VIII U 868/24 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-10-07
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 29 stycznia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. odmówił J. K. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z uwagi na nie udowodnienie co najmniej 15 letniego stażu takiej pracy.
Do okresu pracy w warunkach szczególnych Zakład nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w (...) SA od 1 maja 1980 r. do 31 października 1998 r., ponieważ w świadectwie pracy z 22 kwietnia 2010 r. pracodawca podał stanowisko „operatora kierowca sprzętu budowlanego (świdrostawiacz)” powołując się na wykaz A Dział V poz. 3 pkt 1 zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 r., natomiast pod wskazanym punktem ww. zarządzenia resortowego. znajduje się stanowisko pracy „maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych”.
(decyzja k. 46 akt ZUS)
J. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do spornego świadczenia oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, że świdrostawiacz jest ciężką maszyną budowlaną, o której mowa w pkt 1 poz. 3 Dział V Wykaz A stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983 r., argumentując, że potwierdza to zarówno Komisja E. – Kwalifikacyjna dla maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych, która nadała ubezpieczonemu uprawnienia nr (...), jak i orzecznictwo sądowe, powołując się na wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z 14.05.2012 r., VI U 316/12. (odwołanie k. 3-4)
W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych - I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując zajęte stanowisko, a dodatkowo podał, że w okresie zatrudnienia w (...) SA ubezpieczony: odbywał zasadniczą służbę wojskową od 26 października 1977 r. do 16 października 1979 r. (zwolniony od odbycia służby 25 października 1979 r., powrócił do pracy 2 listopada 1979 r.), przebywał na urlopie bezpłatnym od 21 grudnia 1982 r. do 31 grudnia 1982 r., pracował na budowie eksportowej od 24 maja 1980 r. do 20 grudnia 1982 r., od 20 kwietnia 1988 r. do 8. października 1989 r., od 4 lipca 1991 r. do 17 listopada 1991 r. (odpowiedź na odwołanie k. 13)
W piśmie procesowym z 30 kwietnia 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a dodatkowo odnosząc się do odpowiedzi pozwanego na odwołanie, podniósł, że w okresie pracy na budowie eksportowej wnioskodawca wykonywał taką samą pracę jak w Polsce tj. operatora kierowcy sprzętu budowlanego (świdrostawiacza). (pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawcy k. 19)
Na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik odwołującego poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. (e-prot. z 22.08.2024 r.: 00:02:04, 00:02:14, 00:40: 35, 00:40:54)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
J. K. (urodzony (...)) złożył w dniu 5 stycznia 2024 r. wniosek o ustalenie prawa do rekompensaty. (wniosek k. 43 akt ZUS)
Ubezpieczony, na mocy decyzji z dnia 31 lipca 2023 r., posiada prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznane na okres od 3 czerwca 2023 r. do 31 lipca 2024 r. (decyzja k. 32 akt ZUS)
W okresie od 21 lutego 1977 r. do 31 października 1998 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A. w pełnym wymiarze czasu pracy. (świadectwo pracy k. 36 akt ZUS)
W początkowym okresie zatrudnienia w tym zakładzie pracy - od 21 lutego 1977 r. do 30 kwietnia 1980 r. wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego. (przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 22.08.2024 r.: 00:39:47-00:40:10 w zw. z 00:02:41-00:09:12)
W okresie zatrudnienia u tego pracodawcy wnioskodawca odbywał służbę wojskową od 26 października 1977 r. do 16 października 1979 r., z której został zwolniony 25 października 1979 r. i powrócił do pracy w dniu 2 listopada 1979 r. w tym zakładzie pracy na to samo stanowisko. (zaświadczenie k. 37 akt ZUS)
Od 22 marca 1980 r. odwołujący posiada uprawnienia nr (...) klasy III do obsługi ciężkich maszyn budowlanych i drogowych: świdrostawiacze, rodzaj specjalności: słupów, wielkość maszyn: wszystkie, nadane mu przez Komisję E.- Kwalifikacyjna dla maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych we W..
Po uzyskaniu tych uprawnień ubezpieczony w spornym okresie od 1 maja 1980 r. do 31 października 1998 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu wyłącznie pracę operatora – kierowcy specjalistycznej ciężkiej maszyny budowlanej tzw. świdrostawiacza, która służyła głównie do wiercenia otworów w ziemi, w które następnie wstawiane były słupy energetyczne i oświetleniowe.
Ś., na którym pracował skarżący był to samochód ciężarowy produkcji radzieckiej marki G. (...) o ładowności powyżej 3,5 tony, który na stałe miał zamontowaną wiertnicę. Łączna waga tego pojazdu razem z wiertnicą wynosiła ok. 7-8 ton.
Wnioskodawca codziennie obsługiwał świdrostawiacz przez 8-10 godzin dziennie. Ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy – operatora świdrostawiacza, ponieważ musiał dojechać tym pojazdem na miejsce budowy, gdzie następnie wykonywał przy użyciu tej maszyny wiercenia. Dojazd na miejsce budowy w Ł. zajmował ok. pół godziny, a jeśli budowa była poza Ł. – odpowiednio dłużej, tj. tyle ile wymagała trasa.
Większość czasu pracy zajmowało odwołującemu wykonywanie wierceń. Po przyjeździe na miejsce ubezpieczony wychodził z kabiny, udawał się do skrzyni ładunkowej tego samochodu i tam uruchamiał wiertnicę. W trakcie wiercenia ubezpieczony ustawiał podpory pod pojazd, który nie był wtedy w ruchu. Ubezpieczony w badanym okresie nie był delegowany do wykonywania innych prac.
Wnioskodawca w spornym okresie zatrudnienia pracował na budowie eksportowej w ZSRR od 24 maja 1980 r. do 20 grudnia 1982 r., od 20 kwietnia 1988 r. do 8 października 1989 r. oraz od 4 lipca 1991 r. do 17 listopada 1991 r., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie taką samą pracę jak w Polsce tj. pracę operatora - kierowcy sprzętu budowlanego - świdrostawiacza. Został oddelegowany do ww. pracy na eksporcie przez macierzysty zakład pracy.
Początkowo świdrostawiacze były bezawaryjne, a gdy w późniejszym okresie zdarzyła się ich awaria – wówczas naprawą zajmowali się mechanicy.
W zakładzie pracy w badanym okresie nie było żadnych przestojów. Prace przy użyciu świdrostawiaczy odbywały się przez cały rok, również w okresie zimowym.
W spornym okresie pracodawca nie wpłacał wnioskodawcy dodatku za pracę w warunkach szczególnych.
(zeznania świadka W. K. e-prot. z 22.08.2024 r.: 00:19:08-00:27:15, zeznania świadka M. K. e-prot. z 22.08.2024 r.: 00:30:54-00:37:46, kserokopia uprawnień k. 8-9, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k.6, świadectwo pracy k. 7 przesłuchanie wnioskodawcy e-prot. z 22.08.2024 r.: 00:39:47-00:40:10 w zw. z 00:02:41-00:09:12)
Wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym od 21 grudnia 1982 r. do 31 grudnia 1982 r. (zaświadczenie k. 37 akt ZUS)
Pracodawca potwierdził w świadectwie pracy z dnia 2 listopada 1998 r., że ubezpieczony był zatrudniony w zakładzie pracy (...) SA w okresie od 21 lutego 1977 r. do 31 października 1998 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowiskach kierowcy, operatora sprzętu budowlanego, kierowcy – operatora, a także, że w tym czasie w okresie od 1 maja 1980 r. do 30 października 1998 r. wykonywał on pracę w warunkach szczególnych jako kierowca – operator. (świadectwo pracy k. 36 akt ZUS)
Zakład pracy wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 22 kwietnia 2010 r., w którym pracodawca (...) SA potwierdził, że odwołujący w okresie od 21 lutego 1977 r. do 31 października 1998 r. był zatrudniony w tym zakładzie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie od 1 maja 1980 r. do 31 października 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych na stanowisku operatora kierowca sprzętu budowlanego (świdrostawiacz)” powołując się na wykaz A Dział V poz. 3 pkt 1 zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę (Dz.Urz. MB i (...) nr 3, poz. 6). (świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 45 akt ZUS)
Powyższy stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd z urzędu nie znalazł powodów by je podważyć, a nadto na podstawie korelujących z nimi zeznań świadków i przesłuchania wnioskodawcy, którym Sąd w całości dał wiarę, albowiem nie noszą one znamion konfabulacji, są logiczne, wzajemnie ze sobą korespondują, tworząc logiczną i spójną całość. Świadkowie szczegółowo zeznali na czym konkretnie polegała w spornym okresie praca wnioskodawcy jako operatora kierowcy pojazdu budowlanego świdrostawiacza. Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników pracujących w tym samym czasie i w tym samym w zakładzie pracy co wnioskodawca, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności – nie są sprzeczne ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów, ani z zeznaniami wnioskodawcy.
