PK 27/18 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 16-05-2019/.

Konstatacja ta jest ważna, gdy założy się, że pracy pod kierownictwem w myśl art. 22 § 1 k.p., jest jedną z najważniejszych cech w procesie typizacji charakteru stosunku prawnego łączącego strony /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1965 roku, III PU 28/64, OSNCP 1965, nr 9, poz. 157/.

Jak wynika z dokumentacji znajdującej się w załączonych aktach osobowych wnioskodawczyni (m.in. „Ankieta – propozycja”, „Analiza konkurencji”, opracowanie „Catering dietetyczny”, „Dieta odchudzająca/wege/sport; Menu tygodniowe”) oraz zeznań skarżącej, płatnika składek i świadków, w ramach umowy o pracę J. B. wykonywała przydzielone jej obowiązki, robiła rozeznanie w branży gastronomicznej, wstępne menu. Wnioskodawczyni zapoznała płatnika składek z rynkiem w Ł., dietetyką w Ł., zapotrzebowaniem na diety, ofertami innych firm i siłowni, składem posiłków. J. B. odwiedzała lokale z dietami pudełkowymi, podejmowała rozmowy z klubami fitness: F. Forma, F. F., W.-fitness. J. B. badała zagrożenia związane z prowadzeniem diet pudełkowych, równolegle sporządzała projekt obiadów domowych. Ponadto, przeprowadzała rozmowy dotyczące zaopatrzenia w pudełka do diet pudełkowych. Zatrudnienie J. B. było więc podyktowane rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. Ubezpieczona posiadając wieloletnie doświadczenie w branży fitness (w tym również z zakresu dietetyki) miała stosowne kwalifikacje do wykonywania pracy na powierzonym jej przez płatnika stanowisku. Płatnik składek natomiast w sposób logiczny i racjonalny wykazał, że faktycznie istniała potrzeba zatrudnienia J. B. na ww. stanowisku. J. B., z racji podejmowanej w branży fitness działalności, miała bezpośredni dostęp do osób szczególnie zainteresowanych zakupem diet pudełkowych – osoby te były zatem ważnym źródłem informacji. J. B. sama również korzystała z diet pudełkowych i swoje spostrzeżenia przekazywała zainteresowanej A. K..

Zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazywał, iż wnioskodawczyni pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

Koszt zatrudnienia J. B. określić należy jako znikomy zarówno z punktu widzenia ogólnych kosztów inwestycji czynionych przez A. K., jak i z punktu widzenia potencjalnych zysków/strat, których określenie stało się możliwe poprzez zadania wykonane przez J. B.. Minimalne wynagrodzenie za pracę, które otrzymywała skarżąca stanowiło niewielką część strat, które mogłaby ponieść A. K. w przypadku podjęcia błędnej decyzji biznesowej.

Organ rentowy, oceniając racjonalność zatrudnienia J. B., wziął jedynie pod uwagę, iż A. K. na dzień wydania decyzji nie miała licznego zespołu pracowników pomijając przy tym skalę poczynionych inwestycji. Inaczej należy bowiem oceniać zasadność zatrudnienia nowego pracownika przez podmiot, którego dochody są niewiele wyższe od kosztów jego zatrudnienia oraz taki, który dokonuje milionowych inwestycji.

Z zeznań wnioskodawczyni wynikało, iż w trakcie podpisywania umowy o pracę była w drugim miesiącu ciąży.

Należy jednak zaznaczyć, iż w sytuacji, gdy z treści umowy o pracę wynika zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się do wypłacania wynagrodzenia (art. 22 § 1 k.p.) i umowa jest wykonywana zgodnie z jej treścią, nie można przyjąć, że celem tej umowy było obejście prawa, nawet wówczas gdy obie stron umowy wiedziały o ciąży pracownicy i związanej z tym konieczności przerwania pracy na czas porodu i urlopu macierzyńskiego. Prawo nie zakazuje bowiem zatrudniania kobiet w ciąży, a przeciwnie, odmowa zatrudnienia kobiety tylko z tej przyczyny, że jest w ciąży, byłaby uznana za dyskryminację (art. 18 ^3a § 1 i art. 18 ^3b § 1 pkt 1 k.p.) /por. wyrok SN z dnia 11 stycznia 2006 roku, II UK 51/05, Opublikowano: OSNP 2006/23-24/366/.

Reasumując, zdaniem Sądu Okręgowego, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż w stosunku do wnioskodawczyni zostały spełnione wszystkie elementy świadczące o istnieniu w spornym okresie pomiędzy nią a płatnikiem składek stosunku pracy według art. 22 k.p. Tym samym, w okresie od dnia 6 maja 2021 roku wnioskodawczyni podlegała z tego tytułu u płatnika składek A. K. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punktach 2 i 3 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265 z późn.zm.) zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w P. na rzecz J. B. oraz A. K. kwoty po 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem

doręczyć pełnomocnikowi ZUS za pośrednictwem P.I.

I.S.