Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lutego 2023 roku ( (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku B. R. z dnia
20 stycznia 2023 roku odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

ZUS odmówił przyznania ubezpieczonemu emerytury, ponieważ:

- przed dniem 1 stycznia 1999 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. l i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej,

- nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych ZUS zaliczył okres od 1 września 2011 roku do 31 grudnia 2012 roku, tj. 1 rok i 4 miesiące.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych Zakład nie zaliczył okresu zatrudnienia od 15 października 1984 roku do 31 października 2002 roku, ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 4 kwietnia 2003 roku nie określił charakteru wykonywanej pracy ściśle według rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku.

Organ podniósł, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do zarządzeń resortowych lub w świadectwie pracy. Zakład pracy wystawiając świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na podstawie posiadanej dokumentacji, ma obowiązek określić rodzaj wykonywanej pracy, ściśle według wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz podać stanowisko pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego lub powołać się na przepisy ustawy o emeryturach pomostowych.

W uzasadnieniu decyzji organ zwrócił także uwagę, że w przypadku zmiany nazewnictwa stanowiska pracy – w stosunku do nazwy wymienionej w resortowych aktach prawnych – bez zmiany rodzaju faktycznie wykonywanej pracy na tym stanowisku, pracodawca powinien podać w świadectwie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze:

- nazwę obecną, będącą odpowiednikiem nazwy podanej w zarządzeniu lub uchwale,

- przyczynę zmiany nazewnictwa (np. zmiana w taryfikatorze),

- określić czy wskazana nazwa stanowiska pracy odpowiada pod względem rodzaju wykonywanej pracy i zakresu obowiązków pracownika, stanowisku wymienionemu w załączniku zarządzenia resortowego.

W ocenie organu, w przypadku likwidacji zakładu pracy na potwierdzenie okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być przedłożone odpisy, wypisy, wyciągi oraz kserokopie dokumentów sporządzone i uwierzytelnione przez uprawnionych przechowawców na podstawie posiadanej dokumentacji osobowo-płacowej pracownika.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodnione okresy: 1 rok, 1 miesiąc i 10 dni okresów nieskładkowych, 25 lat, 1 miesiąc i 3 dni okresów składkowych, staż sumaryczny łącznie 26 lat, 2 miesiące i 13 dni, w tym staż w szczególnych warunkach 1 rok i 4 miesiące.

(decyzja – k. 9-9v. akt ZUS o emeryturę pomostową)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł 20 marca 2023 roku B. R., zaskarżając ją w całości i wskazując, że jego zdaniem ZUS błędnie uznał, iż nie pracował on w warunkach szczególnych. W okresie od 15 października 1984 roku do 31 października 2002 roku pracował w odlewni (...) na stanowisku wytapiacz-zalewacz. Praca ta była związana z cyklem produkcyjnym metali. Odwołujący wskazuje, że obsługiwał bezpośrednio urządzenia – żeliwiaki. Praca przy tych urządzeniach jest, zdaniem odwołującego wymieniana jako praca w warunkach szczególnych. Na hali produkcyjnej panowało bardzo duże zapylenie i hałas. Przez okres zatrudnienia odwołujący dostawał zupy regeneracyjne oraz otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych.

Odwołujący przedstawił także dowód w postaci paska wypłat, na którym zostało wskazane, że otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych.

(odwołanie – k. 3 akt VIII U 658/23)

W złożonej 12 kwietnia 2023 roku odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 6-6v. VIII U 658/23)

Pismem procesowym złożonym 19 czerwca 2023 roku, reprezentujący odwołującego profesjonalny pełnomocnik zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku i odmowę przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej w sytuacji spełnienia przez ubezpieczonego przesłanek wskazanych w w/w ustawie, które uprawniają przyznanie ubezpieczonemu emerytury pomostowej. Pełnomocnik wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie B. R. emerytury pomostowej wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu nieterminowej wypłaty od dnia wymagalności poszczególnych świadczeń emerytury pomostowej do dnia ich zapłaty. Wniosła także o zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(pismo procesowe pełnomocnika odwołującego k. 17-19)

W odpowiedzi na wniosek o nadesłanie dokumentacji pracowniczej M. W. dotyczący jego spornego okresu zatrudnienia w Zakładach (...), Odlewni (...) w K. Oddział w K., Archiwum Państwowe w W. poinformowało, że w obrębie przechowywania akt nie odnaleziono akt osobowo-płacowych na wskazane nazwisko i dane.

(pismo – k. 38-38v.)

W piśmie z dnia 18 lipca 2023 roku dyrektor Archiwów (...) sp. z o.o. poinformował, że podmiot ten nie przechowuje dokumentów z C. w K..

(pismo – k. 42)

W piśmie z dnia 8 września 2023 roku Urząd Marszałkowski Województwa (...) poinformował, że dokumentacja osobowa i płacowa z Odlewni (...) znajduje się nadal w (...). Sp. z o.o. (ul. (...), (...)-(...) M.). Kontakt z firmą i uzyskanie ww. dokumentacji jest niemożliwy ponieważ obaj wspólnicy spółki nie żyją. Urząd Marszałkowski Województwa (...) 27 lutego 2023 roku zawiadomił o zaistniałej sytuacji Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych w W. oraz VIII Wdział Gospodarczy KRS Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach. Postanowieniem z 5 maja 2023 roku wszczęto postępowanie likwidacyjne wobec spółki.

(pismo – k. 50-51 akt VIII U 658/23 )

Na rozprawie w dniu 25 października 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z 25 października 2023 roku e-protokół (...):02:05 – płyta CD – k. 70 akt VIII U 658/23)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. R. urodził się (...) i legitymuje się wykształceniem zawodowym. Ubezpieczony wykazał 1 rok, 1 miesiąc i 10 dni okresów nieskładkowych, 25 lat, 1 miesiąc i 3 dni okresów składkowych, staż sumaryczny łącznie 26 lat, 2 miesiące i 13 dni, w tym staż w szczególnych warunkach 1 rok i 4 miesiące.

(bezsporne, a ponadto karta przebiegu zatrudnienia – k. 8-8 v. akt ZUS o emeryturę pomostową, zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 akt VIII U 658/23 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48 akt VIII U 658/23)

B. R. zatrudniony był w Zakładach (...) przekształconych w Odlewnię (...) Sp. z o.o. K. w okresie od dnia 15 października 1984 roku do dnia 31 października 2002 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obsłudze urządzeń do wytopu zalewania form płynnym żeliwem na wydziale odlewni:

od dnia 15 października 1984 roku do dnia 30 listopada 1986 roku na stanowisku ustawiacz urządzeń i maszyn odlewniczych, wymienionym w części A Dział III poz. 22 pkt 16;

od dnia 1 grudnia 1986 roku do dnia 31 października 2002 roku na stanowisku wytapiacz metalu – zalewacz, wymienionym w części A Dział III poz. 22 pkt 20/21;

wykazu stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dziennik Urzędowy MH i Pm nr 1-3 poz. 1).

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48, świadectwo pracy – k. 5-5 v. akt rentowych ZUS, świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych – k. 4 akt ZUS o emeryturę pomostową )

Skarżący, będąc zatrudniony w powyższym zakładzie pracy na hali o wymiarach około 100 x 100 m, w której znajdywały się dwa żeliwiaki o wydajności 17 ton na godzinę oraz dwie baterie żeliwiaków 6 tonowych, w których metal był topiony w temperaturze ok. 1400°C nadzorował całą pracę wytopu przy żeliwiaku. Wytopiony metal był poddawany dalszej obróbce, z których formowane były elementy do maszyn rolniczych czy samochodów, takie jak: tarcze, koła zębate, czy trójniki. Piece miały 15-20 metrów wysokości i ponad dwa metry średnicy. Praca w tym zakładzie pracy odbywała się w systemie ciągłym, a pracownicy przychodzili do pracy na trzy zmiany. Na hali produkcyjnej pracowało co najmniej 100 osób. Gdy jeden z pieców był konserwowany, produkcja odbywała się na pozostałych.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48, zeznania świadka Z. B. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:25:43 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. W. e-protokół rozprawy z
30 sierpnia 2023 roku 00:42:25 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. T. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:51:52 – płyta CD k. 48)

Wnioskodawca od 15 października 1984 roku do 30 listopada 1986 roku będąc zatrudniony na stanowisku ustawiacz, pracował na załadunku żeliwiaka (pieca wytapiającego metal). Jego zadaniem na tym stanowisku był załadunek złomu stalowego do żeliwiaka, gdzie złom ten był przetapiany.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48)

Na stanowisku wytapiacza metalu-zalewacza, na którym B. R. był zatrudniony od 1 grudnia 1986 roku do 31 października 2002 roku, ze względu na wysoką temperaturę i kontakt z płynnym metalem, należało pracować w żaroodpornym ubraniu, butach, kasku oraz okularach. Odwołujący pracował bezpośrednio przy obsłudze żeliwiaka. Musiał otwierać piec, aby stopiony metal wyleciał ze zbiorników. Oprócz tego musiał ściągać żużel z powierzchni metalu, usuwać skrzepy. Podczas pracy miał kontakt z ciekłym, pryskającym metalem. W przypadku awarii żeliwiaków odwołujący musiał ręcznie wybijać wsad, co było ciężką fizyczną pracą w wysokiej temperaturze.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48, zeznania świadka Z. B. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:25:43 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. W. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:42:25 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. T. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:51:52 – płyta CD k. 48)

Wnioskodawca za pracę na stanowisku wytapiacza metalu - zalewacza miał przyznany dodatek do wynagrodzenia za pracę w warunkach szkodliwych w najwyższej przewidzianej w tym zakładzie pracy wysokości, gdyż stanowisko, na którym pracował uchodziło w zakładzie za najbardziej szkodliwe. W związku z pracą na tym stanowisku otrzymywał także posiłki regeneracyjne oraz był mu udzielany urlop dodatkowy.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48, zeznania świadka Z. B. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:25:43 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. W. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:42:25 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. T. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:51:52 – płyta CD k. 48)

W hali panowało duże zapylenie wywoływane przez przetapiane elementy, a także wysokie stężenie gazów wydobywających się z topionego metalu. Oprócz tego pracownicy pracowali w ciągłym hałasie związanym z załadunkiem pieców, a także pracą suwnic, linii produkcyjnych czy dmuchaw.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia od 15 października 1984 roku do
31 października 2002 roku codziennie, w pełnym wymiarze godzin pracował w takich warunkach.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z 25 października 2023 roku 00:03:05 – płyta CD – k. 70 w związku z e-protokołem z dnia 30 sierpnia 2023 roku 00:07:43 – płyta CD – k. 48, zeznania świadka Z. B. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:25:43 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. W. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:42:25 – płyta CD k. 48, zeznania świadka A. T. e-protokół rozprawy z 30 sierpnia 2023 roku 00:51:52 – płyta CD k. 48)

B. R. wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy także od 1 września 2011 roku do 31 grudnia 2012 roku. W tym okresie wykonywał prace bezpośrednio przy szlifowaniu powierzchni odlewów na stanowisku szlifierz u pracodawcy (...) sp. z o.o.

(bezsporne, a ponadto zaświadczenie wykonywania prac w warunkach szczególnych k. 5 akt ZUS o emeryturę pomostową)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2020 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przyznał pracownikowi pracującemu w odlewni wraz z odwołującym A. W. prawo do emerytury pomostowej. Prawomocnym wyrokiem z 21 października 2021 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przyznał pracownikowi pracującemu w odlewni wraz z odwołującym M. W..

(akta sprawy o sygnaturach: VIII U 4453/19, VIII U 239/21 – załączone do niniejszej sprawy)

Decyzją z dnia 20 lutego 2023 roku ( (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku B. R. z dnia 20 stycznia 2023 roku odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

(decyzja – k. 9-9v. akt ZUS o emeryturę pomostową)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym o dostępne dokumenty oraz zeznania świadków. Nie odnaleziono akt osobowo-płacowych B. R., dotyczących okresu jego zatrudniania w Zakładach (...), Odlewnia (...) Sp. z o.o. K. Oddział w K. od dnia 15 października 1984 roku do dnia 31 października 2002 roku. Jednakże tutejszy sąd mając do dyspozycji zeznania skarżącego oraz powołanych w sprawie świadków: Z. B., A. W. oraz A. T., którzy to w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą doszedł do przekonania, że mają oni wiedzę na temat charakteru pracy skarżącego i tego na czym ona polegała. Zeznania wnioskodawcy oraz powołanych świadków-osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron nie budzą wątpliwości tutejszego sądu przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, a korespondują ze sobą. Co również istotne zeznania ubezpieczonego oraz powołanych w sprawie świadków nie zostały zasadnie podważone przez organ rentowy w toku procesu. Treść osobowych źródeł dowodowych, znalazła potwierdzenie w materialnych źródłach dowodowych.

Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1340 ze zm.), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 i 5 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 roku, wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Przed dniem 1 stycznia 1999 roku może to być zarówno praca wymieniona w nowych wykazach prac (prace w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych), jak i prace wymienione w załącznikach A lub B do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Natomiast po dniu 31 grudnia 2008 roku muszą to być prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienione wyłącznie w nowych wykazach (praca w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 roku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 roku) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Stosownie do powołanego przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu nowych przepisów tj. art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. (tak: m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2014 roku, III AUa 1531/13 LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lutego 2014 roku, III AUa 1045/13, LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 stycznia 2014 roku, III AUa 577/13, LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 stycznia 2014 roku, III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 roku, II UK 159/13, LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 listopada 2013 roku, III AUa 343/13).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie, łączne, spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12). Innymi słowy, nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W niniejszym postępowaniu, niesporne było, że wnioskodawca, który wiek 60 lat osiągnął 20 grudnia 2022 roku, udowodnił niespornie 1 rok, 1 miesiąc i 10 dni okresów nieskładkowych, 25 lat, 1 miesiąc i 13 dni okresów składkowych, staż sumaryczny łącznie 26 lat, 2 miesiące i 13 dni, w tym staż w szczególnych warunkach 1 rok i 4 miesiące.

Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnił jednak warunku określonego w art. 4 pkt 2 i 5 nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat, przed dniem 1 stycznia 2009 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej.

Należy tu jednak przypomnieć, że okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku, III UZP 48/84 LEX nr 14630, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku, III UZP 6/84 LEX nr 14625). Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Należy jednak mieć na uwadze, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10).

W zaskarżonej decyzji z dnia 20 lutego 2023 roku organ rentowy odmówił B. R. prawa do emerytury pomostowej gdyż wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat oraz przed dniem 1 stycznia 1999 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej.

W niniejszym postępowaniu Sąd jednak jednoznacznie ustalił, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Zakładach (...), Odlewnia (...) Sp. z o.o. K. Oddział w K. w okresie od dnia
15 października 1984 roku do 30 listopada 1986 roku na stanowisku ustawiacza urządzeń i maszyn odlewniczych. Jego zadaniem na tym stanowisku był załadunek złomu do żeliwiaka, gdzie złom ten był przetapiany.

Z kolei w okresie od dnia 1 grudnia 1986 roku do dnia 31 października 2002 roku pracował stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wytapiacza metalu - zalewacza. Na tym stanowisku obsługiwał on bezpośrednio żeliwiak. Musiał otwierać piec, by stopiony metal wyleciał ze zbiorników. Oprócz tego musiał ściągać żużel z powierzchni metalu, usuwać skrzepy. Podczas pracy miał kontakt z ciekłym, pryskającym metalem. W przypadku awarii żeliwiaków odwołujący musiał ręcznie wybijać wsad, co było ciężką fizyczną pracą w wysokiej temperaturze.

Przez cały sporny zatrudnienia w odlewni, wnioskodawca pracował w hali, w której panowało duże zapylenie wywoływane przez przetapiane elementy, a także wysokie stężenie gazów wydobywających się z topionego metalu. Oprócz tego pracownicy pracowali w ciągłym hałasie związanym z załadunkiem pieców a także pracą suwnic, linii produkcyjnych czy dmuchaw. Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia pracował w ww. warunkach pełnym wymiarze godzin.

Warto zwrócić uwagę, że zeznania samego wnioskodawcy, jak i powołanych w sprawie świadków, którzy w tym samym czasie pracowali razem ze skarżącym są w tym względzie spójne. Świadkowie ci pracowali razem z odwołującym na hali i znali zakres jego obowiązków, a także widzieli jak je wykonuje. Co więcej świadek A. W., który również pracował na stanowisku wytapiacz metalu zalewacz często pracował z nim na jednej zmianie.

Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, że wnioskodawcy wystawiono świadectwo pracy w szczególnych warunkach (k. 5 akt rentowych), którego organ rentowy nie uznał za wiarygodny dowód.

Tymczasem analiza zapisów w tymże świadectwie wskazuje na prawdziwość zawartych w nim informacji co do okresów pracy oraz zajmowanych stanowisk i potwierdza, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Dodać należy, że organ rentowy nie podważał w toku procesu wartości dowodowej zeznań wnioskodawcy oraz świadków co do charakteru pracy i zajmowanych stanowisk przez wnioskodawcę.

Prace wykonywane przez B. R. należy więc uznać za prace ujęte w wykazie A dział III (zatytułowany „w hutnictwie i przemyśle metalowym”) pod poz. 22 „obsługa żeliwiaków, rozlewni i innych urządzeń pomocniczych” załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.). Ponadto stanowiska, na których świadczył pracę wnioskodawca w spornym okresie zostały wyszczególnione w zarządzeniu resortowym tj. Zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dziennik Urzędowy MH i Pm nr 1-3 poz. 1): prace na stanowisku: wytapiacz ustawiacz urządzeń i maszyn odlewniczych – w dziale III, poz. 22, pkt 16 powyższego zarządzenia, a prace na stanowisku wytapiacz i zalewacz – w dziale III, poz. 22, pkt 20 oraz 21 powyższego zarządzenia.

Co więcej, w okresie od 1 września 2011 roku do 31 grudnia 2012 roku wnioskodawca, będąc wówczas zatrudniony w (...) sp. z o.o. pracował bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy tj. bezpośrednio przy szlifowaniu powierzchni odlewów (poz. 5 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych), co zostało potwierdzone stosownym zaświadczeniem. Nie ulega zatem wątpliwości, że praca, którą świadczył odwołujący, stanowiła pracę w warunkach szczególnych, zarówno przed 1 stycznia 2009 roku, jak i po tej dacie.

Po uwzględnieniu spornego okresu zatrudnienia, wnioskodawca niewątpliwie wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat, przy uwzględnieniu wskazanego okresu niekwestionowanym jest też fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznaniu mu prawa do emerytury pomostowej.

Za słusznością przyznania B. R. prawa do emerytury pomostowej przemawia dodatkowo fakt, że jak wynika z załączonych do akt niniejszej sprawy akt o sygnaturach: VIII U 239/21 oraz VIII U 4453/19, emerytura taka została przyznana M. W. i A. W., którzy pracowali w tym samym zakładzie pracy co wnioskodawca, w takich samych warunkach i wykonywali podobne, co on obowiązki.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wobec powyższego, mając na uwadze, że wniosek o emeryturę pomostową został przez wnioskodawcę złożony 20 stycznia 2023 roku, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał mu prawo do emerytury pomostowej od dnia 1 stycznia 2023 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964).

Sąd przekazał roszczenie o odsetki ustawowe do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., bowiem odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji a spornych między stronami; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Dlatego też odwołanie wniesione od decyzji organu rentowego nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest - zgodnie z treścią art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. - przekazać go do rozpoznania organowi rentowemu. Tym samym kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji organu rentowego, gdyż - stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.- w postępowaniu wywołanym wniesieniem odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu. Należy wskazać, że roszczenie o odsetki nie było przedmiotem zaskarżonej decyzji.