Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.03.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił C. J. prawa o do odszkodowania, którego żądał w piśmie z dnia 27.02.2024 r.

W uzasadnieniu wskazanego stanowiska organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16.11.2006 o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz.U. 2021 poz. 1820), świadczenie pieniężne przysługuje osobie, która spełniła łącznie następujące warunki:

1) ma obywatelstwo polskie i zamieszkuje stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) nie wchodząc w skład formacji wojskowych, zmilitaryzowanych służb państwowych lub formacji zbrojnych ruchu oporu, doznała naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy, poprzez utratę wzroku w wyniku:

• działań wojennych w okresie wojny 1939-1945;

• eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Organ wskazał, iż nie może przyznać wnioskodawcy prawa do odszkodowania, ponieważ ustawa o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługującym cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych nie przewiduje takich odszkodowań.

Jednocześnie poinformowano wnioskodawcę, iż może ubiegać o przyznanie świadczenia pieniężnego dla osób będących cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych, jeżeli ten zgłosi wniosek, w tym przedmiocie który przesłano w załączeniu zaskarżonej decyzji.

Jednocześnie pouczono, że do wniosku o świadczenie pieniężne należy dołączyć:

- orzeczenie o uznaniu za inwalidę I lub (...) grupy w związku z utratą wzroku lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w związku z utratą wzroku, a jeżeli wnioskodawca nie posiada takiego orzeczenia to zaświadczenie wystawione przez lekarza leczącego, które także przesłano w załączeniu,

- zaświadczenie o utracie wzroku z powodu urazu, wystawione przez lekarza okulistę zaświadczenie od lekarza okulisty, o utracie wzroku z powodu urazu doznanego w wyniku działań wojennych lub wybuchu niewypałów (1939-1945) albo ważną legitymację Stowarzyszenia (...),

- dowody (także zeznania świadków), poświadczające okoliczności i skutki wypadku, który spowodował utratę wzroku, w tym dokumentację medyczną z okresu zdarzenia.

Wskazano też, że jeżeli wniosek o to świadczenie pieniężne zostanie zgłoszony w ciągu 30 dni od otrzymania wskazanej decyzji, to na pisemne żądanie za datę zgłoszenia wniosku może zostać przyjęta data pisma dotyczącego odszkodowania, tj. data 27.02.2024 - data nadania pisma w urzędzie pocztowym.

/decyzja k. 36 w aktach ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 20.03.2024 r. złożył ubezpieczony C. J., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie odszkodowania w kwocie 350 tyś zł. Odwołujący wskazał, iż powyższa kwota jest adekwatna do poniesionych strat cielesnych: urwana prawa ręka oraz uszkodzenie prawego oka w 80 % w wyniku wybuchu pocisku artyleryjskiego z (...) wojny światowej. Koniecznym jest więc ponowne rozpoznanie sprawy.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 4/

Na rozprawie w dniu 16.09.2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawca poparł odwołanie oświadczając, że chodzi mu o to by ZUS wypłacił mu odszkodowanie. Nie interesuje go w oparciu o jakie przepisy to odszkodowanie ma być mu przyznane. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 16.09.2024 r. 00:01:48-00:11:24/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca C. J. ur. (...) - od dnia 17.12.1990r. pobierał rentę inwalidzką z uwagi na zaliczenie go do trzeciej grupy inwalidzkiej. Wypłata renty została wstrzymana z dniem 01.01.2002r. z powodu przyznania prawa do emerytury.

/bezsporne/

Wnioskiem z 14.08.2003r. C. J. wystąpił o ustalenie prawa do renty inwalidy wojennego na podstawie ustawy z 29.05.1974r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. 2002 Nr 9, poz. 87). Zakład decyzją z 04.09.2003r. odmówił wnioskodawcy prawa do tego świadczenia z uwagi na brak spełnienia warunków do jego przyznania.

/bezsporne/

Wnioskiem z dnia 05.01.2004 r. C. J. wystąpił o świadczenie pieniężne dla cywilnych ofiar wojny na podstawie ustawy z 20.07.2001r. Organ rentowy odmówił rozpatrzenia wniosku jako przedwczesny, bowiem zgodnie z art. 9 w/w ustawy - jej przepisy wchodziły w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.

