Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lutego 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na podstawie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych odmówił Z. B. prawa do przyznania świadczenia od dnia 12 maja 2020 r. i wyrównania wypłaty emerytury za okres od 12 maja 2020 r. do 30 września 2021 r.. W treści decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił , że skoro Z. B. przyznana została emerytura decyzją z dnia 19 maja 2022 r., która uprawomocniła się 26 maja 2022 r., zaś oświadczenie w sprawie przyznania świadczenia i podjęcia jego wypłaty od dnia spełnienia warunków przedłożył w dniu 14 lutego 2023 r. , czyli po upływie 30 dni od daty otrzymania decyzji o przyznaniu emerytury.

/decyzja k.159 akt ZUS/

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wskazał, że organ rentowy naruszył przepis art. 31zy ⁹ ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych poprzez jego niezastosowanie oraz naruszył art. 9 kpa poprzez zaniechanie poinformowania skarżącego na etapie składania wniosku o wypłatę emerytury o możliwości ubiegania się o wypłatę świadczenia od daty faktycznego nabycia uprawnień emerytalnych. Mając na uwadze powyższe wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że Z. B. przysługuje prawo do emerytury od dnia 12 maja 2020 r. do 30 września 2021 r. oraz zasądzenie od ZUS kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i zgodnie z orzeczeniem SN z 20 lipca 2016 r. III CZP 2/16

/odwołanie k.3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k. 14/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. B. urodził się (...)

/bezsporne/

W dniu 20 października 2021 r. Z. B. złożył wniosek o emeryturę

/wniosek k 1-7/

Decyzją z dnia 19 maja 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury i rozliczył zaliczkę od dnia 1 października 2021 r. tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury.

/decyzja k 111 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 2 czerwca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przeliczył wnioskodawcy z urzędu emeryturę od dnia 1 października 2021 r. tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury.

/decyzja k 119 akt ZUS/.

W dniu 25 października 2022 r. Z. B. złożył wniosek o ponowne przeliczenie emerytury. Do wniosku załączył oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego, dotyczące ponownego ustalenia wysokości i podjęcia wypłaty tego świadczenia od dnia spełnienia warunków.

/wniosek k 148-149, oświadczenie k 150 akt ZUS/

Decyzją z dnia 10 listopada 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przeliczył wnioskodawcy emeryturę od dnia 1 października 2021 r.

/decyzja k 151 akt ZUS/.

W dniu 14 lutego 2023 r. Z. B. złożył oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego, dotyczące ponownego ustalenia wysokości i podjęcia wypłaty tego świadczenia od dnia spełnienia warunków.

/ oświadczenie k 158 akt ZUS/

Sporną decyzją z dnia 23 lutego 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił Z. B. prawa do przyznania świadczenia od dnia 12 maja 2020 r. i wyrównania wypłaty emerytury za okres od 12 maja 2020 r. do 30 września 2021 r..

/decyzja k 159 akt ZUS/.

Pismem z dnia 22 lutego 2023 r. Z. B. wskazał, że z uwagi na zagubienie przez ZUS dokumentacji doszło do wydania decyzji przyznającej mu prawo do emerytury z kilkumiesięcznym opóźnieniem, a obecnie nadal nie ma decyzji w sprawie wstecznej wypłaty świadczenia, mimo, że złożył stosowne oświadczenie. Dlatego złożył je ponownie w lutym 2022 r.. Prosił o podanie również, czy ma złożyć jeszcze jakieś dokumenty.

Pismem z dnia 6 marca 2023 r. poinformowano odwołującego, że decyzja została wydana w dniu 23 lutego 2023 r.

/pisma k 160 i k 166 akt ZUS/.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ kpc, zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy.

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych, po pouczeniu o możliwości ich zgłaszania dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione./tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości./por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/

Przechodząc do merytorycznego stanowiska należy podnieść, że w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie jest zasadne.

W niniejszej sprawie nie ulegało wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 października 2021 r. Należy podkreślić, że odwołujący, łącznie z wnioskiem o przeliczenie emerytury z dnia 25 października 2022 r. złożył oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego, dotyczące ponownego ustalenia wysokości i podjęcia wypłaty tego świadczenia od dnia spełnienia warunków. Pomimo złożenia takiego oświadczenia organ rentowy podjął jedynie decyzję w zakresie wniosku o przeliczenie świadczenia i decyzją z dnia 10 listopada 2022 r. ustalił ponownie wysokość świadczenia skarżącego. W związku ze złożony przez odwołującego się oświadczeniem ZUS nie podjął żadnej decyzji. W dniu 14 lutego 2023 r. wnioskodawca ponownie złożył stosowne oświadczenie, a następnie pismem z dnia 22 lutego 2023 r. zwrócił się do organu rentowego z pytaniem z jakich przyczyn nadal nie ma decyzji w tym zakresie. Dopiero decyzją z dnia 23 lutego 2023 r. ZUS odmówił Z. B. prawa do przyznania świadczenia od dnia 12 maja 2020 r. i wyrównania wypłaty emerytury za okres od 12 maja 2020 r. do 30 września 2021 r..

Sporna w niniejszej sprawie była jedynie kwestia daty początkowej, od której Zakład Ubezpieczeń Społecznych winien ponownie obliczyć wysokość należnej wnioskodawcy emerytury.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że oświadczenie z art. 31zy ⁹ ust. 1 ustawy covidowej nie jest odrębnym wnioskiem, lecz stanowi uzupełnienie wniosku o świadczenie, a zatem można je skutecznie złożyć organowi jedynie wraz z samym wnioskiem o świadczenie lub najpóźniej do momentu uprawomocnienia się decyzji dotyczącej świadczenia.

Dla rozstrzygnięcia powyższego należy sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842), Zgodnie z treścią art. 31zy ⁹ ust. 1 i 2 powyższej ustawy covidowej, osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19 zgłoszą wniosek o przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest organ rentowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczenia, prawo do świadczenia w ponownie ustalonej wysokości lub wypłata świadczenia przysługuje, na ich żądanie wyrażone w formie oświadczenia, od dnia, w którym zostały spełnione warunki do przyznania, ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty świadczenia, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. (ust. 1). Przepisu ust. 1, nie stosuje się do emerytur i rent, o których mowa w art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578) i w art. 16 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2020 r. poz. 517) oraz do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 2019r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (ust. 2).

W myśl art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia przewidziane w ustawie wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Z kolei art. 100 ust. 1 u.e.r. stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Zgodnie z treścią art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów, można sformułować wnioski, że uprawnienia do świadczeń długoterminowych powstają ex lege, a o terminie wypłaty świadczenia co do zasady decyduje data złożenia wniosku. Innymi słowy, określonej osobie przysługuje świadczenie z ubezpieczenia społecznego ustalone w decyzji mającej charakter deklaratoryjny od dnia spełnienia ustawowych przesłanek jego nabycia, nie wcześniej jednak niż od pierwszego dnia miesiąca złożenia stosownego wniosku o to świadczenie. Podobnie rzecz się ma w przypadku ponownego ustalenia wysokości lub podjęcia wypłaty emerytury, renty lub innego świadczenia o charakterze długoterminowym.

W art. 31zy ⁹ ust. 1 ww. ustawy przewidziano wyjątek od zasady wyrażonej w art. 129 ust. 1 u.e.r. W myśl wskazanego przepisu, w okolicznościach wskazanych w ustawie, organ rentowy, ustalając prawo do określonego świadczenia, wyliczając nową kwotę świadczenia bądź podejmując wypłatę zawieszonego świadczenia, bierze pod uwagę datę spełnienia warunków określonych w przepisach ubezpieczeniowych. Czyni to w odniesieniu do osób, które najpóźniej do 30 dni od ustania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, wprowadzonych w związku z (...)19 , wystąpią do ZUS ze stosownym wnioskiem. W ustawie zastrzega się, że przyznanie, ponowne ustalenie wysokości lub podjęcie wypłaty może nastąpić nie wcześniej niż od 1 marca 2020 r. Powyższy termin określony w ustawie covidowej odnosi się do świadczeń, co do których przesłanki umożliwiające nabycie, ponowne ustalenie wysokości bądź podjęcie wypłaty zostały spełnione do tej daty. W przypadku świadczeń, w odniesieniu do których okoliczności warunkujące nabycie, ponowne ustalenie bądź podjęcie wypłaty zostaną spełnione po tej dacie, organ rentowy, podejmując określone działania, będzie brał pod uwagę termin ich ziszczenia się.

Jak wynika z powyższego złożony przez ubezpieczonego wniosek uregulowany art. 31zy ⁹ ustawy covidowej nie został obwarowany ograniczeniami, których istnienia dopatruje się organ rentowy w treści badanego przepisu. Z treści art. 31zy ⁹ tej ustawy nie wynika, by złożenie wniosku o przyznanie świadczenia od dnia spełnienia warunków do jego przyznania było możliwe jedynie wraz z pierwotnym wnioskiem o świadczenie lub do momentu uprawomocnienia się decyzji w przedmiocie wnioskowanego świadczenia. Ustawodawca nie sformułował też w tym przepisie granic czasowych do złożenia tego wniosku poza wskazaniem, że można go złożyć w czasie do 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19. Jest bezsporne, że skarżący wniosek złożył w czasie trwania opisanego w przepisie stanu. Zarówno wykładnia literalna, jak też celowościowa i systemowa jednoznacznie wskazują, że w art. 31zy ⁹ ustawy covidowej ustawodawca uregulował nowe uprawnienie ubezpieczonych, które stanowi wyjątkowe rozwiązanie wynikające z obowiązywania na terenie państwa polskiego stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19. Sam tytuł ustawy covidowej zaś przesądza, że wprowadza ona rozwiązania szczególne. Kwestie dotyczące oświadczenia ubezpieczonego o tym, że wnosi on o przyznanie świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki do jego uzyskania zostały kompleksowo uregulowane w tym przepisie. Stanowi on wyłączną podstawę do złożenia oświadczenia i tylko w nim sformułowano wymogi, jakie spełnić musi uprawniony, aby oświadczenie to skutecznie złożyć.

(podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 4 listopada 2022 r. III AUa 790/22)

W niniejszej sprawie bezsporne było to, że wnioskodawca spełnił przesłanki do ponownego obliczenia emerytury w momencie osiągnięcia wieku 65 lat tj. 12 maja 2020 r.

W ocenie Sądu uznać należy, że odwołujący zgłosił żądanie o przeliczenie należnej mu emerytury od dnia spełnienia przez niego przesłanek do tego świadczenia (to jest od dnia 12 maja 2020 r.) i swoje żądanie w tym zakresie złożył w formie oświadczenia, o którym mowa w art. 31 zy ⁹ ustawy covidowej, które załączył już do wniosku o przeliczenie emerytury w dniu 25 października 2022 r., a nie jak wskazał organ rentowy w spornej decyzji – oddzielnie w dniu 14 lutego 2023 r. To ZUS nie rozpoznał wniosku zgłoszonego w dniu 25 października 2022 r.

Należy podkreślić, że powołany przepis w swym literalnym brzmieniu wymaga jedynie:

- zgłoszenia wniosku o dane świadczenie o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, najpóźniej w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...)19.

- zgłoszenia żądania przyznania tego świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020r., przy czym żądanie to winno być wyrażone w formie oświadczenia.

W tym miejscu wskazać należy, że żaden przepis ustawy z dnia 2 marca 2020r. nie zawiera szczegółowego uregulowania, w jaki sposób oświadczenie to winno być złożone (tj. jak powinno ono wyglądać, czy np. winno być złożone na formularzu, czy wystarczy wniosek własnoręczny, czy trzeba swoje żądanie umotywować np. trwającym stanem epidemii), nie odsyła również w tym zakresie do aktów wykonawczych. Nie wynika z niego także, że oświadczenie musi być złożone do momentu uprawomocnienia się decyzji.

W analizowanej sprawie nie sposób przypisywać wnioskodawcy odpowiedzialności za brak ponownego obliczenia należnego mu świadczenia od dnia 12 maja 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych z całą pewnością nie poinformował (nie pouczył) skarżącego w jakiejkolwiek formie, czy to podczas składania wniosku w październiku 2021 r. , czy też choćby w decyzji z dnia 19 maja 2022 r., o możliwości ubiegania się o wnioskowane świadczenie już od dnia spełnienia warunków do jego przyznania. Nie ma przy tym żadnego znaczenia, że decyzja z dnia 19 maja 2020 r. uprawomocniła się.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych z całą pewnością nie zawarł żadnej informacji czy pouczenia o tym, iż z uwagi na trwający w Polsce stan epidemii koronawirusa możliwe jest przyznanie, przeliczenie lub podjęcie wypłaty świadczenia za cały okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, lecz nie wcześniej niż od 1 marca 2020r. (art. 31zy9 ustawy covidowej).

W ocenie Sądu odwołujący, zwłaszcza jako osoba starsza i chora, nie ma obowiązku śledzenia wydawanych na skutek pandemii licznych i skomplikowanych pod względem budowy aktów prawnych. Co jednak bardziej istotne, nie ma również obowiązku przeglądania strony internetowej ZUS lub Internetu w ogólności, gdzie być może „natknęłby się” na stosowną informację o wymaganym formularzu ERO. Zdaniem Sądu organ rentowy winien w decyzji o przyznaniu bądź przeliczeniu świadczenia poinformować odwołującego o treści art. 31 zy 9 ustawy covidowej. Tymczasem szczegółowe informacje w tym zakresie odnaleźć można, ale dopiero w obszernej „informacji” zawartej na formularzu ERO.

Zdaniem Sądu Okręgowego na gruncie rozpoznawanej sprawy brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że wnioskodawca został należycie pouczony, czy choćby poinformowany przez organ rentowy o możliwości złożenia „żądania w formie oświadczenia”, by należne mu świadczenie zostało ponownie obliczone od daty osiągnięcia 65 lat życia.

Jak już wyżej było sygnalizowane, przepisy nie wymagają ani złożenia tego oświadczenia (o którym mowa w art. 31zy 9 ustawy z 2.03.2020r.) na odpowiednim formularzu, ani tym bardziej jego motywowanie sytuacją epidemiologiczną. To ustawodawca, z uwagi na panującą epidemię koronawirusa, zdecydował się wprowadzić możliwość przyznania, przeliczenia lub podjęcia wypłaty świadczenia za cały okres, w którym obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii. Istotne jest zatem wyłącznie to, aby zgłosić wniosek o dane świadczenie o charakterze długoterminowym, do którego przyznania właściwy jest ZUS, najpóźniej w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z (...) 19 i zgłosić żądanie przyznania tego świadczenia od dnia, w którym zostały spełnione warunki jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020r., przy czym żądanie to winno być wyrażone w formie oświadczenia. Przepis art. 31 zy 9 ustawy covidowej nie wymaga nawet, by ten drugi wymóg został spełniony jednocześnie wraz z wnioskiem o świadczenie lub przed uprawomocnieniem się decyzji przyznającej świadczenie.

Na gruncie rozpatrywanej sprawy ubezpieczony złożył skutecznie nowy wniosek o przeliczenie emerytury, więc obowiązkiem organu rentowego było przeliczyć tę emeryturę. Wobec faktu zawarcia przez odwołującego w przedmiotowym wniosku oświadczenia woli przeliczenia emerytury od dnia, w którym spełnił on przesłanki uprawniające do tego świadczenia, organ rentowy jest zobowiązany takiego właśnie przeliczenia. Podkreślić trzeba, że nie ma żadnych podstaw do tego, by organ rentowy wchodził w kompetencje ustawodawcy i wprowadzał pozaustawowe przesłanki stosowania tego przepisu, ograniczające ubezpieczonym możliwość korzystania z przyznanych im w ustawie covidowej uprawnień.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265). Jedynie na marginesie należy zauważyć, iż powoływana przez pełnomocnika odwołującego uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2016 r. (III UZP 2/16) dotyczyła wysokości kosztów zastępstwa procesowego w sprawach o ustalenie podlegania ubezpieczeniu, a nie wysokości tych kosztów w sprawach o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, a nadto z dniem 13 października 2017 r. weszła w życie zmiana § 9 ust. 2 powołanej ustawy, który otrzymał jednoznaczne brzmienie, że stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym.