Treść orzeczenia VIII U 842/24 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 842/24 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-07-22

Sygnatura akt VIII U 842/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 lutego 2024 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 stycznia 2024 r. odmówił M. Ł. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wnioskodawczyni nie udowodniła okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszącego co najmniej 15 lat oraz po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Jednocześnie ZUS wskazał, że, do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, nie uwzględnił okresu:

: od 1 lipca 1986 r. do 31 lipca 1991 r., od 10 lutego 1992 r. do 30 listopada 1992 r., od 6 września 1993 r. do 19 listopada 1995 r. oraz od 7 października 1998 r. do 31 grudnia 2008 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z dnia 1 kwietnia 2009 r. w pkt 8 nie określił charakteru wykonywanej pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji stanowiącej załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnie z wykazem, działem, pozycja i punktem zarządzenia resortowego ministra, pod którego polega zakład pracy – brak podstawy prawnej,
: od 1 stycznia 2009 r. do 31 marca 2009 r., od 21 kwietnia 2009 r. do 17 lipca 2009 r., od 16 listopada 2009 r. do 15 stycznia 2010 r., od 12 marca 2010 r. do 21 lutego 2011 r. oraz od 21 marca 2011 r. do 6 maja 2011 r., ponieważ pracodawca nie zgłosił wnioskodawczyni do ZUS jako pracownika zatrudnionego w warunkach szczególnych.

Na podstawie dowodów, dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania, Zakład przyjął za udowodnione okresy składkowe w wysokości 23 lat, 10 miesięcy i 24 dni oraz nieskładkowe w wysokości 4 lat, 10 miesięcy i 18 dni (staż sumaryczny 28 lat, 9 miesięcy, 12 dni).

(decyzja – k. 20-20 verte pliku II akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji złożyła M. Ł., działając za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika. Ubezpieczona wniosła o uchylenie przedmiotowej decyzji i przyznanie emerytury pomostowej poprzez zaliczenie okresów od 1 lipca 1986 r. do 31 lipca 1991 r., od 10 lutego 1992 r. do 30 listopada 1992 r., od 6 września 1993 r. do 19 listopada 1995 r. oraz od 7 października 1998 r. do 31 grudnia 2008 r. wykazanych w świadectwie pracy z dnia 1 kwietnia 2009 r. z (...) Sp. z o.o. w upadłości do pracy w warunkach szczególnych. Zaliczenie w/w okresów w ocenie skarżącej spowoduje spełnienie przez nią warunków do przyznania emerytury pomostowej tj. 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, że faktycznie i prawnie wnioskodawczyni spełnia warunek pracy w warunkach szczególnych, gdyż w w/w okresie wykonywała prace ujęte w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w Wykazie A stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (o których mowa w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1987 r.) w Dziale VII. W przemyśle lekkim poz. 4 Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych pkt 12) dziewiarz falowarek, szydełkarek i osnowarek. Ten przepis i stanowisko pracy dziewiarz zostały ujęte w świadectwie pracy z dnia 1 kwietnia 2009 r. Przywołane powyżej zarządzenie zostało sporządzone na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., którego załącznik tj. Wykaz A określa prace w szczególnych warunkach. Stanowisko, na którym pracowała wnioskodawczyni jest zawarte w tym wykazie w Dziale VII w przemyśle lekkim poz. 4. Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Jednak przepis ten nie został przywołany w świadectwie pracy. Zostały zawarte tylko przepisy resortowe.

Praca ubezpieczonej na stanowisku dziewiarza polegała na produkcji skarpet i rajstop na maszynach dziewiarskich, dawniej zwanych szydełkarkami, które mają wiele igieł. W czasie kiedy wyszło rozporządzenie Rady Ministrów 7 lutego 1983 r., wówczas jeszcze używano nazwy maszyny dziewiarskiej jako szydełkarki. Praca skarżącej polegała na nawlekaniu przędzy do maszyn (jednocześnie wiele nitek), pilnowaniu poprawności produkowanego wyrobu, wiązaniu zerwanych nitek, odbieraniu od maszyny produktu (skarpet czy rajstop), wywracaniu na drugą stronę i pakowaniu w pęczki, wrzucaniu do worków lub koszy. Było przy tym duże zapylenie, ponadto maszyny emitowały bardzo duży hałas, a pracowały bez przerwy, bo była to praca na trzy zmiany. Praca ta była, zatem, szkodliwa, również, z powodu hałasu przekraczającego normę 85 decybeli.

(odwołanie – k. 3-7)

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 12-13)

Na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r., pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):37:52-00:48:54 – koperta 174)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni, M. Ł. urodziła się (...)

(bezsporne)

W dniu 12 stycznia 2024 r. skarżąca złożyła wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 1-4 pliku II akt ZUS)

W dniu 12 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. 20-20 verte pliku II akt ZUS)

Skarżąca ukończyła zasadniczą szkołę zawodową (uczyła się w latach 1983-1986). Następnie w dniu 1 września 1986 r. rozpoczęła naukę w Zaocznym Technikum Dziewiarskim. Uczyła się w systemie zaocznym (weekendowo).

(świadectwo ukończenia praktycznej nauki zawodu z dnia 17 czerwca 1986 r. – k. 21 akt osobowych wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):33:18-00:37:51 – koperta k. 174 w związku z informacyjnym wysłuchaniem wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):04:33 - 00:20:11 – koperta k. 174)

W dniu 1 lipca 1986 r., skarżąca rozpoczęła pracę w zakładzie pracy (...), w którym produkowano wyroby dziewiarskie tj. skarpety i rajstopy. Została zatrudniona na stanowisku dziewiarza. Wykonywała obowiązki pończosznika. Pracowała na falowarce (inaczej szydełkarce), czyli maszynie cylindrycznej dziewiarskiej. Ubezpieczona zaczynała obsługiwać osiem maszyn. Zaopatrywała maszynę w przędze, umieszczała na bolcach zwoje przędzy. Gdy zerwała się nitka to nawlekała. Jej obowiązkiem była kontrola efektów produkcji na maszynie. Sprawdzała zgodność wzoru z założeniami technologicznymi. Ponadto ubezpieczona czyściła maszyny. Ubezpieczona wykonywała w/w czynności do 2009 r. Tę pracę określano jako pracę dziewiarza, pończosznika.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):33:18-00:37:51 – koperta k. 174 w związku z informacyjnym wysłuchaniem wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):04:33-00:20:11 – koperta k. 174, zeznania świadka M. M. (1) na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):21:29-00:26:58 – koperta k. 174, zeznania świadka B. Z. na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):27:49-00:32:25 – koperta k. 174)

Ubezpieczona pracowała na trzy zmiany po osiem godzin. Nie pracowała w godzinach nadliczbowych.

Skarżąca była narażona na wysokie temperatury, hałas, zapylenie.

Ubezpieczona nie pracowała w maseczce, ale nosiła słuchawki chroniące słuch, siatkę na włosy i odzież roboczą – fartuszek. Zakład nie miał klimatyzacji, była wentylacja. Hala była nasłoneczniona z każdej strony. Przędza pyliła, więc było zanieczyszczenie.

Na hali było ponad 85 decybeli, dlatego wnioskodawczyni miała zapewnione nauszniki, ale i tak ma osłabiony słuch. Poza tym skarżąca słabiej widzi (na hali było sztuczne światło, musiała nawlekać nitki na małe igły).

(skierowanie do badania z zakresu medycyny pracy – k. 59, 69, 71 akt osobowych wnioskodawczyni, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e - protokół (...):33:18-00:37:51 – koperta k. 174 w związku z informacyjnym wysłuchaniem wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):04:33-00:20:11 – koperta k. 174)

Skarżąca otrzymywała dodatek za warunki szkodliwe. Był on wypłacany do momentu prywatyzacji firmy.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):33:18-00:37:51 – koperta k. 174 w związku z informacyjnym wysłuchaniem wnioskodawczyni na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):04:33-00:20:11 – koperta k. 174, zeznania świadka B. Z. na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):27:49-00:32:325 – koperta k. 174)

Ubezpieczona ma czworo dzieci, ale z urlopu wychowawczego korzystała tylko na trzecie dziecko – K. urodzonego w (...) r.

Od 2007 r. do 2009 r. ubezpieczona pracowała w dziale przygotowania produkcji jako dziewiarz.

Skarżąca miała przerwy z zatrudnieniu, ponieważ zakład był w upadłości.

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 1 kwietnia 2009 r., skarżąca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości, w okresie od 1 września 1983 r. do 31 marca 2009 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia wykonywała pracę ucznia (...), dziewiarza i pomocy w oddziale. Umowa została rozwiązana przez Syndyka Masy Upadłości. W okresie zatrudnienia wnioskodawczyni korzystała z urlopu bezpłatnego od 27 stycznia 2003 r. do 31 stycznia 2003 r. oraz z urlopu wychowawczego od 5 listopada 1996 r. do 6 października 1998 r. Skarżąca wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako dziewiarz w okresach od 1 lipca 1986 r. do 31 lipca 1991 r., od 10 lutego 1992 r. do 30 listopada 1992 r., od 6 września 1993 r. do 19 listopada 1995 r. oraz od 7 października 1998 r. do 31 marca 2009 r. – Wykaz A dział VII pkt 4 poz. 12.

