Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2018 r. , znak (...) - 2003 , Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił E. S. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał ,że przedłożone karty wynagrodzeń zostały uwzględnione w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z 15 marca 2006 r. Organ rentowy jednocześnie podkreślił , że przedłożone dokumenty – kalkulacje finansowe za lata 1983 – 1986 nie są środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobków , od których odprowadzono składki na ubezpieczenie społeczne, zatem nie mogą być podstawą do przeliczenia kapitału. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał , że okres zatrudnienia w (...) w Ł. od 16 września 1976 r. do 4 października 1980 r. oraz okres zatrudnienia w PHU (...) za lata 1986 – 1990 jako agent został uwzględniony w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 15 marca 2006 r.

/decyzja k.39 – 39 odwrót plik II akt ZUS/

W dniu 6 marca 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie pełnomocnika E. S. od w/w decyzji. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego tj. art. 175 ust. 4 w zw. z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. poprzez odmowę ponownego ustalenia kapitału początkowego, w sytuacji gdy istniały podstawy do jego ponownego ustalenia , art. 174 ust. 3 w zw. z art. 15 ust. 1,3,4 w zw. z art. 16 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998r. w zw. z § 3 i § 12 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia z dnia 31 grudnia 1975 roku poprzez brak przyjęcia do ustalenia wysokości kapitału początkowego lat 1980 - 1990. W treści odwołania podniesiono ,że celem regulacji zawartej w art. 114 ustawy, w związku z brakiem waloru ostateczności decyzji organu rentowego, jest wyeliminowanie obiektywnie wadliwej decyzji. W ocenie pełnomocnika istniały podstawy do ponownego ustalenia kapitału początkowego, zgodnie z wnioskiem z dnia 10 stycznia 2018 roku. Do wniosku załączono bowiem szereg dokumentów stanowiących nowe dowody w sprawie oraz nowe okoliczności, w tym m.in. świadectwo pracy z Przedsiębiorstwa Produkcji i (...) z dnia 4 października 1980 roku, zaświadczenie z Przedsiębiorstwa Handlu (...) w upadłości z dnia 25 listopada 1994 roku, z których wynika podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w 1980 roku w okresie pracy w (...) (...) , jak również w okresie wykonywania pracy jako agent na podstawie umowy zlecenia zawartej z PHU (...) w okresie od października 1980 roku do dnia 31 maja 1990 roku. Dokumenty te mają zatem wpływ na ustalenie wysokości kapitału początkowego. W oparciu o powyższe wniesiono o: zmianę zaskarżonej decyzji i ponowne ustalenie kapitału początkowego przyjmując do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z lat 1980-1990 od której odprowadzane były składki, przy uwzględnieniu, iż w okresie pracy na podstawie umowy zlecenia - PHU (...) podstawę wymiaru składki stanowiła 5-krotność najniższego wynagrodzenia w jednostkach gospodarki uspołecznionej ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji i ponowne ustalenie kapitału początkowego przyjmując do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, najkorzystniejszych dla wnioskodawczyni , przy uwzględnieniu, iż w okresie pracy na podstawie umowy zlecenia - PHU (...) podstawę wymiaru składki stanowiła 5-krotność najniższego wynagrodzenia w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Pełnomocnik E. S. wniósł jednocześnie o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

/odwołanie k. 3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jej oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.53/

Na rozprawie w dniu 28 marca 2019 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

/protokół rozprawy z dnia 28 marca 2019 r. , płyta CD k.351/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni E. S. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił E. S. kapitał początkowy i ustalił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 89 901,35 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 708,73 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 58,05% - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1986 r. do 1995 r. przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 21 lat , 7 miesięcy i 6 dni – 259 miesięcy) , nieskładkowe ( 7 miesięcy) ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 77,94 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn).

/decyzja k.34 - 35 plik I akt ZUS , decyzja k.32 – 32 odwrót plik I akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonej w następującej wysokości:

-

za rok 1986 – 266 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 92,14 %,

-

za rok 1987 – 326 007,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 028,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 93,09 %,

-

za rok 1988 – 481 500,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637 080,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 75,58 %,

-

za rok 1989 – 1 337 601,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 53,91 %,

-

za rok 1990 – 6 320 532,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,16 %,

-

za rok 1991 – 10 949 221,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,55 %,

-

za rok 1992 – 15 445 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35 220 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 43,85 %,

-

za rok 1993 – 24 213 100,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47 940 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 50,51 %,

-

za rok 1994 – 20 797 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 32,53 %,

-

za rok 1995 – 3 049,21 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 36,16 %,

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 58,05 %.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego k. 33 plik I akt ZUS/

Przy wyliczaniu wysokości kapitału początkowego wnioskodawczyni Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił jej następujące okresy i osiągane wynagrodzenia:

- od 16 września 1976 r. do 4 października 1980 r. w (...) (...) ( umowa o pracę).

- od 1986 r. do 1990 r. w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł.

- od 1 czerwca 1990 r. do 13 stycznia 1994 r. własna działalność gospodarcza.

- od 1 lutego 1994 r. do 1 maja 1996 r. okres figurowania w rejestrze osób bezrobotnych prowadzonym przez Powiatowy Urząd Pracy w Ł..

- od 1 maja 1996 r. do 31 grudnia 1998 r. w firmie H. S. ( umowa o pracę).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 10 stycznia 2018 r. E. S. złożyła wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

/wniosek k.1 plik II akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją Zakład (...) odmówił E. S. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.

/decyzja k.39 – 39 odwrót plik II akt ZUS/

W okresie od 28 października 1980 r. do 31 maja 1990 r. E. S. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. i prowadziła jako agent punkt sprzedaży detalicznej - sklep obuwniczy ( w okresie od 28 października 1980 r. do 31 maja 1983 r. w oparciu o umowę zlecenia , a od dnia 1 czerwca 1983 r. w oparciu o umowę zawartą na czas nieokreślony).W ramach prowadzonego sklepu wnioskodawczyni zatrudniała pracownika. W związku z prowadzoną działalnością odprowadzano składki na ubezpieczenia społeczne zarówno za wnioskodawczynię , jak i za zatrudnianego pracownika. W okresach czasowej niezdolności do pracy wnioskodawczyni ( m.in. związanej z urlopem macierzyńskim ) nie odprowadzano za nią składek na ubezpieczenia społeczne.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:05:00 – 00:28:47 rozprawy z dnia 5 marca 2019 r. , płyta CD k.334 oraz zeznania świadka Z. M. min.00:13:15 – 00:19:03 rozprawy z dnia 13 września 2018 r. , płyta CD k.267 , dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.138 – 256/

W związku z zatrudnieniem w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. w okresie od 1986 r. do 1990 r. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia opłacanych za wnioskodawczynię przedstawiały się następująco:

- 1986 r. - 266 400,00 zł

- 1987 r. - 326 007,00 zł

- 1988 r. - 481 500,00 zł

- 1989 r. – 1 435 500,00 zł

- 1990 r. – 2 743 700,00 zł

/okoliczność bezsporna/

Nie zachowała się dokumentacja określająca podstawy wymiaru składek opłacanych na ubezpieczenia społeczne za agentów zatrudnianych przez Przedsiębiorstwo Handlu (...) w Ł. w okresie od 28 października 1980 r. do 31 maja 1985 r.

/okoliczność bezsporna/

W przypadku agentów sklepów zatrudnionych przez Przedsiębiorstwo Handlu (...) w Ł. w ramach umów zlecenia , do wyliczenia podstawy świadczeń emerytalno – rentowych przyjmowano 5 – krotne najniższe wynagrodzenie w jgu.

/informacja syndyka upadłości Przedsiębiorstwa Handlu (...) w Ł. z dnia 25 listopada 1994 r. k.18/

W okresie od 28 października 1980 r. do 31 grudnia 1985 r. wnioskodawczyni była czasowo niezdolna do pracy w następujących okresach :

- od 7 września 1981 r. do 15 września 1981 r. ( 9 dni)

- od 12 stycznia 1982 r. do 16 stycznia 1982 r. ( 5 dni)

- od 22 stycznia 1982 r. do 30 stycznia 1982 r. ( 9 dni)

- od 10 września 1982 r. do 15 września 1982 r. ( 6 dni)

- od 16 września 1982 r. do 18 września 1982 r. ( 3 dni)

- od 11 stycznia 1983 r. do 20 stycznia 1983 r. ( 10 dni)

- od 21 stycznia 1983 r. do 31 stycznia 1983 r. (11 dni)

- od 1 lutego 1983 r. do 17 lutego 1983 r. ( 17 dni)

- od 6 grudnia 1983 r. do 14 grudnia 1983 r. ( 9 dni)

- od 20 grudnia 1983 r. do 24 grudnia 1983 r. (5 dni)

- od 22 lutego 1984 r. do 1 marca 1984 r. (9 dni)

- od 13 marca 1984 r. do 20 marca 1984 r. (8 dni)

- od 26 lipca 1984 r. do 30 lipca 1984 r. ( 5 dni)

- od 8 listopada 1984 r. do 16 listopada 1984 r.( 9 dni)

- od 21 stycznia 1985 r. do 25 stycznia 1985 r. ( 5 dni)

- od 26 stycznia 1985 r. do 29 stycznia 1985 r. (4 dni)

- od 30 stycznia 1985 r. do 8 lutego 1985 r. ( 10 dni)

- od 9 lutego 1985 r. do 22 lutego 1985 r. ( 14 dni)

- od 22 lutego 1985 r. do 28 lutego 1985 r. ( 6 dni)

- od 8 maja 1985 r. do 16 maja 1985 r. ( 9 dni)

- od 17 maja 1985 r. do 15 czerwca 1985 r. ( 30 dni)

- od 7 sierpnia 1985 r. do 15 sierpnia 1985 r. (9 dni)

- od 16 sierpnia 1985 r. do 23 sierpnia 1985 r. (8 dni)

- od 24 sierpnia 1985 r. do 7 września 1985 r. ( 15 dni)

/opinia k.275 - 284 , opinia uzupełniająca k.325 – 326 biegłego sądowego z zakresu księgowości M. K. /

Biorąc pod uwagę okresy niezdolności wnioskodawczyni do pracy , podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawczyni w związku ze świadczeniem pracy na rzecz Przedsiębiorstwa Handlu (...) w Ł. przedstawiały się następująco:

- 1980 r. – 21 290,30 zł

- 1981 r. – 117 000,00 zł

- 1982 r. – 197 819,35 zł

- 1983 r. – 277 123,26 zł

- 1984 r. – 296 258,17 zł

- 1985 r. – 224 941,92 zł

/opinia k.275 - 284 , opinia uzupełniająca k.325 – 326 biegłego sądowego z zakresu księgowości M. K. /

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia ubezpieczonej w następującej wysokości:

-

za rok 1976 – 6 650,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 51 372,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 38,83 %,

-

za rok 1977 – 17 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 55 152,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 31,19 %,

-

za rok 1978 – 30 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 58 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,16 %,

-

za rok 1979 – 37 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 924,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,19 %,

-

za rok 1980 – 61 230,30 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 72 480,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 84,48 %,

-

za rok 1981 – 117 000,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 92 268,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 126,80 %,

-

za rok 1982 – 197 819,35 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 139 572,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 141,73 %,

-

za rok 1983 – 277 123,26 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 173 700,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 159,54 %,

-

za rok 1984 – 296 258,17 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 202 056,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 146,62 %,

-

za rok 1985 – 224 941,92 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 240 060,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 93,70 %,

-

za rok 1986 – 266 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 289 140,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 92,14 %,

-

za rok 1987 – 326 007,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 350 028,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 93,09 %,

-

za rok 1988 – 481 500,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 637 080,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 75,58 %,

-

za rok 1989 – 1 337 601,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 53,91 %,

-

za rok 1990 – 6 320 532,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,16 %,

-

za rok 1991 – 10 949 221,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 51,55 %,

-

za rok 1992 – 15 445 400,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35 220 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 43,85 %,

-

za rok 1993 – 24 213 100,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47 940 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 50,51 %,

-

za rok 1994 – 20 797 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 936 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 32,53 %,

-

za rok 1995 – 3 049,21 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 36,16 %,

-

za rok 1996 – 3 996,66 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 10 476,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 38,15 %,

-

za rok 1997 – 7 200,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 743,16 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 56,50 %,

-

za rok 1998 – 8 850,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 14 873,88 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 59,50 %,

Wyliczony na podstawie powyższych danych najkorzystniejszy wskaźnik ( z lat 1979 – 1988) wyniósł 107,19 %.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 308,67 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 107,19 % - wyliczony z przeciętnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1979 r. do 1988 r. przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe ( tj. 21 lat , 7 miesięcy i 6 dni – 259 miesięcy) , nieskładkowe ( 7 miesięcy) ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 77,94 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn). Wartość kapitału początkowego wyniosła 125 588,10 zł

/opinia k.275 - 284 , opinia uzupełniająca k.325 – 326 biegłego sądowego z zakresu księgowości M. K. /

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych zarówno w aktach sprawy jak i w aktach organu rentowego, a także w oparciu o dokumentację pracowniczą wnioskodawczyni z okresu jej pracy u ww. pracodawcy oraz w oparciu o jej zeznania i zeznania świadka , nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności.

Celem weryfikacji stanowiska ubezpieczonej, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości M. K., która w oparciu o przedłożoną dokumentacją pracowniczą, a w szczególności o informację syndyka upadłości Przedsiębiorstwa Handlu (...) w Ł. oraz wpisy zawarte w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni, a odnoszące się do okresów jej niezdolności do pracy, wyliczyła wartość wynagrodzenia wnioskodawczyni, jakie osiągała ona w spornym okresie. Biegła szczegółowo uzasadniła swoje wyliczenia, a w złożonych opiniach uzupełniających odniosła się do zgłoszonych zastrzeżeń. Biegła wyjaśniła, że kluczowym dowodem w sprawie, który pozwolił jej na dokonanie wyliczeń i zweryfikowanie twierdzeń wnioskodawczyni były zapisy w książeczce zdrowia wnioskodawczyni i pismo syndyka firmy (...). Opinię biegłej Sąd przyjął za w pełni miarodajną do wyrokowania w sprawie. Opinia jest spójna , logiczna i wyczerpująca. Biegła ponadto odniosła się w opinii uzupełniającej do wszystkich zastrzeżeń zgłaszanych przez obie strony procesu. Uzupełnienie opinii Sąd uznał za wyczerpujące i pozwalające na ich wyczerpujące wyjaśnienie.

Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez biegłego sądowego z zakresu księgowości powinny zostać uwzględnione wnioskodawczyni przy wyliczaniu wysokości kapitału początkowego, bowiem jedynie założenia tego wariantu znajdują jednoznaczne potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym oraz obowiązujących w spornym okresie regulacjach.

Ponadto Sąd przyjął za wiarygodne zarówno zeznania świadka jak i samej wnioskodawczyni. Zeznania te są spójne i wzajemnie się potwierdzają. Koresponduje z nimi informacja pisemna syndyka firmy (...) dotycząca wysokości odprowadzanych od agentów składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających za zdyskredytowanie zeznań wnioskodawczyni i świadka.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. , poz.1270), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.

Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1.  okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia przy wyliczaniu kapitału początkowego ubezpieczonej. Nie ulegało bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonej przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Wnioskodawczyni E. S. urodziła się (...) , a zatem jej emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art.26 ww. ustawy.

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się zatem do ustalenia czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia kapitału początkowego wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres jej pracy w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. w okresie od 28 października 1980 r. do 31 maja 1985 r.

Zdaniem Sądu oprócz niespornych kwot wynagrodzenia wnioskodawczyni wykazanych złożonymi do akt zaświadczeniami – należy uwzględnić, w odniesieniu do spornego okresu , kwoty wyliczone przez biegłego w opinii w oparciu zarówno o legitymację ubezpieczeniową wnioskodawczyni , jak i jej dokumentację osobową z Przedsiębiorstwa Handlu (...) w Ł..

Podkreślić w tym miejscu należy , że zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, OSA 1996/10/

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 kpc i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji związanej z okresem pracy wnioskodawczyni w Przedsiębiorstwie Handlu (...) w Ł. oraz przeprowadził dowód z opinii biegłego co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jej żądania.

Niewątpliwie w niniejszej sprawie Przedsiębiorstwo Handlu (...) w Ł. nie wystawiło wnioskodawczyni zaświadczenia Rp -7 wskazującego na wysokość wynagrodzeń z okresu zatrudnienia od 1980 r. do 1985 r. Jednakże zdaniem Sądu Okręgowego powyższe nie może stanowić przeszkody w wyliczeniu podstawy wymiaru składek za w/w lata na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawczyni.

Dla prawidłowego wyliczenia wysokości podstaw wymiaru składek należało posłużyć się obowiązującym do 31 lipca 1997 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz.U. Nr 46, poz. 250).

Zgodnie z § 12 w/w rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym od 17 maja 1982 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 13, poz. 102), podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie i podstawa wymiaru świadczeń z ubezpieczenia nie mogą przekraczać pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej.

Natomiast w myśl § 9 ust. 1 w/w rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1984 r. (Dz.U. z 1983 r. Nr 68, poz. 305), składka na ubezpieczenie społeczne wynosi 25% podstawy jej wymiaru. Zaś ust. 2 § 9 stanowi, że składkę na ubezpieczenie osoby, która zawarła umowę, opłaca w części wynoszącej 14% podstawy jej wymiaru ta osoba, a w pozostałej części – jednostka gospodarki uspołecznionej.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości , że w spornym okresie wnioskodawczyni opłacała należne składki na ubezpieczenia społeczne , a ich wysokość niewątpliwie wynikała z obowiązujących wówczas przepisów. Co więcej zgromadzona dokumentacja osobowa wnioskodawczyni, a w szczególności wpisy zawarte w legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawczyni (a odnoszące się wprost do okresów jej niezdolności do pracy) pozwoliły na dokładne ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W ocenie Sądu wskazane dokumenty mogą stanowić podstawę do wyliczenia podstawy wymiaru składek za sporne lata. Zasadnym zatem było ustalenie kapitału początkowego przy przyjęciu wysokości zarobków ustalonych przez biegłego. Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 107,19 % (z lat 1979 – 1980) i okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem ubezpieczonej. Informacja pisemna syndyka firmy (...) nie mogła stanowić dla organu rentowego podstawy do wyliczenia składek ale w postępowaniu sadowym Sąd mógł ją uwzględnić jako dowód chociażby na uwiarygodnienie zeznań wnioskodawczyni.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni E. S. na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 125 588,10 zł z uwzględnieniem wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 107,19 %.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz E. S. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.).

S.B.