Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24.01.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku A. S. z dnia 28.12.2023 r., odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawcy odmówiono przyznania emerytury ponieważ nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Do pracy w warunkach szczególnych ZUS uznał okresy tj. od 7.10.2019 r. do 31.12.2019 r. z wyłączeniem zwolnień lekarskich, tj. łącznie 2 miesiące i 25 dni.

Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił okresu pracy od 3.08.1981 r. do 31.10.2002 r. ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Organ rentowy podał, że pracodawca w świadectwie pracy z 4.04.2003 r. nie podał podstawy prawnej, tj. nie wymienił charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji Rozporządzeń Rady Ministrów z 7.02.1983 r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punkiem zarządzenia resortowego ministra, pod którego podlega zakład pracy.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy:

- nieskładkowe – 3 lata, 8 miesięcy, 2 dni;

- składkowe – 36 lat, 9 miesięcy, 21 dni;

- staż sumaryczny – 40 lat, 5 miesięcy, 23 dni.

Staż w szczególnych warunkach/ charakterze: 0 lat, 2 miesiące, 25 dni.

(decyzja – k. 7-7 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ubezpieczony A. S. złożył odwołanie od w/w decyzji ZUS wnosząc o jej zmianę oraz przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wnioskodawca podnosił, iż organ rentowy w sposób błędny nie zaliczył okresu pracy od 01.02.1982 r. do 31.10.2002 r., jako okresu pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca wskazywał, iż w powyższym okresie był zatrudniony w Odlewni (...) Sp. z o.o. w K. na stanowisku robotnik transportowy – operator urządzeń transportowych. Odwołujący się nie wiedział, że przedstawiony przez niego oryginał świadectwa pracy z Odlewni (...) opatrzony datą 04.04.2003 r. nie jest wystarczającym dowodem na poświadczenie, iż wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Jak dalej wskazywał sprostowanie tegoż świadectwa pracy jest z kolei niemożliwe, gdyż pracodawca już nie istnieje. Ponadto nie posiada żadnych innych dokumentów z tego okresu, a które mogłyby stanowić dowód na wykonywanie przez niego pracy w szczególnych warunkach w tym okresie. Dlatego też w odwołaniu wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazywanych przez niego świadków i ich przesłuchania na okoliczność jego pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Ponadto jak ZUS wskazywał, w punkcie h przedstawionego przez odwołującego świadectwa pracy z dnia 04.04.2003 r. wskazano, że na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach wydano świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Takiego świadectwa wnioskodawca jednak nie przedłożył.

(odpowiedź na odwołanie – k.4-4 verte)

Na rozprawie w dniu 8.10.2024 r. wnioskodawca poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 8.10.2024 r. e-protokół (...):06:4500:07:01 – płyta CD – k. 94)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca w dniu 28.12.2023 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 1-2 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 24.01.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję wskazując, że wnioskodawca bezspornie udokumentował łącznie 2 miesiące i 25 dni pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

(decyzja – k. 7-7 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie od 03.08.1981 r. do 31.10.2002 r. wnioskodawca zatrudniony był w Odlewni (...) Sp. z o.o. w K. Oddział w K. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Za powyższy okres zatrudnienia wnioskodawca otrzymał ogólne świadectwo pracy wystawione w dniu 04.04.2003 r., w którym stwierdzono, że był zatrudniony w w/w zakładzie i w w/w okresie na stanowisku robotnika transportowego – operatora urządzeń transportowych.

(świadectwo pracy – k. 9-9 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Za ten sam okres wnioskodawca legitymuje się też wystawionym w dniu 04.04.2003 r. świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach przedstawionym w toku procesu, w którym stwierdzono, że w okresie od 03.08.1981 r. do 31.10.2002 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych na wydziale produkcji odlewów:

- od dnia 03.08.1981 r. do 31.01.1982 r. na stanowisku wykańczacz odlewów wymienionym w Wykazie A, Dziale III, poz. 23, pkt 9;

- od dnia 01.02.1982 r. do 31.10.2002 r. na stanowisku robotnika transportowego – operatora urządzeń transportowych wymienionym w Wykazie A, dziale III, poz. 67, pkt 39

wykazu stanowiącego załącznik do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dziennik Urzędowy MH i PM nr 1-3 poz. 1).

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach – k. 40)

W piśmie procesowym z dnia 28.06.2024 r. ZUS wskazał, że przedłożone w/w świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych zawiera błędy.

(pismo – k. 52)

W piśmie procesowym z dnia 12.07.2024 r. ZUS wskazał, że w dalszym ciągu nie mógł uznać spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy tj. od 01.02.1982 r. do 31.10.2002 r. na podstawie w/w świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 04.04.2003 r., gdyż pracodawca nie określił w nim charakteru wykonywanej pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punkiem zarządzenia resortowego ministra, pod którego podlega zakład pracy (brak informacji o tożsamości stanowisk).

(pismo – k. 57)

Decyzją z dnia 10.07.2024 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej, podnosząc że nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Zakład uwzględnił zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jedynie okres zatrudnienia wnioskodawcy od 7.10.2019 r. do 31.12.2019 r. z wyłączeniem zwolnień lekarskich, tj. łącznie 2 miesiące i 25 dni.

Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie zostały uznane okresy:

- od 3.08.1981 r. do 31.01.1982 r., ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z 4.04.2003 r. nie określił charakteru wykonywanej pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.;

- od 1.02.1982 r. do 31.10.2002 r„ ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych z 4.04.2003 r, nie określił charakteru wykonywanej pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego ministra, pod którego podlega zakład pracy (brak informacji o tożsamości stanowisk).

Jednocześnie ZUS decyzją z dnia 10.07.2024 r. zmienił decyzję z dnia 24.01.2024 roku w zakresie uzasadnienia okresów, które ZUS nie przyjął do prac w szczególnych warunkach. Decyzja z dnia 24.01.2024 roku została wydana na podstawie nowych dokumentów przedłożonych przed sądem.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy:

- nieskładkowe – 3 lata, 8 miesięcy, 2 dni;

- składkowe – 36 lat, 9 miesięcy, 21 dni;

- staż sumaryczny – 40 lat, 5 miesięcy, 23 dni.

Staż w szczególnych warunkach/ charakterze: 0 lat, 2 miesiące, 25 dni.

(decyzja – k. 59-59 verte)

Odwołujący w okresie spornego zatrudnienia tj. od 01.02.1982 r. pracował na dużych halach znajdujących się w jednym budynku, na których to wykonywał pracę – jeździł wózkami: widłowymi, spalinowymi, elektrycznymi. Na oddziale P1, tzw. W., znajdowały się linie produkcyjne, na których to wykonywano odlewy. Obok znajdowały się specjalnie przystosowane do tego rodzaju prac piece – roztapiano metal i zalewano formy. Malarnie i szlifiernie znajdowały się na tej samej hali co linie produkcyjne. Wnioskodawca woził wózkami: rdzenie, które następnie podawane były na linię produkcyjną, zalewki na pole sadowe – do tzw. odpadów, butle do w/w pieców. W spornym okresie (ostatnie dwa-trzy lata zatrudnienia w Odlewni (...) Sp. z o.o.) wnioskodawca pracował już tylko na oddziale P2 – wykańczalni odlewów. Woził wózkami 4-5 tonowymi tzw. ciężki sprzęt: układy wlewowe, masy, odlewy. Wnioskodawca dbał o to by proces produkcyjny mógł przebiegać w sposób niezachwiany, zabezpieczał produkcję w materiały, transportował materiały również pomiędzy oddziałami: P1, a P2.

Na halach, w których wnioskodawca pracował panowało duże zapylenie, hałas, wysoka temperatura około 35 stopni i więcej. Zdarzało się, że urządzenia tzw. odpylacze miewały awarie, nie nadążały z oczyszczaniem powietrza. Zakład wypłacał dodatki za pracę w warunkach szkodliwych operatorom urządzeń transportowych, w tym posiłki regeneracyjne.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 03.09.2024 r. e-protokół (...):03:24-00:06:48 – płyta CD – k. 82 w związku z rozprawą z dnia 11.06.2024 r.. e-protokół (...):06:36-00:17:31 – płyta CD – k. 37, zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.06.2024 r. e-protokół (...):20:20-00:38:21 – płyta CD – k. 37, zeznania świadka K. N. na rozprawie w dniu 11.06.2024 r. e-protokół (...):38:21-00:49:04 – płyta CD – k. 37)

Świadek J. B. oraz K. N. pracujący na analogicznym jak wnioskodawca stanowisku pracy w Odlewni (...) Sp. z o.o. mają uwzględniony ten okres zatrudnienia jako wykonywany w warunkach szczególnych.

(zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.06.2024 r. e-protokół (...):20:20-00:35:48 – płyta CD – k. 37, zeznania świadka K. N. na rozprawie w dniu 11.06.2024 r. e-protokół (...):38:21-00:49:04 – płyta CD – k. 37)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania odwołującego i zawnioskowanych przez niego świadków oraz dokumentację zgromadzoną w toku postępowania sądowego i znajdującą się w aktach postępowania przed organem rentowym.

Zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumenty w aktach organu rentowego, sąd uznał, co do zasady, za przydatne dla ustalenia stanu faktycznego, zostały bowiem sporządzone przez uprawnione podmioty w zakresie ich kompetencji.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem treść świadectwa pracy oraz świadectwa pracy w szczególnych warunkach może podlegać weryfikacji. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy w szczególnych warunkach ocena charakteru zatrudnienia pracownika nie jest dla sądu wiążąca, dokument ten podlega, co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej, takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód. Świadectwo pracy jako dowód z dokumentu prywatnego nie ma bowiem silniejszej mocy dowodowej niż dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron (wyrok SN z dnia 5 października 2011 r. II UK 43/11 LEX nr 1108484, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2005 r., II UK 15/05, LEX nr 603168 oraz wyroki tego Sądu z dnia 3 października 2000 r., I CKN 804/98, LEX nr 50890; z dnia 30 czerwca 2004r., IV CK 474/03, OSNC 2005 nr 6, poz. 113; z dnia 9 kwietnia 2009 r., I UK 316/08, LEX nr 707858; z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 117/08, OSNP 2010 nr 13-14, poz. 167; z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 119/10, LEX nr 603161, postanowienie SA w Białymstoku z dnia 25 marca 2014r.).

Zeznania świadków i odwołującego Sąd uznał za wiarygodne bowiem dotyczyły one opisu prac jakie wykonywał wnioskodawca jak i świadkowie. Zeznania te były spójne i logiczne w zakresie istotnych okoliczności sprawy, a ponadto korespondowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Świadkowie zeznawali przy tym spontanicznie, a ich twierdzenia nie nosiły znamion uprzedniego przygotowania ich treści. Sąd ocenił, że powołani w sprawie świadkowie, z uwagi na zatrudnienie na tym samym co odwołujący stanowisku, w tym samym zakładzie pracy ( Odlewni (...) Sp. z o.o.), w okresach pokrywających się z okresem zatrudnienia odwołującego, posiadali wiedzę na temat charakteru pracy, którą odwołujący wykonywał. Świadkowie opisali charakter i przedmiot działalności przedsiębiorstwa, w którym pracowali, a także zgodnie charakter pracy odwołującego.

Sąd uznał za wiarygodne również zeznania odwołującego, ponieważ były one szczere, spontaniczne, logiczne i znalazły pełne odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności w zeznaniach przesłuchanych świadków oraz dostępnych dokumentach. W sposób przekonywujący i rzeczowy odwołujący wyjaśnił na czym polegała jego praca. Co istotne w niniejszej sprawie, odwołujący w toku przesłuchania przed sądem wielokrotnie podkreślał, że od 01.02.1982 r. przeszedł na produkcję i wówczas - jeździł wózkami: widłowymi, spalinowymi, elektrycznymi, w tym także 4-5 tonowymi i transportował materiały po oddziałach odlewni.

W konsekwencji, Sąd uznał, że zgromadzone dowody są kompletne i pozwalają na czynienie na ich podstawie ustaleń co do stanu faktycznego, a następnie na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja okazała się nieprawidłowa.

Wnioskodawca ubiegał się o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, powołując się na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Należy podkreślić, że emerytura pomostowa jest świadczeniem stanowiącym element nowego systemu emerytalnego. Świadczy o tym m.in. fakt adresowania jej do pracowników urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. Konstrukcja ryzyka socjalnego stanowiącego przedmiot ochrony gwarantowanej przez tę emeryturę pomostową odbiega jednak od koncepcji ryzyka starości przyjętej w systemie emerytalnym zdefiniowanej składki. W nowym systemie emerytalnym wiek emerytalny został ustalony dla wszystkich ubezpieczonych na tym samym poziomie, a prawo do emerytury z FUS nie zależy od osiągnięcia wymaganego okresu ubezpieczenia, przyjmuje się więc, że prawo do emerytury zostało w nim oparte na koncepcji ryzyka dożycia wieku emerytalnego. Nabycie prawa do emerytury pomostowej jest uzależnione od spełnienia licznych przesłanek odnoszących się do przebiegu ubezpieczenia oraz warunków dotyczących biologicznych i ekonomicznych skutków świadczenia pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze oraz procesu starzenia się. W związku z tym należy przyjąć, że emerytura pomostowa jest świadczeniem zapewniającym ochronę przed ryzykiem zaprzestania pracy przed osiągnięciem wieku emerytalnego z powodu domniemanej niezdolności do pracy będącej konsekwencją wykonywania długiego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Na wstępie należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Trzeba zaznaczyć, że ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto warto wskazać, że ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do nabycia prawa do emerytury pomostowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r. nie jest już natomiast wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Należy podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689).

W realiach badanej sprawy zaznaczyć należy, że jedyną sporną przesłanką, od której zależało ustalenie uprawnień ubezpieczonego do emerytury pomostowej była przesłanka z art. 4 ustawy pomostowej dotycząca posiadania przez odwołującego stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przypomnieć także należy, że pozwany organ rentowy bezspornie uznał odwołującemu staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 r. w ilości 2 miesięcy, 25 dni.

Mając na uwadze przyczyny odmowy zaliczenia ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych spornego okresu zatrudnienia tj. od dnia 01.02.1982 r. do 31.10.2002 r. w Odlewni (...) Sp. z o.o., na podstawie przedłożonego w toku postępowania świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 04.04.2003 r., Sąd Okręgowy zważył, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W sytuacji, kiedy brak wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę, Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia, czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 lub 2 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 4 listopada 2008 r., III AUa 3113/08, Lex nr 552003). Takie też postępowanie należy prowadzić, kiedy organ rentowy zakwestionuje fakty wskazane w tego rodzaju świadectwie (por. wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09, Lex nr 558288). Przy ustalaniu długości wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ZUS uwzględnia tylko te okresy, wskazane w świadectwie pracy, w których praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (tak SN w orzeczeniu z dnia 21 września 1984 r., III UZP 48/84, LEX nr 14630). Przeprowadzenie innych dowodów przewidzianych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy a ZUS kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument ten nie może zostać sporządzony. Postępowanie przed sądem (na skutek odwołania od decyzji organu rentowego) nie podlega ograniczeniom dowodowym, co wynika wprost z art. 473 k.p.c., zatem każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi dopuszczalnymi przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 69/98, OSNP 2000/11/439).

Powyższe poglądy, choć wyrażone na tle powołanego rozporządzenia Rady Ministrów, odnieść należy w pełni również do przepisów normujących prawo do emerytury pomostowej, opartych na wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych.

Ponadto wobec wskazania przez pracodawcę w zakwestionowanym przez ZUS świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 04.04.2003 r. w spornym okresie jako stanowiska pracy ubezpieczonego „robotnik transportowy- operator urządzeń transportowych”, Sąd zważył, iż nie ulega wątpliwości, że to nie nazwa zajmowanego stanowiska, lecz zakres faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, decyduje o uznaniu jej za pracę w warunkach szczególnych, jednakże z uwagi na wyjątkowy charakter dochodzonego przez wnioskodawcę świadczenia wymagane jest wykazanie przez niego (stosownie do art. 232 KPC) wykonywania pracy w warunkach szczególnych dowodami precyzyjnymi, jednoznacznymi i absolutnie pewnymi. Choć zatem należy przyznać słuszność stanowisku, że co do zasady przepisy KPC nie zawierają jakiejkolwiek gradacji środków dowodowych, to jednak dowód tylko z zeznań świadków bądź tylko wyjaśnień samego wnioskodawcy nie jest wystarczający do przesądzenia o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, jeśli brak na to dowodów dokumentarnych (zob. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 4 lutego 2020 r., III AUa 1202/19, L.).

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (obowiązującym w danym systemie czasu pracy i na danym stanowisku) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Ustalenie zatem jakie prace faktycznie wykonywał wnioskodawca, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok SN z 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004/22/392).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe, które wykazało, że odwołujący spełnił jedyną sporną przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach w ilości co najmniej 15 lat.

Ubezpieczony podnosił, że do stażu pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć okres jego zatrudnienia od dnia 01.02.1982 r. do 31.10.2002 r. w Odlewni (...) Sp. z o.o. kiedy to pracował w ramach stanowiska robotnik transportowy – operator urządzeń transportowych ma oddziałach P1- wytapialnia i P2 - wykańczalnia odlewów i rozwoził wózkami: widłowymi, spalinowymi, elektrycznymi potrzebne w procesie produkcyjnym materiały.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało słuszność twierdzeń ubezpieczonego i dało podstawy do ustalenia, że w w/w okresie zatrudnienia w powyższej odlewni, a zatem przez ponad 20 lat ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w szczególnych warunkach wykonując prace zaliczane do prac w szczególnych warunkach o czym stanowi wykaz A dział III poz.67 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. obsługa pieców grzewczych i obróbka cieplna, transport materiałów na gorąco oraz transport wewnętrzny między stanowiskami pracy w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie. Na rozprawie wnioskodawca wyjaśnił, że na oddziale P1 znajdowały się piece i linie produkcyjne, roztapiano metal, zalewano formy. Kolejny etap prac przenosił się na oddział P2 – gdzie oprócz wykańczalni odlewów, znajdowały się też oczyszczarki. Na halach, na których pracował ubezpieczony panowało duże zapylenie, hałas, wysoka temperatura około 35 stopni i więcej. Zdarzało się, że urządzenia tzw. odpylacze miewały awarie, nie nadążały z oczyszczaniem powietrza. Na fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy przy transporcie materiałów m.in. rdzeni, układów wlewowych po oddziałach odlewni wskazują zatem dowody z dokumentów oraz spójne zeznania świadków - współpracowników ubezpieczonego w rozpatrywanym okresie, a także korespondujące z tymi dowodami logiczne zeznania samego wnioskodawcy.

Pomocnicze znaczenie ma tu załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG.1985.1.1), zgodnie z którym pracą w szczególnych warunkach jest praca wymieniona w wykazie A, dziale III , poz. 67 pkt 39 - stanowisko: transportowy z obowiązkiem za- i wyładunku.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż wnioskodawca będąc zatrudnionym we wskazanym zakładzie w spornym okresie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy taka pracę właśnie wykonywał.

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Reasumując zatem, po uwzględnieniu spornego okresu: od 1.02.1982 r. do 31.10.2002 tj. 20 lat 9 miesięcy do uznanego już przez organ rentowy, stażu w szczególnych warunkach, w wymiarze 2 miesięcy, 25 dni, wnioskodawca niewątpliwe wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat, a tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznaniu mu prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 15 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej o czym orzekł, jak w sentencji wyroku.