Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15.12.2023 r. odmówił R. K. prawa do renty socjalnej ponieważ Komisja Lekarska ZUS ustaliła, że nie jest on niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia.

(decyzja – k.31 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył R. K. wnosząc o jej zmianę poprzez orzeczenie, że przysługuje mu prawo do renty socjalnej od daty złożenia w tym przedmiocie stosownego wniosku. W uzasadnieniu skarżący podał, że przyczyną powstania niezdolności do pracy było naruszenie sprawności organizmu powstałe w trakcie nauki w szkole- zasadniczej szkole zawodowej przed ukończeniem przez niego 18 roku życia. Niezdolność ta była bezpośrednią przyczyną dla której wnioskodawca porzucił naukę w szkole zawodowej. Jak wskazał co najmniej od sierpnia 2010 r. cierpiał na zaburzenia depresyjne, podejmował próby samobójcze.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 22-22 verte)

W dniu 12.08.2024 r. swój udział w sprawie po stronie wnioskodawcy zgłosił profesjonalny pełnomocnik.

(pismo – k. 47-48)

Na rozprawie w dniu 9.09.2024 r. sąd pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez pełnomocnika wnioskodawcy w piśmie z dnia 12.08.2024 r.

(postanowienie - rozprawa z dnia 9.09.2024 r. e-protokół (...):00:19 – 00:06:50 – płyta CD – k. 57)

Na rozprawie w dniu 9.09.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 9.09.2024 r. e-protokół (...):00:19 – 00:06:50 – płyta CD – k. 57)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. K. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

W dniu 15.12.2023 roku ubezpieczony złożył do ZUS wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej.

(wniosek – k. 1-4 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 15.01.2024 roku ustalono, że R. K. jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.01.2026 r. Data powstania całkowitej niezdolności do pracy: 23.03.2018 r. Całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Całkowita niezdolność do pracy nie istniała 23.12.2010 r.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS – k. 25-26 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 95-96, opinia lekarska – k. 56-58 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Od w/w orzeczenia skarżący złożył sprzeciw.

(sprzeciw – k. 97-98 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 01.02.2024 roku rozpatrując w/w sprzeciw potwierdziła prawidłowość wydanego orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS.

(orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS – k. 29-30 załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia lekarska – k. 99-100 załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo – lekarskiej)

W dniu 05.02.2024 roku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k.31 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

1.  Karta Informacyjna (...) Szpitalnego Szpital (...) w S.:

⚫

23.03.2018 r. - 06.04.2018 r. Oddział Psychiatryczny, rozpoznanie: Schizofrenia paranoidalna;

⚫

15.10.2019 r. - 21.10.2019 r. Oddział Psychiatryczny, rozpoznanie: Schizofrenia paranoidalna;

2.  Historia Choroby (...) w Ł.: zarejestrowany od 05.07.2018 r. D..: F20 schizofrenia paranoidalna;

3.  Indywidualna (...) Zakład Opieki Zdrowotnej (...): rozpoznania: F20.0 - Schizofrenia paranoidalna Z91.1 - Niestosowanie się do zaleceń i dyscypliny leczniczej w wywiadzie Z81.8 - Obciążenie rodzinne innymi zaburzeniami umysłowymi i osobowości

4.  Karta Informacyjna (...) Szpitalnego (...) Szpital (...) w (...).08.2010-10.08.2010, rozpoznanie: F43.2 zaburzenia adaptacyjne. F10.1 Następstwa szkodliwego używania substancji;

5.  Opinia sądowo-psychiatryczna dotycząca stanu psychicznego i konieczności leczenia w szpitalu psychiatrycznym bez wymaganej zgody K. R. wydana na zlecenie Sądu Rejonowego w Łowiczu III Wydział Rodzinny i Nieletnich przez lekarza psychiatrę A. M. Sygn. Akt III RNs 112/20: U K. R. rozpoznaję przewlekłą chorobę psychiczną schizofrenię paranoidalną. W aktualnym stanie psychicznym K. R. nie wymaga leczenia psychiatrycznego w warunkach szpitalnych bez wymaganej zgody, ale bezwzględnie powinien kontynuować leczenie psychiatryczne w warunkach (...). Obecnie bez myśli ani tendencji samobójczych, bez objawów wytwórczych, sen okresowo zaburzony, uporczywe treści urojeniowe i brak wglądu

