Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 stycznia 2024 r. znak: (...) (...) Oddział (...) w B. stwierdził, że M. C. (1) nie spełnia ustawowych warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od dnia 1 sierpnia 2020 r. do nadal.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż od M. C. (1) nie uzyskano informacji czy po dniu 22 kwietnia 2021 r. zamieszkuje na terenie Portugalii czy wnioskodawca wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek na terenie Portugalii i podlega z tego tytułu ustawodawstwu portugalskiemu. Oddział wystąpił z wnioskiem o potwierdzenie ubezpieczenia wnioskodawcy do portugalskiej instytucji ubezpieczeniowej. W odpowiedzi na powyższy wniosek, instytucja portugalska stwierdziła, że nie jest możliwe dokonanie identyfikacji osoby ubezpieczonego bez portugalskiego numeru ubezpieczenia społecznego.

Organ zwrócił również uwagę, że z informacji uzyskanej z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynika, że wnioskodawca figuruje jako producent rolny i w 2021 r. wnioskodawca składał wniosek o dopłaty bezpośrednie do gruntów o powierzchni 1,48 ha. Po przeprowadzeniu kontroli (...) stwierdził powierzchnię 0,28 ha. Nie zostały przyznane żadne płatności związane ze zwierzętami. Odmówiono płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego.

Prezes (...) wskazał, że w celu zbadania czy od ostatniej wizytacji, która miała miejsce w dniu 24 marca 2021 r. sytuacja gospodarstwa wnioskodawcy uległa zmianie, w dniu 6 grudnia 2023 r. odbyła się wizytacja pod adresem (...). W wyniku tej wizytacji ustalono, że w dalszym ciągu na działkach rośnie kilkudziesięcioletni las. Na ogrodzonym terenie zastano dwie wiaty na drewno, wiatę na maszyny, magazyn – pomieszczenie gospodarcze oraz budynek przeznaczony dla zwierząt i domek letniskowy. Na posesji znajdował się traktor z turem, koparka oraz prasa do siana, łódka oraz samochód. Około 1/6 części ogrodzonej leśnej działki wyznaczona została dla ok. 20 sztuk danieli.

Biorąc pod uwagę zgromadzony materiał, nie można uznać, że ubezpieczony prowadzi działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni użytków rolnym 5,0335 ha, co stanowi 1,0889 ha, którą wnioskodawca wskazuje w zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego rolników, ponieważ w rzeczywistości cały obszar gruntów należących do wnioskodawcy porośnięty jest lasem. Brak jest zatem gospodarstwa rolnego, które mogłoby stanowić podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. Ponadto wnioskodawca nie wyjaśnił czy podlega ustawodawstwu portugalskiemu. (decyzja k. 145-146)

Odwołanie od powyższej decyzji – zaskarżając ją w całości, wniósł M. C. (1) reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie:

I.  przepisów prawa materialnego, tj. art. 6 pkt 1, pkt 3 raz pkt 4, art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, polegającą na stwierdzeniu w zaskarżonej decyzji, że M. C. (1) nie spełnia ustawowych przesłanek do podlegania rolniczemu systemowi ubezpieczeniowemu, podczas gdy spełnia i spełniał on przesłanki określone ustawą do bycia objętym ubezpieczeniem społecznym rolników bowiem jest on pełnoletnią osobą fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osobiści i na własny rachunek, działalność rolniczą
w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również
w ramach producentów rolnych;

II.  naruszenie art. 78 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nieustalenie wszystkich istotnych okoliczności sprawy oraz powierzchowne, niedokładne
i wybiórcze zbadanie i przeanalizowanie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło organ I instancji do konkluzji, że M. C. (1) nie spełnia ustawowych warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W związku z powyższym strona skarżąca wniosła o uwzględnienie wniesionego odwołania za zasadne w całości, ewentualnie, o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości. (odwołanie k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. (odpowiedź na odwołanie k. 11-12v.)

