Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 grudnia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 18 grudnia 2023 r., odmówił S. A. prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ nie został udokumentowany 15-letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na dzień 31 grudnia 2008 r.

Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresów zatrudnienia od 1 września 1976 r. do 30 czerwca 1993 r. oraz od 1 sierpnia 1994 r. do 31 grudnia 2008 r. (z wyłączeniem okresów zwolnień lekarskich), ponieważ stanowiska wymienione na świadectwach pracy nie zgadzają się ze stanowiskami podanymi w odpowiednim wykazie i dziale rozporządzenia resortowego. Ponadto w drugim okresie zatrudnienia powołano się na rozporządzenie resortowe, które nie jest adekwatne do podanego wykazu i działu. Nazwa stanowiska wykazana w świadectwie pracy powinna odpowiadać nazwie stanowiska pracy w szczególnych warunkach wymienionego w przepisach resortowych – nie może pracodawca posłużyć się nazwą podobną lub niepełną, czy też określić stanowisko w sposób dowolny.

(decyzja – k. bez numeru akt ZUS)

S. A. odwołał się od przedmiotowej decyzji, zaskarżając ją w całości, zarzucając:

1.  naruszenie art. 2 ust. 5 oraz art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez ich błędne zastosowanie i wadliwe przyjęcie przez organ rentowy, że wnioskodawca nie spełnił wymogów uprawniających go do nabycia prawa do rekompensaty i nie osiągnął okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach tj. minimum 15 lat zatrudnienia w sytuacji, gdy wnioskodawca urodził się po 31 grudnia 1948 r., wykazał, że przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych warunkach wynosząca co najmniej 15 lat, osiągnął wiek wynoszący dla mężczyzn co najmniej 60 lat, ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, czym w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej wyczerpał wszelkie przesłanki do przyznania mu prawa do rekompensaty;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych i niezgodność stanowiska organu rentowego ze zgromadzonym przez nim materiałem dowodowym, polegające na błędnym przyjęciu, że wnioskodawca będąc zatrudnionym nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w sposób oraz przez okres uprawniający go do nabycia prawa do rekompensaty, w sytuacji gdy wnioskodawca świadectwami pracy, przedłożonymi organowi rentowemu, wykazał łącznie, że aż przez 31 lat, 2 miesiące i 26 dni wykonywał w Zakładach (...) oraz w Spółdzielni Pracy (...) pracę w warunkach szczególnych – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz, że jest na tej podstawie uprawniony do nabycia prawa do rekompensaty.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez przyznanie mu prawa do rekompensaty zgodnie ze złożonym wnioskiem, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez ZUS, a także o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż przedstawił organowi rentowemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wydane przez Zakłady (...) w likwidacji. Ze świadectwa wynika, iż ubezpieczony był zatrudniony w w/w zakładzie pracy od dnia 1 września 1976 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze godzin pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych określanych jako „roboty konserwująco-budowlane na oddz. będących w ruchu”, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A dziale VIII poz. 4 pkt 7 na stanowisku ślusarza remontowego wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 25 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Powyższe świadectwo wykonywania prac wprost potwierdza, iż ubezpieczony przez okres 16 lat, 9 miesięcy i 29 dni wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku ślusarza remontowego. Ponadto wnioskodawca przedstawił świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z którego wynika, że był on zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 1 sierpnia 1994 r. do dnia 28 grudnia 2023 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych określonych jako „produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych” wymienione w wykazie A dziale IV pkt 33 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z dnia 7 lutego 1983 r.) na stanowisku aparatowy wymienionym w wykazie A dział IV poz. 33 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U. Nr 4 3.08.1987 r.) oraz, że okresie od dnia 1 marca 2006 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną jako „Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników po produktach toksycznych żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych” wymienione w wykazie A dziale IV poz. 39 pkt 8 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U Nr 4 z dnia 3.08.1987 r.).

(odwołanie – k. 3-14)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. (odpowiedź na odwołanie – k. 13-14)

Na rozprawie w dniu 24 października 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania. (stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):24:16-01:32:36 – koperta k. 66)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. A. urodził się (...) Z zawodu jest mechanikiem maszyn i urządzeń przemysłowych. (bezsporne)

W okresie od 1 września 1976 r. do 30 czerwca 1993 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...). W okresie od 21 kwietnia 1979 r. do 14 maja 1981 r. ubezpieczony odbył zasadniczą służbę wojskową. (dokumentacja osobowo-płacowa ze świadectwem pracy w aktach osobowych wnioskodawcy z Zakładów (...))

