Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lutego 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. S. jako pracownik u płatnika składek K. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 2 listopada 2021 roku.

W ocenie ZUS P. S. został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń i prawa do wypłaty świadczeń.

(decyzja – k. 63 verte - 65 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wniósł ubezpieczony P. S. oraz płatnik składek K. S..

(odwołanie – k. 3-3 verte, k. 3-7 w aktach o sygn. VIII U 795/22 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-6 verte, k. 8-9 verte w aktach o sygn. VIII U 795/22 załączonych do sprawy)

Zarządzeniem z dnia 4 maja 2022 r. K. S. została wezwana do uzupełnienia w terminie 7 dni od daty doręczenia, braków formalnych odwołania poprzez jego podpisanie.

(wezwanie - k.8)

W dniu 10 maja 2022 r. K. S. podpisała odwołanie.

(odwołanie - k.3 verte , notatka służbowa -k.9)

Zarządzeniem z dnia 11 maja 2022 r. K. Z. została zobowiązana do złożenia w terminie 7 dni pełnomocnictwa do występowania przed sądem oraz wykazania przesłanek z art.87 kpc do bycia pełnomocnikiem procesowym K. S..

(zarządzenie - k.10)

Zarządzeniem z dnia 8 maja 2022 roku tutejszy sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 795/22 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. akt VIII U 766/22.

(zarządzenie – k. 14 w aktach o sygn. VIII U 795/22 załączonych do sprawy)

W dniu 25 maja 2022 r. K. Z. przedstawiła w Sądzie Okręgowym w Łodzi pełnomocnictwo do reprezentowania K. S. w sprawie o sygn. akt VIII U 766/22 oraz stałą umowę współpracy z dnia 1 lipca 2013 r. jaka łączy K. S. z K. Z. w zakresie współpracy przy prowadzeniu i obsłudze księgowej firmy (...). Z treści przedstawionej umowy wynika ,że K. Z. zobowiązała się względem K. S. m.in. do prowadzenia na jej rzecz dokumentacji zgłoszeniowej i rozliczeniowej do ZUS.

(dokumentacja- k.14 – 19)

Na rozprawie w dniu 6 października 2022 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o odrzucenie odwołania płatnika oraz wskazał ,że płatnik nie może być reprezentowana przez księgową.

(rozprawa z dnia 6 października 2022 roku e-protokół (...):00:16 – 00:06:39 – płyta CD – k.66)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 6 października 2022 roku tutejszy sąd odmówił odrzucenia odwołania płatnika składek K. S..

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 6 października 2022 roku e-protokół (...):07:14 – 00:10:54 – płyta CD – k.66, uzasadnienie – k. 68-69)

Zażalenie na w/w postanowienie wniósł ZUS.

(zażalenie – k. 72-74 verte)

Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowieniem z dnia 13 lipca 2023 roku oddalił zażalenie organu rentowego na postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 października 2022 roku, sygn. akt VIII 766/22.

(postanowienie – k. 102-102 verte)

Na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku tutejszy sąd pominął zgłoszony przez pełnomocnika ZUS wniosek dowodowy o zwrócenie się do (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) w Ł. z zapytaniem czy ubezpieczony w okresie od 01.01.2021 r. leczył się w ramach funduszu oraz o wskazanie wszystkich placówek medycznych, w których miał udzielone świadczenie z ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.

(postanowienie wydane na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):58:28 - 01:01:20- płyta CD – k. 130)

Na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku płatnika składek i ubezpieczony poparli złożone odwołania, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):02:49 – 01:06:37 – płyta CD – k. 130)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny

K. S. prowadzi firmę pod nazwą: K. S. PPHU (...) od dnia 1 stycznia 2004 roku w zakresie produkcji pozostałej odzieży wierzchniej.

(wypis z (...) k. 51 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

P. S. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie produkcji pozostałej odzieży wierzchniej w okresie od dnia 28 kwietnia 2003 roku do dnia 31 stycznia 2020 roku. Z dniem 3 lutego 2020 roku działalność została wykreślona z (...).

