Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.02.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 i art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że R. W. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Odpowiedzialność za zadłużenie obejmuje majątek odrębny płatnika składek R. W. oraz majątek wspólny płatnika składek j jego współmałżonka A. W..

Zadłużenie wraz należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 35 332,41 zł w tym:

- na ubezpieczenia społeczne za miesiące : marzec 2013 -maj 2014 w kwocie należność główna: 13125,35 zł, odsetki: 10897,00 zł i koszty egzekucji: 487,50 zł,

-na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: marzec 2013 - maj 2014 w kwocie: należność główna: 4722,62 zł, odsetki: 3904,00 zł i koszty egzekucji: 200,89 zł,

- na Fundusz Pracy za miesiące: marzec 2013 - maj 2014 w kwocie: należność główna 1078,05 zł, odsetki: 877,00 zł i koszty egzekucji: 40,00 zł.

Jednocześnie na podstawie art. 23 ust. 1 w/w ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że odsetki będą naliczane nadal, do dnia zapłaty i włącznie z tym dniem. Odsetki za zwłokę naliczane są na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że płatnik składek nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 46 ust. 1 - obliczania, potrącania z dochodów ubezpieczonych, rozliczania oraz opłacania należnych składek.

Wskazał, że pomiędzy płatnikiem składek a jego małżonką A. W. w okresie 03/2013- 05/2014 istniała wspólność majątkowa małżeńska. W związku z tym odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek z tytułu nieopłaconych składek ponosi z majątku wspólnego również małżonek płatnika składek

Ponadto Zakład wskazał, iż zgodnie z art. 26 ust. 2 , 3 i 3a ustawy, niniejsza decyzja stanowi podstawę do wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości, która jest własnością dłużnika, w tym na nieruchomości, która jest współwłasnością łączną dłużnika i jego małżonka. Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie jest dokonywane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów.

Zgodnie z art. 27 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , decyzji jest podstawą do zabezpieczenia należności z tytułu składek ustawowym prawem zastawu na wszystkich rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które są własnością dłużnika oraz stanowią współwłasność łączną dłużnika i jego małżonka.

/ decyzja k. 47 - 49 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w całości wniósł R. W. reprezentowany przez adwokata.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

- art. 24 ust 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie skutkujące ustaleniem zadłużenia płatnika z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie wynoszącej 35 332, 41 zł podczas gdy wobec upływu 5 letniego terminu wymagalności składek doszło do ich przedawnienia

Wobec powyższego skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez umorzenie płatnikowi należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy w łącznej kwocie 35332, 41 zł oraz zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Odział w Ł. na rzecz płatnika kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentacje podniesioną w zaskarżonej decyzji. W odniesieniu do podniesionego przez odwołującego zarzutu przedawnienia wskazał, , że w stosunku do zadłużenia było prowadzone postępowanie egzekucyjne, które zawiesiło bieg terminu przedawnienia tj.:

- za miesiące marzec - czerwiec 2013 roku: upomnienie zostało doręczone w dniu 19.08.2013 roku, a tytuły wykonawcze zostały doręczone w dniu 9.10.2013 roku,

- za miesiące sierpień - październik 2013 roku: upomnienie zostało doręczone w dniu 28.11.2013 roku, a tytuły wykonawcze zostały doręczone w dniu 23.01.2014 roku,

- za miesiące listopad 2013 - luty 2014 roku: upomnienie zostało doręczone w dniu 20.05.2014 roku, a tytuły wykonawcze zostały doręczone w dniu 18.06.2014 roku,

- za miesiące marzec - maj 2014 roku: upomnienie zostało doręczone w dniu 25.08.2014 roku, a tytuły wykonawcze zostały doręczone w dniu 28.10.2014 roku.

W związku ze zbiegiem egzekucji do rachunku bankowego w (...) Bank (...) dalsze tytuły wykonawcze (wniosek z dnia 28.01.2016 roku) i dotyczące okresu luty - maj 2014 roku zostały przekazane do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Z. W. J. K. w celu prowadzenia łącznego postępowania egzekucyjnego z ww. rachunku bankowego.

Postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym J. K. z dnia 24.11.2016 roku, sygn. akt: Km 276/16, umorzono postępowanie egzekucyjne ze względu na jego bezskuteczność.

Również w związku ze zbiegiem egzekucji do rachunku bankowego w mBanku wnioskiem z dnia 5.02.2016 roku przekazano odpisy tytułów wykonawczych za miesiące marzec - czerwiec 2013 roku do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Z. W. J. K. w celu prowadzenia łącznego postępowania egzekucyjnego z ww. rachunku bankowego.

Postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym J. K. z dnia 24.11.2016 roku, sygn. akt: Km 277/16, umorzono postępowanie egzekucyjne ze względu na jego bezskuteczność.

Organ podniósł iż z uwagi na brak realizacji prowadzonej egzekucji z rachunku bankowego w (...) Bank (...) i m. w dniu 13.10.2022 roku zostały przekierowane na rachunek w S. Bank (...) - tytuły wykonawcze zostały doręczone w dniu 13.10.2022 roku).

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i prawnego decyzję organu rentowego z dnia 13.02.2023 roku należy uznać za prawidłową, a wniosek o oddalenie odwołania za uzasadniony.

/ odpowiedź na odwołanie k. 8-9/

Uczestniczka postepowania A. M. dawniej S. - W. nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje

Wnioskodawca R. W. w spornym okresie od marca 2013 r. do maja 2014 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. We wskazanym okresie pozostawał w wspólności majątkowej małżeńskiej z ówczesną żoną A. W. - obecnie M. Wnioskodawca zakończył wykonywanie działalności w dniu 8.05.2014 natomiast działalność została wykreślona z rejestru w dniu14.05.2014 r.

/ bezsporne/

R. W. nie opłacił składki na ubezpieczenia społeczne za miesiące : marzec 2013 -maj 2014 w kwocie: 13125,35 zł, odsetki: 10897,00 zł i koszty egzekucji: 487,50 zł,

-na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: marzec 2013 - maj 2014 w kwocie: 4722,62 zł, odsetki: 3904,00 zł i koszty egzekucji: 200,89 zł,

- na Fundusz Pracy za miesiące: marzec 2013 - maj 2014 w kwocie: 1078,05 zł, odsetki: 877,00 zł i koszty egzekucji: 40,00 zł.

/ bezsporne załącznik do zaskarżonej decyzji określający wysokość zadłużenia k. 50- 51 akt ZUS/

Do czerwca 2011 wnioskodawca podawał w organie rentowym adres prywatny S. ul (...), od lipca wskazywał adres O. 35c, Z. jako adres do doręczeń, zaś w okresie prowadzenia działalności tj do maja 2014 podawany był adres ul. (...) lok 13 Ł..

/ bezsporne/

W stosunku do płatnika składek R. W. organ rentowy podejmował następujące czynności mające na celu wyegzekwowanie zadłużenia:

- do wnioskodawcy skierowano upomnienia nr (...)-51 za miesiące marzec - czerwiec 2013, doręczenie zastępcze na adres S. ul (...) nastąpiło w dniu 19.08.2013 roku,

- w dniu 3.09.2013 r. organ wystawił w stosunku do wnioskodawcy tytuły wykonawcze nr od (...) do (...) i skierował je na adres O. 35c, (...)-(...) Z., doręczenie zastępcze nastąpiło w dniu 9.10.2013 r.,

- do wnioskodawcy skierowano upomnienia nr (...)-47 za miesiące sierpień - październik 2013 roku ww. zostały odebrane pod adresem do doręczeń ul. (...) lok 13 Ł. przez pełnoletniego domownika J. W. (ojca) w dniu 28.11.2013 roku,

- w dniu 16.12.2013 r. organ wystawił tytuły wykonawcze nr od (...) do (...) i skierował je na adres O. 35c, (...)-(...) Z., doręczanie zastępcze nastąpiło 23.01.2014 roku,

- do wnioskodawcy skierowano upomnienia nr (...)-90 za miesiące listopad 2013 - luty 2014 roku które zostały odebrane przez pełnoletniego domownika pod adresem do doręczeń w dniu 20.05.2014 roku,

- w dniu 10.06.2014 r. organ wystawił tytuły wykonawcze nr od (...) do (...) które zostały wysłane na adres O. 35c, (...)-(...) Z., a doręczone w dniu 18.06.2014 r.,

- do wnioskodawcy skierowano upomnienia nr (...)-44 za miesiące marzec - maj 2014 roku. W tym wypadku doręczenie zastępcze na adres do doręczeń nastąpiło w dniu 25.08.2014 roku,

- w dniu 2.10.2014 r. Organ wystawił tytuły wykonawcze nr od (...) do (...) wysłane na adres O. 35c, (...)-(...) Z.. Ich doręczenia zastępczego dokonano w dniu 28.10.2014 roku.

Na podstawie tytułów wykonawczych z dnia 3.09.2013 r. o nr od (...) do (...) dokonano pierwotnie zajęcia egzekucyjnego rachunku bankowego w (...) SA. Z uwagi na odpowiedź Banku o zbiegu egzekucji administracyjno-sądowej postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. W. z dnia 20.11.2015 r. do łącznego prowadzenia egzekucji wyznaczony został Komornik Sądowy J. K..

Wnioskiem dnia z 5.02.2016 r. ww. tytuły wykonawcze przekazano do Komornika Sądowego J. K., który postanowieniem z 24.11.2016 r., sygn. akt: Km 427/16, umorzył postępowanie egzekucyjne z uwagi na jego bezskuteczność. Wskazane postanowienie stało się prawomocne z dniem 22.12.2016 roku.

Na podstawie tytułów wykonawczych z dnia 16.12.2013 r. o nr od (...) do (...) oraz z dnia 10.06.2014 r. o nr od (...) do (...) dokonano w dniu 2.01.2014 r. oraz w dniu 12.06.2014 r. pierwotnie zajęcia egzekucyjnego rachunku bankowego w (...) SA.

Z uwagi na odpowiedź Banku o zbiegu egzekucji administracyjno-sądowej postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. W. z dnia 20.11.2015 r. do łącznego prowadzenia egzekucji wyznaczony został Komornik Sądowy J. K..

Wnioskiem z dnia 5.02.2016 r. ww. tytuły wykonawcze przekazano do Komornika Sądowego J. K., który postanowieniem z dnia 17.10.2016 r., sygn. akt: Km 430/16, umorzył postępowanie egzekucyjne z uwagi na bezskuteczność. Wskazane postanowienie uprawomocniło się w dniu 15.11.2016 r.

Na podstawie tytułów wykonawczych z dnia 2.10.2014 r. o nr od (...) do (...) dokonano w dniu 7.10.2014 r. pierwotnie zajęcia egzekucyjnego rachunku bankowego w (...) Bank (...) SA.

Z uwagi na odpowiedź Banku o zbiegu egzekucji administracyjno-sądowej postanowieniem Sądu Rejonowego w Z. W. z dnia 20.11.2015 r. do łącznego prowadzenia egzekucji wyznaczony został Komornik Sądowy J. K..

Wnioskiem z dnia 28.01.2016 r. ww. tytuły wykonawcze przekazano do Komornika Sądowego J. K., który postanowieniem z dnia 24.11.2016 r., sygn. akt: Km 276/16, umorzył postępowanie egzekucyjne z uwagi na bezskuteczność Wskazane postanowienie stało się prawomocne z dniem 22.12.2016 r.

W ramach wskazanych postępowań Komornik Sądowy J. K. próbował wyegzekwować należność ZUS kierując egzekucje w zbiegu i dokonując zajęcia rachunków bakowych dłużnika w (...) SA, (...) Bank (...) SA, Bank zachodni (...) SA, (...) Bank SA.

