Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił B. U. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazano, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 30 listopada 2022 r. uznano, iż wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

(decyzja – k. 88 pliku I akt ZUS)

W dniu 13 marca 2023 r. B. U., działając przez profesjonalnego pełnomocnika, złożyła odwołanie od w/w decyzji. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie przepisu art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że skarżąca jest osobą w pełni zdolną do pracy, pomimo istnienia przesłanek uzasadniających dalsze uznanie skarżącej za osobę niezdolną do pracy i przyznanie dalszego świadczenia z tego tytułu na kolejny okres. W związku z powyższym strona odwołująca się wniosła o zmianę decyzji i ustalenie, że skarżąca jest osobą niezdolną do pracy oraz o przyznanie skarżącej dalszej renty z tego tytułu.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, że do dnia 31 października 2022 r. skarżąca posiadała status osoby częściowo niezdolnej do pracy oraz prawo do renty z tego tytułu, po tej dacie niezdolność do pracy skarżącej ustała i w świetle przeprowadzonych przez Lekarzy Orzeczników ZUS badań, skarżąca odzyskała pełnię sprawności świadczenia pracy zgodnie z jej poziomem wykształcenia, wiekiem oraz predyspozycjami psychofizycznymi. Zdaniem skarżącej jej stan zdrowia nie uległ zmianie w okresie od przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy do przeprowadzonych badań, w szczególności w zakresie zdrowia psychicznego.

(odwołanie od decyzji – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 10-10 verte)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni B. U. urodziła się (...)

(bezsporne)

Ubezpieczona ukończyła szkołę zasadniczą chemiczną. Z zawodu jest obuwnikiem. W swojej karierze zawodowej pracowała jako szwaczka i kierownik produkcji.

(bezsporne)

Począwszy od dnia 23 kwietnia 2011 r. tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, ubezpieczonej przyznano rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 października 2011 r. Kolejnymi decyzjami przedłużano wnioskodawczyni prawo do renty.

(decyzje – plik I akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 28 października 2021 r. Lekarz Orzecznik ZUS uznał wnioskodawczynię za osobę częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 października 2022 r. Uzasadniając w/w orzeczenie Lekarz Orzecznik ZUS wskazał w opinii lekarskiej, że u ubezpieczonej stwierdza się nadal naruszenie sprawności organizmu. Rokowania są jednak niepewne. W związku z powyższym orzeka się nadal częściową niezdolność do pracy okresowo na 1 rok z uwagi na stan zdrowia. Dokumentacja medyczna wskazuje bowiem na utrzymywanie się zaburzeń depresyjnych i lękowych oraz dolegliwości z powodu niestabilnego nadciśnienia tętniczego pomimo systematycznego leczenia.

Na podstawie powyższego orzeczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w dniu 10 lutego 2022 r. decyzję, na mocy której ponownie ustalił skarżącej od 1 listopada 2021 r. prawo do renty na dalszy okres (do 31 października 2022 r.).

(opinia lekarska z dnia 28 października 2021 r. – k. 83 pliku II akt ZUS, orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 28 października 2021 r. – k. 79-79 verte pliku I akt ZUS, decyzja – k. 82 pliku I akt ZUS)

W dniu 13 października 2022 r. B. U. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek – k. 84-84 verte pliku I akt ZUS)

Lekarz Orzecznik ZUS rozpoznał u ubezpieczonej zaburzenia depresyjno-lękowe, zaburzenia osobowości, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2 i stłuszczenie wątroby. Natomiast w opinii konsultanta psychiatry ZUS z dnia 28 października 2022 r. stwierdzono, że u wnioskodawczyni dominują objawy afektywne o obrazie zaburzeń depresyjnych i lękowych. Obecnie nasilenie objawowe na poziomie zaburzeń łagodnych nie wpływa na możliwość wykonywania pracy zgodnej z dotychczasowym wykształceniem i doświadczeniem ubezpieczonej. W związku z powyższym Lekarz Orzecznik ZUS, zgodnie z opinią konsultanta, przy braku innych danych na długotrwałą niezdolność do pracy w załączonej dokumentacji, orzeczeniem z dnia 3 listopada 2022 r. stwierdził, że B. U. nie jest niezdolna do pracy.