Dodać należy, że pełnomocnik pozwanego organu rentowego nie podważył wartości dowodowej zeznań świadków, ani wnioskodawcy.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie czy wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Kwestią sporną było to czy pracę wykonywaną przez wnioskodawcę w okresie od 1 maja 1980 r. do 31 października 1998 r. na stanowisku operatora - kierowcy sprzętu budowlanego świdrostawiacza w (...) SA można uznać za pracę w warunkach szczególnych.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 164 ze zm.), ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentachz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 ze zm.).
Zgodnie z art. 2 pkt 5 tej ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.
Stosownie do art. 21 ust. 1 ww. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 roku ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący co najmniej 15 lat.
Zgodnie z ust. 2 art. 21 ww. ustawy, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach
z FUS.
Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. (tak: M. Zieleniecki - Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, tak też: wyrok SA w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX: 2044406)
Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.
Prawo do rekompensaty, zgodnie z powyższą ustawą, mają więc osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Należy zauważyć, że art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Bezspornym w rozpoznawanej sprawie jest, że wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury pomostowej ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.
Stosownie zaś do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.
Z kolei art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej z 1998 r., stanowi, że wiek emerytalny,
o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.).
Z § 1 ww. rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione
w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
W świetle § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić. (tak: wyrok SN z 15.12.1997 r., II UKN 417/97, (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11.2000 r., II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...))
Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.
Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.
Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, a także przesłuchaniem stron (tak: uchwała SN z 27.05.1985 r., III UZP 5/85, LEX nr 14635, uchwała SN z 21.09.1984 r., (...), LEX nr 14630, uchwała SN z 10.03.1984 r., III UZP 6/84, LEX nr 14625).
Tym samym w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych, którymi związany jest ZUS we własnym postępowaniu. Pomimo zatem nie przedstawienia stosownych dokumentów lub też stosownych zaświadczeń, bądź zaświadczeń wskazujących dowodzone fakty w sposób niedostatecznie precyzyjny, Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego może uznać, że w określonym czasie wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.
Zebrany w sprawie materiał dowodowy - w szczególności zeznania świadków oraz przesłuchanie wnioskodawcy, a także złożone do akt rentowych oraz akt sprawy dokumenty dotyczącego badanego okresu zatrudnienia, tj. uprawnienia nr (...) (k. 8-9), zaświadczenie (k. 37 akt ZUS), świadectwo pracy (k 7), świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 6) - potwierdził, że skarżący w spornym okresie od 1.05.1980 r. do 31.10.1998 r. (z wyłączeniem okresu przebywania na urlopie bezpłatnym od 21.12.1982 r. do 31.12.1998 r. – k. 37 akt ZUS) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę operatora – kierowcy świdrostawiacza w warunkach szczególnych zarówno w Polsce, jak i w czasie pracy na budowie eksportowej w ZSRR, na którą został skierowany przez macierzysty zakład pracy. Sąd uznał bowiem za udowodnione, że wnioskodawca w ww. okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku operatora kierowcy świdrostawiacza, który jest ciężką specjalistyczną maszyną budowlaną o łącznym ciężarze ok. 7-8 ton, przeznaczoną do wiercenia otworów i stawiania słupów.
W ocenie Sądu świdrostawiacz należy zakwalifikować do ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, ponieważ wskazuje na to ciężar całkowity pojazdu powyżej 3,5 tony oraz zakres użytkowania i przeznaczenia do prac budowlanych, które odpowiadają pozycji 3 działu V załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów, czyli pracy maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, o czym świadczą wyłaniające się z zeznań świadków i samego wnioskodawcy dane dotyczące sposobu użytkowania maszyny, która służyła wierceniu otworów i stawianiu słupów energetycznych i oświetleniowych, a także zakres uprawnień nadany wnioskodawcy w dniu 22.03.1980 r. przez Komisję E. - Kwalifikacyjna dla maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych we W.. W efekcie Sąd Okręgowy uznał, że są to prace wymienione w Dziale V pod poz. 3 w Wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów (tak samo Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 20.02.2013 r., III AUa 1102/12, LEX nr 1293636).
Odwołujący udowodnił tym samym ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.
Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, że dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak: SN w wyroku z 8.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426).
Jednocześnie Sąd zważył, że prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych z poz. 3 Dział V Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., w zarządzeniu resortowym wydanym na podstawie § 1 ust. 2 tego rozporządzenia, tj. w zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk w zakładach podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. MB. Z 1983 r. nr 3 poz. 6), pod pozycją 3 dotyczącą pracy maszynistów robót ziemnych rozbite na 3 punkty i określone jako: maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych (pkt 1), maszynista pogłębiarek, zgarniarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych (pkt 2), maszynista spycharek i ciągników gąsiennicowych (pkt 3).