We wskazanym okresie ubezpieczony pracował jako ślusarz remontowy na dziale tkalni. Zajmował się remontowaniem krosien. Dział tkalni to była jedna hala, w której było 1300 krosien. Oprócz tego była druga tkalnia, w innym budynku i tam było 270 krosien. Odwołujący zajmował się remontami planowanymi krosien, a także naprawami awaryjnymi, pracował na akord na trzy zmiany. Nigdy nie powierzano mu innych czynności. K. były zatrzymywane tylko na święta, pracowały nawet w sobotę i niedzielę, nie było żadnych przestoi. Raz tylko ubezpieczony został oddelegowany na dział wykończalni do remontu maszyn, gdzie również odbywał się etap produkcji. Tam był skrystalizowany ług na maszynach. Warunki były gorsze niż na tkalni. Odwołujący przebierał się w warsztacie remontowym. To było wyodrębnione pomieszczenie. Była oddzielna brygada warsztatowa, która szykowała części do maszyn. Ubezpieczony z kolegami załadowywał je na wózek i szedł na halę. W warsztacie skarżący nie wykonywał żadnej pracy. W razie konieczności usuwania awarii nadal pracował przy krośnie, a nie w warsztacie. W warsztacie awaryjnym wymieniało się zużytą część na nową i szło się na halę naprawiać. Wszyscy pracownicy trzymali narzędzia w warsztacie, tam była też szatnia. Po przebraniu się każdy zabierał swoje narzędzia i szedł na halę. Ubezpieczony nie zajmował się innymi pracami ślusarskimi, np. naprawianiem zamków. Skarżący pracował w dziale o nazwie warsztat remontowy tkalni. Tkalnia miała swój warsztat, wykańczalnia i przędzalnia swoje. Oprócz tego był zakład mechaniczny. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66)

Ubezpieczony miał zapewnioną odzież roboczą tj. drelichowe spodnie, rękawice, nauszniki albo watę do uszu, a także maski, ale ze względu na wysoką temperaturę nie były one używane. Nie było posiłków regeneracyjnych. Praca cały czas była w hałasie. Co prawda w zakładzie były nawilżacze pod sufitami, ponieważ bawełna pyliła, jednakże ze względu na bardzo wysoką temperaturę nawilżacze produkowały jeszcze więcej pary. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66)

Wskazany zakład pracy wydał wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym potwierdził , że ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. od 1 września 1976 r. do 30 czerwca 1993 r. oraz, że w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: „roboty konserwująco-budowlane na oddz. będących w ruchu”, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A dziale VIII poz. 4 pkt 7 na stanowisku ślusarza remontowego wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 25 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Ministerstwa Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. (świadectwo wykonania prac w szczególnych warunkach – k. 6 pliku III akt ZUS)

W okresie od 1 sierpnia 1994 r. do 28 grudnia 2023 r. ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) początkowo w wymiarze pełnego etatu, od 9 kwietnia 2020 r. do 9 lipca 2020 r. na 4/5 etatu, następnie od 10 lipca 2020 r. do 28 grudnia 2023 r. – w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie tego zatrudnienia skarżący wykonywał pracę jako aparatowy (od 1 sierpnia 1994 r. do 28 lutego 2006 r.) oraz jako ślusarz (od 1 marca 2006 r. do 28 grudnia 2023 r.).

W okresach od 21 lipca 2003 r. do 29 lipca 2003 r., od 23 marca 2004 r. do 19 kwietnia 2004 r., od 31 sierpnia 2006 r. do 30 listopada 2006 r., od 4 marca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 4 kwietnia 2011 r. do 8 kwietnia 2011 r., od 23 lipca 2012 r. do 27 lipca 2012 r., od 21 kwietnia 2021 r. do 19 października 2021 r. korzystał ze zwolnienia chorobowego, a od 20 października 2021 r. do 14 października 2022 r. z urlopu rehabilitacyjnego.

(świadectwo pracy – k. bez numeru pliku III akt ZUS, dokumentacja osobowo-płacowa ze świadectwem pracy w aktach osobowych wnioskodawcy ze Spółdzielni (...))

W Spółdzielni Pracy (...) początkowo ubezpieczonemu wpisano nazwę stanowiska „aparatowy”. W tym czasie zajmował się załadunkiem zbiorników do produkcji kwasu asparaginowego. W miejscu wykonywania przez niego pracy były reaktory chemiczne podgrzewane parą, mówili na to autoklawy, aparaty, przez to nazwali stanowisko odwołującego „aparatowy”. Skarżący miał styczność z kwasem maleinowym, wodą maniakalną, kwasem solnym, spirytusem przemysłowym, metanolem, ługami, z chlorkiem amonu, kwasem fosforowym, kwasem octowym – w postaci płynnej albo stałej (np. ługi). Później był sprowadzany spirytus izopropylowy, Wtedy, gdy dolewało się wody do ługu w cysternie, powstawał ług w płynie. Żeby załadować zbiornik z kwasem trzeba go było otworzyć. Załadunkiem było przerzucenie substancji chemicznej do aparatu z mieszalnikiem, inaczej - wsypanie substancji do aparatu. Skarżący pracował w produkcji kwasu asparaginowego. Najpierw musiał wszystko wrzucić substancje do zbiornika, a potem monitorować. Ubezpieczony badał gęstość wyprodukowanego produktu, wkładał papierek, a także studził ciecz wykrystalizowaną. Następnie spuszczał ten kwas zaworem w pojemniki, później przestawiał produkt na wirówki, na suszarkę, po czym uzyskiwano ostateczny produkt. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66, zeznania świadka M. B. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):41:17-01:02:53 – koperta k. 66, zeznania świadka P. T. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):02:53-01:13:50 – koperta k. 66)

Ubezpieczony miał przydzieloną maskę, okulary oraz rękawice gumowe, ponieważ miał kontakt z substancjami żrącymi. Początkowo pracownikom wypłacono dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, a także dawano mleko. Ubezpieczony przez cały okres pracy w w/w zakładzie miał styczność z chemią. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66, zeznania świadka M. B. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):41:17-01:02:53 – koperta k. 66, zeznania świadka P. T. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):02:53-01:13:50 – koperta k. 66)

We wskazanym zakładzie pracy skarżący nie zajmował się drobnymi pracami ślusarskimi np. naprawą zamków. Od tego była oddzielna ekipa. Pracował jedynie jako ślusarz remontowy. Rozkręcał autoklawy, ciągi technologiczne, zawory spustowe, a następnie je czyścił. Wnioskodawca wykonywał prace ślusarskie przy pompach, przy wymianie pompy na hali produkcyjnej. Wchodził do urządzeń, bo był szczupły. Oczyszczanie łączyło się z naprawianiem. W urządzeniach był toksyczny kryształ, który trzeba było odkuć. Skarżący miał styczność z substancjami, które pozostawały wewnątrz urządzeń. Na hali odbywały się bezpośrednie naprawy aparatów, suszarek, wirówek, czyli pracownicy mieli kontakt z substancjami toksycznymi. Praca wnioskodawcy była złożona, bo na hali produkcyjnej musiał wejść do aparatu, a następnie wyjąć jakieś części i zanieść do naprawy do warsztatu. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66, zeznania świadka M. B. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):41:17-01:02:53 – koperta k. 66, zeznania świadka P. T. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):02:53-01:13:50 – koperta k. 66)

Następnie skarżący został przeniesiony na warsztat do remontu wszystkich maszyn i urządzeń, które poznał wcześniej. Był warsztat, tam była brygada warsztatowa. Skarżący nie pracował jednak na warsztacie, tylko na produkcji. Na jego dziale nie było przestoi. (przesłuchanie wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):23:52-01:24:16 – koperta k. 66 w związku z wysłuchaniem informacyjnym wnioskodawcy na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):03:11-00:39:26 – koperta k. 66, zeznania świadka M. B. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):41:17-01:02:53 – koperta k. 66, zeznania świadka P. T. na rozprawie z dnia 24 października 2024 r. e-protokół (...):02:53-01:13:50 – koperta k. 66)

Ubezpieczony w okresie od 1 marca 2002 r. do 31 marca 2002 r. oraz od 1 grudnia 2004 r. do 6 maja 2005 r. został przeniesiony na stanowisko portiera. (informacja – k. 31-33 dokumentacji osobowo-płacowej ze Spółdzielni (...) „X.)

