Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.01.2024 r., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 83 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny i art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że S. M. (1), obecne nazwisko - M. jako pracownik u płatnika składek (...) I. S. nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 12.07.2023 r. -26.09.2023 r.

W uzasadnieniu decyzji, ZUS podniósł, że w przedmiotowej sprawie strony nie przedstawiły wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie przez S. M. (2) pracy w oparciu o stosunek pracy w spornym okresie. WW przesłał do ZUS umowę o prace na której widnieje data 6.12.2023 . W złożonych wyjaśnieniach płatnik twierdził, że zawarł z ze S. M. (2) umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy od 12.07.2023 z wynagrodzeniem 6000 zł brutto miesięcznie na stanowisku kierownik magazynu. Zaś w złożonym oświadczeniu S. M. (2) zeznał iż swoja prace wykonywał od poniedziałku do piątku w godzinach 4:00 -18:00 zaś zakresem jego zadań objęte było rozwożenie towaru firmy po klientach w Polsce.

Zakład podkreślił tez że zgłoszenia do ubezpieczeń dokonano po terminie 17.08.2023 a począwszy od 29.08.2023 r. S. M. (2) stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Zdaniem organu, zatrudnienie ww miało charakter fikcyjny, a ww został zgłoszony do ubezpieczeń, jedynie, w celu uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń, co było podyktowane interesem prywatnym (tj zamiarem uzyskaniA, po krótkotrwałym okresie ,od zgłoszenia do ubezpieczeń - zasiłku z ubezpieczenia chorobowego) i stworzenie, w ten sposób, możliwości kilkumiesięcznej ochrony ubezpieczeniowej.

/ decyzja k. 27-32 akt ZUS /

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł S. M. (2), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że w spornym okresie ww podlega ubezpieczeniom społecznym tytułu zatrudnienia u płatnika jako pracownik. W uzasadnieniu wskazanego stanowiska podniesiono, iż wnioskodawca nie może podnosić ujemnych konsekwencji za zaniedbania pracodawcy. To na pracodawcy ciąży obowiązek podpisania z pracownikiem umowy, poddaniu go badaniom lekarskim , odpowiednim szkoleniom w zakresie BHP a następnie zgłoszenie pracownika do ZUS. Odwołujący wskazał, że fakt podpisania umowy o pracę w dniu 6.12.2023 wynika z tego , iż dopiero w tym dniu został mu przekazany do podpisania egzemplarz umowy. Skarżący nie domagał się od razu jego podpisania gdyż był przekonany , że pracodawca dokonał jego zgłoszenia do ubezpieczeń w ZUS.

/ odwołanie k. 3-5 /

W odpowiedzi na powyższe organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 9-10/

Na rozprawie w dniu 5.06.2024 r. , płatnik przyłączyła się do stanowiska wnioskodawcy. Wnioskodawca, za pośrednictwem pełnomocnika , poparł odwołanie . Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalanie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 00:05:09-00:06:11 i 01:35:25-01:44:16

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik I. S. (...) prowadzi działalność od 10.05.2022 r. której przedmiotem jest sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli. Zajmuje się handlem sprzedażą części samochodowych i wynajmem leasingowanych samochodów. Jej mąż J. S. będący na okresowej rencie z tytułu niezdolności do pracy jest pełnomocnikiem firmy.

/ zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10/

Wnioskodawca S. M. (2) , z zawodu jest mechanikiem samochodowym. WW od 1.03.2019r., pracuje, w oparciu o umowę o pracę w 1/16 etatu w Biurze (...) jako telemarketer.

/ bezsporne, zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23 /

W dniu 12.07.2023 r. strony tj I. S. (...) i S. M. (2), zawarły umowę, nazwaną umową o pracę, na czas określony, w pełnym wymiarze czasu pracy od 12.07.2023 r. do 26.09.2023 r., w ramach której wnioskodawca miał być zatrudniony na stanowisku kierownik magazynu za wynagrodzeniem 6000 zł miesięcznie. Strony przekazały do ZUS, dwa egzemplarze tej umowy, podpisane przez wnioskodawcę w dniu 6.12.2023 r. k . 17 i 53. Umowa przekazana przez płatnika jest umową na czas określony, przez wnioskodawcę na czas nieokreślony. Umowa w aktach osobowych z podpisem pracownika z dnia 12.07.2023 r. jest umową na czas określony.

/ umowa o pracę k. 17, 53 akt ZUS oraz w aktach osobowych koperta k. 20 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23 /

Wynagrodzenie za pracę miało być wypłacane wnioskodawcy gotówką przez J. S..