/bezsporne/

Wskazana ustawa została uchylona ustawą o rekompensacie przysługującej w związku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji dodatku kombatanckiego z 16.12.2004r. , która weszła w życie od dnia 31.12.2004r.

/bezsporne, fakt znany notoryjnie/

Wnioskiem z 03.01.2005r. C. J. ponownie wystąpił o przyznanie świadczenia pieniężnego dla cywilnych ofiar wojny na podstawie ustawy z 20.07.2001r. Zakład poinformował wnioskodawcę, że w związku z uchyleniem przedmiotowej ustawy brak jest podstaw do rozpatrzenia wniosku o przyznanie uprawnień do świadczenia dla cywilnych ofiar wojny.

/bezsporne/

Kolejnym wnioskiem z 27.02.2024r. - data nadania w placówce pocztowej C. J. wniósł o przyznanie prawa do odszkodowania z tytułu naruszenia sprawności organizmu poprzez utratę wzroku w wyniku eksplozji niewypałów lub niewybuchów powstałych po wojnie 1939-1945 na terytorium RP.

/bezsporne, wniosek k. 33 akt ZUS/

W rozpoznaniu wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/decyzja k. 36 akt ZUS/

Wnioskodawca w 1951 roku w wyniku wybuchu pocisku artyleryjskiego z czasów (...) W. Światowej utracił prawe przedramię i w 80 % wzrok w prawym oku.

/oświadczenie wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 16.09.1924 00:08:37-00:11:04/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle tak ustalonego, bezspornego stanu faktycznego odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Podnieść należy iż ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1820) zgodnie z jej art. 1 ust. 1. określa świadczenie pieniężne i uprawnienia przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych, zwanym dalej "osobami uprawnionymi", a także zasady ustalania i realizacji tego świadczenia i uprawnień.

W świetle art. 1 ust. 2 ustawy osobami uprawnionymi w rozumieniu ustawy są obywatele polscy, posiadający stałe miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej, którzy, nie wchodząc w skład formacji wojskowych, zmilitaryzowanych służb państwowych lub formacji zbrojnych ruchu oporu, doznali naruszenia sprawności organizmu powodującego całkowitą niezdolność do pracy, poprzez utratę wzroku w wyniku:

1) działań wojennych w okresie wojny 1939-1945;

2) eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1-3 osobie uprawnionej przysługuje świadczenie pieniężne określone w ustawie. Świadczenie przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, należy dołączyć oświadczenie wnioskodawcy o korzystaniu ze zwolnienia uzyskiwanych dochodów z tytułu emerytury lub renty od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 100 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1128, 1163, 1243, 1551 i 1574), wraz ze wskazaniem organu rentowego lub emerytalnego, będącego płatnikiem emerytury lub renty.

W przypadku niekorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w ust. 3, do wniosku należy dołączyć:

1) orzeczenie o uznaniu wnioskodawcy za inwalidę I lub (...) grupy w związku z utratą wzroku lub orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w związku z utratą wzroku;

2) zaświadczenie o utracie przez wnioskodawcę wzroku z powodu urazu, wystawione przez lekarza okulistę;

3) dowody poświadczające okoliczności i skutki wypadku, który spowodował utratę wzroku, w tym dokumentację medyczną ( art. 2 ust. 4).

W przypadku braku dokumentu, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, o niezdolności do pracy, dacie jej powstania oraz związku tej niezdolności ze stanem narządu wzroku orzeka lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 2 ust. 5).

W myśl art. 5 ust 1 ustawy świadczenie dla osób uprawnionych przysługuje w kwocie renty socjalnej, o której mowa w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 1300 oraz z 2021 r. poz. 1621).