Wskazany zakład pracy wydał wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 30 listopada 2023 r., w którym potwierdził, że skarżący był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) od dnia 1 sierpnia 1994 r. do dnia 28 grudnia 2023 r. i w tym okresie tj.: od 1 sierpnia 1994 r. do 28 lutego 2006 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych określonych jako „produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych” wymienione w wykazie A dziale IV pkt 33 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z dnia 7 lutego 1983 r.) na stanowisku aparatowy wymienionym w wykazie A dział IV poz. 33 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U. Nr 4 3.08.1987 r.) oraz, że okresie od dnia 1 marca 2006 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę określoną jako „Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników po produktach toksycznych żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych” wymienione w wykazie A dziale IV poz. 39 pkt 8 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U Nr 4 z dnia 3.08.1987 r.). (świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30 listopada 2023 r. – k. 7 pliku III akt ZUS)

W dniu 18 grudnia 2023 r. ubezpieczony złożył do organu rentowego wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą za pracę w warunkach szczególnych. (wniosek – k. 1-3 verte pliku III akt ZUS)

Decyzją z dnia 12 stycznia 2024 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 23 grudnia 2023 r., tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury. (decyzja z dnia 12 stycznia 2021 r. – k. bez numeru pliku III akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 29 grudnia 2023 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty. (decyzja z dnia 29 grudnia 2023 r. – k. bez numeru pliku III akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS oraz dostępne akta osobowo-płacowe wnioskodawcy nadesłane z Zakładu (...) w likwidacji oraz Spółdzielni Pracy (...).

Zeznania wnioskodawcy i świadków (ze Spółdzielni Pracy (...)) przesłuchanych w procesie Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie szczegółowo zeznali na czym konkretnie polegała praca ubezpieczonego w Spółdzielni Pracy (...). Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników pracujących w tym samym czasie i w tym samym w zakładzie pracy co wnioskodawca, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, albowiem nie są one sprzeczne ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów, ani z zeznaniami wnioskodawcy. Dodać należy, że pełnomocnik pozwanego organu rentowego nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków, ani wnioskodawcy.

Jednocześnie Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. postanowił oddalić wniosek pełnomocnika ZUS o zwrócenie się do Spółdzielni Pracy (...), celem wyjaśnienia rozbieżności pomiędzy świadectwem pracy a dokumentacją osobową, z której wynika, że wnioskodawca zajmował także stanowisko portiera, które nie zostało ujęte w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Okręgowego wniosek też zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania i miał wykazać fakt nieistotny do rozstrzygnięcia sprawy, albowiem zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że nawet przy nieuwzględnieniu okresu, w którym ubezpieczony miał wykonywać pracę na stanowisku portiera (tj. od 1 marca 2002 r. do 31 marca 2002 r. oraz od 1 grudnia 2004 r. do 6 maja 2005 r.) i tak spełnia on 15-letni wymóg wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164 t.j., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1)  nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2)  osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) oraz w Spółdzielni Pracy (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty. Organ rentowy kwestionował zaś powyższe wskazując na braki formalne świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Zakładu stanowiska wymienione na świadectwach pracy nie zgadzają się ze stanowiskami podanymi w odpowiednim wykazanie i dziale rozporządzenia resortowego. Ponadto w drugim okresie zatrudnienia powołano się na rozporządzenie resortowe, które nie jest adekwatne do podanego wykazu i działu. Nazwa stanowiska wykazana świadectwie pracy powinna odpowiadać nazwie stanowiska pracy w szczególnych warunkach wymienionego w przepisach resortowych – nie może pracodawca posłużyć się nazwą podobną lub niepełną, czy też określić stanowisko w sposób dowolny.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego (tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525).

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050).

Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (por. III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016).