/ listy płac k. 19-26 akt ZUS zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23 /

Płatnik, w postępowaniu wyjaśniającym przed ZUS, utrzymywał, iż potrzebował pracownika , który uporządkowałby magazyn zadbał o właściwy nadzór i kontrolę zapasów w magazynie. Do obowiązków wnioskodawcy miało należeć planowanie, nadzorowanie i koordynowanie spraw dot. zaopatrzenia i uzupełnienia zapasów składowania i dystrybuowania towarów. Pracę wnioskodawcy miał nadzorować pełnomocnik firmy (...). Praca miała być wykonywana w godzinach 9-17 od poniedziałku do piątku w siedzibie firmy. Ostatni raz w firmie pracownik miał pojawić się 14.08.2023 r. Umowa o pracę miała ulec rozwiązaniu z upływem okresu na jaki została zawarta.

/ pisemne wyjaśnienia płatnika w postepowaniu przed ZUS k. 1-5 akt ZUS/

Płatnik zgłosił wnioskodawcę do ubezpieczeń za okres 12.07.2023 do 26.09.2023 jako pracownika. Zgłoszenie do ubezpieczeń, wpłynęło do ZUS 17.08.2023 r., zatem - z uchybieniem ustawowego terminu. Płatnik nie kontrolowała terminu zgłoszenia wnioskodawcy do ubezpieczeń , gdyż była zajęta przygotowaniami do własnego ślubu. W praktyce, w spornym okresie, nie było jej w firmie.

Świadek M. Ś. prowadził dokumentację kadrową i finansowa osób zaangażowanych u płatnika. W okresie od marca 2023r. była chora. Od marca do sierpnia 2023r. była na zwolnieniu lekarskim. Następnie, w okresie od września 2023 do 11.03.2024r pobierała świadczenie rehabilitacyjne . Nie był czynna zawodowo do 11 marca 2024r.. w tym okresie – zawarła umowę podwykonawczą – obejmującą obsługę kadrowo – finansową z inną forma: A. M. (...).

/ bezsporne, zeznania płatnika e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10 zeznania świadka M. Ś. e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 00:57:09- 01:12:38 /

Płatnik, w okresie od 1.01.2023 r. do 31.12.2023 r. , zatrudniał poza kwestionowaną umową, 12 pracowników, przede wszystkim na stanowisku magazyniera w tym tylko 2 osoby w pełnym wymiarze za wynagrodzeniem 3600 brutto miesięcznie ponadto pracownika biurowego i biurowego na ½ etatu oraz pakowacza w pełnym wymiarze również za wynagrodzeniem 3600 brutto miesięcznie. Nie zatrudniał żadnego kierowcy. Czynności te wykonywali pracownicy magazynowi.

/ zestawienie osób zatrudnionych k. 18-19 zeznania płatnika e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10/

W aktach osobowych wnioskodawcy znajduje się orzeczenie lekarskie dopuszczające go do pracy u płatnika na stanowisku kierownika magazynu z dnia 12.09.2023 r. oraz dokumenty tj PIT 2 A, deklaracja o rezygnacji z PPK , prośba o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych informacja o rezygnacji z tworzenia ZFŚS informacja o dopuszczalnej liczbie godzin ponad limit określony w umowie zakres obowiązków , informacja o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych karta szkolenia wstępnego w zakresie BHP wszystkie bez podpisu pracownika

/ dokumentacja w aktach osobowych koperta k. 20/

W ramach pisemnego zakresu obowiązków znajdującego się w aktach osobowych do obowiązków wnioskodawcy w ramach zawartej umowy miało należeć montaż tras kablowych, puszek podłogowych, drutu odgromowego, mocowanie bednarki na płycie poziomu fundamentalnego, pozostałe prace ogólnobudowlane. Sporządzenie takiego zakresu obowiązków , który nie obejmuje przedmiotu działalności płatnika, miało być wynikiem, jak zeznała świadek M. Ś. na rozprawie z dnia 5.06.2024 r. pomyłki podwykonawcy biura rachunkowego , które obsługuje płatnika. Ale nikt – ani , M. Ś. , prowadząca, na podstawie umowy , dokumentację kadrowo-finansową firmy płatnika, ani – płatnika –nie interweniował.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10 zeznania świadka M. Ś. protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 00:57:09- 01:12:38 /

Wnioskodawca nie przeszedł szkolenia BHP nie podpisywał list obecności. Zeznał na rozprawie w dniu 5.06.2024r., iż nie przechodził wstępnych badań lekarskich.

/ zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23/

W ramach zawartej umowy wnioskodawca miał świadczyć pracę 3 dni w tygodniu w godzinach od 4.00 do 18:00 . Czas pracy miał charakter elastyczny był wynikiem porozumienia z J. S. i był suwerenną decyzją wnioskodawcy. Ww wykonywał czynności kierowcy - samochodem służbowym rozwoził towar płatnika części samochodowe do klientów firmy zlokalizowanych w całej Polsce. Był w M. gdzie było 3 odbiorców w , (...) gdzie dowoził koła i koło P.. Dowoził części karoserii skrzynie biegów fotele silniki. Wykonywał trasę ok 1000 km dowożąc towar w kilka miejsc.Za załadunek towarów odpowiedzialni byli pracownicy płatnika . Za rozładunek wnioskodawca. S. M. (2) dostawał faktury potwierdzające zapłatę. Od J. S. otrzymywał pieniądze na paliwo. Przed ww odpowiadał za wykonanie czynności on rozliczał jego pracę po zakończonej trasie zdawał mu pieniądze jeśli zostały oraz faktury, faktury za paliwo i pozostałe dokumenty. Wnioskodawca nie podpisywał żadnych dokumentów. Płatnik nie nadzorował pracy wnioskodawcy. Ten nie przedstawiał jej żadnych sprawozdań z tras . Takich nie otrzymywali też J. S. i R. Ś.. R. Ś. nie wyznaczał tras wnioskodawcy nie wydawał wnioskodawcy poleceń przewozu części. Ułożenie trasy zależy od osoby przewożącej towar. Pracownicy płatnika układają towar w samochodzie tak by łatwiej było go rozpakować. Sami pracownicy decydują jak ułożyć towar zgodnie z zamówieniami. J. S. nie wydawał poleceń wyjazdowych. Wyjazdy były zgodne z zamówieniami i nie było potrzeby komendy polecenia wyjazdu dokąd jechać

/zeznania wnioskodawcy e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23, zeznania płatnika e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10 zeznania świadka R. Ś. e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:12:38-01:31:06 /

Od 14.08.2023r. wnioskodawca nie pojawił się w siedzibie firmy.

/zeznania płatnika e-protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:34:20 -01:35:22 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:33:02-00:54:10/

Z dniem 29.08.2023r. S. M. (2) stał się niezdolny do pracy z powodu choroby.

/ bezsporne/

Wnioskodawca zeznał, iż 22.08. 2023 podczas rozładunku towaru w M. doznał urazu kręgosłupa. Płatnik nie sporządzał protokołu powypadkowego.

/ zeznania wnioskodawcy e- protokół z rozprawy z dnia 5.06.2024 r. 01:33:05-01:34:20 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:06:40-00:33:23/

W świetle świadectwa pracy z dnia 27.09.2023 r. stosunek pracy między stronami ustał z upływem okresu na jaki umowa została zawarta. Pracownik w okresie zatrudnienia miał wykorzystać 5 dni urlopu wypoczynkowego.

/ świadectwo pracy k. 13 -14 akt ZUS oraz w aktach osobowych koperta k 20 /

Płatnik składek złożył za S. M. (2), dokumenty rozliczeniowe za miesiące od 07/2023 r. do 09/2023 r.. , w których wykazał pełny wymiar czasu pracy. Obliczył i rozliczył składki na ubezpieczenia społeczne od miesięcznych podstaw i wymiaru w wysokości: za (...) 4000 zł, (...) 5400 zł, (...) -0 zł . Płatnik wskazywał za S. M. (2) wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (...) -418 ,18 zł, 09./2023 1518,66 zł Za miesiąc 09/2023 płatnik wskazał w dokumencie (...) zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego (...) -0 zł

/ bezsporne informacja k. 24, raporty miesięczne k. 25-30/

Organ rentowy decyzją z dnia 31.01.2024 odmówił wnioskodawcy zasiłku chorobowego za okres 12.09.2023 -30.01.2024 . Wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji. Postępowanie w sprawie z ww. odwołania przed Sądem Rejonowym w Łodzi toczące się pod sygnaturą XU 143/24 zostało zawieszone.

/ bezsporne/

W miejsce wnioskodawcy, nikt nie został zaangażowany ani zatrudniony.

/ bezsporne/

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie wskazanych dowodów z dokumentów, zawartych w aktach ZUS, jak i w , złożonych do akt sprawy, ponadto ustalenia poczyniono częściowo w oparciu o zeznania świadków R. Ś. M. Ś., zeznania wnioskodawcy i płatnika, w zakresie, w jakim ze sobą wzajemnie korespondowały.

Sąd jedynie częściowo dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy i płatnika oraz świadków R. Ś. M. Ś., w zakresie, w jakim posłużyły do poczynienia ustaleń. Oceniając, zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy i płatnika, w części w której wskazywali na realność, zawartej pomiędzy nimi umowy – nazwanej umową o pracę, oraz faktycznego wykonywania czynności , przez wnioskodawcę, w reżimie stosunku pracy. W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego, brak jest podstaw do przyjęcia, iż stosunek pracy na podstawie zawartej umowy faktycznie był realizowany. Zadaniem Sądu, było przede wszystkim ustalenie rzeczywistej roli, jaką ubezpieczony, w ramach zawartej umowy, pełnił w spornym okresie , u płatnika składek.

Z twierdzeń wnioskodawcy i płatnika wynika, iż S. M. (2) miał przede wszystkim zajmować się transportem części do kontrahentów - sprzedażą których zajmował się płatnik. Sąd uznał, iż niewiarygodne są zeznania R. Ś., w zakresie, w jakim zeznał, iż wnioskodawca kierował faktycznie pracą magazynu i podejmował czynności magazyniera. Na ten fakt, nie wskazywał, bowiem, ani płatnik ani sam wnioskodawca. Mając to na uwadze, sąd doszedł do przekonania, iż sporządzone, w sprawie, dokumenty , które wskazywały na - zatrudnienie – wnioskodawcy, w tym charakterze - kierownik magazynu, miały jedynie uprawdopodabniać istnienie - stosunku pracy - za ustalonym przez strony, relatywnie wysokim - w odniesieniu do wynagrodzeń innych pracowników wynagrodzeniem. Ponadto, co należy z całą stanowczością podkreślić, uznać należy, iż dokumentacja ta generalnie została sporządzona post factum, niedbale, celem właśnie uprawdopodobnienia realizacji spornej umowy. Podkreślić należy, iż nawet wnioskodawca nie dysponował podpisaną rzekomo w dniu 12.07.2023 r. umową, a dokumenty złożone w procesie, zostały podpisane, przez niego, dopiero w grudniu 2023 r. Co prawda , Sąd nie traci z pola widzenia fakt, podniesionego przez wnioskodawcę , iż pierwotny dokument zgubił, jednak jego wyjaśnienia w tej nawet materii nie są spójne, bowiem, w odwołaniu, podnosił wyłącznie, iż wcześniej nie widział potrzeby podpisania umowy, bo był przekonany, że wobec jej realizacji, był zgłoszony przez płatnika do ubezpieczeń.

Ponadto , gdyby faktycznie wnioskodawca swój egzemplarz umowy zgubił, drugi byłby dostępny u pracodawcy. Tymczasem, dokumentu podpisanego w dniu 12.07.2023 r., próżno szukać w aktach osobowych wnioskodawcy . Nie został on też złożony w ZUS. Trzeba też zaznaczyć, że dokumenty umowy o pracę, złożone, zarówno, przez wnioskodawcę, jak i płatnika w ZUS, różnią się między sobą: jeden dokument wskazuje, bowiem, na zawarcie umowy na czas nieokreślony, drugi na umowę terminową. Nie należy też pomijać, że żaden z dokumentów osobowo - kadrowych, znajdujących się w aktach osobowych, nie został podpisany przez wnioskodawcę, a zakres obowiązków, które pracownik miałby wykonywać, w ogóle nie odpowiadał, nie tylko stanowisku, które zostało powierzone wnioskodawcy – czyli - kierownik magazynu, ale i przedmiotowi działalności płatnika. Mało tego, przedłożone w procesie dokumenty, miały uprawdopodabniać, że wnioskodawcy przeszedł badania wstępne do pracy - złożono dokument, w tym przedmiocie, oraz szkolenie bhp - tu karta szkolenia wstępnego, nie zawiera podpisu wnioskodawcy. Natomiast , w zeznaniach - Odwołujący się kategorycznie zeznał, że, zarówno, badaniom, jak i szkoleniom - nie poddał się . W ocenie Sądu, wszystkie wskazane okoliczności, wskazują na to, że dokumentację tą , sporządzano post factum, niechlujnie, celem, wyłącznie, uprawdopodobnienia charakteru więzi prawnej która łączyła strony.

Zwrócić należy, też, uwagę, iż zgłoszenia do ubezpieczeń, dokonano po terminie – w dniu 17.08.2023 r. , kiedy to wedle słów płatniczki , wnioskodawca miał się już w firmie przestać pojawiać. Płatnik zeznała , iż wnioskodawca miał podejmować pewne czynności na jej rzecz, związane z transportem części do 14.08.2023 r. , a za błąd w zgłoszeniu, odpowiada obsługująca ja księgowa. Sam, zaś, wnioskodawca zeznał, że, w dniu 22.08.2023 r., doznał, w M., podczas rozładunku towaru, urazu kręgosłupa, który skutkował jego, późniejszą, niezdolnością do pracy. Abstrahując od tych niespójności, jasno, jednak, wskazać należy, że nawet z ich kontekstu, oraz z pozostałych zeznań stron, a także, z zeznań przesłuchanych w procesie świadków, wynika, iż wnioskodawca, co najmniej wpadkowo, na rzecz płatnika, czynności - ale kierowcy, w spornym okresie, wykonywał. Powyższe nie jest, jednak, jednoznaczne z faktyczną realizacją stosunku pracy na warunkach art. 22 kp.

Zdaniem Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego ,nie wynika, że wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy, w zastrzeżonym wymiarze, w warunkach, podporządkowania pod kierownictwem, co stanowi elementarny wymóg, pozwalający na sklasyfikowanie konkretnego stosunku prawnego jako stosunku pracy.

Sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawcy i płatnika, iż wykonywanie pracy miało charakter stały, w zastrzeżonych godzinach, w warunkach podporządkowania.

Odnosząc się do powyższego w pierwszej kolejności zauważyć należy, że faktyczny wymiar pracy jej wykonywanie, w określonych godzinach w sposób stały, nie zostało wykazane. Co prawda rzekomo wnioskodawca miał pozostawać w dyspozycji płatnika w godzinach 9- 17 tj godzinach funkcjonowania firmy od poniedziałku do piątku, ale sam wnioskodawca zeznał, że czynności transportowe podejmował 3 razy w tygodniu, w godzinach 4:00 -18:00, w zależności od trasy. P., zaś, następnie zeznała, iż czas pracy wnioskodawcy był elastyczny, w wyniku porozumienia wnioskodawcy z jej mężem, pełnomocnikiem płatnika. Czas pracy miał zależeć od suwerennej decyzji płatnika i być tylko determinowany charakterem wykonywanego zlecenia przewozu. Niejasnym jest też jak wymiar czasu pracy - jego godziny miałyby być kontrolowane przez płatnika, skoro płatniczka, co sama zeznała, nie była, w spornym okresie, w praktyce, w ogóle, obecna w firmie, z uwagi na przygotowania do powtórnego ślubu, a potem podróż poślubną. Wnioskodawca utrzymywał że był kontrolowany przez płatnika jednakże, ww, także, musiały dotyczyć powyższe okoliczności dodatkowo płatniczka kategorycznie zaprzeczyła, by wnioskodawca przedkładał jej, jej mężowi czy R. Ś., jakiekolwiek sprawozdania z dokonywanego przewozu, rozliczał się z pracy. Sąd dostrzega, iż w istocie J. S. mógł przekazywać wnioskodawcy, pieniądze na paliwo, odbierać faktury i pozostałe dokumenty, związane z przewozem, co nie znaczy, iż decydował o bieżącym wykonywaniu zadań i rozliczał wnioskodawcę z ich wykonywania. W procesie nie przedstawiono jakiegokolwiek dokumentu delegacji. Znamiennym jest też, że świadek R. Ś. zaprzeczył by J. S. wydawał wnioskodawcy jakiekolwiek polecenia, świadek sam też utrzymywał że nie nadzorował jego pracy, nie wyznaczał tras nie wydawał zleceń przewozu , gdyż te wynikały bezpośrednio z charakteru zamówienia na części. Zamówienie na części wpływało też na sposób ułożenia części w samochodzie przez pracowników i pośrednio wpływało na trasę. Twierdzenia wnioskodawcy, że wykonywał prace pod kierownictwem należy, zatem, poddać w wątpliwość. Podporządkowanie takiemu charakterowi zamówienia nie sprawia , bowiem ,że praca była wykonywana pod bezpośrednim kierownictwem w warunkach bezpośredniego podporządkowania pracodawcy. Zdaniem sądu, powyższe okoliczności wskazują , że przy wykonywaniu transportu, wnioskodawca miał jednak dowolność, co do czasu pracy i sposobu jego wykonania, ograniczane, jedynie, charakterem zamówienia, nie zaś kierownictwem pracodawcy przełożonych.

Sąd akcentuje, że, w procesie, brak bezpośrednich dowodów, potwierdzających fakt wypłaty wnioskodawcy wynagrodzenia gotówka - są tylko listy płac i karty wynagrodzeń. Znamiennym jest, również, że nikt, w miejsce wnioskodawcy , nie został zatrudniony ani zaangażowany. W świetle powyższego, Sąd doszedł do przekonania, że stron nie łączył stosunek pracy, a ponieważ przedmiotem zaskarżonej decyzji była odmowa obejścia ubezpieczeniem pracowniczym, zatem – ewentualnie inna podstawa prawna, inny stosunek prawny , nie był przedmiotem analizy Sądu.

Choć, co Sąd przyznaje, z dokonanych ustaleń wynika, że pewne czynności na rzecz płatnika, wnioskodawca ,wykonywał, ale nie – w reżimie stosunku pracy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497), pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2780) osobom tym, w razie choroby, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie, organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta między ubezpieczonym S. M. (2) a płatnikiem składek I. S. (...) została zawarta dla pozoru, wyłącznie celem stworzenia ochrony ubezpieczeniowej przysługującej osobie o statusie pracownika.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej, mającej na celu obejście ustawy, można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy czy innych dokumentów związanych z zatrudnieniem, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wynika, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Reasumując w odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 KP. Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Znaczenie ma faktyczne niewykonywanie pracy albo jej wykonywanie jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi./Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 sierpnia 2022 r., VII U 323/22/ Pozorność umowy o pracę (art. 83 KC w zw. z art. 300 KP) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., III AUa 1713/21/ Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie łączącego strony stosunku pracy, zależy przy tym od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony, oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11, oraz wyrok SA Łódź z dnia 17-09-2019 III AUa 39/19/

