Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 stycznia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w związku ze skargą o wznowienie postępowania wniesioną w dniu 3 stycznia 2024 r., na podstawie art. 149 § 3 oraz art. 145a § 2 k.p.a. w zw. z art. 83 b ustawy systemowej, odmówił B. F. wznowienia postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu decyzji organ podniósł, że termin na zgłoszenie skargi o wznowienie postępowania wynosił 1 miesiąc od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 roku. Ubezpieczona wniosła skargę w dniu 3 stycznia 2024 r. i nie zwróciła się z wnioskiem o przywrócenia terminu na złożenie skargi o wznowienie postępowania, natomiast termin na zgłoszenie skargi upłynął w dniu 18 grudnia 2023 r. Jednocześnie Zakład wskazał, że w/w wyrok dotyczy wyłącznie emerytów, którzy zgłosili wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na podstawie art. 17 ustawy zmieniającej i którym ZUS wydał decyzję odmawiającą ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie tego przepisu. W związku z powyższym ubezpieczona nie jest osobą, której dotyczy w/w wyrok.

(decyzja – k. 193-194 pliku (...) akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła B. F., uznając ją za krzywdzącą. Ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i wznowienie postępowania w sprawie przeliczenia emerytury stosowanie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 roku. Na wypadek nieuwzględnienia odwołania skarżąca wniosła o nieobciążanie jej kosztami sprawy. Nadto ubezpieczona wniosła o przyjęcie, że okoliczności sprawy uzasadniają przyjęcie, że skarga złożona została z zachowaniem terminu do jej złożenia, ewentualnie przyjęcie jej wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi i przywrócenie terminu do złożenia skargi.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że przekroczenie terminu do złożenia skargi nie nastąpiło z jej winy, lecz z braku właściwej informacji ze strony pracowników ZUS, którzy wprowadzili ją w błąd, co do terminu, w którym należy składać skargę, co niewątpliwie wynikało z nieznajomości przez nich prawa dotyczącego prawnego działania w związku z wyrokiem TK. Tym samym nie można od ubezpieczonej wymagać znajomości prawa dotyczącego postępowania i terminów na składanie skargi. Mimo błędnego pouczenia ubezpieczona złożyła skargę z niewielkim opóźnieniem – w dniu 3 stycznia 2024 r. W ocenie ubezpieczonej należy wziąć pod uwagę, że okres od 17 grudnia 2023 r. do 3 stycznia 2024 r. to okres świąteczny, który utrudniał przepływ informacji, co do sposobu realizacji wyroku TK, a także, że okres zimowy to okres zwiększonej zachorowalności na infekcje, w tym C., a w tym czasie ubezpieczona była przeziębiona i miała ograniczoną możliwość działania. Zakład nie poinformował nadto skarżącej, że skarga o wznowienie postępowania złożona po terminie powinna zawierać wniosek o przywrócenie terminu na jej złożenie. Nie można wykluczać, iż mogło to wynikać ze złej woli pracowników ZUS nakierowanej na odmowę przyznania wyższego świadczenia emerytalnego. Jednocześnie ubezpieczona wskazała, że pismem z dnia 27 stycznia 2024 r. skierowanym do ZUS wniosła o przywrócenie terminu na złożenie skargi o wznowienie skargi.

(odwołanie – k. 3-5 akt VIII U 566/24)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-11 akt VIII U 566/24)

Decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w związku z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania z 30 stycznia 2024 r., na podstawie art. 59 § 1 k.p.c. w zw. art. 83 b ustawy systemowej, odmówił B. F. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.

Organ wskazał, że w piśmie z dnia 30 stycznia 2024 r. ubezpieczona, co prawda zwróciła się z wnioskiem o przywrócenie terminu na złożenie w/w skargi, jednakże w ocenie organu ubezpieczona nie uprawdopodobniła, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy. Ubezpieczona nie wskazała okoliczności, które uprawdopodobniły, że złożenie wniosku nie mogło się odbyć w ustawowym terminie. W związku z powyższym Zakład odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi. Nadto organ podkreślił, że ubezpieczona nie zachowała 7 dniowego terminu na złożenie wniosku o przywrócenie terminu wraz ze skargą o wznowienie.

(decyzja – k. 199-200 pliku (...) akt ZUS)

Odwołanie od w/w złożyła B. F., wnosząc ponownie o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania. Ubezpieczona podkreśliła, że to pracownicy ZUS wprowadzili ją w błąd. W dniu 17 listopada 2023 r. skarżąca przeprowadziła rozmowę telefoniczną z pracownikiem Zakładu, podczas której została poinformowana, że wyrok TK dotyczy jej emerytury, ponieważ otrzymywała to świadczenie w czerwcu 2014 r. Na zapytanie odwołującej się co zrobić w takiej sytuacji, pracownik ZUS odpowiedział, że trzeba cierpliwie czekać, bo nie ma jeszcze szczegółowych przepisów. W ocenie skarżącej skoro pracownik ZUS nie miał wiedzy, jak postąpić to tym bardziej nie można wymagać tego od niej. Ubezpieczona w dniu 2 stycznia 2024 r. natknęła się w Internecie na artykuł w tej sprawie. W dniu 3 stycznia 2024 r. udała się do placówki ZUS w Ł., aby dopełnić formalności. Pracownica ZUS przyjęła wniosek ubezpieczonej o przeliczenie emerytury nie informując jej, że termin na złożenie wniosku upłynął. Skarżąca odebrała to jako złą wolę pracownika nakierowaną na odmowę przyznania przysługującego jej wyższego świadczenia. W związku z powyższym ubezpieczona wniosła o ponowne przeliczenie emerytury w korzystniejszy sposób, który dyktował wyrok TK.

(odwołanie – k. 3-4 akt VIII U 653/24)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9-9 verte VIII U 653/24)

Postanowieniem z dnia 8 marca 2024 r. tut. Sąd postanowił połączyć sprawę o sygnaturze akt VIII U 653/24 ze sprawą VIII U 566/24 do łącznego rozpoznania w trybie art. 219 k.p.c.

(postanowienie – k. 11 VIII U 653/24)

Na ostatniej rozprawie z dnia 29 lipca 2024 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o przywrócenie terminu do wznowienia postępowania i poparł odwołanie. Natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 29 lipca 2024 r. e-protokół (...):12:57 - 00:17:11 – koperta k. 26)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 maja 2014 r. B. F. złożyła wniosek o emeryturę.

(wniosek o emeryturę – k. 1-3 pliku (...) akt ZUS)

Decyzją ostateczną z dnia 2 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 maja 2014 r. przyznał B. F. emeryturę od dnia 12 czerwca 2014 r. tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego.

(decyzja z dnia 2 października 2015 r. – k. 145-146 pliku (...) akt ZUS)

Ubezpieczona nie złożyła wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury na podstawie art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.1621).

(bezsporne)

W dniu 17 listopada 2023 r. ubezpieczona odbyła rozmowę telefoniczną z pracownikiem ZUS, podczas której pracownik organu wskazał, że ustawodawca nie wprowadził żadnych nowych przepisów w związku z ogłoszonym wyrokiem TK.

(rachunek szczegółowy – k. 5-6 akt VIII U 653/24, płyta CD – k. 22 akt VIII U 655/24)

W dniu 3 stycznia 2024 r. ubezpieczona złożyła w Zakładzie wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego (zgodnie z wyrokiem TK).

(wniosek o ponowne obliczenie świadczenia – k. bez numeru akt ZUS)

Decyzją z dnia 10 stycznia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w związku ze skargą o wznowienie postępowania wniesioną w dniu 3 stycznia 2024 r., na podstawie art. 149 § 3 oraz art. 145a § 2 k.p.a. w zw. z art. 83 b ustawy systemowej, odmówił B. F. wznowienia postępowania w sprawie.

(decyzja – k. 193-194 pliku (...) akt ZUS)

W dniu 30 stycznia 2024 r. (data prezentaty) odwołująca się złożyła wniosek o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania wskazując, że została wprowadzona w błąd przez pracowników ZUS, co niewątpliwie wynikało z nieznajomości przez nich prawa dotyczącego sposobu prawnego działania w związku wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 listopada 2023 r. Tym samym nie można od ubezpieczonej wymagać znajomości prawa dotyczącego postępowania i terminów na składanie skargi. Mimo błędnego pouczenia ubezpieczona złożyła skargę z niewielkim opóźnieniem – w dniu 3 stycznia 2024 r. W ocenie ubezpieczonej należy wziąć pod uwagę, że okres od 17 grudnia 2023 r. do 3 stycznia 2024 r. to okres świąteczny, który utrudniał przepływ informacji co do sposobu realizacji wyroku TK, a także, że okres zimowy to okres zwiększonej zachorowalności na infekcje, w tym C., a w tym czasie ubezpieczona była przeziębiona i miała ograniczoną możliwość działania. Jednocześnie Zakład nie poinformował skarżącej, że skarga o wznowienie postępowania złożona po terminie powinna zawierać wniosek o przywrócenie terminu na jej złożenie. Nie można wykluczać, iż mogło to wynikać ze złej woli pracowników ZUS nakierowanej na odmowę przyznania wyższego świadczenia emerytalnego. Zdaniem ubezpieczonej przedmiotowym wnioskiem złożonym w ciągu 7 dni od otrzymania odmownej decyzji ZUS z dnia 10 stycznia 2024 r. wniosła ona o przywrócenie terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania w związku z wyrokiem TK z uwzględnieniem, iż taką skargę złożyła 3 stycznia 2024 r. Ewentualnie ubezpieczona wniosła o potraktowanie przedmiotowego wniosku jako nowego wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi i wznowienie tego postępowania, gdyż spełnia ona warunki do objęcia jej sposobem wyliczenia stosownie do wyroku.

(wniosek o przywrócenie terminu – k. 195-196 pliku (...) akt ZUS)

Decyzją z dnia 1 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w związku z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania z 30 stycznia 2024 r., na podstawie art. 59 § 1 k.p.c. w zw. art. 83 b ustawy systemowej, odmówił B. F. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania.

(decyzja – k. 199-200 pliku (...) akt ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i aktach rentowych wnioskodawczyni, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Zebrane dowody nie nasuwają wątpliwości i pozwalają tym samym na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Oba odwołania podlegały oddaleniu.

Na wstępie należy przypomnieć, że art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78 poz. 483) stanowi, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach.

Zgodnie z art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 572, dalej: k.p.a.) można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Jednakże zgodnie z art. 145a § 2 k.p.a. w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Zgodnie z art. 180 k.p.a. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach. Przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne.

Jak zaś stanowi art. 124 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. poz. 1251)
w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie jest, że wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postępowania w sprawie wysokości emerytury po upływie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zostało bowiem ogłoszone w Dzienniku Ustaw w dniu 16 listopada 2023 roku – ostatnim dniem na złożenie skargi o wznowienie postępowania w przewidzianym terminie był więc dzień 18 grudnia 2023 roku. Tymczasem ubezpieczona złożyła skargę dopiero w dniu 3 stycznia 2024 roku. Z uwagi na powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, organ rentowy prawidłowo w decyzji z dnia 10 stycznia 2024 r. odmówił wznowienia postępowania, gdyż skarga o wznowienie postępowania została złożona po terminie przewidzianym w art. 145a § 2 k.p.a.

W konsekwencji wydania w/w decyzji, w dniu 30 stycznia 2024 r. (data prezentaty) skarżąca złożyła do organu rentowego wniosek o przywrócenie terminu do złożenia skargi. Jednakże – jak słusznie zauważył organ rentowy – ubezpieczona nie uprawdopodobniła, iż uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy, jak również nie zachowała 7 dniowego terminu na złożenie wniosku o przywrócenie terminu wraz ze skargą o wznowienie.

W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 58 k.p.a. w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (ust. 1). Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin (ust. 2).

Należy mieć na względzie, że z art. 58 § 1 k.p.a. wynika, że to na zainteresowanym spoczywa obowiązek uprawdopodobnienia istnienia okoliczności, które spowodowały niemożność dokonania czynności w przewidzianym terminie. Warunkiem przywrócenia terminu jest wykazanie przez stronę, że mimo całej swej staranności nie mogła czynności dokonać w terminie, a więc że zachodziła obiektywna, niezależna od niej przeszkoda. Przeszkoda taka zachodzi wówczas, gdy dopełnieniu przez stronę obowiązku stanęła na przeszkodzie okoliczność nie do przezwyciężenia, mimo dołożenia największego choćby wysiłku (por. wyrok NSA z 18.01.2024 r., (...) 786/23, LEX nr 3670880).

Przy ocenie czy uchybienie terminu było zawinione, przyjmuje się obiektywny miernik staranności jakiej można oczekiwać od osoby należycie dbającej o własne interesy; o braku winy można mówić jedynie wówczas, gdy dopełnieniu obowiązku stanęła na przeszkodzie okoliczność nie do przezwyciężenia, eliminująca nie tylko możliwość złożenia pisma procesowego w terminie, ale wykluczająca w ogóle normalne działanie. Taką przeszkodą może być siła wyższa, np. powódź, odcięcie od świata na skutek ataku ostrej zimy oraz niektóre zdarzenia losowe, np. przerwy w komunikacji, poważny wypadek samochodowy, związany z hospitalizowaniem w ostatnich dniach upływu terminu, czy inną nagłą i obłożną chorobę, która nie pozwoliła na dokonanie czynności procesowej lub posłużenie się osobą trzecią w celu dokonania czynności w zakreślonym terminie (por. wyrok WSA w Białymstoku z 14.12.2023 r., (...) SA/Bk 823/23, LEX nr 3665769).

Pomijając, że ubezpieczona wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu nie złożyła skargi o wznowienie postępowania należy zauważyć, że skarżąca przede wszystkim nie uprawdopodobniła, że złożenie wniosku nie mogło się odbyć w ustawowym terminie. Wskazania wymaga, że wnioskodawczyni – wbrew jej twierdzeniom – nie została wprowadzona w błąd przez pracownika organu rentowego. Pracownik prawidłowo poinformował ubezpieczoną, że pomimo wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, ustawodawca nie wprowadził w tym zakresie żadnych nowych, szczególnych przepisów. Pracownik organu nie wskazał natomiast ubezpieczonej, że nie może ona dokonywać żadnych czynności w sprawie, w tym złożyć stosownej skargi do organu rentowego. Tym samym sytuacja wnioskodawczyni nie była taką, która pozwoliłaby w świetle art. 58 § 1 k.p.a. na przywrócenie terminu.

Abstrahując od powyższego na marginesie należy zauważyć, że ubezpieczona, której prawo do emerytury przyznano przed 1 czerwca 2021 r., nie występowała do organu rentowego z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości świadczenia na podstawie 17 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.1621) i takie prawo jej nie przysługiwało. Skarżącej nie wydano decyzji odmawiającej ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie w/w przepisu. Tym samym nie ma podstaw do wznowienia postępowania z uwagi na brak wystąpienia podstawy wznowienia.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał zatem, że obie zaskarżone decyzje organu rentowego odpowiadają prawu.

Mając na względzie powyższe Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania ubezpieczonej orzekając, jak w sentencji wyroku.

/Jacek Chrostek/