(wypis z (...) k. 40 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez większość czasu ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich.

(zestawienie zaświadczeń – k. 126-126 verte)

W dniu 2 listopada 2021 roku pomiędzy K. S. PPHU (...), a P. S. została zawarta umowa nazwana umową o pracę na okres próbny od dnia 2 listopada 2021 roku do dnia 31 stycznia 2022 roku, na mocy której ubezpieczony został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika produkcji z wynagrodzeniem zasadniczym: 4129,95 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: (...)-(...) Ł., ul. (...). Z kolei jako termin rozpoczęcia pracy: 2 listopada 2021 roku.

(umowa o pracę – k. 14, k. 30 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Przed zawarciem spornej umowy o pracę strony nie znały się.

(zeznania płatnika składek K. S. na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):05:10 – 00:21:12 – płyta CD – k. 130)

Przed zatrudnieniem u płatnika składek ubezpieczony nie posiadał innego tytułu do ubezpieczeń społecznych.

(tabela – dane o zgłoszeniach – k.1 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Mąż płatniczki K. S. zmarł w dniu 5 grudnia 2021 roku.

(zeznania płatnika składek K. S. na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):05:10 – 00:21:12 – płyta CD – k. 130)

Płatnik składek zatrudnia w swej firmie również inne osoby na następujących stanowiskach pracy: szwacza/ szwaczki oraz prasowaczki, pomoc szwalni z wynagrodzeniem zasadniczym – 2800,00 zł miesięcznie.

(wykaz osób zatrudnionych – k. 53)

Z przedłożonego orzeczenia lekarskiego z dnia 2.11.2021 roku wynikało, że ubezpieczony był zdolny do podjęcia pracy. Ubezpieczony nie powiedział lekarzowi medycyny pracy o występującej u niego dysfunkcji prawej dłoni.

(orzeczenie lekarskie – k. 20, k. 34 załączonych do sprawy akt organu rentowego, część A w aktach osobowych załączonych do sprawy, oświadczenie na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):01:20 – 01:02:49 – płyta CD – k. 130)

W dniu 2.11.2021 r. ubezpieczony odbył szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy.

(karta szkolenia wstępnego – k. 22, k. 35 załączonych do sprawy akt organu rentowego, część B w aktach osobowych załączonych do sprawy)

Wnioskodawca otrzymał pisemny zakresu obowiązków pracowniczych na stanowisku kierownika produkcji. Do jego obowiązków miało należeć m.in.: nadzorowanie pracy personelu, przygotowywanie planów produkcji, dbałość o bezpieczeństwo pracowników i stosowanie się do zasad BHP.

(zakres czynności – k. 18-19, k. 32-33 załączonych do sprawy akt organu rentowego, część B w aktach osobowych załączonych do sprawy)

P. S. wypłacane było wynagrodzenie do rąk własnych.

(wniosek – k. 31, listy płac – k. 39, k. 43 załączonych do sprawy akt organu rentowego, karta wynagrodzeń część B w aktach osobowych załączonych do sprawy, k. 38-42 verte)

Ubezpieczony nie miał stałych godzin pracy.

(zeznania wnioskodawcy P. S. na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):30:37 – 00:47:45 – płyta CD – k. 130)

Od dnia 6 grudnia 2021 roku ubezpieczony stał się niezdolny do pracy.

(zestawienie zaświadczeń – k. 126-126 verte)

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonego, płatnik składek nie zatrudnił nikogo na jego miejsce. K. S. samodzielnie przywoziła, rozwoziła towar.

(zeznania płatnika składek K. S. na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):05:10 – 00:21:12 – płyta CD – k. 130)

Ubezpieczony od wielu lat korzysta z usług tego samego lekarza z zakresu ortopedii, który wystawiał mu w przeszłości wszystkie zwolnienia lekarskie.

