Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 stycznia 2024 r. numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 1 lit c, art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1, art. 91 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1230), oraz art. 81 ust. 1, ust. 5 i ust. 6, art. 79 ust 1 i art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.) określił wysokość podstawy wymiaru składek B. K. z tytułu zatrudnienia jako pracownik na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) S.A. (...) Spółka Komandytowa za miesiące: (...), od 08/2018 do 03/2019 oraz od 05/2019 do 08/2019.

W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że B. K. zatrudniona w przedsiębiorstwie płatnika w oparciu o umowę o pracę w spornym okresie wykonywała jednocześnie umowy cywilnoprawne zawarte z (...) Sp. z o.o. Ubezpieczona na podstawie umów zleceń wykonywała pracę na rzecz płatnika, z którym pozostawała w stosunku pracy. Na mocy tej umowy, ubezpieczona w poszczególnych miesiącach w okresach uzyskała przychody z tytułu zawartych umów zleceń w ramach świadczonych usług.

Organ rentowy uznał, że praca wykonywana przez ubezpieczoną na umowę zlecenia wypełniała dyspozycję normy określonej w przepisie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej i dlatego też w zaskarżonej decyzji, stwierdzono, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne B. K. powinna stanowić suma wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia, a płatnikiem składek winien być pracodawca czyli (...) S.A. D. Sp. k. (decyzja k. 33-35v. akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 13 lutego 2024 r. wniósł płatnik (...) S.A. D. Sp. k. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, podnosząc, iż decyzja ta została wydana z naruszeniem prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i bezpodstawne zastosowanie przepisu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym, strona odwołująca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji. (odwołanie k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, nadto o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w kwocie 900 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. (odpowiedź na odwołanie k. 19-21v.)

Zainteresowana nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie. (stanowisko procesowe zainteresowanej e-protokół z rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:01:38 – płyta CD
k. 186)

Postanowieniem z dnia 2.04.2024 r Sąd zawiadomił o toczącym się postępowaniu (...) sp. Z (...), informując o możliwości przestąpienia do sprawy w ciągu 2 tygodni. Spółka nie przystąpiła do postępowania.

(postanowienie – k. 28)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący się płatnik składek (...) S.A. D. Sp. k. jest jedną z około 200 spółek wchodzących w skład grupy (...).

(...) S.A. D. Sp. k. zajmuje się logistyką, magazynami, hurtownią farmaceutyczną i magazynem niefarmaceutycznym. Przedmiotem przeważającej działalności płatnika jest sprzedaż hurtowa wyrobów farmaceutycznych i medycznych. Wskazany podmiot sprzedaje leki do aptek – głównie aptek własnych (...) i franczyzowych, ale też innych, na podstawie zawartych z nimi umów.

(...) sp. z o.o. jest agencją pracy tymczasowej. Spółka została powołana
w ramach Grupy (...) i realizuje zadania tylko dla innych spółek tej grupy, nie oferuje swoich usług dla innych podmiotów. Prowadzi też rekrutację pracowników na otwartym rynku pracy.

Przedmiotem przeważającej działalności (...) S.A. jest natomiast pozostałe doradztwo w zakresie działalności gospodarczej i zarządzania. Podmiot ten zajmuje się obsługą spółek aptecznych w zakresie administracyjnym np. gospodarką odpadami, dostawą wyposażenia, nadto kontrolą finansową spółek w grupie (...). W szczególności wskazana spółka zajmuje się zarządzaniem sieciami sprzedaży detalicznej preparatów farmaceutycznych oraz współpracą
z producentami leków, jest spółką dominującą. (...) S.A prowadzi infolinię dla klientów zakresie dostępności leków. W (...) S.A. znajduje się też dział inwentaryzacji odpowiedzialny za inwentaryzacje we wszystkich aptekach i magazynach. W ramach współpracy z innymi spółkami (...) S.A. wykonuje czynności spisowe/inwentaryzacyjne w aptekach. Powyższe zazwyczaj ma miejsce na zlecenie poszczególnych spółek prowadzących apteki i które płacą (...) S.A. za inwentaryzację. (...) S.A. nie zarządza płatnikiem składek ani nie sprzedaje leków do aptek.

Należące do grupy (...) apteki są odrębnymi podmiotami prowadzonymi w formach spółek
z o.o., których pośrednio właścicielem jest (...) S.A. Apteki są prowadzone przez spółki apteczne nie (...) S.A. Oprócz tego istnieją także apteki franczyzowe. Apteki te są zaopatrywane przez płatnika.

(bezsporne, a nadto odpisy z KRS k. 9-18v., wykaz podmiotów na rzecz których usługi świadczył (...) sp. z o.o. k. 111, zeznania B. G. e-protokół z rozprawy
z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, sprawozdanie z działalności (...) S.A. k. 145-145v., zeznania M. O. protokół z e-rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:20:34 – płyta CD k. 148, zeznania K. K. protokół
z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55, zeznania J. O. protokół z rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:03:41-00:52:05 – płyta CD k. 186, zeznania W. D. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:52:58-01:09:10 – płyta CD k. 186)

Przedsiębiorstwa (...) S.A. D. Sp. k., (...) sp. z o.o. oraz (...) S.A. są podmiotami powiązanymi kapitałowo i osobowo:

- (...) S.A. posiada 100% udziałów w (...) sp. z o.o. oraz jest komplementariuszem w (...) S.A. D. Sp. k.;

- A. S. jest wiceprezesem Zarządu (...) S.A. oraz prezesem zarządu w (...) sp. z o.o.;

- (...) S.A. D. Sp. k. i (...) sp. z o.o. mają siedzibę w tym samym miejscu tj. przy ul. (...) C. G. (...) w Ł..

(...) S.A. ma siedzibę w W., ale w siedzibie pozostałych spółek przy ul. (...) C. G. w Ł. posiada biura – mieści się tam m.in. dział inwentaryzacji. (...) S.A. W Ł. przy ulicy (...) spółka (...) S.A. posiada również dział obsługi klienta.

(bezsporne, a nadto odpisy z KRS k. 9-18v., wykaz podmiotów na rzecz których usługi świadczył (...) sp. z o.o. k. 111, zeznania B. G. e-protokół z rozprawy
z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, sprawozdanie z działalności (...) S.A. k. 145-145v., zeznania M. O. protokół z e-rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:20:34 – płyta CD k. 148, zeznania K. K. protokół
z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 – płyta CD k. 55, zeznania W. D. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:52:58-01:09:10 – płyta CD k. 186)