Na rozprawie w dniu 17 lutego 2024 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. (końcowe stanowiska stron e-protokół rozprawy z 17 lutego 2025 r. 00:07:23-00:09:31 – płyta CD k. 185)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. C. (1) urodził się (...) (bezsporne)

Ubezpieczony jest członkiem rady nadzorczej (...) S.A. w siedzibą
w miejscowości L.. (KRS: (...)). (odpis aktualny KRS k. 166-169v.)

Wnioskodawca przebywał w przeszłości w Portugalii, jednak od co najmniej 6 lat przebywa w Polsce. (zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89)

W dniu 25 czerwca 2019 r. M. C. (1) i jego małżonka B. C. nabyli do wspólności majątkowej małżeńskiej, własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej
o powierzchni 8,1900 ha, położonej w obrębie ewidencyjnym (...) w miejscowości P.,
w gminie M., w powiecie (...), w województwie (...), stanowiącej działkę oznaczoną numerem geodezyjnym (...), a także własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej o powierzchni 1,1036 ha położonej w obrębie ewidencyjnym (...) P., w gminie M., w powiecie (...), w województwo (...), składającej się z działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: 178/1 o powierzchni 0,3609 ha, 178/2 o powierzchni 0,2427 ha i 178/3 o powierzchni 0,5000 ha. (akt notarialny z 25 czerwca 2019 r. k. 4-12v. akt (...))

Decyzją nr (...). (...).1.2019 z dnia 3 grudnia 2019 r. Burmistrz M. ustalił wymiar łącznego zobowiązania pieniężnego na rok 2019. Wysokość podatku rolnego ustalono z uwzględnieniem powierzchni fizycznej wynoszącej 5,0336 ha, i powierzchni przeliczeniowej wynoszącej 1,0889 ha. Wysokość podatku leśnego ustalono z uwzględnieniem powierzchni fizycznej wynoszącej 4,2600 ha. (decyzja k. 13 akt (...))

M. C. (1) oraz B. C. są niezmiennie podatnikami podatku rolnego z gospodarstwa rolnego położonego na terenie Gminy M.:

- powierzchnia fizyczna wszystkich gruntów: 9,2936 ha

- powierzchnia użytków rolnych: 5,0336 ha

- powierzchnia przeliczeniowa użytków rolnych: 1,0888 ha.

Od dnia 3 grudnia 2019 r. nie było zmian w powierzchni gruntów rolnych w/w osób.

(zaświadczenie z Urzędu Gminy M. k. 144 akt (...))

M. C. (1) i B. C. są podatnikami podatku rolnego za gospodarstwo rolne położone w obrębie wsi P. w gminie M., składające się
z działek (...) (grunty własne).

Działka nr (...), obręb P., gmina M., powiat (...), województwo (...) posiada:

- powierzchnię ogólną – 0,2427 ha,

- powierzchnię użytków rolnych – 0,2427 ha,

- powierzchnie przeliczeniową – 0,2427 ha.

Działka nr (...), obręb P., gmina M., powiat (...), województwo (...), posiada:

- powierzchnię ogólną – 0,5000 ha,

- powierzchnię użytków rolnych – 0,5000 ha,

- powierzchnia przeliczeniowa – 0,0723 ha.

Działka nr (...), obręb P., gmina M., powiat (...), województwo (...), identyfikator działki posiada:

- powierzchnię ogólną – 8,1900 ha,

- powierzchnię użytków rolnych – 3,9300 ha,

- powierzchnię przeliczeniową – 0,7190 ha.

Działka nr (...), obręb P., gmina M., powiat (...), województwo (...) posiada:

- powierzchnię ogólną – 0,3609 ha,

- powierzchnię użytków rolnych – 0,3609 ha,

- powierzchnie przeliczeniową – 0,0548 ha.