Rozpoznania: F20.0 - Schizofrenia paranoidalna Z91.1 - Niestosowanie się do zaleceń i dyscypliny leczniczej w wywiadzie Z81.8 - Obciążenie rodzinne innymi zaburzeniami umysłowymi i osobowości 2023-10-03 pogorszenie stanu psychicznego, urojeniowy, zaburzenia treści myślenia odnoszące prześladowcze, uporczywy brak wglądu w proces chorobowy i potrzebę przyjmowania leków, uporczywy brak współpracy, zamartwia się, analizuje, depresyjna ocena rzeczywistości, konieczność podjęcia i kontynuacji psychoterapii, nastrój obniżony, napęd nieco obniżony, afekt niedostosowany

Rozpoznania: F20.0 - Schizofrenia paranoidalna Z91.1 - Niestosowanie się do zaleceń i dyscypliny leczniczej w wywiadzie Z81.8 - Obciążenie rodzinne innymi zaburzeniami umysłowymi i osobowości 2023-06-02 Uporczywy brak współpracy, zamartwia się, analizuje, depresyjna ocena rzeczywistości, konieczność podjęcia (...) kontynuacji psychoterapii, nastrój obniżony, napęd nieco obniżony, afekt dostosowany, anhedonia, wzmożona męczliwość, lęk uogólniony, obecnie bez myśli ani tendencji samobójczych, bez objawów wytwórczych, sen zaburzony- wydłużona latencja snu, stan psychiczny pogarszają czynniki sytuacyjne

Rozpoznania: F20.0 - Schizofrenia paranoidalna Z91.1 - Niestosowanie się do zaleceń i dyscypliny leczniczej w wywiadzie.

Z punktu widzenia psychiatrii u wnioskodawcy stwierdzono naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do pracy do 31.01.2026 r.

Jako datę powstania całkowitej niezdolności do pracy przyjęto początek hospitalizacji w Szpitalu (...) w S. Oddział Psychiatryczny: 23.03.2018 r. U wnioskodawcy rozpoznano schizofrenię paranoidalną. Z dokumentacji medycznej nie wynika, aby rozpoznawano takie schorzenie wcześniej.

Z punktu widzenia psychiatrii całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

(pisemna opinia biegłego z zakresu psychiatrii – k. 33-36)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i załączonych do niej aktach rentowych oraz dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej, a także na podstawie opinii biegłego dr n. med. T. N. właściwego z punktu widzenia schorzeń wnioskodawcy tj. psychiatry.

Sąd, oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanego w sprawie biegłego. W ocenie Sądu złożona do sprawy opinia nie zawiera żadnych braków i wyjaśnia wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegły wydał opinię po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy, w tym przedstawionych wyników i wywiadu lekarskiego. Zdaniem Sądu, opinia biegłego jest rzetelna, sporządzona zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot, a wynikające z niej wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione. Rolą biegłego nie jest pozyskiwanie dowodów, a jedynie ocena tych, które zostały dostarczone przez wnioskodawcę i które dotyczą jego stanu zdrowia na dzień wydania opinii. W ocenie sądu brak jest podstaw do podważania wniosków z niej płynących.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 9.09.2024 r. Sąd pominął wnioski dowodowe zawarte w piśmie procesowym pełnomocnika odwołującego z dnia 12.08.2024 r., a konkretnie wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. K.- matki wnioskodawcy na okoliczności wskazane w odwołaniu mając na uwadze, że podstawą do wydania orzeczenia w niniejszej sprawie jest opinia biegłego sądowego psychiatry (postanowienie z dnia 14.03.2024 r. – k. 25). Pominięcie tego wniosku należało zatem uznać za celowe. Zeznania te, zapewne korzystne dla wnioskodawcy, nie wniosłyby do sprawy żadnych istotnych okoliczności. Zauważyć należy, że wobec tego, że biegłym może być jedynie osoba, która posiada wiadomości specjalne potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego, do zakwestionowania jej stanowiska posłużyć nie może, opinia innej osoby nie posiadającej wiedzy w tym zakresie choćby była osobą bliską wnioskodawcy czy uczestniczącą w jego życiu codziennym.