(opinia specjalistyczna lekarza konsultanta z dnia 28 października 2022 r. – k. 86-89 pliku II akt ZUS, opinia lekarska z dnia 3 listopada 2022 r. – k. 90 pliku II akt ZUS, orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 3 listopada 2022 r. – k. 85-85 verte pliku I akt ZUS)

Od powyższego orzeczenia wnioskodawczyni złożyła sprzeciw.

(sprzeciw – k. 91 pliku II akt ZUS)

Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u wnioskodawczyni mieszane zaburzenia lękowo - depresyjne, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i otyłość. Po zbadaniu ubezpieczonej i po analizie dokumentacji medycznej zdaniem Komisji Lekarskiej brak jest podstaw do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 30 listopada 2022 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolny do pracy.

(opinia lekarska z dnia 30 listopada 2022 r. – k.93-95 pliku II akt ZUS, orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 30 listopada 2022 r. – k. 87-87 verte pliku I akt ZUS)

Powyższe orzeczenie legło u podstaw wydania zaskarżonej decyzji. Spośród wymaganych prawem przesłanek, wnioskodawczyni nie spełniła jedynie przesłanki dotyczącej niezdolności do pracy.

(decyzja – k. 88-88 verte pliku I akt ZUS, okoliczność bezsporna)

Biegły z zakresu psychologii wskazał, że skarżąca jest od 2011 r. leczona psychiatrycznie z powodu depresji i zaburzeń depresyjno-lękowych. Odbyła 3 tury psychoterapii i oczekuje na kolejną. Przez ten czas jest samopoczucie było zmienne, podatne na wahania nastroju pod wpływem trudnych sytuacji, stresu, kłopotów dnia codziennego. Leczenie i psychoterapia przez wiele lat nie przełożyły się na istotną poprawę funkcjonowania wnioskodawczyni. Dopiero od roku odnotowała poprawę jakości życia w postaci możliwości większej aktywności, jednak nadal jest nadreaktywna emocjonalnie, co powoduje załamywanie się lepszego samopoczucia. Zdaniem biegłej podłożem występowania dolegliwości psychicznych wnioskodawczyni jest jej nieprawidłowo ukształtowana osobowość. Do tej pory psychoterapia nie przyniosła właściwie żadnego rezultatu. Aktualne zaburzenia depresyjno - lękowe wnioskodawczyni występują w miernym nasileniu, nie zaburzając funkcjonowania w istotny sposób. Natomiast zaburzenia osobowości są odpowiedzialne za jej sposób życia i podejście do występujących objawów. W świetle przeprowadzonych badań biegła nie stwierdziła naruszenia sprawności organizmu w takim stopniu, aby wnioskodawczyni była całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy z powodu jej aktualnego stanu psychicznego. Jednocześnie biegła zaznaczyła, że wnioskodawczyni ma wiele schorzeń, które mogłyby podlegać ocenie, czy przy ich istnieniu może ona podjąć pracę.

(pisemna opinia biegłego z zakresu psychologii mgr E. C. – k. 21-30)

Biegły z zakresu kardiologii rozpoznał u wnioskodawczyni nadciśnienie tętnicze oporne (okresowa zła kontrola), kardiomiopatię nadciśnieniową w II okresie hemodynamicznym wg (...), komorowe zaburzenia rytmu serca, niedoczynność tarczycy, cukrzycę typu 2, depresję i otyłość. Z punktu widzenia biegłego kardiologa u wnioskodawczyni stwierdza się częściową niezdolność do pracy od 31 października 2022 r. (tj. daty końca wcześniejszego okresu niezdolności do pracy) okresowo do 31 maja 2024 r. Biegły zaznaczył, że opinia w przedmiotowej sprawie jest trudna. Biegły wskazał, że realnie oceniając stan kardiologiczno - internistyczny wnioskodawczyni obecnie jest umiarkowanie dobry. Realnie i łącznie jednak oceniając stan wnioskodawczyni jest ona osobą z dość licznymi przewlekłymi schorzeniami kardiologicznymi i internistycznymi.