Wskazane podmioty działają na zasadach cashpoolingu tj. umowy o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową lub umowy o konsolidacji rachunków bankowych umożliwiających wzajemne bilansowanie sald rachunków spółek należących do tej samej grupy kapitałowej. Mechanizm ten opiera się na dokonywaniu przepływów finansowych polegających na przesyłaniu środków pieniężnych przez spółki należące do jednej grupy kapitałowej z ich rachunków na jedno wspólne konto albo kilka wspólnych kont. Środki pieniężne, które wpłynęły na to konto albo konta wspólnie wykorzystywane są do zasilenia rachunków tych spółek, które aktualnie mają niedobory środków niezbędnych do zapłaty wymagalnych zobowiązań. Braki środków na rachunkach niektórych podmiotów istniejących w systemie cashpoolingu są wyrównywane nadwyżkami wypracowanymi przez inne podmioty z systemu. Spółki podpisują umowę z bankiem, jest wskazany rachunek jednej spółki która jest tzw. masterem. Pieniądze wpływają na koniec dnia na rachunek mastera i rano przelewane są na konta różnych spółek. Bank zarządza tymi przepływami tak, by nie przekroczyć kwoty wynikającej z umowy. Dla każdej ze spółek jest wyznaczany limit zadłużenia. Rozliczenia między spółkami odbywają się na zasadzie rynkowej. Są opłaty w banku za uczestnictwo
w takiej strukturze. Jest ogólna kwota przyznana w ramach cashpoolingu. Część jednostek może mieć nadwyżki, część może mieć niedobór. Dla każdej jednostki jest przyznamy limit. Jeżeli spółka ma 0 na koncie, ma do spłacenia 10 jednostek, ma limit zadłużenia 20 jednostek to wtedy spłaca swoje zobowiązanie i dopóki nie wypracuje środków płaci odsetki. Rozliczenie jest naliczane przez bank, rozliczenie jest dziennie, ale płacone miesięcznie. W przypadku przekroczenia limitu zadłużenia zarząd może zlecić zlecenie płatności, ale bank zablokuje powyżej limitu. Debet finansuje spółka, która ma nadwyżkę. Technicznie bank decyduje, który podmiot pokryje debet. Spółka ponosi koszty w postaci odsetek i marży za pokrycie debetu. Nie ma potrzeby korzystania z umowy kredytu. Nie jest to tańsza forma kredytowania, gdyż odbywa się to na zasadach i w wysokościach rynkowych.

(zeznania J. O. protokół z rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:03:41-00:52:05 – płyta CD k. 186, umowa cashpoolingu wraz z aneksem k. 201-213)

Podmioty te też współpracują na wielu polach, mają zawartych szereg umów
o współpracy w ramach grupy kapitałowej. W skład holdingu wchodzą różne spółki. Przepływy wynikają z umów zawartych między spółkami lub transakcji sprzedaży towarów lub usług np. z (...) D. do spółek aptecznych.

(zeznania K. K. protokół z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55, zeznania J. O. protokół z rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:03:41-00:52:05 – płyta CD k. 186)

W dniu 1 grudnia 2017 została zwarta umowa w sprawie wykonywania pracy tymczasowej pomiędzy (...) sp. z o.o. będącą agencją pracy tymczasowej, a płatnikiem składek której przedmiotem było kierowanie przez (...) sp. z o.o. pracowników tymczasowych do pracy u płatnika składek. Następna analogiczna umowa w tym przedmiocie została zawarta pomiędzy tymi samymi podmiotami 31 maja 2019 r.

(...) sp. z o.o. zawierało umowy o identycznej treści także z przedsiębiorstwem (...) S.A.

(...) sp. z o.o. od spółki, która zleca usługę składa się z sumy wynagrodzeń współpracowników tymczasowych oraz prowizji dla (...) sp. z o.o. (początkowo w wysokości 4%, a następnie 8%) od wartości wypłaconych wynagrodzeń. Faktura jest wystawiana na zasadach komercyjnych.

(bezsporne, a nadto protokół kontroli w aktach ZUS dot. ubezpieczonych, umowy
w sprawie wykonywania pracy tymczasowej k. 94-110 faktury (...) sp. z o.o. za świadczenie usług w ramach ww. usług k. 70-93, zeznania K. K. protokół
z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55, zeznania M. O. protokół z e-rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:20:34 – płyta CD k. 148)

(...) sp. z o.o. zatrudnia pracowników tymczasowych, których kieruje do wykonywania pracy na rzecz (...) S.A. i w ramach tej pracy (...) S.A. współpracuje
z aptekami należącymi do grupy (...). Zatrudnia też pracowników dla (...) D. – głównie pracowników magazynowych.

(protokół kontroli w aktach ZUS, zeznania K. K. protokół z rozprawy
z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55)

(...) sp. z o.o. współpracuje również z płatnikiem w ramach inwentaryzacji
w magazynie płatnika.

(zeznania M. O. e-protokół rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148)

W ramach współpracy pomiędzy (...) sp. z o.o. a innymi spółkami są koordynatorzy ds. inwentaryzacji zajmujący się poszukiwaniem osób zainteresowanych wykonywaniem usług na rzecz innych podmiotów. Po tym jak taki koordynator ma osoby zrekrutowane z wewnątrz lub z zewnątrz jednostki – rekrutacja jest bowiem prowadzona także na otwartym rynku np. za pomocą portalu internetowego Pracuj.pl. , przekazuje informacje do (...) sp. z o.o. , która zajmuje się sferą administracyjną związaną z zwarciem umów. (...) sp. z o.o. nie poszukuje bezpośrednio pracowników w obszarze inwentaryzacji – to zadanie w ramach udzielonego pełnomocnictwa wykonują koordynatorzy zatrudnieni w dziale inwestycji (...) S.A. Umowy na przeprowadzenie inwentaryzacji zawierał też sam (...) S.A. upoważniając do tego te same osoby.

(protokół przesłuchania P. L. k. 58-60 akt kontroli, zeznania M. O. e-protokół rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148, zeznania K. K. protokół z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55)

(...) sp. z o.o. zatrudniała na podstawie umowy zlecenia osoby będące pracownikami płatnika składek celem dokonywania inwentaryzacji w aptekach (...).

(protokół przesłuchania B. K. k. 28-30 akt ZUS, zeznania U. K.
e-protokół rozprawy z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, zeznania M. K. e-protokół rozprawy z 00:40:27-00:48:23 – płyta CD k. 55, zeznania B. G. e-protokół rozprawy z 17 maja 2024 r. 00:50:11-01:19:54 – płyta CD k. 55, zeznania M. O. e-protokół rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148)

Zainteresowana B. K. była zatrudniona u płatnika składek w oparciu
o umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy od 1 października 2015 r. do 16 lipca 2024 r. Stosunek pracy z ubezpieczoną został rozwiązany przez płatnika bez zachowania okresu wypowiedzenia – na podstawie art. 53 § 1 lit b k.p. Zainteresowana była zatrudniona kolejno na stanowiskach: Koordynatora Zespołu (...) od 1 października 2015 r. do 30 marca 2016 r., Koordynatora ds. Sprzedaży od 31 marca 2016 r. do 31 grudnia 2020 r., Koordynatora ds. (...) w Preparaty D. i (...) od 1 stycznia 2021 do 16 lipca 2024 r. Do obowiązków B. K. w ramach umowy o pracę należało na stanowisku koordynatora ds. sprzedaży: koordynowanie pracy zespołu specjalistów ds. sprzedaży, raportowane pracy podległego zespołu specjalistów, prawidłowe dysponowanie do odbiorców preparatów oraz innych pozycji z asortymentu aptecznego uznawanych za deficyty oraz pozycje trudnodostępne na podstawie posiadanych danych o dostępnościach preparatów, stanów aptecznych oraz danych ze sprzedaży, przyjmowanie zgłoszeń od odbiorców na preparaty oraz ich zapisywanie w kolejce, nadzór nad bazą preparatów i dostępną ilością do dokonywania zapisów w kolejce, wysyłanie zapytań o zatowarowanie w preparaty deficytowe do innych hurtowni oraz poszukiwanie nowych możliwości ich zbycia, zadysponowanie i sprzedaż do odbiorców produktów zagrożonych dostępnością na terenie RP, wspomaganie odbiorców w uzyskiwaniu informacji potrzebnych do ich prawidłowego funkcjonowania w zakresie deficytów oraz pozycji trudnodostępnych – wskazywanie źródeł informacji, nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązków przez specjalistów ds. sprzedaży, szkolenie nowych pracowników, inne zadania powierzone przez przełożonego oraz informowanie przełożonego o przebiegu i wynikach ich realizacji, zgłaszanie wykrytych niezgodności lub potencjalnych zagrożeń dla funkcjonowania Systemu Jakości przełożonemu i Kierownikowi Hurtowni, wnioskowanie o dokonanie zmian w dokumentacji Systemu Jakości przełożonemu
i Kierownikowi Hurtowni, a także wnioskowanie o dokonanie zmian w dokumentacji Systemu Jakości.