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa (art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych)oraz utrzymane jej przepisami rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy ( por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Z zeznań samego wnioskodawcy oraz analizy analizy zgromadzonych dokumentów (w tym przede wszystkim świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych) wprost wynika, że wnioskodawca pracując w Zakładach (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku wykonywał prace jako ślusarz remontowy w dziale o nazwie warsztat remontowy tkalni. Ubezpieczony zajmował się remontami planowanymi krosien, a także naprawami awaryjnymi. Te czynności zajmowały mu więcej niż dzień pracy, pracował na akord na trzy zmiany. Nigdy nie powierzano mu innych czynności. K. były zatrzymywane tylko na święta, nie było żadnych przestoi. Raz tylko ubezpieczony został oddelegowany na dział wykończalni do remontu maszyn. To też był etap produkcji. Tam był skrystalizowany ług na maszynach, a tym samym warunki były jeszcze gorsze niż na tkalni. W razie konieczności usuwania awarii odwołujący nadal pracował przy krośnie, a nie w warsztacie.

Ubezpieczony miał zapewnioną odzież roboczą tj. drelichowe spodnie, rękawice, nauszniki albo watę do uszu, a także maski, ale ze względu na wysoką temperaturę nie były one używane. W zakładzie nie było posiłków regeneracyjnych. Praca cały czas była w hałasie. Co prawda w zakładzie były nawilżacze pod sufitami, ponieważ bawełna pyliła, jednakże ze względu na bardzo wysoką temperaturę nawilżacze produkowały tylko większą parę.

W powyższym okresie ubezpieczony od 21 kwietnia 1979 r. do 14 maja 1981 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Natomiast – jak wynika jednoznacznie ze świadectwa pracy – już 15 maja 1981 r. stawił się z powrotem do pracy w Zakładach (...).

Niewątpliwie praca ślusarza remontowego wykonywana w zapyleniu i hałasie przy naprawach maszyn na hali (tkalni) jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43), gdzie pod pozycją XIV pkt 25, wymieniona jest bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z 1987 r., nr 4, poz. 7). W wykazie A, dziale XIV poz. 25 pkt 1, który wskazuje jako prace w warunkach szczególnych bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie (w tym przypadku jako spawacz remontowy).

W związku z powyższym w ocenie Sądu okresten należy zaliczyć wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż brak jest przeszkód by zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach również okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej tj. okresu od 21 kwietnia 1979 r. do 14 maja 1981 r.

W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 108 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ( Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 roku), czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 w/w ustawy zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) (Biul. SN 2013/10/24, M.P.Pr. (...)-101, zob. też. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 roku, II UK 217/13, LEX nr 1408683).

Zmiana w ustawie z 21 listopada 1967 r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 21 listopada 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych". W tekście jednolitym cyt. ustawy z 21 listopada 1967 r. (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120.

Tak więc zgodnie z art. 120 ust. 1 cyt. ustawy pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3).

Zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy "wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych zostało usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 180, poz. 1496 - por. uchwała 7 sędziów SN z 16 października 2013 r. II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939).

W judykaturze przeważa pogląd, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 20 marca 2013 r. I UK 544/12, LEX nr 1383246).

Sąd Okręgowy uznał, że cały okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej winien być doliczony do stażu pracy wymaganego do nabycia rekompensaty. Ubezpieczony bowiem w dniu 14 maja 1981 r. zakończył służbę wojskową i w ciągu 30 dni (tj. 15 maja 1981 r.) podjął ponownie zatrudnienie w Zakładach (...), gdzie świadczył pracę w warunkach szczególnych.

Na podstawie zeznań świadków, samego wnioskodawcy oraz dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy Sąd ustalił, iż w Spółdzielni Pracy (...) ubezpieczony pierwotnie pracował jako aparatowy i zajmował się załadunkiem zbiorników do produkcji kwasu asparaginowego. Z zakładzie były reaktory chemiczne podgrzewane parą, mówili na to autoklawy, aparaty, przez to nazwali stanowisko odwołującego aparatowy. Skarżący miał styczność z kwasem maleinowym, wodą maniakalną, kwasem solnym, spirytusem przemysłowym, metanolem, później był sprowadzany spirytus izopropylowy, ługami, z chlorkiem amonu, kwasem fosforowym, kwasem octowym. Odwołujący miał styczność z tymi substancjami w postaci płynnej albo stałej (np. ługi). Wtedy, gdy dolewało się wody do ługi w cysternie, powstawał ług w płynie. Żeby załadować zbiornik z kwasem to trzeba było otworzyć. Załadunek to przerzucenie substancji chemicznej do aparatu z mieszalnikiem. To inaczej wsypanie substancji do aparatu. Skarżący pracował w produkcji kwasu asparaginowego. Trzeba było najpierw wszystko wrzucić, a potem monitorować. Odwołujący badał gęstość wyprodukowanego produktu, wkładał papierek, a także studził ciecz wykrystalizowaną. Następnie spuszczano ten kwas zaworem w pojemniki, później przestawiało się produkt na wirówki, na suszarkę i wychodził ostateczny produkt.