(dokumentacja medyczna w kopercie – k. 62)

W dniu 13 grudnia 2021 roku ubezpieczony udał się do lekarza POZ ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.) wyłącznie celem kontynuacji dotychczasowego leczenia – astmy oskrzelowej. W przeprowadzonym przez lekarza wywiadzie podał, że czuje się dobrze, dolegliwości negował. Lekarz przeprowadził badanie fizykalne ubezpieczonego i stwierdził, że jest w stanie ogólnym dobrym. Płuca szmer oddechowy pęcherzykowy prawidłowy. Czynność serca miarowa, tony średnio- głośne. Brzuch miękki, niebolesny przy palpacji. Wątroba i śledziona niepowiększona. Perystaltyka obecna prawidłowa. Obrzęki obwodowe nieobecne.

Dopiero na wizycie w dniu 25 stycznia 2022 roku ubezpieczony zgłosił lekarzowi, że spadł ze schodów przed domem doznając stłuczenia łokcia i dolnej części grzbietu i miednicy.

(dokumentacja medyczna w kopercie – k. 52)

W dniu 1 lutego 2022 roku doszło do podpisania kolejnej umowy nazwanej umową o pracę pomiędzy ubezpieczonym, a K. S. PPHU (...) na okres od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia 31 stycznia 2023 roku, na mocy której ubezpieczony został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika produkcji z wynagrodzeniem zasadniczym: 4129,95 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: (...)-(...) Ł., ul. (...). Z kolei jako termin rozpoczęcia pracy: 1 luty 2022 roku.

(umowa o pracę - część B w aktach osobowych załączonych do sprawy)

Płatnik składek K. S. w okresie od dnia 16.02.2022 r. do 16.03.2022 r. przebywała na zwolnieniach lekarskich.

(oświadczenie pełnomocnika ZUS złożone na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku e-protokół (...):02:49 – 01:06:37– płyta CD – k. 130)

Ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich do dnia 14 marca 2022 roku.

(zestawienie zaświadczeń – k. 126-126 verte)

PPHU (...) osiągnęła:

- w 2020 roku - przychód w wysokości 523 311,56 zł i dochód w wysokości 41 526,24 zł.

- w 2021 roku – przychód w wysokości 709 937,55 zł i dochód w wysokości 109 768,63 zł.

(pit – 36 – k. 46-50, zestawienie – k. 52, bilans firmy – k. 53 załączonych do sprawy akt organu rentowego, bilans firmy – k. 34, k. 36, zestawienie – k. 35, k. 37)

Płatnik składek wystawił świadectwo pracy ubezpieczonemu za okres od dnia 02.11.2021 r. do 14.03.2022 r.

(świadectwo pracy - część D w aktach osobowych załączonych do sprawy)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje :

Odwołania podlegają oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2023.0.1230), pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Jak stanowi art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Osoby będące pracownikami podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 1 wskazanej ustawy) oraz wypadkowemu (art. 12 ust. 1 wskazanej ustawy). Ponadto, zgodnie z art. 13 pkt 1 ustawy systemowej pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2022.0.1732) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust. 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Strony umowy mogą dowolnie ustalać wzajemne stosunki prawne i układać relacje, jednakże zasada swobody umów doznaje w pewnych sytuacjach ograniczeń, w której to zawarcie postanowień umownych prowadzi do naruszenia prawa, obejścia obowiązujących przepisów prawa, do nadużycia prawa, czy wreszcie do naruszenia zasad sprawiedliwości społecznej. Oczywistym jest, że treść lub cel stosunku prawnego nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) tego stosunku), ustawie, ani zasadom współżycia społecznego (art. 353 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Zdaniem ZUS, ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych wyłącznie w celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Według art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Wskazać należy, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne.

Dla powstania stosunku pracy nie wystarcza samo zawarcie na piśmie umowy o treści odpowiadającej wymaganiom art. 29 k.p., założenie dokumentacji pracowniczej i wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia oraz formalna legalizacja umowy przed organem rentowym czy urzędem skarbowym przez złożenie deklaracji zgłoszeniowej do ubezpieczeń społecznych i deklaracji podatkowej, ale niezbędnej jest wykazanie, że stosunek taki, o cechach określonych w art. 22 § 1 k.p., faktycznie został nawiązany i był realizowany przez strony. O ważności zaś stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę łączącej strony nie zawierają wad, które powodowałyby ich nieważność bądź bezskuteczność.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności - ale wyłącznie przy takim założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p.

Dokument w postaci umowy o pracę, nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go faktycznie złożyły oświadczenia woli o treści zapisanej w dokumencie. Mimo istnienia formalnej umowy o pracę, możliwe jest ustalenie, że w konkretnych okolicznościach faktycznych zawarta ona została dla pozoru (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 września 2015 roku, III AUA 622/15).

Zdaniem Sądu ubezpieczona i płatnik nie wykazali, że ubezpieczony faktycznie wykonywał jakiekolwiek czynności odpowiadające umówionej rodzajowo pracy w ramach rzeczywiście nawiązanego stosunku pracy.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy konieczne jest zatem ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to rzeczywiście czyniły (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 14.02.2013 r., III AUA 1432/12). W świetle bowiem art. 83 § 1 k.c., jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony z góry zakładają za obopólną zgodą, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy (tj. mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy), to tak zawarta umowa o pracę ma charakter pozorny (por. m.in. wyrok SN z 4.08.2005 r., II UK 321/04). W konsekwencji zaś oświadczenia woli o zawarciu pozornej umowy o pracę złożone sobie wzajemnie przez strony są nieważne (art. 83 § 1 zd. 1 k.c.).

W ocenie Sądu, w sprawie niniejszej możemy mówić o tak rozumianej pozorności (art. 83 k.c.), albowiem brak jest jakichkolwiek dowodów na potwierdzenie, że podpisanie spornej umowy o pracę pomiędzy ubezpieczonym, a płatnikiem składek K. S. PPHU (...) skutkowało powstaniem stosunku pracy. Materiał dowodowy oceniony przez pryzmat zasad logiki i doświadczenia wskazuje, iż strony podpisując wpierw umowę o pracę na okres próbny, a następnie na czas określony od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia 31 stycznia 2023 roku dążyły w rzeczywistości jedynie do stworzenia pozorów powstania między nimi stosunku pracy i zagwarantowania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że choć przedmiotowa decyzja organu rentowego z nie dotyczyła samej wysokości podstawy wymiaru składki, a jedynie faktu podlegania ubezpieczeniom społecznym, to jednak okoliczność dotycząca zadeklarowanego wynagrodzenia, ma w ocenie Sądu Okręgowego również znaczący wpływ na ocenę całokształtu sprawy w kontekście pozornego charakteru spornej umowy o pracę.

Samo zawarcie umowy o pracę oraz inne formalne dokumenty sporządzane w związku zatrudnieniem, tj. karta szkolenia wstępnego, orzeczenie lekarskie czy listy płac nie są jeszcze wystarczającym dowodem na to, że ubezpieczony faktycznie wykonywał czynności objęte stosunkiem pracy. Całokształt przeprowadzonych dowodów i ich ocena przemawia za tym, że zostały one wytworzone tylko na potrzebę zgłoszenia ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych i skorzystania przez niego ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą. W ocenie Sądu stworzenie dokumentacji pracowniczej świadczy jedynie o tym, że strony starały się zachować pozory mające uwiarygodnić rzeczywiste zatrudnienie ubezpieczonej w firmie płatnika składek. W ocenie Sądu dokumentacja zatrudnienia jest jedynie przejawem formalnego zadośćuczynienia obowiązkowi płatnika składek jako pracodawcy.

Odwołujący ani płatnik nie wykazali, że zatrudnienie ubezpieczonego wynikało z rzeczywistej potrzeby pracodawcy oraz nie wykazali, by w spornym okresie faktycznie świadczył on pracę w ramach stosunku pracy. Zatrudnienie ubezpieczonego na warunkach wynikających ze spornej umowy było całkowicie nieuzasadnione ekonomicznie. Płatnik osiągnął niewielki dochód w 2021 roku. Sytuacja ta byłaby znacznie gorsza, gdyby rzeczywiście musiał utrzymywać nieprodukcyjnego pracownika, z wysokim wynagrodzeniem, w sytuacji gdy inne zatrudnianie przez płatnika osoby zarabiały znacznie mniej niż ubezpieczony, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

W treści odwołania ubezpieczony podnosił, że powodem dla którego został zatrudniony, był ciężki stan zdrowia męża płatnika składek K. S.. Jak wskazywał małżonkowie wspólnie prowadzili przedmiotową firmę, ale jego choroba uniemożliwiła mu dalsze angażowanie się w jej działalność. W związku z tym, K. S. rozpoczęła poszukiwania nowej osoby, która wsparłaby ją w jej prowadzeniu i zarządzaniu.

Powyższemu twierdzeniu przeczą jednak zeznania K. S. złożone na rozprawie w dniu 9 listopada 2023 roku. K. S. konsekwentnie twierdziła, że tak naprawdę to ona była odpowiedzialna za prowadzenie firmy, a mąż jej tylko okazjonalnie pomagał. W takiej sytuacji trudno zatem jednoznacznie wskazać, która wersja wydarzeń: przedstawiona przez ubezpieczonego czy płatnika składek była wiarygodna.

Zatrudniając nowego pracownika, pracodawca powinien wykazać potrzebę utworzenia danego stanowiska pracy, np. konkretnym zdarzeniem gospodarczym takim, jak: poszerzenie rozmiaru prowadzonej działalności gospodarczej, wzrostem popytu na daną usługę, czy towar, zwiększeniem ilości zamówień, zwolnieniem określonego miejsca pracy przez innego pracownika. Tego rodzaju okoliczności dają bowiem podstawę do stwierdzenia, że w danej firmie zaistniała ekonomicznie uzasadniona potrzeba zatrudnienia nowej osoby. O zakwalifikowaniu wykonywanych czynności do reżimu pracowniczego decyduje w dużej mierze zgodny zamiar stron i cel zawarcia umowy. Racjonalnie działający pracodawca bierze pod uwagę wszelkie argumenty powierzenia określonej pracy nowo zatrudnionemu pracownikowi, gdyż wiąże się to z realnymi kosztami jego firmy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie stwierdzono, że racjonalność zatrudnienia i potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy. "U źródła każdej umowy o pracę leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy" (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 marca 2016r., syg. akt III AUa 1754/15).

Stanowisko pracy ubezpieczonego było stanowiskiem nowoutworzonym, przy czym - płatnik składek prowadzi działalność gospodarczą od 2004 roku. Nie przekonuje argumentacja płatnika co do potrzeby zatrudnienia pracownika na stanowisku kierownika produkcji, skoro po rozpoczęciu korzystania przez ubezpieczonego ze zwolnienia lekarskiego, obowiązki przypisane do tego stanowiska wykonywał sam płatnik składek K. S.. W jeszcze większym stopniu na brak potrzeby zatrudnienia ubezpieczonego wskazuje okoliczność, iż w firmie zatrudnieni byli w 2021 roku pracownicy na stanowiskach – szwacza/ szwaczki, prasowaczki, pomocy szwalni. Zasady doświadczenia życiowego nie pozwalają na przyjęcie, aby uzasadnionym było zatrudnianie ubezpieczonego w pełnym wymiarze czasu pracy, za relatywnie wysokim wynagrodzeniem (4129,95 zł brutto, przy czym szwaczka/szwacz, prasowaczka, pomoc szwalni zatrudnieni na pełen etat otrzymywali wynagrodzenie w kwocie 2800,00 zł miesięcznie brutto). K. S. nie potrafiła podać żadnych szczegółów, dotyczących wykonywania przez P. S. umowy o pracę. Sąd dziwi fakt, że pracodawca zdecydowałby się na zatrudnienie ubezpieczonego bez uprzedniego faktycznego zweryfikowania jego umiejętności, czy predyspozycji, a opierając się tylko i wyłącznie na rozmowie z nim o posiadanych przez niego rzekomo umiejętnościach, tym bardziej, że od kierownika produkcji wymaga się konkretnych, praktycznych umiejętności. Trudno uznać, twierdzenia K. S. o tym, że ,,nie weryfikowaliśmy tego co Pan S. powiedział, przekonała nas jego rozmowa” za zasługujące na akceptację. Nie sposób również zrozumieć, jakimi względami kierowała się płatnik składek zawierając w dniu 1 lutego 2022 roku z ubezpieczonym kolejną umowę o pracę na czas określony w czasie jego niezdolności do pracy od 6 grudnia 2021 roku. Należy podkreślić, że umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa w takim wypadku sens istnienia umowy o pracę.

Do obowiązków wnioskodawcy miało bowiem należeć min. nadzorowanie pracy personelu, przygotowywanie planów produkcji, dbałość o bezpieczeństwo pracowników i stosowanie się do zasad BHP.

Jednakże ze spornego okresu brak jest jakichkolwiek dowodów w tym zakresie, a w szczególności w postaci dokumentów, z których wynikałoby, że ubezpieczony świadczył pracę w ramach stosunku pracy. Brak jest też dokumentów potwierdzających oddanie w użytkowanie sprzętu służbowego - samochodu służbowego (ubezpieczony twierdził, że rozwoził towar samochodem płatniczki).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza także, aby płatnik kierował pracą ubezpieczonego, w szczególności, aby wskazywał na konkretne zadania do realizacji związane z powierzonym stanowiskiem pracy, oraz aby zakreślał konkretne terminy wykonania poszczególnych zadań oraz, co najważniejsze, aby kontrolował wykonanie tych prac. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, powtarzalności i ciągłości wykonywania obowiązków a nie rezultatu. Przyjęcie, że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy oznacza, że przejawy takiego kierownictwa będą mieć miejsce w trakcie realizacji procesu pracy. Pracodawca wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby taki stan rzeczy miał miejsce w przypadku ubezpieczonego. Brak podstaw do uznania by były mu wydawane przez przełożonego bieżące polecenia co do wykonywania pracy. Płatnik nie wymagał od ubezpieczonego przestrzegania czasu pracy. Ubezpieczony nie był rozliczany z norm czasu pracy, nie musiał wypracowywać czasu normatywnego. Według jego twierdzeń nie miał on stałych godzin pracy. Nie ma też jakichkolwiek dowodów, że ubezpieczony był na bieżąco rozliczany z podejmowanych działań.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe nakazuje uznać, iż kwota wynagrodzenia została przyjęta przez strony spornej umowy o pracę wyłącznie celem uzyskania przez ubezpieczonego odpowiednio wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, tym bardziej, że faktycznie podpisując sporną umowę o pracę w dniu 2 listopada 2021 roku miał on świadomość swych przewlekłych problemów zdrowotnych, z którymi boryka się od lat. Organ rentowy zasadnie powziął zatem wątpliwości co do rzeczywistych przyczyn zatrudnienia ubezpieczonego, w tym również w zakresie ustalonego wynagrodzenia na zadeklarowanym w spornej umowie o pracę poziomie, tym bardziej, że krótko po rozpoczęciu pracy ubezpieczony ponownie rozpoczął korzystanie ze zwolnienia lekarskiego, podobnie jak to miało miejsce już w przeszłości. W okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej tj. od dnia 28 kwietnia 2003 roku do dnia 31 stycznia 2020 roku ubezpieczony przez większość czasu przebywał na zwolnieniach lekarskich, zatem nie wykonywał pracy w jej ramach. Wydaje się zatem, że po zaprzestaniu jej prowadzenia, ubezpieczony zaczął poszukiwać nowego sposobu na uzyskanie tytułu do ubezpieczeń, który zagwarantowałby mu ponownie prawo korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Taką możliwość dawało mu zawarcie spornej umowy o pracę z płatnikiem składek. Za takim stwierdzeniem przemawia fakt, że ubezpieczony od wielu lat korzysta prywatnie z usług tego samego lekarza medycyny z zakresu ortopedii, który wystawił mu w przeszłości wszystkie zwolnienia lekarskie, jak też dał mu zwolnienia w spornym okresie.

Uprawniona jest zatem teza, że u podstaw zaangażowania wnioskodawczyni u płatnika nie leżało zawarcie umowy o pracę, a jedynie stworzenie wnioskodawcy ochrony ubezpieczeniowej. Samo zaś zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, wprawdzie czyniło zadość wymogom formalnym, ale nie mogło zostać uznane za skuteczne.

W odniesieniu do umowy o pracę, o obejściu prawa mówić można w sytuacji, gdy strony działając w zamiarze nawiązania stosunku pracy określają wzajemne prawa i obowiązki w sposób zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jednak celem ich działania nie jest uzyskanie świadczeń w postaci pracy i wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy np. uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej na wypadek choroby czy macierzyństwa. Intencją ustawodawcy jest, aby cel zawarcia umowy o pracę, stanowiło nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia, było uzyskanie wskazanych korzyści.

Sąd ustalił, że od dnia 6 grudnia 2021 roku ubezpieczony stał się niezdolny do pracy. Na rozprawie podnosił, że ów niezdolność powiązana była z doznanym przez niego upadkiem, w wyniku którego doznał urazu ręki. Jednak w dniu 13 grudnia 2021 roku ubezpieczony udał się do lekarza POZ ( Miejskie Centrum Medyczne (...) w Ł.) wyłącznie celem kontynuacji dotychczasowego leczenia – astmy oskrzelowej, w żadnym momencie trwania wizyty nie wspomniał lekarzowi, że spadł ze schodów przed domem i doznał stłuczenia łokcia i dolnej części grzbietu i miednicy. Również lekarz, badając wnioskodawcę nie odnotował siniaków czy stłuczeń, co wydaje się dziwne. Taka informację ubezpieczony zgłosił lekarzowi POZ dopiero na wizycie w dniu 25 stycznia 2022 roku, czyli półtora miesiąca od momentu rzekomego zdarzenia.

Podkreślić przy tym trzeba, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają tak kształtować elementy stosunku pracy, jaka jest wola stron. Powyższa kwestia przestaje być tylko sprawą stron nawiązujących stosunek pracy, gdy przerzuca się ciężar wypłaty świadczeń na fundusz dysponujący publicznymi pieniędzmi, którymi zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle powyższego zasadnym jest twierdzenie, strony spornej umowy skonstruowały określoną sytuację prawną wyłącznie dla potrzeb uzyskania przez ubezpieczonego świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczony znając swój stan zdrowia, w tym konieczność ciągłego korzystania ze świadczeń krótkoterminowych – zwolnień lekarskich, nastawiony był na pozyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a to samo w sobie nie może zostać uznane za właściwe. Jeżeli pozyskanie wskazanych świadczeń jest jedynym celem nawiązania stosunku pracy bez jednoczesnego wywiązania się ubezpieczonego z wynikającego z zawartej umowy o pracę obowiązku jej świadczenia, to takie zachowanie uznać należy za naganne i niezasługujące na ochronę wynikającą z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Tutejszy sąd dostrzegł także, że mąż K. S. zmarł w dniu 5 grudnia 2021 roku, natomiast ubezpieczony stał się niezdolny do pracy od dnia 6 grudnia 2021 roku w toku postępowania w żaden sposób nie wyjaśniono, czy powyższa zbieżność mogła mieć jakiekolwiek znaczenie dla oceny kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez P. S. u płatnika składek K. S. od dnia 2 listopada 2021 roku.

Jednocześnie sąd pominął zgłoszony przez pełnomocnika ZUS wniosek dowodowy o zwrócenie się do (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) w Ł. z zapytaniem czy ubezpieczony w okresie od 01.01.2021 r. leczył się w ramach fundusz oraz o wskazanie wszystkich placówek medycznych, w których miał udzielone świadczenie z ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., jako zmierzający jedynie do niezasadnego przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu zgromadzona w aktach sądowych dokumentacja medyczna ubezpieczonego była wystarczająca celem poczynienia przez sąd ustaleń faktycznych.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja ZUS odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania – punkt 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. i zasądził od K. S. i P. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę po 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty– punkt 4 sentencji wyroku.