Natomiast na stanowisku koordynatora ds. zaopatrzenia w preparaty deficytowe i (...) do obowiązków zainteresowanej należało: koordynowanie pracy zespołu specjalistów ds. zaopatrzenia w preparaty deficytowe i (...), raportowanie pracy podległego Zespołu (...), prawidłowe dysponowanie do odbiorców preparatów oraz innych pozycji
z asortymentu aptecznego uznawanych za deficyty oraz pozycje trudnodostępne na podstawie posiadanych danych o dostępnościach preparatów, stanów aptecznych oraz danych ze sprzedaży, przyjmowanie zgłoszeń od odbiorców na preparaty oraz ich zapisywanie w kolejce, nadzór nad bazą preparatów i dostępną ilością do dokonywania zapisów w kolejce, wysyłanie zapytań o zatowarowanie w preparaty deficytowe do innych hurtowni oraz poszukiwanie nowych możliwości ich zbycia, zadysponowywanie i sprzedaż do odbiorców produktów zagrożonych dostępnością na terenie RP, wspomaganie odbiorców w uzyskiwaniu informacji potrzebnych do ich prawidłowego funkcjonowania w zakresie deficytów oraz pozycji trudnodostępnych – wskazywanie źródeł informacji, nadzór nad prawidłowym wykonywaniem obowiązków przez specjalistów ds. zaopatrzenia w preparaty deficytowe i (...), szkolenie nowych pracowników, inne zadania powierzone przez przełożonego oraz informowanie przełożonego o przebiegu i wynikach ich realizacji, zgłaszanie wykrytych niezgodności lub potencjalnych zagrożeń dla funkcjonowania systemu jakości przełożonemu i kierownikowi hurtowni, a także wnioskowanie o dokonanie zmian w dokumentacji Systemu Jakości.

Praca w ramach umowy o pracę była wykonywana przez ubezpieczoną na rzecz płatnika od poniedziałku do piątku w godzinach 8-16.

(świadectwo pracy w aktach osobowych, umowa o pracę wraz z aneksami w aktach osobowych, karty stanowisk pracy k. 7-11 akt ZUS, protokół przesłuchania B. K. k. 28-30 akt ZUS, zeznania j B. K. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:44:29-00:52:05, 01:21:15 – płyta CD k. 186 w zw. z e-protokołem rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:05:46-01:18:54 – płyta CD k. 55)

B. K. zawarła z (...) sp. z o.o. trzy umowy zlecenia na okresy: od 28 maja 2018 r. do 31 grudnia 2018 r., od 1 stycznia 2019 r. do 31 marca 2019 r. oraz od 26 kwietnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. Przedmiotem zwartych umów było skanowanie i liczenie towaru w aptekach oraz utrzymywanie porządku i czystości stanowisk pracy. (umowy zlecenia k. 13-14, 15-15v., 19-19v. akt ZUS, protokół przesłuchania B. K. k. 28-30 akt ZUS, zeznania B. K. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:44:29-00:52:05, 01:21:15 – płyta CD k. 186 w zw. z e-protokołem rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:05:46-01:18:54 – płyta CD k. 55)

Umowy zlecenia z pracownikami (...) S.A. D. sp.k. zwierane były albo w siedzibie pracodawcy u koordynatora np. M. O., który miał szczegółowy harmonogram inwentaryzacji lub w konkretnych punktach, w których była wykonywana inwentaryzacja.

(protokoły przesłuchań k. 44-60 akt kontroli ZUS, zeznania M. O.
e-protokół rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148)

O możliwości zawarcia dodatkowo umów zlecenia na dokonywanie inwentaryzacji
w Aptekach (...) zainteresowana dostała informację od działu inwentaryzacji. Usłyszała ona, że będzie tworzona komórka, która będzie zajmować się inwentaryzacją. Zawarcie umów cywilnoprawnych nie było wymagane przez płatnika, zależało od woli pracowników, którzy sami wybierali podmiot, do którego chcą iść na inwentaryzację. Na początku realizacji umowy zlecenia zainteresowana została przeszkolona z obsługi skanera, a następnie wykonywała pracę związaną ze skanowaniem i liczeniem opakowań w swoim regionie. Sprawdzała liczbę opakowań, serie oraz daty. Nieprawidłowości zgłaszała koordynatorowi. Do wykonywania inwentaryzacji ubezpieczona wykorzystywała zupełnie inny program niż używała w trakcie pracy w (...) S.A. D. sp. k. Za wykonywaną pracę otrzymywała osobne wynagrodzenie.

(zeznania B. K. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:44:29-00:52:05, 01:21:15 – płyta CD k. 186 w zw. z e-protokołem rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:05:46-01:18:54 – płyta CD k. 55, protokół przesłuchania B. K. k. 28-30 akt ZUS, protokoły przesłuchań k. 44-60 akt kontroli ZUS)

Czynności wykonywane przez pracowników płatnika w ramach zlecenia (w tym B. K.) polegały na liczeniu towarów, sprawdzaniu serii i dat ważności, praca polegała na skanowaniu każdego produktu. Umowy wykonywano w aptekach w Ł. i w okolicach, niekoniecznie w tych, które ubezpieczeni mieli pod opieką w ramach umowy o pracę. Umowy wykonywano po godzinach pracy w godzinach wieczornych i nocnych po zamknięciu aptek,
w miejscu ustalonym z koordynatorem. Długość pracy zależała od ilości towaru i ilości osób biorących udział w inwentaryzacji, trwała maksymalnie do kilku godzin. Pracę wykonywano przy użyciu narzędzi skanerów dostarczonych przez koordynatorów, przy użyciu sytemu komputerowego (...) Inwentaryzator, który jest na każdym serwerze aptecznym, które nie były własnością płatnika, lecz (...), a nadto w oparciu o system K. S. obsługujący apteki, do którego normalnie nie mają dostępu pracownicy (...) S.A. D. sp. k. Osoby nadzorujące inwentaryzacje, koordynator i specjalist,a nie były przełożonymi ubezpieczonej w ramach zawartych umów o pracę. Byli to pracownicy działu inwentaryzacji (...) S.A. odpowiedzialni za ich dokonanie. K. byli każdorazowo obecni przy wykonywaniu zlecenia, przydzielali konkretne prace objęte inwentaryzacją, sprawdzali sposób wykonywania pracy. Koordynatorom zleceniobiorcy zgłaszali również stwierdzone w toku inwentaryzacji nieprawidłowości. Czynności wykonywane w ramach umowy o pracę i umowy zlecenia różniły się między sobą. W związku z inwentaryzacją, jej koordynator prowadził ewidencję czasu pracy pracowników zaangażowanych w inwentaryzację, która była podstawą do wypłaty przez (...) sp. z o.o. wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenia.

(zeznania M. O. e-protokół rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148, zeznania B. K. e-protokół rozprawy z 24 stycznia 2025 r. 00:44:29-00:52:05, 01:21:15 – płyta CD k. 186 w zw. z e-protokołem rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:05:46-01:18:54 – płyta CD k. 55, protokół przesłuchania B. K. w aktach ZUS k. 28-30 akt ZUS, zeznania B. G. e-protokół z rozprawy z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, sprawozdanie z działalności (...) S.A. k. 145-145v., zeznania U. K. e-protokół rozprawy z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, zeznania M. K. e-protokół rozprawy z 00:40:27-00:48:23 – płyta CD k. 55)

Za wykonaną w ramach zlecenia pracę ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie
w stawce godzinowej zapisanej w umowie.

(protokół przesłuchania B. K. w aktach ZUS k. 28-30 akt ZUS, zeznania B. G. e-protokół z rozprawy z 17 maja 2024 r. 00:04:38-00:39:21 – płyta CD k. 55, zeznania M. O. protokół z e-rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:20:34 – płyta CD k. 148, kartoteki składników wynagrodzenia k. 21-22 akt ZUS, potwierdzenia operacji bankowych k. 23-23v. akt ZUS)

Z tytułu zawartych umów zlecenia (...) sp. z o.o. zgłosiło zainteresowaną (podobnie jak pozostałych pracowników płatnika realizujących zlecenie) do ubezpieczenia zdrowotnego w okresie obowiązywania zleceń, wskazując przychód osiągnięty z tytułu wykonywania tych umów jako podstawę wymiaru składki zdrowotnej.

(bezsporne, a nadto dane ubezpieczonej o podstawach wymiaru składek k. 31-32 akt ZUS)

Podmiotem, który zapłacił (...) sp. z o.o. za usługi świadczone przez ubezpieczonych w ramach zleceń był (...) S.A. (...) sp. z o.o. płaciło zleceniobiorcom, a spółki apteczne płaciły (...) S.A za dokonanie inwentaryzacji. W przypadku inwentaryzacji w przepływie środków finansowych nigdzie nie występował płatnik (...) D..

(faktury (...) sp. z o.o. za świadczenie usług w ramach ww. usług k. 70-93v, zeznania M. O. protokół z e-rozprawy z 8 października 2024 r. 00:07:30-01:00:00 – płyta CD k. 148, zeznania K. K. protokół z rozprawy z 17 maja 2024 r. 01:19:31-01:54:37 płyta CD k. 55)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS (w tym aktach kontroli), przedłożonych w toku postępowania sądowego. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Walor wiarygodności Sąd Okręgowy przyznał także zeznaniom świadków i zainteresowanej. Wskazane zeznania w zakresie okoliczności dotyczących zawarcia i realizacji kwestionowanych umów wzajemnie ze sobą korelowały. Brak też było podstaw do podważenia wiarygodności zeznań świadków co do okoliczności powiązań wewnętrznych spółek, ich organizacji funkcjonowania i zakresu działania wnioskodawcy oraz przeprowadzonych inwentaryzacji, zwłaszcza, że korespondowały one z treścią dostępnej w sprawie dokumentacji. Podnieść należy, iż organ rentowy ich nie kwestionował, w sprawie zaś brak było innych dowodów potwierdzających finasowanie stricte przez płatnika zadań wykonywanych przez zainteresowaną w ramach zawartych umów zleceń.

Czyniąc ustalenia Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 pominął dalsze wnioski dowodowe pełnomocnika organu rentowego jako nieprzydatne do wykazania faktu i zmierzające do nieuprawnionego przedłużenia postępowania.

Podnieść należy, iż przy ocenie zasadności zastosowania przez organ rentowy art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rolą Sądu nie jest ustalanie składu Grupy (...) ani ocena wszelkich powiązań dotyczących wszystkich z ok. 200 podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której niewątpliwie znajduje się płatnik, (...) sp. z o.o. jako zleceniodawca oraz kooperujący z nimi (...) S.A., ani nawet wszystkich powiązań tylko między tymi podmiotami, podstaw prawnych tej współpracy, podstaw prawnych polecenia pracownikom wykonywania poszczególnych czynności na rzecz innych podmiotów, sprawdzania uzasadnienia ekonomicznego gospodarczego czy interesu w zakresie poszczególnych ich przedsięwzięć, źródła ich przychodów, szczegółowego przedmiotu
i zakresu działania, zasad negocjacji i zawierania umów na zakup produktów. Celem niniejszego postępowania jest zbadanie wystąpienia przesłanek tego przepisu a mianowicie: wykonywania przez ubezpieczonych pracy na rzecz pracodawcy płatnika rozumianego jako korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swoich pracowników wykonywanych w ramach zlecenia oraz finasowania przez pracodawcę wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika, na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią. Podnieść należy, iż Sąd w ramach procedowania zgodnie także z żądaniem pełnomocnika organu rentowego dopuścił dowody zarówno z zeznań świadków, zainteresowanej jak i dokumentów co do powyższych okoliczności. Organ rentowy w żaden sposób nie podważył wiarygodności tych dowodów te zaś dostarczały sądowi wiedzę
w zakresie niezbędnym do poczynienia ustaleń i wydania rozstrzygnięcia. Podnieść należy iż zgłaszane dowody mają prowadzić do ustalenia konkretnych okoliczności istotnych stricte dla wyjaśnienia kwestii spornej, nie zaś służyć stronie do poszukiwania argumentacji, która jedynie ewentualnie mogłaby wesprzeć jej stanowisko, a która winna być ewentualnie zgromadzona na etapie postępowania kontrolnego,

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w sprawie sprowadził się do ustalenia czy zainteresowana B. K. wykonując umowy cywilnoprawne zawarte z (...) sp. z o.o. faktycznie wykonywała pracę na rzecz podmiotu, z którym zawarła umowę o pracę tj. (...) S.A. D. sp. k. oraz do ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zatrudnienia umowy o pracę w tym okresie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r. poz. 350, dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Art. 18 ust. 1 i 3 wskazanej ustawy stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie
o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

W świetle art. 9 ust. 1 ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy
o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy,
z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Zgodnie art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej użyte w ustawie określenia oznaczają: płatnik składek – pracodawca – w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego,
z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia należy do płatnika składek (art. 36 ust. 2). Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1).

W myśl art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia, przyjmujący zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

W myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 146) , obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 11, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie zaś z art. 85 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca (…). W myśl art. 74 ust. 1 ww. ustawy
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych za środków publicznych do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniami społecznymi stosuje się przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz wyrejestrowania z tych ubezpieczeń. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Składka jest miesięczna i niepodzielna (art. 79 ust. 1 i 2). Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób (art. 81 ust. 1).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że praca wykonywana przez ubezpieczoną w ramach umowy zlecenia z (...) sp. z o.o. świadczona była na rzecz płatnika składek będącego pracodawcą, z którym zleceniobiorca/wykonawca pozostawał w stosunku pracy, czyli (...) S.A. (...) Spółka Komandytowa.