/dokumenty w załączonych do akt sprawy aktach egzekucyjnych ZUS, pismo Komornika sądowego J. K. k. 70 /

W dniu 13.10.2022 r. organ rentowy sporządził dokumenty dotyczące przekierowania egzekucji prowadzonej na podstawie wszystkich ww. tytułów wykonawczych za miesiące marzec - czerwiec 2013 i sierpień 2013 - maj 2014 roku na ustalone nowe składniki majątkowe wnioskodawcy w postaci zajęcia nr od (...) rachunków bankowych w (...) Bank (...) SA i w (...) SA. Brak jest dowodów potwierdzających fakt ich doręczenia zarówno wnioskodawcy jak i placówkom bankowym.

/dokumenty dotyczące zajęcia rachunków bankowych z 2022 r. w aktach egzekucyjnych ZUS dołączonych do akt sprawy/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy oraz złożonych do akt w toku postępowania, które generalnie nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności i mocy dowodowej.

Na uwagę zasługuje fakt, że wbrew twierdzeniu pełnomocnika wnioskodawcy, który podnosił, że w aktach sprawy brak jest potwierdzenia doręczenia tytułów wykonawczych do skarżącego, a tym samym brak podstaw do przyjęcia, że doszło do skutecznego wszczęcia wobec skarżącego postępowań egzekucyjnych i zawieszenia biegu terminu przedawnienia wskazać należy, że zgromadzona w postępowaniu dokumentacja tej okoliczności nie potwierdza. Doręczeń dokonywano na bieżący adres zamieszkania lub adres do doręczeń wnioskodawcy. Wnioskodawca w świetle potwierdzeń odbioru w 2013r. samodzielnie odbierał kierowaną do niego w przedmiocie prowadzonej egzekucji korespondencję pod jak sam wskazywał bieżącym adresem w Z.. Twierdzenia te uznać zatem należy za nieuprawnione.

Za nieuprawnione uznać należy też twierdzenia organu rentowego, iż w dniu 13.10.2022 r. skutecznie dokonał przekierowania egzekucji prowadzonej na podstawie wszystkich tytułów wykonawczych za miesiące marzec - czerwiec 2013 i sierpień 2013 - maj 2014 roku na ustalone nowe składniki majątkowe wnioskodawcy w postaci zajęcia rachunków bankowych w (...) Bank (...) SA i w (...) SA.

Podkreślić należy iż brak jest dowodów potwierdzających fakt dokonania tych czynności w placówkach bankowych jak i zawiadomienia o nich wnioskodawcy. W załączonych aktach egzekucyjnych znajduje się co prawda wydruk mający niejako stanowić potwierdzenie odbioru pisma organu w tym przedmiocie przez wnioskodawcę w trybie art. 44 kpa, jednakże w ocenie Sądu wskazany wydruk tej okoliczności w sposób pewny nie dowodzi. Na wskazanym wydruku brak jest jakichkolwiek adnotacji ze strony placówki pocztowej potwierdzającej jej doręczenie, faktu jej podwójnego awizowania. Dodatkowo wskazaną przesyłkę w świetle tego wydruku skierowano na adres zamieszkania w S., który w świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego nie jest aktualny. Nie można więc uznać, iż ta czynność była skuteczna. Ponadto nawet gdyby uznać, iż miała miejsce, podjęto ją 13.10.2022 r. to jest po upływie 5 lat od uprawomocnienia się postanowień komornika Sądowego w przedmiocie umorzenia postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko wnioskodawcy, zatem po upływie terminu przedawnienia należności składkowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą.

W świetle art. 12 u.s.u.s. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Na mocy art. 13 pkt 4 u.s.u.s. osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Stosownie do treści art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s., w brzmieniu obowiązującym w spornych latach, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. d u.s.u.s. płatnikiem składek jest ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne. Art. 16 ust. 4 pkt 1 u.s.u.s stanowi, że składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Natomiast z art. 17 ust. 3 u.s.u.s. wynika, że osoby te co miesiąc samodzielnie obliczają i przekazują składki do Zakładu. Płatnik składek na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych również w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:

1) do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;

2) do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

3) do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.

Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika (art. 48 ust. 1 u.s.u.s.). Art. 23 ust. 1 u.s.u.s. stanowi, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 i 2760) z wyłączeniem art. 56a.

Z kolei art. 24 ust. 2 u.s.u.s. wskazuje, że składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie stanowił, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób prowadzących działalność gospodarczą powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Na mocy art. 74 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi (…) stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia społecznego (…).

Stosownie do brzmienia art. 84 ust. 1 in principio u.s.o.z. składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 87 ust. 1 in principio u.s.o.z. osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa m.in. w art. 84 są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z art. 87 ust. 3 u.s.o.z. – od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. Ust. 4 pkt 1 tego przepisu stanowi, że składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c są opłacane i ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast w świetle art. 93 ust. 1 u.s.o.z. składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych

Zgodnie z dyspozycją art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej najniższe wynagrodzenie, opłacają pracodawcy, a składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu. Odnosi się to do m.in. do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (zob. wyrok SA w Katowicach z 4 października 2012 r., III AUa 22/12, LEX nr 1236501).

Stosownie do art. 107 ust. 1 u.p.z. składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Ust. 4 zd. 1 tego przepisu stanowi, że od składek na Fundusz Pracy nieopłaconych w terminie ZUS pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Poboru składek na Fundusz Pracy dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony dla składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zaopatrzenie emerytalne, oraz przekazuje zebrane tytułem składek kwoty na Fundusz Pracy, po potrąceniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne, od zasiłków i zasiłków szkoleniowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

W sprawie nie było sporne, że R. W. prowadził w spornych okresach pozarolniczą działalność gospodarczą. W rezultacie nie budziło wątpliwości, że podlegał on w tych okresach obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu). Wnioskodawca jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą zobowiązany był też do bieżącego opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy. W przypadku istnienia jakichkolwiek zaległości organ rentowy był natomiast uprawniony do ich stosownego rozliczenia.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19.01.2021 I (...) składki na ubezpieczenia społeczne stają się wymagalne w terminie ich płatności, niezależnie od tego czy zostały prawidłowo rozliczone i wskazane w deklaracji rozliczeniowej a także gdy wskazana deklaracja nie została złożona.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie zakwestionował wysokości określonych składek w spornej decyzji. Nie wykazał również, iż uiścił składki objęte zaskarżoną decyzją.

Niemniej jednak odwołujący podnosi iż obecnie nie jest zobligowany do uiszczenia należnych składek z uwagi na upływ okresu przedawnienia.,

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż kwestię przedawnienia należności na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy zawarto w art. 24 ust. 5-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten znajduje zastosowanie wprost do składek na ubezpieczenia społeczne, zaś odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 93 ust. 2 u.s.o.z.;) i Fundusz Pracy (art. 32 u.s.u.s.).

Zgodnie z treścią art. 24 ustawy systemowej należności z tytułu składek, czyli składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowe opłaty i opłaty prolongacyjne, których płatnik składek nie uregulował w terminie podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na drodze egzekucji administracyjnej lub sądowej dochodzić należności z tytułu składek tylko wówczas, gdy nie uległy one przedawnieniu. W odróżnieniu od przedawnienia cywilnoprawnych roszczeń majątkowych, w przypadku których upływ terminu przedawnienia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, przedawnienie należności z tytułu składek powoduje wygaśnięcie zobowiązania składkowego, zgodnie z art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji Podatkowej w zw. z art. 31 ustawy systemowej. Tym samym w przypadku zobowiązań dotyczących przedawnionych składek nie ma w ogóle możliwości ich dochodzenia. Upływ terminu przedawnienia należności składkowych ze stosunku ubezpieczenia społecznego uniemożliwia też skuteczną zmianę podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia. /III AUa 505/19 - wyrok SA Katowice z dnia 21-12-2020/

Przy tym przedawnienie należności składkowych należy oceniać według stanu prawnego, który obowiązywał w dniu upływu terminu przedawnienia, uwzględniając zdarzenia powodujące nierozpoczęcie, zawieszenie lub przerwanie biegu tego terminu, a także podjęte działania mające wpływ na wydłużenie terminu wymagalności należności /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 listopada 2022 r., (...) 17/22/.

Zgodnie z art. 24 ust. 4 należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 u.s.u.s. ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia. / patrz w tym zakresie III AUa 175/14 - wyrok SA Rzeszów z dnia 17-07-2014/

Odnosząc powyższe rozważania do zaległości R. W. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od marca 2013 do maja 2014 należy zauważyć, że stosownie do treści art. 47 ust. 1 pkt 3 u.s.u.s. termin ich wymagalności to odpowiednio każdy następny dzień po terminie płatności. Od tych dat rozpoczął bieg 5-letni termin przedawnienia, który na gruncie art. 24 ust. 4 u.s.u.s. upływałby odpowiednio wrza z upływem 5 lat w poszczególnych miesiącach 2018-2019. Stąd zaległe składki na ubezpieczenia społeczne należne od R. W. za sporny okres przedawniłyby się odpowiednio w tych terminach – o ile bieg terminu przedawnienia nie zostałby przerwany lub zawieszony.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku organ rentowy podniósł, iż zaskarżona decyzja jest prawidłowa bowiem bieg terminu przedawnienia został zawieszony z uwagi na toczące się w stosunku do dłużnika postępowanie egzekucyjne.

Stosownie do obowiązującego art. 24 ust. 5b u.s.u.s. bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia może być dłuższe niż okres przedawnienia należności z tytułu składek, określony w art. 24 ust. 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie istnieje przepis, który nakazywałby umorzenie tego postępowania z uwagi na upływ czasu. / (...) - wyrok NSA (N) z dnia 19-05-2021/.

Artykuł 24 ust. 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie daje w swojej warstwie językowej wystarczających wskazówek do stwierdzenia kiedy najwcześniej może dojść do podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności, ani czyja to może być czynność. Z treści tego przepisu można byłoby na pierwszy rzut oka wnosić, że czynność ta nie musi być czynnością organu egzekucyjnego, egzekutora lub poborcy skarbowego, a nawet nie musi być to czynność dokonana po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Mogłaby to więc być czynność wierzyciela dokonana nawet przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Z takim stanowiskiem nie można jednak zgodzić się. Zdarzenie, które powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek musi mieć miejsce w toku postępowania egzekucyjnego, albo nieuchronnie prowadzić do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, skoro zawieszenie biegu terminu przedawnienia nie może zakończyć się inaczej niż na skutek zakończenia postępowania egzekucyjnego./I SA/Lu 44/20 - wyrok WSA Lublin z dnia 12-05-2020/

Podkreślenia wymaga, iż upomnienie zobowiązanego przez wierzyciela nie jest czynnością dokonywaną w postępowaniu egzekucyjnym (patrz uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 18 lipca 2018 r., (...) SA/Go 255/18). Ze stwierdzenia zawartego w art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym, iż pisemne upomnienie wierzyciela skierowane do zobowiązanego zawiera wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, wynika wprost, że upomnienie jest czynnością wierzyciela poprzedzającą wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Upomnienie ma walor czysto informacyjny, przypomina bowiem zobowiązanemu o konieczności wykonania nałożonego na niego obowiązku oraz wskazuje na konsekwencje niewykonania obowiązku - wszczęcie egzekucji administracyjnej (Komentarz do art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, autor Piotr Marek Przybysz, System Informacji Prawniczej Lex).