U skarżącej dominuje problem kardiologiczny – występuje zła kontrola ciśnienia tętniczego. Tylko u niewielu pacjentów, pomimo optymalnej terapii, nie udaje się uzyskać dobrych wartości ciśnienia tętniczego (np. pacjenci z nadciśnieniem wtórnym, opornym). Taka zła kontrola ciśnienia tętniczego obecnie występuje u wnioskodawczyni i stanowi to o podstawie do stwierdzonej przez biegłego niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni nie przechodziła zawału mięśnia sercowego (brak takich danych). Nie była kwalifikowana do kardiologicznych, inwazyjnych zabiegów. Na chwilę obecną brak jest też danych na ewentualne rozpoznanie ciężkiego upośledzenia funkcji układu krążenia. W ostatnim badaniu USG serca z maja 2023 r. – opisywano zachowaną funkcję mięśnia lewej komory z frakcją wyrzutową EF 62% (tj. wartość EF w normie), dodatkowo stwierdzono przerost mięśnia lewej komory. Wiadomo również, że wnioskodawczyni ma skierowanie na badanie (...) tj. scyntygrafie perfuzyjną mięśnia sercowego, dotychczas jednak nie zapisała się na nie. Podsumowując biegły wskazał, że z uwagi na rozpoznanie opornego nadciśnienia tętniczego z towarzyszącymi rozpoznaniami (tj. komorowe zaburzenia rytmu serca i niewydolność serca) biegły stwierdził okresową niezdolność do pracy. Stwierdzona niezdolność do pracy to okres na podjęcie dalszego leczenia nadciśnienie tętniczego, celem uzyskania należytej jego kontroli.

(opinia biegłego z zakresu kardiologii dr n. med. R. G. – k. 48-50; opinia uzupełniająca k 93-94)

Biegły z zakresu psychiatrii rozpoznał u wnioskodawczyni zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane. Zdaniem biegłego zaburzenia o takim charakterze nie powodują niezdolności do pracy. Z punktu widzenia psychiatry wnioskodawczyni jest zdolna do pracy.

(opinia biegłego z zakresy psychiatrii dr n. med. T. N. – k. 72-74)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o załączone akta organu rentowego, dokumentację lekarską oraz opinie biegłych: psychologa, lekarza kardiologa i lekarza psychiatry.

Zdaniem Sądu wydane opinie są wiarygodne i sporządzone zostały przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawczyni, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie odwołującej się oraz aktualne badania przedstawione w toku postępowania sądowego. Biegli w sposób wyczerpujący określili schorzenia, jakie występują u wnioskodawczyni i ocenili ich znaczenie dla zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do posiadanych przez skarżącą kwalifikacji zawodowych. Pod względem kardiologicznym wnioskodawczyni została uznana za okresowo niezdolną do pracy zarobkowej.

Pełnomocnik organu rentowego zakwestionował opinię biegłego z zakresu kardiologii wskazując, że opinia nie powinna stanowić dowodu w sporze, gdyż biegły nie dowiódł stawianej tezy w sposób jednoznaczny i kategoryczny. Opinia nie zawiera elementu niezbędnego do orzekania o długotrwałej niezdolności do pracy, jakim jest wywiad zawodowy. Nie można bowiem postawić tezy o utracie w znacznym stopniu możliwości wykonywania pracy zarobkowej zgodnej z poziomem kwalifikacji, jeżeli nie ustali się tego poziomu. Jednocześnie w opinii organu rentowego biegły nie wskazał, co świadczy o prawie do świadczenia, ponieważ biegły potwierdził badaniem, że stan kliniczny wnioskodawczyni jest dobry, a wydolność układu krążenia jest na akceptowalnym poziomie. Biegły w żaden merytoryczny sposób nie dowiódł także, że w poprzednim okresie sprawność ubezpieczonej była na poziomie prawa do świadczenia rentowego. Zdaniem organu trudno się zgodzić z biegłym, że powodem prawa do świadczenia miałoby być nie rzeczywiste naruszenie sprawności, a jedynie brak należytej staranności co do zaleceń prowadzących lekarzy. Organ zaznaczył, że badanie Komisji Lekarskiej ZUS zostało przeprowadzone w listopadzie 2022 r., natomiast badanie przeprowadzone przez kardiologa w październiku 2023 r. W tak długim okresie nie został przedstawiony żaden dowód niezdolności do pracy. Jeżeli dokumentacja medyczna w okresie tego roku nie dowiodła rzeczywistego naruszenia sprawności w tym czasie, to logicznym jest stwierdzenie, iż sporna decyzja została wydana prawidłowo. Wobec deklarowanej przez biegłego trudności w wydaniu opinii, dość istotnych naruszeń zasad orzecznictwa lekarskiego, braku jednoznacznych argumentów dla postawionej tezy końcowej organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej specjalizacji.