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek w spornym okresie od 12.07.2023 -26.09.2023 r. istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Przesądzenie rzeczywistego charakteru pracowniczego zatrudnienia wymaga przekonującej oceny, że zostały spełnione formalne i realne warunki do podjęcia zatrudnienia, a następnie czy miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę zainteresowaną obowiązków o cechach kreujących zobowiązanie pracownicze. / (...) 117/21 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 24-03-2021/

Przy tym bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/

Każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne wobec istnienia zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność stosowania przez ZUS art. 58 KC oraz art. 83 § 1 KC do oceny ważności czynności prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2022 r., (...) 557/21/

Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, iż pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Przy czym w świetle art. 22 § 1 ¹ oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania. Dlatego zastrzeżenie w umowie możliwości zastępowania się w pracy przez wykonawcę inną osobą nie odbiera jej cech umowy o pracę, zwłaszcza gdy faktycznie takie zastępstwa nie nastąpiły, a inne cechy badanej umowy wskazują na przewagę cech charakterystycznych dla stosunku pracy (SN w wyroku z dnia 5 maja 2010 r., I PK 8/10, LEX nr 602668). Zasada ciągłości świadczenia pracy, polega na tym, iż pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj, zatem, o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1999 r. I PKN 451/99 OSNP 2001/10/337, M.Prawn. 2001/11/575 Dz.U.2014.1502).

Przy tym, podstawową zasadą, odróżniającą stosunek pracy, od wykonywania czynności, na innej podstawie, jest podporządkowanie pracownika, polegające na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego związanych z organizacją i przebiegiem pracy. Praca powinna być świadczona przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. /patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1999r I PKN 277/99 OSNP 2001/1/18 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 października 2014 r. III AUa 61/14 LEX nr 1566959 wyr. SN z 18.5.2006 r., III UK 30/06, L., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r. I UK 68/05 Lex 177165/. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym.

Nadto, podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Jednakże należy zauważyć, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

Podsumowując, jak zauważa się w orzecznictwie, stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i trwałym, łącząca pracownika i pracodawcę, której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudnienia pracownika przy umówionej pracy i wypłacanie mu wynagrodzenia za pracę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie III APr 10/96, Apel.-Lub. 1997/2/10, Lex nr 29672).

Co do zasady tylko ważny i realny tytuł, a nie jedynie deklarowany wywiera skutki w prawie ubezpieczeń. Umowa zawarta dla pozoru nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2022 r., III AUa 1145/21/ W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w wyznaczonym miejscu i czasie ,w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy w reżimie art. 22 kp. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że wnioskodawca, w spornym okresie aktywności w firmie płatnika, wykonał pewne czynności - na rzecz płatnika składek, dokonując transportu części, którymi płatnik handluje, jego kontrahentom Należało, jednak, zważyć, czy przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego, realizowanego przez strony, czynności wykonywane przez ubezpieczonego, nie były, przez niego, świadczone, w ramach zatrudnienia pracowniczego.

O ile w świetle ustalonych faktów nie budzi wątpliwości, że wykonywanie powierzonych wnioskodawcy czynności mogło mieć osobisty charakter, o tyle wysoce wątpliwe jest stałe wykonywanie pracy w określonym wymiarze za wynagrodzeniem oraz występowanie głównego elementu konstrukcyjnego stosunku pracy, jakim jest pracownicze podporządkowanie w procesie świadczenia pracy. W ocenie Sądu w realiach badanej sprawy odtworzone fakty przeczą temu, że strony łączył realny stosunek pracy. Nie ma bowiem żadnych dowodów na to, że wnioskodawca wykonywał pracę stale w podporządkowaniu pracowniczym wobec płatnika w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie. Płatnik wbrew treści umowy powierzył wnioskodawcy obowiązki kierowcy nie kierownika magazynu co w zasadzie potwierdzają zeznania samych stron. WW miał dostarczać towar którym handluje płatnik na obszarze całego kraju. Jednak brak dowodów na to kiedy w jakim zakresie to robił jak faktycznie był rozliczany z czasu pracy i jej wymiaru. Ubezpieczony rzekomo miał stałe godziny pracy od pn do pt 9-17 ale de facto nikt ich nie kontrolował i nie rozliczał. Jak przyznał sam odwołujący przewozów dokonywał w różnych godzinach od 4-18 trzy dni w tygodniu w zależności od sytuacji i potrzeb. P. w spornym okresie w praktyce w firmie nieobecna nie była w stanie wykazać w jakich dniach i w jakich godzinach wnioskodawca faktycznie pracował. Nie wskazała tez sposobu w jaki sposób był z przewozów rozliczany. Zaprzeczyła by jakiekolwiek sprawozdania w tym przedmiocie otrzymywała ona sama jaj mąż tj J. S. pełnomocnik firmy, czy tez pracownik R. Ś.. R. S. także zaprzeczył by zlecał wnioskodawcy przewozy rozliczał je podkreślał iż ich charakter i czas wynikał z zamówienia. Płatnik nad czasem pracy wnioskodawcy nie sprawował więc bieżącej kontroli, godziny pracy nie były rozliczane. Wnioskodawca podejmował określone czynności na rzecz płatnika lecz przy braku rozliczenia ich czasu wypracowywanie założonego wymiaru miało charakter wyłącznie iluzoryczny. Znamiennym jest też, że brak dowodów na wypłatę mu wynagrodzenia za pracę w stałej wysokości. Wynagrodzenie to odwołujący miał otrzymać gotówką, jednakże, co już podnoszono, nie ma żadnego dowodu poza twierdzeniami stron która ta okoliczność by potwierdzała. W konsekwencji, ww okoliczności nie można, zatem, także, stwierdzić czy, przy powierzonych czynnościach, liczył się rezultat czy wyłącznie podejmowanie starannego działania w ramach zakreślonego i kontrolowanego wymiaru czasu pracy.

Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala też uznać, że wykonywanie tych czynności odbywało się pod kierownictwem pracodawcy. Bowiem, wspomniana wyżej niekontrolowana praca determinowana wyłącznie rodzajem zmówienia stricte charakterem przewozu na rzecz płatnika nie ma nic wspólnego z pracą pod kierownictwem gdzie pracownikowi na bieżąco powierzane są konkretne zadania w ramach danego wymiaru w określonym czasie i miejscu. Jeszcze raz należy powtórzyć, że Sąd nie kwestionuje, że wnioskodawca wykonywał pewne czynności dla firmy płatnika w badanym okresie, ale z całokształtu zebranego materiału dowodowego nie wynika, że robił to stale stricte jako pracownik. Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Dlatego zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12). Sprawia to, że kwalifikacji prawnej umów o świadczenie pracy (usług) można dokonywać jedynie metodą typologiczną, to jest przez rozpoznanie i wskazanie cech przeważających (dominujących). Nie można przy tym pominąć, że decydujące znaczenie w procesie rozróżniania charakteru stosunku prawnego łączącego strony ma sposób wykonywania umowy, a w szczególności realizowanie przez kontrahentów – nawet wbrew postanowieniom umownym – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę (T. Romer, Prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2000, s.101, postanowienie Sądu Najwyższego z 13 listopada 2008 r., II UK 209/08, Lex nr 737398). Zasada ta jest powszechnie uznawana i akceptowana w doktrynie oraz praktyce i w konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 16.12.1998 r., II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Przenosząc wskazane zapatrywanie do stanu faktycznego sprawy, należy przyjąć, że określenie zadań pracownika jedynie poprzez wskazanie zakresu obowiązków konieczność dokonywania przewozów, jak również niestosowanie żadnego sposobu weryfikacji stałości wykonywania pracy w kontekście rzekomo ustalonego etatu, brak wydawania bieżących poleceń co do sposobu wykonywania czynności, brak podporządkowania co do czasu pracy w jakim wnioskodawca wykonywał na rzecz płatnika pewne czynności i ich wymiaru, przesądza o tym, że sporny stosunek prawny nie nosił cechy pracowniczego podporządkowania, a z drugiej strony kierownictwa pracodawcy nad pracą wykonywaną przez ubezpieczonego. Nadto fakt wypłaty wynagrodzenia w stałej wysokości niezaleznie od rezultatów pozostaje wątpliwy. Zatrudnienie wnioskodawcy nie znajdowało też ekonomicznego i gospodarczego uzasadnienia skoro nikt w jego miejsce nie został zatrudniony. Nadmienić należy tez że wnioskodawca miał otrzymywać wynagrodzenie w kwocie 6000 zł brutto miesięcznie podczas gdy inni pracownicy magazynowi którzy także mieli wykonywać obowiązki kierowcy otrzymywali wyłącznie minimalne wynagrodzenie za prace. Konkluzja ta oznacza, że stron nie łączyła umowa o pracę. W rezultacie Sąd uznał, że wykonywane przez ubezpieczonego na rzecz płatnika składek czynności nie odbywały się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 § 1 k.p.