(pismo Urzędu Miejskiego w M. k. 142)

We wskazanym powyżej gospodarstwie, wnioskodawca hoduje daniela zwyczajnego. Ubezpieczony zajmuje się handlem tymi zwierzętami. Wnioskodawca uprawia również ziemię, a także dzierżawi łąki od swoich sąsiadów, z których to łąk kosi siano, które następnie sprzedaje okolicznym rolnikom. Wnioskodawca zajmuje się zwierzętami osobiście, a w razie potrzeby zatrudnia pracownika na podstawie umowy zlecenia. Wnioskodawca posiada sprzęt do uprawy łąki, taki jak: kosiarkę, ciągnik czy zgniatarkę do owsa. (zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89)

M. C. (1) dzierżawi łącznie około 30 ha łąki. W przypadku dzierżawy części łąk wnioskodawca zawiera umowy dzierżawy w formie pisemnej, a w przypadku innych – jedynie w formie ustnej. Wnioskodawca nie zgłaszał nigdzie faktu zawarcia umowy dzierżawy. (zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89)

W dniu 21 kwietnia 2022 r. w gospodarstwie wnioskodawcy miała miejsce kontrola Powiatowego Lekarza Weterynarii w B., który stwierdził m.in., że powierzchnia pastwiska, na którym utrzymywane są daniele w gospodarstwie wnioskodawcy wynosi co najmniej jeden hektar. (protokół kontroli k. 121-124 akt (...))

Do karmienia posiadanych przez siebie zwierząt, wnioskodawca zakupuje owies od okolicznych rolników. (zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89, faktura k. 118 akt (...))

Decyzją z 22 kwietnia 2021 r. (...) stwierdził, że M. C. (2) nie spełnia ustawowych warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od dnia 25 czerwca 2019 r. Decyzja ta nie została zaskarżona przez wnioskodawcę. (decyzja z 22 kwietnia 2021 r. k. 50-51v. akt (...), zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89)

W dniu 23 czerwca 2023 r. wnioskodawca zawarł umowę o zorganizowanie praktyk
z P. C., który te praktyki realizował w okresie od 3 lipca 2023 r. do
5 sierpnia 2023 r. (umowa o zorganizowanie praktyki, dzienniczek praktyk, i zaświadczenie
o odbyciu praktyk k. 85-90 akt (...))

Zgodnie z protokołem wizytacji z 6 grudnia 2023 r. pracownicy (...) stwierdzili, że na działkach (...) znajduje się kilkudziesięcioletni las. Działki są ogrodzone. Około 1/6 części ogrodzonej części ogrodzonej działki wyznaczona została dla danieli dodatkowo ogrodzona pastuchem elektrycznym. Na ogrodzonym terenie 2 wiaty na drewno, drewnianą wiatę na maszyny rolnicze, drewniany magazyn-pomieszczenie gospodarcze oraz stodołę-magazyn drewniany przeznaczony dla zwierząt, domek letniskowy
z tarasem, traktor z turem, koparkę, prasę do ciukowania siana, łódkę i samochód. Na podstawie oględzin stwierdzono około 20 sztuk daniela. (protokół z wizytacji k. 131 akt (...), notatka
k. 132 akt KRUS)

W dniu 2 stycznia 2024 r. M. C. (1) zawarł z I. Ż. umowę dzierżawy gruntów rolnych. Na mocy tej umowy I. Ż. jako wydzierżawiający oddał M. C. (1) jako dzierżawcy część nieruchomości rolnej położonej
w miejscowości P. w gminie M. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o nr ew. 173 o powierzchni 10 ha z przeznaczeniem na prowadzenie działalności rolniczej. Powyższa umowa dzierżawy została zawarta na okres 1 roku od dnia podpisania. (umowa dzierżawy k. 96, zeznania wnioskodawcy e-protokół rozprawy z 5 sierpnia 2024 r. 00:03:09-00:18:30 – płyta CD k. 89)