W związku z kwestionowaniem wniosków orzeczniczych przez organ rentowy, Sąd dopuścił dowód z pisemnej opinii uzupełniającej biegłego kardiologa, w celu odniesienia się do sformułowanych przez ZUS zarzutów.

W opinii uzupełniającej biegły z zakresu kardiologii wskazał, że co do zasady biegły podziela stanowisko ZUS, że nadciśnienie tętnicze rzadko kiedy jest trudne do opanowania. Biegły w rzeczywiście wyjątkowych sytuacjach z powodu nadciśnienia tętniczego stwierdza niezdolność do pracy. Robi to tylko w skrajnie wyjątkowych sytuacjach klinicznych. W ocenie biegłego w przypadku wnioskodawczyni mamy właśnie taką sytuację kliniczną. Z uwagi na wybitnie złą kontrolę ciśnienia tętniczego (niezależnie od przyczyny) – biegły stwierdził przedmiotową niezdolność do pracy. Nadto biegły zaznaczył, że dokonał analizy dostępnej dokumentacji medycznej, jak również dokonał analizy wywiadu zawodowego. Jednocześnie biegły zaznaczył, że nie można nie brać pod uwagę wcześniejszych okresów niezdolności do pracy w podobnym stanie klinicznym. Wiadomo zaś, że wnioskodawczyni miała orzekaną przez wiele lat częściową niezdolność do pracy. Oczywiście wiadomym jest, że biegły dokonywał oceny stanu zdrowia później niż organ – dlatego biegły pisał, iż opinia jest trudna. Biegły zgadza się również z tezą, iż wnioskodawczyni powinna zgłosić się na leczenie, na które je skierowano. Brak jednak zgłoszenia się na badania, hospitalizację czy np. nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich – nie oznacza w automatyczny sposób braku niezdolności do pracy (pomimo braku przestrzegania zaleceń lekarskich nadal najważniejszy jest stan kliniczny, który warunkuje ocenę zdolności do pracy).

Wobec pisemnego uzupełnienia opinii biegłego kardiologa, w którym biegły odniósł się do zarzutów organu rentowego, Sąd Okręgowy uznał, że opinia ta jest pełna i daje wystarczający i rzetelny obraz stanu zdrowia wnioskodawczyni oraz rozwiewa wątpliwości podniesione w zarzutach przez organ rentowy.

W związku z powyższym na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego kardiologa i biegłego z zakresu medycyny pracy. Przede wszystkim należy raz jeszcze podkreślić, iż pojawiające się w sprawie wątpliwości zostały ostatecznie wyjaśnione przez biegłego kardiologa, a tym samym w ocenie Sądu wskazane wnioski zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania.

Nadto, nie pomniejszając kwalifikacji biegłego medycyny pracy posiadającego szerokie kompetencje wynikające z przeprowadzanych w stosunku do osób ubiegających się o zatrudnienie, czy wykonujących zatrudnienie badań profilaktycznych Sąd uznał, że zważywszy na charakter choroby wnioskodawczyni (tj. oporne nadciśnienie tętnicze), decydujące znaczenie ma ocena biegłego specjalisty z zakresu tego schorzenia. Specjalista w zakresie kardiologii z pewnością posiada bardziej pogłębioną i wyspecjalizowaną wiedzę z zakresu tych chorób niż oceniający ogólnie wszystkie choroby lekarz medycyny pracy. Wynikająca ze specjalizacji wiedza pozwala bardziej wnikliwie ocenić wyniki badań, prowadzone leczenie, jego skuteczność i ewentualną poprawę stanu zdrowia lub też istniejące zaostrzenia choroby, ich wpływ na wydolność organizmu, przekładającą się na zdolność do wykonywania zatrudnienia.