Sąd pominął też wnioski pełnomocnika odwołującego, który wniósł o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłego psychiatry. Wskazać należy, że w uznaniu Sądu potrzeba przeprowadzenia kolejnego dowodu z opinii tego samego biegłego z zakresu psychiatrii w ogóle nie istniała. Kwestią możliwości dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii tych samych lub innych biegłych zajmowało się orzecznictwo, które stanęło na stanowisku, iż jeżeli opinia biegłego jest jednoznaczna i tak przekonująca, że Sąd określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną, to nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1974 r. II CR 638/74). Stanowisko to podziela również Sąd orzekający w niniejszej sprawie. Dodatkowo w wyroku z dnia 15 lutego 1974 r., (II CR 817/73), Sąd Najwyższy przyjął, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Zatem nie można przyjąć, że sąd obowiązany był jak w niniejszej sprawie dopuścić dowód z ustnej opinii uzupełniającej biegłego psychiatry, gdy dotychczas złożona opinia jest niekorzystna dla strony.

W świetle art. 286 k.p.c., sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, czy nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1974 r., (...) CR 562/74).

O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z ustnej opinii uzupełniającej biegłego sądowego psychiatry nie decyduje wyłącznie wniosek strony, niezadowolonej z efektów dotychczasowego postępowania dowodowego, lecz konkretne argumenty podważające rzetelność dotychczasowej opinii lub co najmniej podające w wątpliwość tę rzetelność.

W realiach niniejszej sprawy złożona do akt sprawy opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii jak już nadmieniono powyżej w sposób szczegółowy, pełny i wyczerpujący udzieliła odpowiedzi na pytania ujęte w tezie postanowienia dopuszczającego ten dowód. Twierdzenia ubezpieczonego o wcześniejszej dacie powstania niezdolności należy rozumieć jako polemikę z prawidłowymi wnioskami wyciągniętymi i należycie uzasadnionymi przez biegłego w złożonej przez niego opinii. Z uwagi na powyższe, brak było uzasadnienia do dopuszczenia dowodu z opinii ustnej opinii uzupełniającej tego samego biegłego. Z tych też względów, Sąd postanowił pominąć ów wniosek pełnomocnika odwołującego zawarty w złożonym przez niego do sądu piśmie procesowym z dnia 12.08.2024 r.

W piśmie procesowym z dnia 12.08.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł także o wystąpienie przez tutejszy sąd do Sądu Rejonowego w Łowiczu, III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich i dołączenie do akt przedmiotowej sprawy dokumentów znajdujących się w aktach sprawy o sygn.: III RNs 112/20, zakończonej prawomocnie przed tamt. Sądem - w szczególności opinii biegłego psychiatry - na okoliczność wykazania, że niezdolność do pracy R. K. w związku z chorobą psychiczną powstała przed ukończeniem przez ubezpieczonego 18 - go roku życia.

Zdaniem Sądu Okręgowego, opinię biegłego z innego postępowania należało traktować ostrożnie. Ekspertyza sporządzona w konkretnym postępowaniu z założenia jest dobrana do potrzeb danej sprawy, zarówno pod kątem obranej metodologii, jak i okoliczności faktycznych, na podstawie której jest wydawana. Nawet przy tożsamości stron postępowania, opinia wydana w jednej sprawie, z uwagi na jej odmienny charakter i cele, może nie być wystarczająca do wydania rozstrzygnięcia w innej (por. M. Sieńko (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom (...). Art. 1-477 ( 16) , wyd. IV, red. M. Manowska, Warszawa 2021,art. 278 ( 1)). Próba podważenia opinii sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania opinią z innej w/w sprawy jawi się zatem jako niedopuszczalna. Tym bardziej, że opinii biegłego psychiatry dr n. med. T. N. sąd przypisał walor ostateczności, pewności, a co za tym idzie i również z tego powodu – w warstwie merytorycznej – opinia złożona w sprawie o sygn.: III RNs 112/20 nie mogła być wiarygodnym dowodem zmierzającym do podważenia mocy dowodowej opinii biegłego sporządzonej na użytek niniejszego postępowania

Na marginesie można wskazać, że ograniczanie kompetencji jurysdykcyjnej sądu stanowi większe zagrożenie dla powagi wymiaru sprawiedliwości, niż niepożądana, lecz dopuszczalna rozbieżność ocen pomiędzy sądami (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2017 r., sygn. akt II PK 125/16, oraz powołane tam orzecznictwo; por. także glosę aprobującą P. Pieczonki do tego wyroku, St.Iur.Torun. 2017, nr 2, s. 387 - 404).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Dokonując rozważań dotyczących niezasadności odwołania, w pierwszej kolejności odnieść należy się do przepisów, które określają warunki nabycia uprawnienia do renty socjalnej. Zostały one uregulowane w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U.2023.0.2194 t.j.).