Wydzierżawiona wnioskodawcy działka o nr. ew. 173 była deklarowana we wniosku
o przyznanie płatności przez I. Ż.. Złożył on wniosek o przyznanie płatności na 2024 r. w Biurze Powiatowym (...) W. Zachód w dniu 22 kwietnia 2024 r., deklarując powierzchnie użytkową – 20,18 ha. (pismo z (...) z 28 listopada 2024 r. k. 165)

Wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie płatności tylko w 2021 r. na powierzchnię 1,48 ha. M. C. (1) otrzymał decyzję odmawiającą przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz decyzję odmawiającą w sprawie przyznanie płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami ( (...)).

W dniu 11 marca 2011 r. na rzecz M. C. (1) była realizowana przez (...) płatność finansowana lub współfinansowana ze środków Unii Europejskiej na rzecz zwiększenia wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej w kwocie 196 711,20 zł. (...) nie jest w posiadaniu umów dzierżaw podmiotu. (pismo z (...) k. 133)

Wnioskodawca w okresie od 25 czerwca 2019 r. do 19 grudnia 2023 r. nie był zgłoszony do ubezpieczenia w ZUS. Wnioskodawca nie pobiera, ani nie ma ustalonego prawa renty ani emerytury. Nie pobiera też zasiłków. (zaświadczenie z ZUS k. 139)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach niniejszej sprawy,
w załączonych do akt sprawy aktach (...), jak również na podstawie osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Są one logiczne, spójne i korespondują ze sobą, a co istotne nie przeczą im dowody z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2025 r. poz. 197) ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1

- jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Jak natomiast stanowi art. 38 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu domniemywa się, że:

1) właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub dzierżawca takich gruntów, jeżeli umowa dzierżawy jest potwierdzona przez wójta, właściwego ze względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy, prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach;

2) podatnik podatku rolnego lub podatku od dochodu z działów specjalnych prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania;

3) jeżeli własność lub dzierżawa gruntów, o których mowa w pkt 1, przysługuje kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy, o którym mowa w pkt 2, ciąży na kilku osobach - każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej;

4) osoba bliska rolnikowi, spełniająca warunki określone w art. 6 pkt 2 lit. a i b, stale pracuje w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy - jeżeli okoliczność ta została stwierdzona zgodnym oświadczeniem rolnika i tej osoby.

Ustalenia powierzchni gospodarstw rolnego w tym ilości hektarów przeliczeniowych dokonuje Urząd Miejski ( w tej sprawie w M.) na podstawie wytycznych przewidzianych w art. 5 ustawy o podatku rolnym z dnia 15 listopada 1984r. a z jednoznacznych ustaleń wynika, że powierzchnia przeliczeniowa gospodarstwa wnioskodawcy wynosi 1,0888ha co wskazuje, że posiada prawo do podlegania ubezpieczeniom społecznym jako rolnik.

Stanowisko organu rentowego odnoszące kwestię powierzchni kwalifikującej się do dopłat i ustalane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do uprawnień w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym jest całkowicie błędne. Uprawnienia do określenia wielkości gospodarstwa rolnego w tym hektarów przeliczeniowych w zakresie zobowiązań podatkowych a pośrednio w zakresie podlegania ubezpieczeniom posiada tylko odpowiedni organ podatkowy na podstawie art.6a ust. 4a ustawy o podatku rolnym z dnia 15 listopada 1984r. (tj. z dnia 13 lutego 2020r. Dz. U z 2020r. poz. 333).

Ustalenia czy decyzje (...)u w tym zakresie mają jedynie zastosowanie w kwestii dopłat do gospodarstwa rolnego nie przekładają się w żaden sposób na przepisy podatkowe czy też ubezpieczeniowe.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w pkt. 1 wyroku stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. ustalają ,że wnioskodawca podlega nadal ubezpieczeniom społecznym rolników.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 poz. 1935 ze zm.). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.