(świadectwo pracy z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 1-2 akt osobowych wnioskodawczyni)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. ubezpieczona była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 1 września 1983 r. do 31 marca 2009 r. i w okresie od 1 lipca 1983 r. do 31 lipca 1991 r., od 10 lutego 1992 r. do 30 listopada 1992 r., od 6 września 1993 r. do 19 listopada 1995 r. oraz od 7 października 1998 r. do 31 marca 2009 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku dziewiarz wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 4 pkt 12 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 3 akt osobowych wnioskodawczyni)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 20 lipca 2009 r. ubezpieczona była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 21 kwietnia 2009 r. do 17 lipca 2009 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia wykonywała pracę na stanowisku dziewiarza. Skarżąca wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako dziewiarz – Wykaz A dział VII pkt 4 poz. 12.

(świadectwo pracy z dnia 20 lipca 2009 r. – k. 5-6 akt osobowych wnioskodawczyni)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 20 lipca 2009 r. odwołująca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 21 kwietnia 2009 r. do 17 lipca 2009 r. i w okresie od 21 kwietnia 2009 r. do 16 lipca 2009 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku dziewiarz wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 4 pkt 12 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 7 akt osobowych wnioskodawczyni)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 18 stycznia 2010 r., skarżąca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 16 listopada 2009 r. do 15 stycznia 2010 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia wykonywała pracę na stanowisku kontrolera jakości. Skarżąca wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako kontroler jakości – Wykaz A dział XIV poz. 24 pkt 1.

(świadectwo pracy z dnia 20 lipca 2009 r. – k. 9-10 akt osobowych wnioskodawczyni)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z 18 stycznia 2010 r. odwołująca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 16 listopada 2009 r. do 15 stycznia 2010 r. i w okresie od 16 listopada 2009 r. do 15 stycznia 2010 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku kontroler jakości wymienionym wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1. wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 11 akt osobowych wnioskodawczyni)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 24 lutego 2011 r. skarżąca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 12 marca 2010 r. do 24 lutego 2011 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia wykonywała pracę kontrolera jakości. Skarżąca wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako kontroler jakości w okresie 12 marca 2010 r. do 24 lutego 2011 r. – Wykaz A dział XIV poz. 24 pkt 1.

(świadectwo pracy z dnia 24 lutego 2011 r. – k. 15 akt osobowych wnioskodawczyni)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z 24 lutego 2011 r. ubezpieczona była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 12 marca 2010 r. do 24 lutego 2011 r. i w okresie 12 marca 2010 r. do 24 lutego 2011 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku Kontroler Jakości wymienionym wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1.wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 15 akt osobowych wnioskodawczyni)

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 6 maja 2011 r. skarżąca była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 21 marca 2011 r. do 6 maja 2011 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia wykonywała pracę krojczego maszynowego. Skarżąca wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jako kontroler jakości w okresie 12 marca 2010 r. do 24 lutego 2011 r. – Wykaz A dział VII poz. 4 pkt 33.

(świadectwo pracy z dnia 6 maja 2011 r. – k. 17-18 akt osobowych wnioskodawczyni)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z 6 maja 2011 r. ubezpieczona była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. w upadłości w okresie od 21 marca 2011 r. do 6 maja 2011 r. i w okresie od 21 marca 2011 r. do 6 maja 2011 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych na stanowisku krojczy maszynowy wymienionym w wykazie A dział VII poz. 4 pkt 33 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 1 kwietnia 2009 r. – k. 19 akt osobowych wnioskodawczyni)

Sąd Okręgowy, powyższy stan faktyczny, odtworzył, na podstawie powołanych dokumentów, znajdujących się w aktach ZUS oraz dodatkowo, złożonych dokumentach z akt osobowych wnioskodawczyni, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, a i Sąd z urzędu nie znalazł powodów by odmówić im wiarygodności. Ponadto Sąd oparł się o zeznania wnioskodawczyni oraz świadków: M. M. (2) i B. Z., które pracowały, w tym samym zakładzie pracy, co wnioskodawczyni, dając im wiarę w całości, albowiem korelowały wzajemnie ze sobą, a także z ww. dokumentami, tworząc spójną, logiczną całość. Uznanie w/w zeznań za wiarygodne, nie sprawia jednak, iż Sąd podziela przedstawioną przez wnioskodawcę ocenę prawną, o czym poniżej.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy przypomnieć, iż, w myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

: urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
: ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
: osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
: ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
: po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto, należy wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a, tym samym, usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych, wymaganie, dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie, prawo do emerytury pomostowej, będą nabywały kolejne roczniki pracowników, zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia, tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy, przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, do nabycia prawa do emerytury pomostowej, wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r., nie jest już, natomiast, wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis, zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej, dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, zwalniając je z konieczności wykonywania, po 31 grudnia 2008 r. , pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony , wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

A zatem, stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.11.2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689). Innymi słowy, niespełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 51 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. Przepis art. 12 stosuje się odpowiednio.

Natomiast, zgodnie z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy, płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na (...), zawierającą następujące dane: 1) nazwisko i imię, 2) datę urodzenia, 3) numer PESEL, a w razie gdy pracownikowi nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, 4) okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, 5) kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w przepisach art. 33 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - zwaną dalej „zgłoszeniem danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze”. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku (ust. 3). Jeżeli z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej pracownik wystąpi przed przekazaniem zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie, o którym mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do Zakładu także zgłoszenie za poprzedni rok kalendarzowy (ust. 4).

Prace w szczególnych warunkach, w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei, prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, to prace, wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Przy tym, w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, nie chodzi o wymiar czasu pracy, określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywane,j w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12, Legalis Numer 787672).

W przedmiotowym stanie faktycznym, nie budzi wątpliwości fakt, że wnioskodawczyni spełnia przesłanki ustawowe, co do daty urodzenia (po dniu 31 grudnia 1948 r.), wieku, lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W ocenie Sądu, wnioskodawczyni nie spełnia, jednak, warunku w zakresie posiadania okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, bądź wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tejże ustawy.

W opinii strony skarżącej, ubezpieczona powinna mieć przyznaną emeryturę pomostową, gdyż w okresie od 1 lipca 1986 r. do 31 lipca 1991 r., od 10 lutego 1992 r. do 30 listopada 1992 r., od 6 września 1993 r. do 19 listopada 1995 r. oraz od 7 października 1998 r. do 31 grudnia 2008 r. wykonywała prace ujęte w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w Wykazie A stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (o których mowa w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1987 r.) w Dziale VII. W przemyśle lekkim poz. 4 Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych pkt 12) dziewiarz falowarek, szydełkarek i osnowarek. Przywołane powyżej zarządzenie zostało natomiast sporządzone na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., którego załącznik tj. Wykaz A określa prace w szczególnych warunkach. Stanowisko, na którym pracowała wnioskodawczyni jest zawarte w tym wykazie w Dziale VII w przemyśle lekkim poz. 4. Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

W tym miejscu należy jednak podkreślić, że prace te nie stanowią pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu nowych przepisów, to jest art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 tej ustawy). Prace we wskazanym wyżej charakterze nie zostały ujęte ani w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, jako prace na stanowiskach w szczególnych warunkach ani w załączniku nr 2 do ustawy jako prace na stanowiskach w szczególnym charakterze.

Należy w tym miejscu zauważyć, że ubezpieczona zdaje się utożsamiać fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższe założenie jest oczywiście błędne, ponieważ stanowiący załącznik do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Wykaz A, do prac w warunkach szczególnych zaliczał pracę na znacznie większej ilości stanowisk, niż to czyni załącznik nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Stąd też, znaczna część prac, które, na gruncie w/w rozporządzenia, są pracami w warunkach szczególnych, nie są uznawane za prace w warunkach szczególnych przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej. Taka sytuacja ma właśnie miejsce w przedmiotowej sprawie.

W związku z powyższym, nie jest możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, skoro prace, wykonywane przez wnioskodawcę, w badanym okresie, nie były ani pracami w szczególnych warunkach ani w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Podkreślenia również wymaga, że ubezpieczona po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała jako pracownik pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych , a zatem nie spełnia ona warunku ustalenia prawa do emerytury pomostowej z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Tym samym, mając na względzie wszystkie okoliczności sprawy, oraz poczynione rozważania prawne, Sąd uznał, iż wnioskodawczyni nie może nabyć prawa do emerytury pomostowej, na podstawie, powołanych w treści uzasadnienia, przepisów.

W tym stanie rzeczy , Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.

Dodano: 2 grudnia 2024, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Barbara Kempa
Data wytworzenia informacji: 22 lipca 2024