Organ rentowy stwierdził, że w niniejszej sprawie wystąpiła sytuacja objęta art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, a w związku z tym pracownik (...) S.A. D. sp.k., a zarazem zleceniobiorca (...) sp. z o.o. podlega ubezpieczeniu społecznemu, jako pracownik
a nie zleceniobiorca. W konsekwencji obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym
i zdrowotnym pracownik zostaje objęty tylko z tytułu stosunku pracy. W rezultacie ubezpieczona nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia, a podstawa wymiaru składek z tytuły tej umowy zlecenia jest zerowa.

Weryfikacja wskazanego stanowiska organu rentowego wymaga prawidłowej interpretacji powoływanego już przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

W judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, zgodnie z którym art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie dotyczy sytuacji, gdy praca wykonywana jest na podstawie jednej z wymienionych w tym przepisie umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taka zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub gdy praca jest wykonywana na podstawie umowy prawa cywilnego zawartej z osobą trzecią, ale praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Pojęcie pracownika w rozumieniu powyższego unormowania ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.) i obejmuje również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych
w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią. Objęcie definicją pracownika, dla potrzeb prawa ubezpieczeń społecznych, nie tylko pracowników w znaczeniu, jakie temu pojęciu, nadają przepisy kodeksu pracy, ale także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (agentów, zleceniobiorców, wykonawców dzieła) oznacza jednoczesne, rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r. III UK 22/11, (OSNP 2012, nr 21-22, poz. 266), uchwała Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r. II UZP 6/09, (OSNP 2010, nr 3-4, poz. 46).

Hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy – zleceniodawcy i pracownika – zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy „nakłada się” na stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, w ramach łączącej pracodawcę z osobą trzecią (zleceniodawcą) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku, pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika – zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku. Z regulacją art. 8 ust. 2a ustawy systemowej koresponduje unormowanie art. 18 i art. 20 ust. 1 tej ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 20 ust. 1 tej ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w podstawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Zatem w przypadku pracowników, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 r., (...) UK 252/09, LEX nr 577824; z 22 lutego 2010 r., (...) UK 259/09, LEX nr 585727, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2024 r.,
III AUa 91/23, LEX nr 3761453).

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej, na płatniku (na pracodawcy) spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Taki sam sposób postępowania dotyczy także sytuacji, gdy umowa cywilnoprawna została zawarta z innym podmiotem (osobą trzecią) lecz praca, w jej ramach, jest wykonywana na rzecz pracodawcy, gdyż obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca
w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy.

Przy czym należy nadmienić, że przepis art. 8 ust. 2a ustawy systemowej stanowi
o wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy, z którym dany ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy, nie zaś o wykonywaniu pracy „na korzyść” tego pracodawcy, ani też „wyłącznie na rzecz” pracodawcy. Powyższe oznacza, że nie można wykluczyć zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w sytuacji, gdy pracodawca nie uzyskuje bezpośrednio korzyści
z wykonywania przez ubezpieczonego pracy w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której, zgodnie z Kodeksem cywilnym, stosuje się przepisy, dotyczące zlecenia, ani też w sytuacji, gdy ubezpieczony pracę tę wykonuje zarówno na rzecz pracodawcy, jak i na rzecz podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną, umowę zlecenia lub zbliżoną rodzajowo umowę o świadczenie usług (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 7 marca 2017 r., III AUa 1570/16, LEX nr 2396901).

Zastosowany, w treści tego przepisu, zwrot: „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy” oznacza, iż praca ta świadczona jest w przebiegu realizacji stosunku prawnego łączącego owego pracodawcę ze zleceniodawcą tych pracowników (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego
w K. z 28 lutego 2019 r., III AUa 1574/16, LEX nr 2668654).

Praca wykonywana na rzecz swojego pracodawcy, to praca, którego rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj czynności, wykonywanych przez pracownika, wynikających z umowy, zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią. Przez wykonywanie pracy na czyjąś rzecz należy rozumieć jej świadczenie w czyimś interesie (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 7 lutego 2024 r., (...) 115/23, LEX nr 3669672, wyrok Sądu Apelacyjnego
w P. z 10 kwietnia 2024 r., III AUa 753/22, LEX nr 3761434).

Celem wprowadzenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej było po pierwsze ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia własnych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które wykonują oni w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne od tychże umów oraz po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 19 czerwca 2019 r., III AUa 1816/16, LEX nr 2712209).

Przy tym nie można automatycznie przyjmować, iż w każdym przypadku, gdy praca zleceniobiorcy wykazuje jakikolwiek związek z działalnością własnego pracodawcy, będzie istniał obowiązek zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Ustawodawca nie wprowadził tutaj fikcji prawnej i nie ma podstaw, by w każdym takim przypadku z mocy prawa stwierdzać podleganie ubezpieczeniu społecznemu u pracodawcy. Przyjęcie takiej oceny jest nadinterpretacją treści normy zawartej w art. 8 ust. 2a ww. ustawy. Po to, by stwierdzić, na czyją rzecz pracuje zleceniobiorca, należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich realizowana jest umowa zlecenia zawarta z osobą trzecią, nie jest wystarczająca fragmentaryczna ocena działalności podmiotów, sprowadzająca się do stwierdzenia istnienia jakiejkolwiek więzi pracy zleceniobiorcy z działalnością podmiotu będącego jednocześnie pracodawcą zleceniobiorcy (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego
w P. z 14 lutego 2024 r., III AUa 1675/22, LEX nr 3740975).

Samo istnienie między pracodawcą a zleceniodawcą powiązań osobowych lub kapitałowych nie przesądza jeszcze o możliwości zastosowania w ramach subsumpcji art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, jeśli nie zostanie ustalone, że między tymi podmiotami faktycznie doszło do porozumienia. Nie podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek odprowadzanych przez pracodawcę za swoich pracowników, wynagrodzenia uzyskiwane
z tytułu umów cywilnoprawnych z osobą trzecią, jeżeli od pracodawcy nie nastąpił przepływ środków mających na celu finansowanie wynagrodzenia pracowników pod pozorem zawarcia umów cywilnoprawnych, a zleceniodawca pokrywał wszelkie koszty z uzyskanych dochodów (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2024 r., (...) 110/23, LEX nr 3667216).

Wydanie przez Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji, opartej na pewnych ustaleniach, nie zwalnia organu rentowego z obowiązku przejawiania inicjatywy dowodowej na wykazanie okoliczności, na które powołuje się w skarżonej decyzji (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 kwietnia 2024 r., III AUa 1099/22, LEX nr 3747982).

Przy zastosowaniu art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych istotne przede wszystkim jest wychwycenie, w danych okolicznościach faktycznych, intensywności relacji zachodzących między pracownikiem
i efektami jego pracy wykonywanej w ramach umowy cywilnoprawnej a korzyściami uzyskiwanymi przez pracodawcę z tej pracy i zakresu nadzoru przez niego sprawowanego
w procesie realizacji umowy cywilnoprawnej. Pojęcie „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy”, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej obejmuje wykonywanie umowy zlecenia (innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) zawartej przez pracownika z przedsiębiorcą prowadzącym sprzedaż towarów jego pracodawcy (np. przez Internet), z którym przedsiębiorca ten powiązany jest osobowo lub kapitałowo, także wtedy, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy zlecenia jest odmienny od obowiązków objętych umową o pracę, a miejsce wykonania umowy zlecenia znajduje się poza miejscem świadczenia umowy o pracę. W sytuacji powiązania kapitałowego pracodawcy i usługodawcy - zlewających się jedną ekonomiczną całość - nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy. Istnienie między pracodawcą powiązań osobowych i (lub) kapitałowych nie przesądza jeszcze o zastosowaniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, jeśli nie zostanie ustalone, że pomiędzy tymi podmiotami doszło do porozumienia. Może tu chodzić o każdy rodzaj umowy o współpracę, którego przedmiotem było określone zadanie. W omawianym przepisie ustawodawca zatem nie niweczy umów cywilnoprawnych jako odrębnych tytułów ubezpieczenia, a jedynie w drodze szczególnej regulacji nakazuje zliczać przychód z wykonywania tych umów łącznie z przychodem ze stosunku pracy w jedną podstawę składek, zaś osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę objęta jest szczególną, rozszerzoną definicją pracownika ze względu na zawarcie tych umów. Jest to jednak regulacja wyjątkowa i dlatego zamknięty jest krąg umów cywilnoprawnych objętych działaniem tego przepisu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2024 r., (...) 30/24, LEX nr 3746342).

Pojęcie „wykonuje pracę na rzecz pracodawcy”, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje wykonywanie umowy zlecenia (innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) zawartej przez pracownika z przedsiębiorcą prowadzącym sprzedaż towarów jego pracodawcy (np. przez Internet), z którym przedsiębiorca ten powiązany jest osobowo lub kapitałowo, także wtedy, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy zlecenia jest odmienny od obowiązków objętych umową o pracę, a miejsce wykonywania umowy zlecenia znajduje się poza miejscem świadczenia umowy o pracę. Finansowanie przez pracodawcę
w jakikolwiek sposób wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią, przemawia za zastosowaniem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 2021 r. III UZP 6/21, LEX nr 3747190). Samo uzyskiwanie jakichkolwiek korzyści przez pracodawcę z tytułu czynności wykonywanych przez pracownika na podstawie umowy zlecenia zawartej
z podmiotem trzecim nie było kryterium decydującym o zastosowaniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Zatem finansowanie przez pracodawcę w jakikolwiek sposób wynagrodzenia
z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej
z osobą trzecią przemawia (ale nie przesądza) za zastosowaniem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, a brak takiego finansowania przemawia przeciwko zastosowaniu tego przepisu,
o ile nie stwierdzi się w danym stanie faktycznym dodatkowych okoliczności wskazujących na działania sprzeczne z celami tego przepisu. Elementem koniecznym do zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest każdorazowo przepływ finansowy od płatnika składek (pracodawcy) do podmiotu trzeciego (zleceniodawcy), z którego opłacane są usługi wykonywane przez pracownika płatnika (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2024 r., (...) 113/23, LEX nr 3747190).

Praca wykonywana na rzecz pracodawcy to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych przez pracownika czynności wynikających z umowy o pracę i z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę
z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią (nie musi być to przy tym umowa o podwykonawstwo, może chodzić o każdy rodzaj umowy o współpracy). Z punktu widzenia przepływów finansowych, pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy. Przepływy finansowe mogą mieć różny tytuł i różną postać. Zatem finasowanie przez pracodawcę w jakikolwiek sposób wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią przemawia za zastosowaniem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej).

Dokonując subsumcji art. 8 ust. 2a ustawy systemowej do ustalonego stanu faktycznego, trzeba mieć na uwadze, że dla zastosowania tego przepisu istotne jest to, czy w ramach umowy pracodawcy z osobą trzecią środki finansowe lub korzyści płyną od pracodawcy do osoby trzeciej, która z nich opłaca zleceniobiorcę (pracownika), czy też odwrotnie - to osoba trzecia przekazuje środki na rzecz pracodawcy. Jak korzyść pracodawcy nie musi być tylko finansowa, aczkolwiek korzyścią finansową pracodawcy są również oszczędności poczynione na kosztach pracy, gdyby pracownicy zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych ze spółką wykonywali te prace w ramach godzin nadliczbowych na rzecz skarżącego. Przy subsumcji powołanego przepisu ważne jest przede wszystkim wychwycenie, w danych okolicznościach faktycznych, intensywności relacji zachodzących między pracownikiem i efektami jego pracy wykonywanej w ramach umowy cywilnoprawnej a korzyściami uzyskiwanymi przez pracodawcę z tej pracy i zakresu nadzoru przez niego sprawowanego w procesie realizacji umowy cywilnoprawnej. W sytuacji powiązania kapitałowego pracodawcy i usługodawcy - zlewających się jedną ekonomiczną całość - nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy. (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 23 lipca 2024 r., (...) 16/24, LEX nr 3738973)

Przy czym nie należy pomijać, iż Spółka kapitałowa wchodząca w skład „holdingowej struktury organizacyjnej spółek handlowych”, a nie ta struktura (holding, grupa kapitałowa) jest pracodawcą, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych. W ocenie Sądu Najwyższego, za holding można uznać organizację grupującą spółki samodzielne pod względem prawnym i organizacyjnym, ale pod względem finansowym uzależnione od podmiotu dominującego, który posiada na tyle istotne udziały w podmiotach zależnych, że ma bezpośredni wpływ na skład zarządów spółek i przez to na działalność tych podmiotów (art. 368 § 4 k.s.h. oraz art. 300 k.s.h.). Również w ocenie Sądu możliwość zastosowania w omawianym zakresie metody «unoszenia zasłony osobowości prawnej», opisanej przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 23 kwietnia 2006 r., III PZP 2/06 (OSNCP 2007 nr 3-4, poz. 38), nie prowadzi do stworzenia konstrukcji pracodawcy wielopodmiotowego. (tak: uchwała Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2016 r., III UZP 6/16, OSNP 2017, nr 3, poz. 32)

Należy zatem przyjąć, że jeżeli pracownik wykonuje pracę na innej podstawie prawnej (np. na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło) na rzecz innego podmiotu prawnego, to musi to być wyraźnie praca przynosząca bezpośrednie korzyści swojemu pracodawcy, aby pracodawca został obciążony składkami z tytułu wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika od innego podmiotu. Natomiast, gdy praca przynosi korzyści grupie podmiotów np. grupie kapitałowej czy holdingowi spółek, wówczas nie można traktować tej pracy jako prowadzonej na rzecz swojego pracodawcy, mimo zatrudnienia pracownika przez inny podmiot.

Przez wykonywanie pracy „na rzecz” pracodawcy, w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych, należy rozumieć „uzyskiwanie” przez pracodawcę „rezultatu pracy”, w tym znaczeniu, że musi istnieć bezpośredni związek między korzyścią pracodawcy, która jest wymierna i związana z realizacją celów statutowych, a pracami wykonywanymi przez jego pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych z innym podmiotem. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2024 r.,
III AUa 753/22, LEX nr 3761434)

W kontekście powyższych rozważań należy podnieść że jakkolwiek powiązania kapitałowe i osobowe (powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personalne) między pracodawcą a zleceniodawcą, zlecającym w ramach umowy zlecenia (umowy
o świadczenie usług, innej umowy cywilnoprawnej) zawartej z pracownikiem tego pracodawcy wykonywanie czynności, które mogą być potraktowane jako wykonywanie umowy na rzecz pracodawcy, nie są bez znaczenia dla oceny konkretnego stanu faktycznego – im silniejsze powiązania kapitałowe, organizacyjne, ekonomiczne i personalne między pracodawcą
i osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej, tym łatwiej w konkretnym stanie faktycznym uznać (ustalić i ocenić), że praca świadczona
w ramach umowy cywilnoprawnej była wykonywana na rzecz pracodawcy – w jego interesie. Chodzi w tym przypadku o struktury holdingowe, powiązania typu spółka dominująca–spółka zależna, spółka matka–spółka córka, wyodrębnienie spółek «celowych» itp. - tak również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 sierpnia 2021 roku (III UZP 3/21, OSNP 2022, nr 2, poz. 17). Jednakże nie można powiązań korporacyjnych spółek zawsze w sposób prosty traktować jako jednoznacznej współpracy w zakresie przepływu środków i ludzi i czerpaniem jednoznacznych korzyści z tego tytułu przez konkretny podmiot czy grupę. W ramach grupy kapitałowej i przyjętej ich organizacji pracownicy jednej ze spółek grupy często podejmują dodatkowe zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych w spółkach powiązanych z pracodawcą. Z uwagi na te powiązania wątpliwości może budzić to, który podmiot z grupy rzeczywiście korzysta z pracy wykonywanej w ramach umów cywilnoprawnych – czy spółka, z którą zawarto taką umowę cywilnoprawną, czy też inna spółka z grupy, która korzysta z usług świadczonych przez spółkę zatrudniającą taką osobę. Biorąc pod uwagę, że w grupach spółek wyspecjalizowana spółka często świadczy usługi na rzecz wszystkich innych spółek z grupy, faktyczną korzyść z pracy osób zatrudnionych w takiej spółce odnoszą wszystkie inne spółki grupy, a nawet grupa jako całość. W takiej sytuacji w istocie może powstawać wątpliwość, na ile uzasadnione jest zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, gdy spółka będąca pracodawcą jest jednym
z wielu podmiotów odnoszących korzyść z pracy w ramach umowy cywilnoprawnej lub gdy spółka-pracodawca korzysta tylko z części zadań wykonywanych przez swojego pracownika
w ramach umowy cywilnoprawnej z inną spółką.

Z powyżej podniesionych rozważań Sądu Najwyższego jednoznacznie wynika, że nie można wywodzić istnienia możliwości zastosowania w danym stanie faktycznym art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. wyłącznie na podstawie istnienia powiązań kapitałowych, organizacyjnych, ekonomicznych i personalnych między pracodawcą i osobą trzecią zlecającą jego pracownikom wykonywanie umowy cywilnoprawnej. Konieczne jest wystąpienie przesłanek ustawowych określonych art. 8 ust. 2a tej ustawy. W tym kontekście rozstrzygającymi są podnoszone związek między korzyścią pracodawcy, która jest wymierna
i związana z realizacją celów statutowych, a pracami wykonywanymi przez jego pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych z innym podmiotem i finansowanie przez pracodawcę w jakikolwiek sposób wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanego przypadku podnieść należy, iż na gruncie rozpoznawanej sprawy nie jest kwestionowane, iż wszystkie podmioty wchodzące
w skład grupy (...) w tym przedsiębiorstwo płatnika składek i (...) sp. z o.o. są samodzielnymi podmiotami w obrocie kooperującymi na wielu polach zarówno
w zakresie pozyskiwania pracowników, jak i sprzedaży leków nie tylko spółkom aptecznym. Są powiązane osobowo, kapitałowo i organizacyjnie w tym w zakresie finansowym pozostając
w strukturze cashpoolingu. Spółki mają przydzielone zasadnicze zadania i tak płatnik odpowiada za logistykę prowadząc magazyn i hurtownię leków. (...) sp. z o.o. stanowi agencję pracy tymczasowej odpowiedzialną za rekrutacje pracowników dla potrzeb Grupy (...) zaś (...) S.A. będąca spółka dominującą, wyspecjalizowaną świadczy usługi na rzecz innych spółek w tym w zakresie administracyjnym w zakresie np. inwentaryzacji, ale też kontroli finansowej. Niemniej jednak ani zakresy tych zadań w zorganizowanym wspólnym procesie zakupu i sprzedaży produktów farmaceutycznych ani wzajemna współpraca determinująca – co należy podkreślić także określone przepływy finansowe –
w okolicznościach sprawy nie powadzą do prostego wniosku że zleceniobiorca (...) sp. z o.o. i jednocześnie pracownik (...) S.A. D. sp. k. w ramach zlecenia wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, bądź by wykonując pracę w jednej ze spółek niezależnie od podstawy zatrudnienia wykonywał prace de facto na rzecz wszystkich z uwagi na kapitałowe i osobowe powiązania spółek z Grupy (...).

W pierwszej kolejności analizując przedmiot i sposób realizacji zawartych umów wskazać należy, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zeznań praktycznie wszystkich przesłuchanych w procesie świadków i zainteresowanej wynikało, że w przypadku pracowników spółki (...) S.A. D. sp.k. będących jednocześnie zleceniobiorcami spółki (...) sp. z o.o. – w tym zainteresowanej B. K., jasno wynikało, że zakres obowiązków w ramach zawartych umów cywilnoprawnych nie pokrywał się zakresem obowiązków z tytułu zawartych umów o pracę i faktycznie obowiązki realizowane w ramach zlecenia nie pokrywały się z czynnościami wynikającymi z umów o pracę. Z zeznań świadków, zainteresowanej, czy protokołów przesłuchań ubezpieczonych także wykonujących zlecenia zawartych w aktach kontroli, wynikało, iż dochodziło do wyraźnego rozróżnienia rodzaju zadań wykonywanych w ramach umowy o pracę jak i umowy zlecenia, ich przedmiot był inny. B. K. w ramach umowy o pracę była zobligowana do szeroko rozumianego koordynowania sprzedaży preparatów i innych produktów znajdujących się w asortymencie (...) S.A. D. sp. k. Przedmiotem zaś umów zleceń była inwentaryzacja towaru w aptekach, które nie musiały pozostawać pod opieką zainteresowanej w ramach stosunku pracy. Czynności zarówno
w ramach umowy o pracę jak i umowy zlecenia były realizowane w innych godzinach w innych miejscach. Proces wykonywania pracy nadzorowały różne osoby. Wykonywanie czynności odbywało się przy użyciu różnych narzędzi – gdyż programy do inwentaryzacji nie były używane normalnie przez pracowników spółki (...) S.A. D. sp.k. Ubezpieczona – podobnie jak inni pracownicy płatnika zaangażowani w inwentaryzację w aptekach, nie miała wątpliwości, kiedy realizowali umowę o pracę, a kiedy umowę zlecenie i choć nie w każdym przypadku ubezpieczeni zawsze wiedzieli na rzecz jakiej konkretnie spółki (...) realizują zlecenie, nie miała wątpliwości, że nie pozostaje to w bezpośrednim związku z ich stosunkiem pracy. Nie było też żadnego przymusu zawierania tych umów. Pracodawca ich zawarcia nie oczekiwał, nie miały być one źródłem jego dodatkowych korzyści. To każdy z ubezpieczonych decydował czy chce zawrzeć dodatkowo umowę zlecenia na inwentaryzację z inna spółką czy nie.

W ocenie Sądu nie można było też uznać, że czynności wykonywane przez zainteresowaną w ramach umów cywilnoprawnych miały charakter uzupełniający do tych wykonywanych przez nich w ramach zawartej umowy o pracę. Sąd nie neguje, że do zakresu obowiązków zainteresowanej należało prawidłowe m.in. dysponowanie do odbiorców preparatów oraz innych pozycji z asortymentu aptecznego uznawanych za deficyty oraz pozycje trudnodostępne na podstawie posiadanych danych o dostępnościach preparatów, stanów aptecznych oraz danych ze sprzedaży, przyjmowanie zgłoszeń od odbiorców na preparaty oraz ich zapisywanie w kolejce, nadzór nad bazą preparatów i dostępną ilością do dokonywania zapisów w kolejce, wysyłanie zapytań o zatowarowanie w preparaty deficytowe do innych hurtowni – a więc działania tak naprawdę na rzecz całej grupy (...), w tym bez wątpienia przede wszystkim na rzecz aptek (...). Jednakże to, że pracodawca oczekuje od pracowników, iż w pewnych zakresach będą oni wykonywali pracę także na rzecz innych kooperujących z nim podmiotów i poleca im tą pracę, nie jest jednoznaczne z tym że każda – jakakolwiek czynność wykonywana na rzecz tych podmiotów w ramach umów cywilnoprawnych z innym podmiotem jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Płatnik jest, hurtownią farmaceutyczną i magazynem niefarmaceutycznym zajmuje się logistyką. Przedmiotem przeważającej działalności płatnika jest sprzedaż hurtowa wyrobów farmaceutycznych i medycznych. Sprzedaje leki do aptek głównie (...) własnych
i franczyzowych, ale też innych. Sprawuje on nadzór nad ich zaopatrzeniem na podstawie zawartych z nimi umów, nie odpowiada jednak za inwentaryzację w tych podmiotach. Za inwentaryzację aptek bowiem, na zasadach współpracy z tymi aptekami odpowiada inna spółka – (...) S.A. Skoro zatem płatnik nie odpowiada za tą sferę, nie miał zapotrzebowania na pracę własnych pracowników w tej materii. Sąd przy tym nie kwestionuje, że dobrze przeprowadzona inwentaryzacja w aptekach była poniekąd także w interesie hurtowni (...) S.A. D. sp. k. Jednakże – co już wspominano w kontekście art. 8 ust. 2a, nie chodzi o uzyskiwanie przez pracodawcę jakiejkolwiek korzyści, lecz wykonywanie pracy na jego rzecz – a tego w tym przypadku zabrakło.

Podkreślenia wymaga też fakt, że zawierająca z ubezpieczonymi umowy zlecenia spółka (...) sp. z o.o. odpowiedzialna za rekrutację pracowników dla grupy (...), w tym Płatnika – ale na innych polach niż inwentaryzacja (pracownicy magazynowi). Natomiast z pracownikami płatnika (...) sp. z o.o. zawierał umowy zlecenia celem dokonywania przez nich inwentaryzacji, tyle że dla (...) S.A., z którym także miała zawarte umowy na rekrutacje pracowników. (...) S.A. zlecał wykonanie tych czynności (...) sp. z o.o. i za nie płacił. (...) sp. z o.o. płaciło zleceniobiorcom, a spółki prowadzące apteki płaciły (...) S.A za dokonanie inwentaryzacji. W przypadku inwentaryzacji w przepływie środków finansowych nigdzie nie występował płatnik (...) S.A. D. sp.k.

Bez wątpienia w przedmiotowej sprawie nie występuje więc konstrukcja modelowego trójkąta umów w świetle brzmienia cytowanego art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Na gruncie wypracowanej w doktrynie i judykatury jednolitego poglądu wskazany trójkąt umów obejmuje trzy umowy, tj. umowę o pracę; umowę zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowę o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, na podstawie której pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej, na rzecz zleceniodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 grudnia 2012 r., sygn. akt AUa 1031/12, LEX 1254347, wyrok Sądu Apelacyjnego
w S. z dnia 3 czerwca 2019 r., sygn. akt III AUa 301/18, LEX 2692949).

Warto także mieć na uwadze, że rekrutacja osób chętnych do prowadzenia inwentaryzacji w aptekach była prowadzona także na otwartym rynku np. za pomocą portalu internetowego Pracuj.pl – co również przemawia za uznaniem, że praca przy inwentaryzacji nie miała związku z normalnie wykonywanymi czynnościami przez pracowników spółki (...) S.A. D. sp.k., a sporne umowy zlecenia nie były zawierane np. celem uniknięcia oskładkowania nadgodzin lub premii z tytułu stosunku pracy.

Nie można zgodzić się z organem rentowym, że choć w rozpoznawanej sprawie brak było formalnej umowy o podwykonawstwo, to skoro poza sporem pozostawała współpraca pomiędzy wszystkimi spółkami, wzajemne powiązania osobowe kapitałowe – w tym oparte na zasadzie wzajemnego kredytowania – tzw. cashpoolingu, przy przyjęciu, że przepływy finansowe mogą mieć różny tytuł i różną postać, należy uznać, że na gruncie rozpoznawanej sprawy do takiego finasowania pracy wykonywanej przez zleceniobiorców faktycznie doszło. Wskazać należy, że istnienie między pracodawcą powiązań osobowych lub kapitałowych nie przesądza jeszcze o zastosowaniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, jeśli nie zostanie ustalone, że pomiędzy tymi podmiotami doszło do porozumienia. Może tu chodzić o każdy rodzaj umowy o współpracę, którego przedmiotem było określone zadanie. Płatnik, (...) sp. z o.o. i (...) S.A. niewątpliwie kooperowały, były powiązane kapitałowo i osobowo jednakże ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, iż obojętnym było kto wykona zadanie inwentaryzacji, istotne zarówno przy sprzedaży i zakupie leków tj. z punktu widzenia spółek (...), płatnika, (...) S.A. administrującego spółkami aptecznymi
i sprawującego kontrole finansową, a w końcu (...) sp. z o.o. zapewniającego pracowników dla wszystkich przedsięwzięć grupy (...). Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału, dostępnych dokumentów jak i zeznań świadków oraz zainteresowanej, za inwentaryzację odpowiadała stricte (...) S.A. która sama zlecała to zadanie do działu inwentaryzacji oraz sama lub za pośrednictwem (...) sp. z o.o. poszukiwała
i zatrudniała do tego celu pracowników. Wykonywanie zadania inwentaryzacji objęte sporem – to bowiem było przedmiotem kwestionowanego zlecenia – nie było objęte przedmiotem porozumienia z płatnikiem – on nie był jego bezpośrednim beneficjentem nie przechodził na niego rezultat pracy i zadanie to nie było przez niego jakkolwiek choćby pod pozorem przepływów z innego tytułu, w ramach innych wzajemnych między spółkami porozumień finansowane. Brak więc było podstaw do stosowania art. 8 ust. 2a w tym przypadku.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie, postępowanie dowodowe, nie wykazało zatem, że zawarcie umowy zlecenia przez zainteresowanych posłużyło uzyskaniu formalnego innego tytułu do ubezpieczeń, mimo nadal faktycznie realizowanego zobowiązania pracowniczego. Ubezpieczona wykonując umowę cywilnoprawną, nie świadczyła pracy na rzecz własnego pracodawcy, a więc brak było podstaw do dodatkowego uiszczenia składek od osiągniętego
w ten sposób przychodu. Istniał więc obowiązek zapłaty składek przez zleceniodawcę, a nie pracodawcę.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił więc zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawcy kwotę 900 zł – mając na uwadze wartość przedmiotu sporu – na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.