Dodać należy, że swoboda kontraktowa stron nie jest wartością absolutną. Strony mogą łączyć się dowolną więzią prawną, w tym umową o pracę, ale wybierając ten model zatrudnienia zobowiązane są przestrzegać jego cech charakterystycznych. Wybór przez strony formy zatrudnienia ma daleko idące konsekwencje. Połączenie się stron zobowiązaniem pracowniczym skutkuje koniecznością przestrzegania reguł określonych w Kodeksie pracy i innych aktach prawa pracy. O wykreowaniu stosunku pracy nie decyduje wyłącznie wola stron. Jest ona nieodzowna przy nawiązaniu zatrudnienia pracowniczego, jednak w sytuacji, gdy strony realizują więź prawną w oderwaniu od jej konstrukcyjnych cech, możliwe i konieczne jest zweryfikowanie charakteru prawnego zobowiązania. Zapatrywanie to wynika z przyjęcia założenia, że o rodzaju umowy decydują w pierwszej kolejności przepisy prawa.

Czynność prawna – jaką jest w realiach niniejszej sprawy umowa o pracę zawarta przez strony - jest sprzeczna z ustawą tzn. przepisem art. 22 § 1 k.p. w tym znaczeniu, że strony zawarły i realizowały w istocie inne zobowiązanie, którego przedmiotem było wykonywanie pewnych czynności na rzecz firmy płatnika składek, ale nie w reżimie stosunku pracy.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony nie były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nie nosił konstytutywnej cechy umowy o pracę, wynikającej z art. 22 §1 k.p., jaką jest pracownicze podporządkowanie. Kwalifikacja ta ma znaczenie z dwóch powodów: po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, prowadzi do uznania, że wnioskodawca nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika, a po drugie, stanowisko to, zważywszy na treść zaskarżonej przez odwołującego decyzji uniemożliwia wypowiedzenie się co do podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez wnioskodawcę na innej podstawie prawnej. Sąd Okręgowy nie może, w tym postępowaniu, tej kwestii przesądzać, gdyż przedmiotem zaskarżonej decyzji jest wyłącznie podleganie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik (art. 6 ust 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Jeszcze raz podnieść należy, że zawarcie umowy o pracę i jej realizacja muszą odpowiadać ww. ustawowym kryteriom tej umowy, bowiem właśnie przez te kryteria jest definiowana istota umowy o pracę. Natomiast, zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, i podleganie ubezpieczeniom, są pochodne , w stosunku do zawartej i realizowanej umowy. Bez umowy o pracę, nie ma podstaw do ubezpieczenia pracowniczego. Zatem, jeżeli umowa o pracę, mimo zgłoszenia do ubezpieczenia, jest wykonywana w taki sposób, że nie realizuje ustawowych przesłanek, czyli nie realizuje istoty stosunku pracy, to nie można mówić o legalnym istnieniu umowy o pracę, a to oznacza, że nie ma formalnoprawnych podstaw do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Przy takim rozumieniu istoty umowy o pracę, nie można więc legalnie wywodzić, że celem tego rodzaju umowy, może być już tylko objęcie ubezpieczeniem społecznym. Ubezpieczenie społeczne, przysługuje nie tym podmiotom, które kreują doraźne podstawy faktyczno-prawne tylko po to, by przy znikomym nakładzie własnym na system ubezpieczenia społecznego pozyskać rażąco nadmierne korzyści, lecz tym podmiotom które dysponują realnym tytułem ubezpieczenia, w związku z którym systematycznie i sumiennie opłacają składki, czyli w istocie budują ten system, a nie tylko konsumują. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2021 r. III AUa 332/21. III AUa 279/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 23-09-2021/

W ocenie sądu, okoliczności, rozpatrywanego przypadku, potwierdzają, iż zawarcie umowy o pracę, było jedynie elementem formalnym, niejako sztucznie wykreowanym, przez wnioskodawcę i płatnika, celem uzyskania, przez ubezpieczonego, statusu pracownika i w konsekwencji świadczeń z ubezpieczenia społecznego, przy minimalnym udziale w jego tworzeniu. Nawiązanie pozorne umowy o pracę,– bez zamiaru ciągłego i stałego jej wykonywania, wbrew naturze stosunku pracy wynikającej z art. 22 kp nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników. Intencjonalne kreowanie sytuacji i jej wykorzystywanie, tak jak to ma miejsce w niniejszej sprawie, stwarza poczucie nieuczciwego wykorzystania, bycia oszukanymi i naiwnymi w osobach, które w swoim życiu zawodowym latami budują ten fundusz bez intencjonalnego wykorzystania sytuacji. W niniejszej sprawie chociaż strony umowy zawarły ją zgodnie z przepisami, to jednak nie zasługuje ona na ochronę z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, bo jedyną przyczyną i jej celem nie było świadczenie pracy na warunkach określonych w art. 22 kp, a jedynie uzyskanie korzyści związanych z posiadaniem statusu pracownika.

W tym stanie rzeczy, organ rentowy słusznie zakwestionował tę umowę, tak z uwagi na treść, jak i okoliczności jej wykonywania. Brak jest zgody na manipulowanie przepisami prawa w zależności od interesu stron.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu wraz z odsetkami Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935).

J.L.