Wskazać w tym miejscu należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

4.  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania

W myśl art. 57 ust. 2 warunku, o którym mowa w przepisie ust. 1 pkt 3 art. 57, nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 w/w ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 cyt. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1.  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2.  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). Należało zatem ustalić, czy wnioskodawczyni jest zdolna do wykonywania pracy w pełnym zakresie, czy jej kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy dla utrzymania aktywności zawodowej konieczne jest przekwalifikowanie.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy nie jest kryterium niezdolności do pracy w rozumieniu art.12 w/w ustawy. Brak możliwości wykonywania dotychczasowej pracy nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy (w swoim zawodzie, bez przekwalifikowania lub gdy rokowanie co do przekwalifikowania jest pozytywne). Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, ale ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami.

Zdefiniowanie pojęcia "poziom kwalifikacji", użytego w tym przepisie ma istotne znaczenie, bowiem stanowi ono podstawę do ustalania rodzajów prac, które są w zasięgu możliwości ubezpieczonego, mimo stwierdzanego upośledzenia sprawności organizmu, a co za tym idzie, do ustalenia czy ograniczenie zdolności do pracy można zakwalifikować, jako znaczne. O poziomie posiadanych kwalifikacji do pracy decyduje nie tylko wykształcenie, lecz także uzyskana poprzez przyuczenie do zawodu umiejętność wykonywania specjalistycznej, kwalifikowanej pracy, także pracy fizycznej. Niższy jest zatem poziom kwalifikacji osób wykonujących proste prace fizyczne, niewymagające przyuczenia zawodowego niż poziom kwalifikacji osób wykonujących prace wymagające określonych specjalistycznych umiejętności nabywanych na podstawie przygotowania zawodowego (tak SA w wyroku z dnia 19 listopada 2015 r , III AUa 786/15, Lex nr 1950585).

Częściowo niezdolny do pracy jest pracownik, który w wyniku choroby ma w istotny sposób ograniczoną zdolność do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Może on natomiast wykonywać zatrudnienie niżej kwalifikowane, o niższych zarobkach, w obniżonym wymiarze godzin. Wykonywanie pracy o takim charakterze nie świadczy o odzyskaniu zdolności do pracy (tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 19 stycznia 2016 r, III Aua 342/15, Lex nr 2026205).

W świetle cytowanych wyżej przepisów należy uznać, że skuteczność odwołania wnioskodawczyni zależała od ustalenia, czy od 1 listopada 2022 r. jest ona nadal częściowo niezdolna do pracy.

Na tę okoliczność Sąd dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych: psychologa, lekarza kardiologa i psychiatrę.

Sąd miał bowiem na uwadze, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do renty z ubezpieczenia społecznego, warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.01.2010r., (...) 204/09, LEX nr 577813, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27.02.2014r., IIIAUa 716/13, LEX nr 1444861).

W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie nie zawierają braków, biegli w sposób dostatecznie wyczerpujący określili jednostki chorobowe, które występują u wnioskodawczyni i ocenili ich znaczenie dla zdolności do pracy, odnosząc swoją ocenę do kwalifikacji zawodowych skarżącej. Wynikające z opinii wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Wskazać przy tym trzeba, że wnioskodawczyni do 31 października 2022 r. pobierała rentę, przy czym z akt rentowych wynika, iż była jej ona przyznawana z uwagi na te same schorzenia, które rozpoznali biegli sporządzający opinię w niniejszej sprawie. Przedmiotem sporu było zaś to, czy począwszy od 1 listopada 2022 r. wnioskodawczyni jest nadal niezdolna do pracy. Odwołująca musiała więc wykazać, że stan jej zdrowia w stosunku do stanu sprzed 1 listopada 2022 r. nie uległ poprawie, a w ocenie Sądu powyższe wykazała.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika wprawdzie, że występujące u wnioskodawcy schorzenia natury psychologicznej i psychiatrycznej nie wpływają zasadniczo na ocenę jej zdolności do pracy, to jednak schorzenia natury kardiologicznej powodują takie naruszenie sprawności organizmu, które uzasadnia orzeczenie względem wnioskodawczyni częściowej niezdolności do pracy do 31 maja 2024 r. Biegły z zakresu kardiologii szczegółowo wyjaśnił, dlaczego w taki sposób ocenił wyniki wnioskodawczyni. Przede wszystkim należy zgodzić się z biegłym, że to, że wnioskodawczyni nie zgłosiła się na badania nie oznacza w sposób automatyczny o braku niezdolności do pracy. Najważniejszy jest bowiem stan kliniczny wnioskodawczyni, który warunkuje ocenę zdolności do pracy. Biegły kilkukrotnie podkreślił natomiast, że jest to skrajnie wyjątkowa sytuacja, ale z uwagi na wybitnie złą kontrolę ciśnienia tętniczego (niezależnie od przyczyny) ubezpieczona jest niezdolna do pracy.

Odnosząc się jeszcze raz do zarzutów organu rentowego, należy wskazać, że w orzecznictwie przyjmuje się, że Sąd nie jest zobowiązany powoływać nowych biegłych lub zwracać się do dotychczasowych o opinie uzupełniające zawsze, gdy chce tego strona (w niniejszej sprawie – organ ZUS).

Jeśli w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy przedmiotem sporu jest ocena stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie, to taka ocena jako wymagająca wiadomości specjalnych musi być dokonywana z udziałem biegłych lekarzy reprezentujących odpowiednie specjalności medyczne (art. 278 § 1 i następne k.p.c.) i opierać się przede wszystkim na wnioskach wynikających ze sporządzonych przez tych biegłych opiniach. Specyfika dowodu z opinii biegłego (biegłych) polega zaś m.in. na tym, że jeżeli taki dowód (dowody) został już przez sąd dopuszczony, to stosownie do art. 286 k.p.c., opinii dodatkowego biegłego można żądać jedynie „w razie potrzeby”. Zarzuty dotyczące nieuwzględnienia wniosków o przeprowadzenie dowodów z opinii kolejnych biegłych nie mogą natomiast odnieść skutku, jeżeli wydane już przez biegłych opinie wyjaśniają istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, a ich fachowość i rzetelność nie została w żaden sposób podważona. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują również obowiązku uzupełnienia już sporządzonej opinii czy to na piśmie, czy też w formie ustnej do protokołu rozprawy w każdym wypadku. Pozostawiają one sądowi decyzję, czy opinia wymaga dodatkowych wyjaśnień ze strony jej autora, a także, czy wyjaśnienia te powinny być złożone w formie ustnej czy w formie pisemnej. Potrzeba taka nie może być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z niekorzystnego dla niej wydźwięku konkluzji opinii, lecz być następstwem umotywowanej krytyki dotychczasowej opinii ( postanowienie Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2020 roku, III UK 478/18, LEX nr 3218417).

Ocena niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wymaga wiadomości specjalnych, które posiadają biegli lekarze specjaliści z zakresu schorzeń wcześniej rozpoznanych u wnioskodawcy. Sąd zarazem nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii od tych samych biegłych lub innych biegłych, jeżeli już sporządzone w sprawie opinie są jednoznaczne i tak przekonujące, że określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną. Potrzeba powołania innego biegłego nie może być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z dotychczas złożonych opinii, lecz musi być następstwem umotywowanej krytyki dotychczasowych opinii. Nie ma uzasadnienia wniosek o powołanie kolejnego biegłego jedynie w sytuacji, gdy złożone opinie są niekorzystne dla strony. Dopuszczenie dodatkowej opinii w takiej sytuacji prowadziłoby bowiem do uwzględnienia kolejnych wniosków strony dopóty, dopóki nie zostałaby złożona opinia w pełni ją zadowalająca, co jest niedopuszczalne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 11 marca 2020 roku, III AUa 575/19, LEX nr 2866552).

Co również istotne, a co wynika wprost z opinii lekarskich ZUS sporządzonych na potrzeby wydania zaskarżonej decyzji, nie sposób stwierdzić, aby od poprzedniej wydanej wnioskodawczyni decyzji o przyznaniu prawa do renty stan jej zdrowia uległ zasadniczej poprawie.

Reasumując, w ocenie Sądu za decydującą dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy należało uznać opinię biegłego kardiologa i Sąd podzielił ją w całej rozciągłości, uznając jej wnioski, jak i uzasadnienie za przekonujące, należycie uzasadnione, obiektywne.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał B. U. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 listopada 2022 r. do 31 maja 2024 r. (pkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. (jako strony przegrywającej proces) na rzecz B. U. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu ( pkt 2 sentencji wyroku).

A.Ł.