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 tej ustawy, renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Stosownie do brzmienia ust. 2 powołanego przepisu, osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1 przysługuje renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała albo renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Renta socjalna okresowa przysługuje przez okres wskazany
w decyzji jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej Zakładem (ust. 3 powołanego przepisu).

Z kolei z dyspozycji art. 15 ustawy o rencie socjalnej wynika, że ustawodawca w ramach oceny czy spełnione zostały przesłanki do przyznania opisanego powyżej świadczenia, nakazał odpowiednio stosować art. 12 – 14 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które zawierają legalne definicje całkowitej i częściowej niezdolności do pracy.

Przepis art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej wskazuje, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei przepis art. 12 ust. 3 ustawy za częściowo niezdolną do pracy uznaje osobę, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W świetle art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji; możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Prawo do świadczenia w postaci renty socjalnej przysługuje zatem w wypadku wypełnienia wszystkich przesłanek zawartych w art. 4 ust. 1 ustawy socjalnej. Sąd zważył, że w szczególności u osoby wnioskującej musi zaistnieć całkowita niezdolność do pracy ustalana w trybie przepisów ustawy emerytalnej. W niniejszej sprawie jedyną kwestią sporną było zatem ustalenie, czy w przypadku ubezpieczonego całkowita niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 18-tego roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25-tego roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Sąd zważył, że pozostałe przesłanki związane z prawem do świadczenia nie stanowiły przedmiotu sporu między stronami.

Uwzględniając powyższe Sąd w przedmiotowej sprawie dopuścił dowód z opinii biegłego, którego specjalizacja była adekwatna do schorzeń wnioskodawcy. Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, jednakże w tym miejscu, odwołując się do niej, należy jeszcze raz wskazać, że opinia jest rzetelna oraz jasno i przekonująco uzasadniona.

Biegły psychiatra stwierdził wprawdzie, że stan zdrowia odwołującego czyni go całkowicie niezdolnym do pracy do 31.01.2026 r., ale brak jakichkolwiek dowodów na to aby do stopnia naruszeń organizmu odwołującego wywołującego całkowitą niezdolność do pracy doszło przed osiągnięciem przez niego 18-ego roku życia. Biegły wyraźnie zaznaczył, że jako datę powstania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy należało przyjąć początek hospitalizacji w Szpitalu (...) w S. Oddział Psychiatryczny: 23.03.2018 r., co uzasadnił w swojej opinii. U wnioskodawcy rozpoznano schizofrenię paranoidalną. Z dokumentacji medycznej jak wskazał w sposób jednoznaczny biegły nie wynika, aby rozpoznawano takie schorzenie wcześniej. Stanowisko biegłego zajmowało zatem oparcie o zebraną w sprawie dokumentację medyczną odwołującego.

W materiale dowodowym brak jest okoliczności pozwalających na stwierdzenie, że rozpoznana u odwołującego schizofrenia paranoidalna – jej objawy istniały przed osiągnięciem przez niego wieku pełnoletniego, natomiast Sąd nie może natomiast czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 września 2014 r., (...) UK 22/14; 24 czerwca 2015 r., (...) UK 345/14, także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2017 r., III AUa 258/17).

W tych okolicznościach Sąd uznał złożone odwołanie za niezasadne, ze względu na brak spełnienia warunku powstania stopnia naruszenia stopnia organizmu w okresie, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnym nie ma podstaw do przyznania odwołującemu prawa do wnioskowanego świadczenia rentowego. Na powyższe stwierdzenie nie miało wpływu przedłożenie przez pełnomocnika odwołującego na rozprawie w dniu 9.09.2024 r. zaświadczenie lekarskie podpisane przez specjalistę psychiatrę A. M. opatrzone datą 5.09.2024 r., które nie daje jednak żadnych podstaw do stwierdzenia, że stwierdzona u wnioskodawcy całkowita niezdolność do pracy została spowodowana okolicznościami, które miał miejsce przed 18-m rokiem życia.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.