Następnie ubezpieczony został przeniesiony na warsztat do remontu wszystkich maszyn i urządzeń, które poznał wcześniej. Był warsztat, tam była brygada warsztatowa. Skarżący nie pracował jednak na warsztacie, tylko na produkcji. Nie był delegowany do innej pracy, a na jego dziale nie było przestoi. Skarżący nie zajmował się drobnymi pracami ślusarskimi np. naprawą zamków. Od tego była oddzielna ekipa. Jako ślusarz rozkręcał natomiast autoklawy, żeby je wyczyścić, czyścił je, rozbierał też ciągi technologiczne, zawory spustowe i czyścił. Wnioskodawca wykonywał prace ślusarskie przy pompach, przy wymianie pompy na hali produkcyjnej. Wchodził do urządzeń, bo był szczupły. Oczyszczanie łączyło się z naprawianiem. W urządzeniach tych był toksyczny kryształ, który trzeba było odkuć. Skarżący miał styczność z substancjami, które pozostawały wewnątrz urządzeń. Na hali odbywały się bezpośrednie naprawy aparatów, suszarek, wirówek, czyli odbywały się one w kontakcie z substancjami toksycznymi. Praca wnioskodawcy była złożona, bo na hali produkcyjnej musiał wejść do aparatu, wyjąć jakieś części, które następnie zanosił do naprawy do warsztatu.

Ubezpieczony miał przydzieloną maskę, okulary, rękawice gumowe, ponieważ miał styczność z substancjami żrącymi. Początkowo pracownikom wypłacano dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i dawano mleko.

Wykonywane przez wnioskodawcę w tym zakładzie pracy czynności od 1 sierpnia 1994 r. do 28 lutego 2006 r. swoim rodzajem bez wątpienia odpowiadają pracy wymienionej w dziale IV (zatytułowanym „W chemii”) pod poz. 33 wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku (tj. odpowiednio Produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych. Nadto stanowisko aparatowego zostało ujęte w wykazie A dziale IV poz. 33 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. U. nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987 r.).

Natomiast prace realizowane przez ubezpieczonego w tym zakładzie pracy w okresie od 1 marca 2006 r. do 31 grudnia 2008 r. swoim rodzajem bez wątpienia odpowiadają pracy wymienionej w dziale IV (zatytułowanym „W chemii”) pod poz. 39 pkt 6 wykazu A stanowiącego załącznik do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku (tj. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych). Zauważenia przy tym wymaga, iż na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadków Sąd ustalił, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w w/w okresie w rzeczywistości odpowiadała pracy ślusarza remontowego, a nie ślusarza (tak jak wskazano w świadectwie pracy).

W okresach od 21 lipca 2003 r. do 29 lipca 2003 r., od 23 marca 2004 r. do 19 kwietnia 2004 r., od 31 sierpnia 2006 r. do 30 listopada 2006 r., od 4 marca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., od 4 kwietnia 2011 r. do 8 kwietnia 2011 r., od 23 lipca 2012 r. do 27 lipca 2012 r., od 21 kwietnia 2021 r. do 19 października 2021 r. korzystał ze zwolnienia chorobowego, a od 20 października 2021 r. do 14 października 2022 r. korzystał z urlopu rehabilitacyjnego.

Ewentualne odliczenie od stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych okresów korzystania ze zwolnień lekarskich po dniu 14 listopada 1991 roku, tj. okresów nieskładkowych przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku (art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) oraz okresu powierzenia obowiązków portiera pozostawało bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nawet przy odliczeniu tych okresów staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych przekracza 15 lat.

Reasumując, uwzględnienie okresu pracy skarżącego w Zakładach (...) oraz w Spółdzielni Pracy (...) oznacza, że łącznie z bezspornym okresem uznanym przez ZUS wnioskodawca legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Mając na względzie powyższe należało zmienić zaskarżoną decyzję ZUS, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Stosownie do wyników postępowania Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. obciążył organ rentowy obowiązkiem poniesionych przez wnioskodawcę kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.).

SSO Paulina Kuźma