Za czynności zmierzające do wyegzekwowania należności z tytułu składek uznaje się takie czynności, z których treści lub uzasadnienia wynika bezpośrednio, że zmierzają one do ściągnięcia należności. Nie ulega wątpliwości, że czynnością taką może być doręczenie odpisu tytułu wykonawczego / (...) SA/Go 798/20 - wyrok WSA Gorzów Wielkopolski z dnia 31-03-2021 I SA/Gd 737/17 - wyrok WSA Gdańsk z dnia 12-07-2017 /.

W konsekwencji to m.in. to z tą czynnością - nie zaś z upomnieniem należy wiązać zawieszenie terminu przedawnienia. Zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki, z którego wynika, że zobowiązany osobiście odebrał tytuły wykonawcze jest wystarczające do wykazania, że doszło do zawieszenia biegu przedawnienia zgodnie z przepisem art. 24 ust. 5b ustawy z dnia 13 października 1998 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

W niniejszej sprawie tytuły wykonawcze obejmujące zadłużenie za sporny okres doręczono wnioskodawcy kolejno w dniach 9.10.2013 r., 23.01.2014, 18.06.2014 r., 28.10.2014 roku. Prawidłowość tych doręczeń nie została w toku procesu podważona. Uznać należy zatem że wraz z ich dokonaniem doszło skutecznie do zawieszenia upływu terminu przedawnienia należności z tytułu dochodzonych przez organ rentowy składek.

Następnie, co wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, na podstawie tych tytułów w stosunku do wnioskodawcy prowadzone było postępowanie egzekucyjne. W związku ze zbiegiem egzekucji postępowanie egzekucyjne związane z zajęciem rachunków bankowych dłużnika przejął Komornik Sądowy J. K.. Podejmowane przez niego czynności w postępowaniach egzekucyjnych nie przyniosły jednak spodziewanego efektu i ostatecznie odpowiednio postanowieniami z dnia 17.10.2016 r. - postępowanie w sprawie Km 430/16, oraz 24.11.2016 r.- postanowienie w sprawie Km 427/16, i Km 276/16 postepowania zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Postanowienia te uprawomocniły się w sprawach Km 427/16, i Km 276/16 w dniu 22.12.216 i w sprawie Km 430/16 15.11.2016 r.

Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego./Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 maja 2021 r., (...)/

Umorzenie postępowania egzekucyjnego to jego zakończenie bez realizacji świadczenia, które miało być wykonane. Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje w sytuacji, gdy dalsze jego prowadzenie staje się niemożliwe lub bezcelowe z powodu przeszkód o charakterze trwałym. Przy tym wskutek umorzenia postępowania egzekucja nie jest prowadzona ale wierzyciel nie traci możliwości wszczęcia ponownej egzekucji. Jeśli więc umorzenie jest wynikiem braku możliwości wyegzekwowania zaległych kwot to w przyszłości możliwe są ponowne próby odzyskania należności przy czym postępowanie to musi być prowadzone w odpowiednim trybie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może prowadzić egzekucję sam we własnym zakresie, ale tylko przez potrącenia ze świadczeń wypłacanych ubezpieczonemu. Natomiast egzekucja z innego majątku dłużnika może być prowadzona tylko przez organ egzekucyjny, którym Zakład już nie jest. / Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 lutego 2024 r., I (...) 52/23/.

Postanowienie w przedmiocie umorzenia egzekucji kończy więc postępowanie egzekucyjne. Nie sposób przyjąć, aby ustawodawca dopuszczał sytuację niekończącego się zawieszenia biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek, w więc w rezultacie brak przedawnienia należności w stosunku do dłużników. Skoro instytucja przedawnienia została dla takich należności przewidziana, to prawo nie może dopuszczać do sytuacji, że w stosunku do dłużników, w stosunku do których wszczęto postępowanie egzekucyjne które nie przyniosły efektu egzekucyjnego, należności z tytułu składek nigdy nie przedawniałyby się. W związku z tym umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje pewny koniec zawieszenia z dniem zakończenia tegoż postępowania egzekucyjnego.

Sąd stoi na stanowisku, że na gruncie rozpoznawanej sprawy z chwilą uprawomocnienia się postanowień Komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego organ rentowy zakończył czynności egzekucyjne w stosunku do R. W., a zetem termin przedawnienia zaczął biec dalej - jego zawieszenie ustało. Do zawieszenia biegu terminu przedawnienia egzekwowanych należności doszło na podstawie art. 24 ust. 5b u.s.u.s., tj. od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony jednakże wobec umorzenia tego postępowania wbrew zapatrywaniom organu nie można uznać, że zawieszenie to trwa w dalszym ciągu. Umorzenie miało charakter całościowy. Nieuprawnionym jest twierdzenie, iż doszło tylko do częściowego umorzenia egzekucji z uwagi na ograniczenie jej tylko do poszczególnych rachunków bankowych. Podkreślić należy, iż to do jakiego majątku dłużnika kierowano egzekucje zależało tylko i wyłącznie od woli wierzyciela. Organ rentowy - na co wskazują dostępne akta egzekucyjne, prowadził egzekucje na tych polach, w ramach których liczył na zaspokojenie należności. Ponadto na częściowe umorzenie postępowania egzekucyjnego nie wskazuje treść wydanych w tym przedmiocie przez komornika postanowień.

W ocenie Sadu, w świetle zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać też, iż organ podejmował później ponownie jakiekolwiek czynności względem dłużnika, które wpływałyby na upływ terminu przedawnienia. Co prawda organ rentowy wskazuje że w dniu 13.10.2022 r. sporządził dokumenty dotyczące przekierowania egzekucji prowadzonej na podstawie wszystkich pierwotnie wystawionych tytułów wykonawczych za miesiące marzec - czerwiec 2013 i sierpień 2013 - maj 2014 roku na ustalone nowe składniki majątkowe wnioskodawcy w postaci zajęcia nr od (...) rachunków bankowych w (...) Bank (...) SA i w (...) SA. Jednakże - co już podnoszono, brak jest dowodów potwierdzających fakt ich doręczenia zarówno wnioskodawcy jak i placówkom bankowym. A ponadto - co najistotniejsze – czynności te były dokonane już po skutecznym upływie okresu przedawnienia.

W istocie konieczność ponownego wszczęcia postępowania egzekucyjnego w stosunku do zobowiązanego w celu wyegzekwowania należności, która była już przedmiotem egzekucji, a która została umorzona wobec jej nieskuteczności, może nastąpić na podstawie tylko, pierwotnie wystawionego tytułu wykonawczego (oryginału). /Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 czerwca 2023 r., I (...)/

Niemniej jednak na gruncie rozpoznawanej sprawy skuteczność tych czynności nie została wykazana. Ponadto co znamienne miały one miejsce dopiero w październiku 2022 r. a zatem znacznie po upływie 5 lat od chwili uprawomocnienia się postanowień w przedmiocie umorzenia egzekucji względem R. W., co miało miejsce odpowiednio w zależności do poszczególnych składek albo z dniem 15.11. 2016 albo z datą 22.12.2016 r. Czynności z 2022 r. w żaden sposób nie mogły zatem wpływać na ponowne zawieszenie terminu przedawnienia, gdyż termin ten już niewątpliwie upłynął.

Mając na uwadze, iż w przypadku wnioskodawcy analogicznie po 15.11.2016, jaki po 22.12.2016 termin przedawnienia biegł w dalszym ciągu, zarówno w październiku 2022 jak i na dzień wydania zaskarżonej decyzji (czyli 13.02.2023 roku), dochodzone przez organ rentowy zadłużenie z tytułu składek było przedawnione. Tym samym bezwzględnie na etapie wydania zaskarżonej decyzji nie można było go dochodzić.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy, na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania wraz z odsetkami Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 - 3 kpc w zw. z § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r. poz.1964).

J.L.