Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2023 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił S. K. prawa do emerytury rolniczej, wskazując, ze ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, uznając, że okres tego ubezpieczenia wynosi 24 lata, 4 miesiące i 15 dni. Podano, że nie zaliczono okresów zatrudnienia i pobierania zasiłku dla bezrobotnych, od których zależy prawo do emerytury, ponieważ wnioskodawca urodził się po 31 grudnia 1948 roku. (decyzja k. 54 akt KRUS)

W dniu 9 marca 2023 roku S. K. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury rolniczej. Wskazał, że organ rentowy błędnie nie zaliczył okresu kiedy ubezpieczony był właścicielem gruntów rolnych i prowadził działalność rolniczą, niezalegając z opłatą składek na ubezpieczenie rolnicze. (odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 28 marca 2023 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o jego oddalenie w całości podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo podniósł, że skarżący spełnił warunki do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników wyłącznie do dnia 31 marca 1998 roku, gdyż decyzją z dnia 22 kwietnia 1999 roku (w związku z wydzierżawieniem całości gruntów rolnych) stwierdzono ustanie wobec skarżącego ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 1998 roku do 4 marca 2003 roku a decyzją z dnia 30 stycznia 2006 roku (w związku ze sprzedażą gruntów rolnych, z pozostawieniem jedynie gospodarstwa rolnego o powierzchni 0,2991 ha fiz. I 0,4487 ha przel.) – od dnia 5 marca 2003 roku. (odpowiedź na odwołanie k. 14)

Na rozprawie w dniu 12 września 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy (ustanowiony z urzędu) poparł odwołanie, wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone w całości, ani w części. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. (stanowisko procesowe wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z dnia 12 września 2023 roku 00:02:02 oraz 00:02:14 k. 62-63, stanowisko procesowe organu rentowego e-protokół z rozprawy z dnia 12 września 2023 roku 00:02:03 oraz 00:02:18 k. 62-63)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. K. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

Od dnia 16 listopada 1973 roku do dnia 26 stycznia 1981 roku pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców (7 lat, 2 miesięcy i 10 dni). (oświadczenie do zeznań świadków S. K. k. 12 akt KRUS, zeznanie świadka H. W. k. 13 akt KRUS, zeznanie świadka B. M. k. 14 akt KRUS, oświadczanie wnioskodawcy S. K. w sprawie zatrudnienia w gospodarstwie rolnym k. 15 akt KRUS)

Ubezpieczony od dnia 27 stycznia 1981 roku do dnia 31 marca 1998 roku pracował we własnym gospodarstwie rolnym (17 lat, 2 miesięcy i 5 dni). (karta ewidencyjna płatnika k. 10 akt KRUS)

W dniu 4 marca 1998 roku wnioskodawca wydzierżawił gospodarstwo rolne na rzecz Z. G. na okres 5 lat. (akt notarialny repertorium nr 567/98 k. 22 akt KRUS)

W związku z wydzierżawieniem gospodarstwa rolnego - decyzją z dnia 22 kwietnia 1999 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził wobec S. K. ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w okresie od dnia 1 kwietnia 1998 roku do dnia 4 marca 2003 roku. (decyzja z dnia 22 kwietnia 1999 roku o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników k. 25 akt KRUS)

W dniu 26 stycznia 1999 roku wnioskodawca sprzedał gospodarstwo rolne (...). (akt notarialny repertorium nr 348/99 k. 26 akt KRUS)

W związku ze sprzedażą gospodarstwa rolnego - decyzją z dnia 30 stycznia 2006 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdził wobec S. K. ustanie ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 5 marca 2003 roku. (decyzja z dnia 30 stycznia 2006 roku o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników k. 31 akt KRUS)

W dniu 16 listopada 2022 roku wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny. (okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 29 grudnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. przyznał S. K. prawo do emerytury w kwocie zaliczkowej - 311,11 złotych od dnia 16 listopada 2022 roku, ustalając termin płatności świadczenia na 10 dzień każdego miesiąca, zawieszając jednocześnie wypłatę świadczenia do zakończeniu postępowania wyjaśniającego prowadzonego z KRUS. (decyzja k. 42 znak (...) akt KRUS)

W dniu 20 stycznia 2023 roku S. K. złożył wniosek o emeryturę rolniczą. (wniosek k. 1 akt KRUS)

Decyzją ostateczną z dnia 27 stycznia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał S. K. od dnia 16 listopada 2022 roku prawo do emerytury kwocie 605,99 złotych, ustalając termin płatności świadczenia na 10 dzień każdego miesiąca, wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne 54,54 złotych, kwota do wypłaty 551,45 złotych. Decyzja została podjęta po zakończonym postępowaniu wyjaśniającym z KRUS, wysokość emerytury przeliczono z uwzględnieniem opłaconych składek w KRUS. (decyzja k. 56 znak (...) akt KRUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako bezzasadne podlega oddaleniu.

Na wstępie podnieść należy, iż ustalony stan faktyczny co do zasady był niesporny między stronami. Wynik sprawy zależał zaś przede wszystkim od oceny kwestii prawnych i sprowadzał się do rozstrzygnięcia czy wnioskodawca legitymuje się wymaganym do przyznania emerytury rolniczej okresem podlegania rolniczemu ubezpieczeniu w wysokości 25 lat. Ubezpieczony podnosił, iż ten warunek spełnił, albowiem pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, a następnie prowadził gospodarstwo rolnicze po rodzicach od stycznia 1981 roku do jego wydzierżawienia.

Zgodnie z art. 19 ust. 1, ust. 1 a pkt 1 i ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z dnia 20 grudnia 1990 roku (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 174) emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

osiągnął wiek emerytalny określony w ust. 1a i 1b;

podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem art. 20.

Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Zgodnie zaś z ust. 2a art. 19 cytowanej ustawy przepis ust. 2 stosuje się do rolnika, który do dnia 31 grudnia 2017 r. spełnił warunki, o których mowa w ust. 2.

Z kolei art. 20 ust. 1 - 3 przywołanej ustawy stanowi, iż do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów o których mowa w ust. 1 nie zalicza się do okresów ubezpieczenia jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku.

Zgodnie z treścią art. 6 pkt 14 cyt. ustawy okresami podlegania określonemu ubezpieczeniu społecznemu są tylko takie okresy, za które opłacono przewidziane w odpowiednich przepisach składki na to ubezpieczenie, chyba że w myśl tych przepisów nie istniał obowiązek opłacania składek.

Podkreślenia wymaga także fakt, że od 1 stycznia 1983 r. istnieje ustawowy obowiązek odprowadzania składek przez rolników na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy wnioskodawca domagał się zaliczenia do okresu podlegania ubezpieczeniu rolników okresu pracy w gospodarstwie rolnym w okresie kiedy posiadał grunty rolne do dnia 26 stycznia 1999 roku. Jednocześnie jednak, co bezsporne - w okresie od dnia 4 marca 1998 roku wydzierżawił grunty te na rzecz Z. G..

Podnieść należy iż prawomocną decyzją z 22 kwietnia 1999 roku wyłączono S. K. z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 1998 roku.

Decyzja administracyjna jest podstawową formą rozstrzygnięć organów administracji. Jest to akt władczy jednostronnie rozstrzygający o prawach i obowiązkach konkretnej osoby w indywidualnej sprawie.

Nie ma co prawda przepisów przewidujących wprost związanie sądu cywilnego decyzjami administracyjnymi.

Fakt związania wynika jednak nie tylko z konstytucyjnej zasady trójpodziału władz, ale również ze stanowiska prezentowanego przez Sąd Najwyższy.

Zgodnie z utrwalonym w tym zakresie poglądem, sąd w postępowaniu cywilnym związany jest ostateczną decyzją administracyjną i to niezależnie od jej deklaratywnego czy konstytutywnego charakteru oraz od charakteru sprawy, w której została wydana. Oznacza to, że sąd obowiązany jest uwzględnić stan prawny wynikający z ostatecznej decyzji administracyjnej. Sąd w postępowaniu cywilnym obowiązany jest uwzględniać stan prawny wynikający z osnowy ostatecznej decyzji administracyjnej, chyba że decyzja została wydana przez organ niepowołany lub w zakresie przedmiotu orzeczenia bez jakiejkolwiek podstawy w obowiązującym prawie materialnym względnie z oczywistym naruszeniem reguł postępowania administracyjnego. W tych przypadkach sąd nie jest związany decyzją administracyjną, ponieważ jest ona bezwzględnie nieważna (nieistniejąca prawnie) i - pomimo jej formalnego nieuchylenia - nie wywołuje skutków prawnych. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 marca 2018 r. III Ca 711/15 LEX nr 2535423)

W rozpatrywanych okolicznościach bezspornym jest, iż decyzji z dnia 22 kwietnia 1999 roku wyłączającej S. K. z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 1998 roku do dnia 4 marca 2003 roku wnioskodawca nie kwestionował.

Tym samym Sąd Okręgowy w chwili obecnej nie jest władny analizować czy w okresie tym wnioskodawca podlegał rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu, gdyż w tym zakresie związany jest treścią prawomocnej decyzji administracyjnej Prezesa KRUS z dnia 22 kwietnia 1999 roku, której nie można uznać za nieważną.

Sąd nie może także kwestionować decyzji Prezesa KRUS z dnia 30 stycznia 2006 roku wyłączającej S. K. z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 5 marca 2003 roku.

Bez możliwości skutecznego wzruszenia opisanych decyzji, inne ustalenia w tym przedmiocie nie mogą być czynione.

Podnieść należy, iż nie jest również możliwa żadna zmiana zaskarżonej decyzji czy to z uwagi na zasady słuszności czy współżycia społecznego. Bezwzględnie argumenty odnoszące się do zasad współżycia społecznego pozostają bez wpływu na uzyskanie świadczeń bądź uprawnień z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych. Prawo to opiera się bowiem na normach bezwzględnie obowiązujących, to jest ściśle określających warunki otrzymania poszczególnych uprawnień i wykluczających odwołanie do zasad słuszności. Podstawą przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego mogą być tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 grudnia 1998 r. II UKN 379/98 Legalis nr 45844).

Reasumując - wnioskodawca z uwagi na wydzierżawienie od dnia 4 marca 1998 roku gospodarstwa rolnego tym samym wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 1998 roku, nie legitymuje się wymaganym 25 letnim okresem ubezpieczenia rolniczego niezbędnym do przyznania mu emerytury rolniczej.

Słusznie zatem organ rentowy zaliczył do okresu ubezpieczenia rolniczego skarżącego jedynie okres od 16 listopada 1973 roku do 31 marca 1998 roku, czyli 24 lata, 4 miesiące i 15 dni.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne.

Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adw. D. S. tytułem wynagrodzenia pełnomocnika za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną z urzędu ubezpieczonej w kwocie 180 zł, podzielając treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23.04.2020 r., SK 66/19, w którym stwierdzono, że analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane z urzędu i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, iż różnicowanie ich wynagrodzenia poprzez obniżenie, w stosunku do wynagrodzenia, jakie otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.

Podzielając w całości powyższe stanowisko Trybunału Konstytucyjnego należało zatem orzec o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w niniejszej sprawie z urzędu na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).

SSO Paulina Kuźma

D.J.