Do świadczenia, o którym mowa w ust. 1, osobie uprawnionej przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach określonych w art. 75 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że dodatek pielęgnacyjny z tytułu orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji przysługuje w wysokości zwiększonej o 50%. W razie zbiegu prawa do dodatku pielęgnacyjnego określonego ustawą z prawem do dodatku pielęgnacyjnego ustalonym na podstawie odrębnych przepisów przysługuje tylko jeden dodatek. ( art. 5 ust. 2 i 3)

W myśl art. 7 Świadczenie wypłacane jest miesięcznie. Jeżeli osoba uprawniona pobiera emeryturę bądź rentę, świadczenie wypłacane jest wraz z emeryturą lub rentą.

Nadto wskazana ustawa w kolejnych przepisach stanowi dodatkowo o innych możliwych uprawnieniach jakie mogą otrzymać ww osoby. Niemniej jednak, co kluczowe dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, powyższa ustawa nie przewiduje prawa do odszkodowania z tytułu naruszenia sprawności organizmu poprzez utratę wzroku w wyniku eksplozji niewypałów lub niewybuchów pozostałych po wojnie 1939-1945 na terytorium RP a z takim właśnie roszczeniem wystąpił odwołujący. Ubezpieczony nie występował o świadczenie pieniężne określone w ustawie, lecz zgłosił inne roszczenie odszkodowawcze.

Skoro zatem roszczenie to nie ma oparcia we wskazanych przepisach nie może być uwzględnione.

Wnioskodawca nie powołał też żadnej innej podstawy prawnej, z której wywiódł swoje żądanie. Orzekanie o świadczeniu które nie ma oparcia w ustawie - w obowiązującym porządku prawnym nie jest natomiast dopuszczalne. Innymi słowy wnioskodawca nie może otrzymać świadczenia, o którym nie stanowią żadne przepisy.

Brak też podstaw do uznania, iż dochodzone odszkodowanie winno zostać mu przyznane w świetle zasad współżycia społecznego z uwagi na wiek i spowodowany eksplozją niewybuchu stan zdrowia. Wskazane okoliczności, w świetle zasad współżycia społecznego nie mogą stanowić podstawy przyznania świadczenia z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych. Prawo to opiera się bowiem na normach bezwzględnie obowiązujących, to jest ściśle określających warunki otrzymania poszczególnych uprawnień i wykluczających odwołanie do zasad słuszności. Podstawą przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego mogą być tylko przepisy prawa, a nie zasady współżycia społecznego. (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 grudnia 1998 r. (...) UKN 379/98 Legalis Numer 45844). Zgodnie z poglądem judykatury „do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 KC, ani art. 8 KP, bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego.” „W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest powoływanie się na zasady współżycia społecznego, jako że prawo ubezpieczeń społecznych, w odróżnieniu od przepisów prawa pracy (art. 300 KP), nie zawiera normy o charakterze takiej klauzuli generalnej, ani też normy zezwalającej na stosowanie w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu cywilnego. ” (por. wyrok SN z dnia 16 czerwca 2011 r. sygn. akt III UK 214/10 opubl. LEX 1095955, wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2010 r., sygn. akt III AUa 3616/09, opubl. LEX nr 785483 wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, opubl. LEX nr 585709, wyrok NSA w. z dnia 18 maja 2011 r., sygn. akt I OSK 124/11, opubl. LEX 990161, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 listopada 2008 r., sygn. akt III AUa 330/08).

Na marginesie jednak ponownie wskazać należy (uczynił to już bowiem organ rentowy w zaskarżonej decyzji), że odwołujący nie jest pozbawiony możliwości uzyskania jakichkolwiek środków pieniężnych w związku ze zdarzeniem z 1951 r. Wnioskodawca może ubiegać się o świadczenie pieniężne dla osób będących cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych - wskazane w ww. ustawie z dnia 16.11.2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługującym cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych. Organ rentowy precyzyjnie określił jakie dokumenty musi w tym przedmiocie przedłożyć, zaś sama ustawa wyraźnie precyzuje jakie warunki musi spełniać by to świadczenie otrzymać.

Powyższe jednak pozostaje bez wpływu na kształt rozstrzygnięcia w przedmiocie dochodzonego niniejszym postepowaniem odszkodowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na postawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc oddalił odwołanie wnioskodawcy, jako niezasadne.