Wobec powyższego przypomnieć należy, że wykładni pojęcia "przepisy dotychczasowe" w rozumieniu art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13.02.2002 r., III ZP 30/01 (OSNAPiUS 2002 Nr 10, poz. 243), wskazując na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, z wyłączeniem tych, które zobowiązywały ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralne związki spółdzielcze do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Odesłanie do przepisów dotychczasowych w kwestii wykazów obejmujących świadczenie pracy w warunkach szczególnych, zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy o emerytalnej nie obejmuje przepisów kompetencyjnych § 1 ust. 2-3 rozporządzenia. Oznacza to, że odesłanie do przepisów dotychczasowych nie dotyczy kompetencji do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których świadczy się pracę w szczególnych warunkach; stanowi o nich ustawa i utrzymane jej przepisami w mocy rozporządzenie Rady Ministrów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24.04.2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004 Nr 22, poz. 392).
W związku z tym w orzecznictwie przepisy wykazów resortowych określone zostały jako normy jedynie o charakterze informacyjnym, techniczno-porządkującym, uściślającym, o znaczeniu w sferze dowodowej jako podstawa domniemań faktycznych, a istotne znaczenie dla kwalifikacji danej pracy jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ma wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7.02.1983 r. przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży (zob. wyrok SA w Łodzi z 11.06.2013 r. III AUa 1370/12, LEX nr 1339369; por. też wyroki SN z 25.02.2010 r., II UK 218/09, LEX nr 590247, z 20.10.2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306, z 9.05.2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).
Uwzględniając powyższe rozważania, Sąd Okręgowy zważył, że istotne znaczenie dla kwalifikacji danej pracy jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma wynikające z Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży (tak: wyrok SA w Łodzi z 11.06.2013 r. III AUa 1370/12, LEX nr 1339369).
Dokonując więc oceny tego czy ubezpieczony rzeczywiście pracował w warunkach szczególnych i wobec tego czy przysługuje mu z tego tytułu rekompensata, Sąd zważył, że poczynionych ustaleń wynika, że w spornym okresie, gdy wnioskodawca był zatrudniony jako operator kierowca sprzętu budowlanego świdrostawiacza, obsługiwał ciężką maszynę budowlaną, tj. samochód ciężarowy produkcji radzieckiej marki (...), do którego na stałe była zamontowana wiertnica o ciężarze całkowity ok. 7-8 ton. (...) świdrostawiacza zajmowała ubezpieczonemu od 8 o 10 godzin dziennie, a w tym dojazd na miejsce budowy w Ł. zajmował mu ok. pół godziny, a jeśli budowa była poza Ł. – odpowiednio dłużej, tj. tyle ile wymagała trasa, natomiast większość czasu pracy zajmowało odwołującemu wykonywanie wierceń. Po przyjeździe na miejsce wnioskodawca wychodził z kabiny, udawał się do skrzyni ładunkowej samochodu i tam uruchamiał wiertnicę, ustawiał podpory pod pojazd, który nie był wtedy w ruchu, następnie wykonywał wiercenia, w których były potem umieszczane słupy energetyczne i oświetleniowe. Sąd miał na uwadze, że wnioskodawca taką samą pracę jak w Polsce wykonywał również podczas pracy na eksporcie w ZSRR w okresie 24 maja 1980 r. do 20 grudnia 1982 r., od 20 kwietnia 1988 r. do 8 października 1989 r. oraz od 4 lipca 1991 r. do 17 listopada 1991 r. Poza opisywaną pracą wnioskodawca nie wykonywał żadnych innych czynności w badanym okresie, w zakładzie pracy nie było żadnych przestojów, a praca przy użyciu świdrostawiacza była wykonywana przez cały rok - również w okresie zimowym.
Wobec powyższego należy uznać, że wnioskodawca spełnia wymóg posiadania co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, gdyż w toku n/n postępowania sądowego wykazał on, że w spornym okresie od 1 maja 1980 r. do 31 października 1998 r. (z wyłączeniem okresu korzystania z urlopu bezpłatnego od 21 grudnia 1982 r. do 31 grudnia 1982 r.) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych odpowiadającą pracy wymienionej pod poz. 3 Działu V Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty.
O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackich (tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1964), zasądzając od pozwanego ZUS I Oddziału w Ł. – jako strony przegrywającej n/n proces, na rzecz wnioskodawcy – jako strony wygrywającej, kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od ww. kwoty orzeczono na podstawie art. 98 § 1 1 k.p.c.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Paulina Kuźma
Data wytworzenia informacji: