Treść orzeczenia VIII U 913/25 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 913/25 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2025-09-08

Sygn. akt VIII U 913/25

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2025 r. znak (...)-2025 Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w Ł. ustalił kapitał początkowy M. J. na dzień 1 stycznia 1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1985 r. do 31 grudnia 1994 r. Wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 66,19 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 808,11 zł. Przyjęto łącznie 9 lat, 3 miesiące i 20 dni, tj. 111 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata, 8 miesięcy i 28 dni, tj. 44 miesiące okresów nieskładkowych (1 rok, 6 miesięcy i 0 dni, okresy sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi): 2 lata, 2 miesiące i 28 dni). Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 49,86%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. Wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 57.389,31 zł, a została obliczona w następujący sposób:

293,01 zł x 49,86% (współczynnik proporcjonalny) = 146,09 zł

(111 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 808,11 (podst. wym.) = 97,22 zł

(26 miesięcy nieskładkowych x 1,3%) : 12 x 808,11 (podst. wym.) = 22,79 zł

(18 miesięcy nieskładkowych z 0,7%) : 12 x 808,11 (podst. wym.) = 8,49 zł

RAZEM = 274,59 zł

274,59 zł x 209 miesięcy (średn. dalsze trwanie życia) = 57.389,31 zł

(decyzja z dnia 13 lutego 2025 r. - k. 28-29 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. J., uznając ją za krzywdzącą. Skarżąca wniosła o zmianę powyższej decyzji, w szczególności poprzez ponowne przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem pełnej wysokości dochodu za 1990 i 1991 rok, tj. 15.807.300,00 zł zgodnie z danymi przedstawionymi w załączonym do wniosku o ustalenie kapitału początkowego dokumentem Rp-7 od (...) sp. z o.o. z dnia 30 grudnia 2006 r.

(odwołanie - k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. Jednocześnie Zakład wyjaśnił, że nie uznał złożonego przez wnioskodawczynię zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 grudnia 2006 r. za okres zatrudnienia od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r. Organ rentowy zwrócił uwagę, że zaświadczenie to zostało wystawione i podpisane przez jedną osobę – byłego prezesa zakładu(...) po długim czasie od zakończenia zatrudnienia. Nie złożono przy tym żadnego innego dokumentu potwierdzającego zarobki za w/w okres zatrudnienia. Zdaniem Oddziału brak pieczątki imiennej i podpisu drugiego upoważnionego pracownika – w sytuacji braku również jakichkolwiek innych dokumentów z w/w zakładu pracy dotyczących osiągniętych zarobków – powoduje, iż dokument budzi zastrzeżenia jako środek dowodowy oraz dokonane w nim wpisy budzą zastrzeżenia, co do ich autentyczności. Za okres od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r. organ przyjął, więc minimalne wynagrodzenie za pracę.

(odpowiedź na odwołanie - k. 5-5 verte)

Na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, oświadczając, że nie kwestionuje hipotetycznych wyliczeń organu rentowego. Natomiast pełnomocnik Zakładu wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska stron na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. e-protokół 00:01:59-00:03:49 - koperta k. 35)

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

(bezsporne)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. urodziła się (...)

(bezsporne)

W dniu 15 stycznia 2025 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę.

(wniosek - k. 1-3 verte akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 lutego 2025 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy skarżącej na dzień 1 stycznia 1999 r.

(decyzja z dnia 13 lutego 2025 r.- k. 28-29 akt ZUS)

Decyzją zaliczkową z dnia 14 lutego 2025 r. organ renty przyznał skarżącej emeryturę od 1 stycznia 2025 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W treści decyzji organ rentowy wskazał m.in., że za okres zatrudnienia od 6 marca 1990 r. do 31 maja 1991 r. przyjęte zostało wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tym czasie w j.g.u., ponieważ zaświadczenie Rp-7 za wskazany okres podpisane jest przez jedną osobę upoważnioną. Zakład wyjaśnił, że w celu przeliczenia podstawy wymiaru z uwzględnieniem osiągniętych przychodów należy przedłożyć zaświadczenie o wynagrodzeniu wystawione przez zakład pracy podpisany przez co najmniej dwie osoby upoważnione do tego lub inny dokument potwierdzający osiągane zarobki.

(decyzja z dnia 14 lutego 2025 r. - k. 33-33 verte akt ZUS)

Z przedłożonego przed ubezpieczoną w organie rentowym oryginału zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 grudnia 2006 r. wydanego przez (...)sp. z o.o. w Ł. wynika, że odwołująca była zatrudniona w w/w zakładzie pracy w okresie od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako szwaczka i uzyskała następujące kwoty wynagrodzeń:

: w 1990 r. 12.406.960,00 zł (w tym składniki stałe: 11.977.960,00 zł i premia: 429.000,00 zł),
: w 1991 r. 3.400.340,00 zł (w tym składniki stałe: 2.570.340,00 zł i odprawa z tytułu likwidacji zakładu: 830.000,00 zł)

Zaświadczenie zostało podpisane w dwóch miejscach przez prezesa spółki B. B. (1) i opatrzone jego imienną pieczątką. W rubryce „dodatkowe informacje (uwagi)” zaznaczono, że B. B. (1) odpowiadał w spółce za sprawy kadrowe i finansowe.

(zaświadczenie Rp-7 - k. 21-21 verte akt ZUS)

Ubezpieczona była zatrudniona na stanowisku szwaczki w pełnym wymiarze czasu pracy w (...)sp. z o.o. w Ł. od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r.

(świadectwo pracy - k. 20-20 verte akt ZUS, zeznania ubezpieczonej na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:46:02 - 00:50:33 - koperta k. 47 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. e-protokół 00:03:49-00:11:01 - koperta k. 35 oraz w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:01:27 - 00:10:57 i 00:26:55-00:30:57 - koperta k. 47, zeznania świadka B. B. (2) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:37:27- 00:44:15 - koperta k. 47)

W tym okresie skarżąca szyła sukienki i stroje sportowe.

Pracownikom spółki wypłacano tyle pieniędzy, ile było wpisane w dokumentach. Nic nie było zaniżane. Zarobki między szwaczkami nie różniły się za bardzo między sobą, praca była świadczona na akord.

(zeznania świadka B. B. (2) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e- protokół 00:37:27- 00:44:15 - koperta k. 47)

Ze świadectwa pracy z dnia 30 czerwca 1991 r. wystawionego przez (...) sp. z o.o. w Ł. wynika, że wnioskodawczyni była zatrudniona w w/w zakładzie pracy w okresie od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku szwaczki. Średnie wynagrodzenie z ostatnich trzech miesięcy, obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy bez godzin nadliczbowych, wynosiło 1.700.000,00 zł. Stosunek pracy został rozwiązany na skutek likwidacji przedsiębiorstwa. Jednocześnie wskazano, że odwołującej wypłacono ekwiwalent za urlop wypoczynkowy za 1991 r. i odprawę z tytułu likwidacji przedsiębiorstwa w wysokości 50%. Na świadectwie podpisany jest prezes spółki B. B. (1).

(świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1991 r. - k. 20-20 verte akt ZUS)

Ze świadectwa pracy z dnia 30 czerwca 1991 r. wystawionego B. B. (3) (pracującej w spółce w tym samym okresie i na tym samym stanowisku, co odwołująca) wynika, że jej średnie wynagrodzenie z ostatnich trzech miesięcy obliczone jak ekwiwalent za urlop wynosiło 1.860.000 zł liczone bez godzin nadliczbowych. Na świadectwie podpisany jest prezes spółki B. B. (1).

(zeznania świadka B. B. (2) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:37:27- 00:44:15 - koperta k. 47)

W 1991 r. spółka została zlikwidowana.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:46:02 - 00:50:33 - koperta k. 47 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. e-protokół 00:03:49-00:11:01 - koperta k. 35 oraz w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:01:27 - 00:10:57 i 00:26:55-00:30:57 - koperta k. 47, zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47, zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:32:00 - 00:37:27 - koperta k. 47)

Po likwidacji spółki pracownikom zostały wystawione świadectwa pracy oraz zaświadczenia Rp-7. Spółka była wówczas obsługiwana przez księgową, która w oparciu o listy płac tworzyła Rp-7. B. B. (1) miał te dokumenty w swojej firmie, pracownicy znali jego adres i odbierali je od niego. Po 1991 roku został jeden albo dwa takie dokumenty Rp-7 nieodebrane przez pracowników.

( zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47)

Na wszystkich dokumentach wydawanych pracownikom podpisywał się i przystawiał pieczątkę wyłącznie prezes spółki B. B. (1). Księgowa tego nie robiła.

( zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47)

W 1991 r., kiedy firma została zlikwidowana, ubezpieczona znajdowała się w trudnej sytuacji osobistej i rodzinnej. Nie pamięta nawet, czy odebrała świadectwo pracy osobiście czy otrzymała je pocztą. Dopiero jak nastała reforma emerytalna uznała, że na świadectwie pracy pracodawca nie wpisał uzyskiwanych przez nią zarobków.

W 2001 r. w wyniku pożaru magazynu dokumentacja pracowników spółki uległa zniszczeniu. Zaświadczenia Rp-7, które nie zostały odebrane B. B. (1) trzymał u siebie w firmie, a nie w pomieszczeniu, które spłonęło, dlatego się zachowały.

(zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00)

W latach dwutysięcznych ubezpieczonej udało się odnaleźć jednego z prezesów spółki B. B. (1), który prowadził w tym czasie firmę zegarmistrzowską S. na ul. (...). Poprosiła go o zaświadczenia Rp-7 i on jej ten dokument wydał. Było to zaświadczenie, na którym w dwóch miejscach znajdował się jego podpis z zaznaczeniem, że odpowiadał za sprawy finansowe i kadrowe w firmie. Odwołująca umówiła się z nim na spotkanie, podczas którego odebrała dokument.

Kwoty wskazane na dokumencie zostały wpisane przez księgową, następnie B. B. (1) przy odbiorze przez skarżącą podpisał dokument i przystawił pieczątki z zakładu pracy, które pomimo upływu czasu zdecydował się zachować. Miał je do dnia zamknięcia rozprawy.

(zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47)

W 2024 r. skarżąca ponownie udała się do B. B. (1) i poprosiła o wydanie druku Rp-7, który będzie posiadał podpisy dwóch upoważnionych osób. Na pierwszej stronie druku skarżąca sama wypełniła dane osobowe. Natomiast B. B. (1) jako pierwszy z upoważnionych osób podpisał się na drugiej stronie druku.

( zeznania ubezpieczonej na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:46:02 - 00:50:33 - koperta k. 47 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. e-protokół 00:03:49-00:11:01 - koperta k. 35 oraz w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:01:27 - 00:10:57 i 00:26:55-00:30:57 - koperta k. 47, zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47)

B. B. (1) wpisał na dokumencie taką samą datę jak na poprzednim zaświadczeniu. Chciał, żeby dokument był taki sam jak poprzedni, uzupełniony tylko o drugi podpis.

(zaświadczenie - k. 19-19 verte, zeznania świadka B. B. (1) na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:15:54-00:32:00 - koperta k. 47)

W dalszej kolejności skarżąca udała się do wiceprezesa spółki (...), który podpisał się na dokumencie, jako druga upoważniona osoba. Natomiast trzeci wspólnik spółki już nie żyje.

(zaświadczenie - k. 19-19 verte, zeznania ubezpieczonej na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:46:02 - 00:50:33 - koperta k. 47 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie w dniu 20 maja 2025 r. e-protokół 00:03:49-00:11:01 - koperta k. 35 oraz w dniu 19 sierpnia 2025 r. e-protokół 00:01:27 - 00:10:57 i 00:26:55-00:30:57 - koperta k. 47, zeznania świadka K. Z. na rozprawie w dniu 19 sierpnia 2025 r. e - protokół 00:32:00-00:37:27 - koperta k. 47)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni i świadków, dając im wiarę w całości, albowiem korelowały ze sobą i w/w dokumentami.

Zgromadzone dokumenty nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności i w ocenie Sądu mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Brak jest podstaw do podważenia wiarygodności przedłożonego w organie rentowym zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ubezpieczonej z dnia 30 grudnia 2006 r. mimo braku podpisu drugiej osoby upoważnionej do podpisywania dokumentów. Dokument ten niewątpliwie jest oryginalny, nadto został podpisany przez ówczesnego prezesa spółki B. B. (1), co w/w potwierdził w trakcie składania zeznań w przedmiotowej sprawie. Sam dokument nie zawiera żadnych oznak podrobienia czy przerobienia, żadnych przekreśleń czy też przeróbek. Podkreślenia wymaga, że na zaświadczeniu widnieje oryginalna pieczątka z nazwą pracodawcy, a także pieczątka zawierające imię, nazwisko i stanowisko osobowy podpisującej zaświadczenie. Zaświadczenie zawiera wszelkie niezbędne informacje (takie jak nazwę zakładu, jego adres, dane kontaktowe, informacje dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej, a także dane ubezpieczonej). Należy również zauważyć, że na kwestionowanym przez organ rentowy zaświadczeniu w rubryce „dodatkowe informacje (uwagi)” zaznaczono, że prezes B. B. (1) odpowiadał w spółce za sprawy kadrowe i finansowe. Był on zatem uprawniony do podpisania się zarówno w miejscu przeznaczonym dla kierownika komórki finansowej, jak i dla pracodawcy. Nadto informacje zawarte we wskazanym dokumencie, co do wysokości zarobków odwołującej, zostały wpisane w oparciu o dokumenty źródłowe w postaci list płac. Listy te w późniejszym terminie uległy zniszczeniu, natomiast zapisy znajdujące się w dokumencie RP-7 zostały poczynione w czasie, kiedy listy płac jeszcze istniały. W ocenie Sądu za wiarygodne należy również uznać zeznania ubezpieczonej i świadka B. B. (1), z których wynika, dlaczego sporny dokument został wydany dopiero w 2006 r., pomimo iż umowa została rozwiązana w 1991 r.

Nie można również pomijać, że w trakcie trwania przedmiotowego postępowania ubezpieczona przedłożyła zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu podpisane przez dwie upoważnione osoby, tj. prezesa spółki B. B. (1) i wiceprezesa spółki (...), zawierającego takie same informację jak poprzedni dokument. Sąd ma przy tym na względzie, iż dokument został przedłożony w kopii. Co jednak istotne, zarówno B. B. (1), jak i K. Z. potwierdzili, że podpisali w/w dokument. B. B. (1) dodatkowo wyjaśnił, dlaczego na dokumencie widnieje błędna data.

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego ubezpieczonej z uwzględnieniem spornego zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 grudnia 2006 r. Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS powinny zostać uwzględnione wnioskodawczyni przy wyliczaniu wartości należnego jej kapitału początkowego. Podkreślić przy tym należy, że hipotetyczne wyliczenia organu rentowego, pod kątem matematycznym, nie były kwestionowane przez odwołującą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 t.j., dalej: ustawa emerytalna), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Natomiast na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1. oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2. oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3. oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4. mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak wnioskodawczyni, określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust 1a i 1b oraz w art. 27 ust 2 i 3 .

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia czy do wysokości kapitału początkowego wnioskodawczyni organ rentowy powinien uwzględnić wysokość wynagrodzenia, które otrzymywała w okresie pracy w (...) sp. z o.o. w Ł. od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r., ustaloną w oparciu o wydane skarżącej zaświadczenie Rp-7. Organ rentowy stał na stanowisku, że uwzględnienie w/w okresu nie jest możliwe, ponieważ przedłożone przez ubezpieczoną zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 30 grudnia 2006 r. nie spełnia wymogów formalnych (tj. nie zawiera podpisów dwóch upoważnionych osób).

W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r. II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w Warszawie rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: Przegl. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6).

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c. Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem, a także przesłuchał ubezpieczoną i świadków.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, że w spornym okresie wnioskodawczyni osiągała wyższe wynagrodzenie niż przyjmowane dotychczas przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynagrodzenie w kwocie minimalnej. Przedstawione bowiem zaświadczenie z dnia 30 grudnia 2006 r. nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości, co do faktycznego wynagrodzenia, jakie ubezpieczona osiągała w spornym okresie.

Należy zauważyć, że na zaświadczeniu widnieje oryginalna pieczątka zakładu pracy, a także pieczątka zawierające imię, nazwisko i stanowisko osoby podpisującej zaświadczenie. Dokument ten niewątpliwie jest oryginalny, nadto został podpisany przez ówczesnego prezesa spółki B. B. (1), co w/w wprost przyznał. Należy również zauważyć, że na kwestionowanym przez organ rentowy zaświadczeniu w rubryce „dodatkowe informacje (uwagi)” zaznaczono, że B. B. (1) odpowiadał w spółce za sprawy kadrowe i finansowe. Był on zatem uprawniony do podpisania się zarówno w miejscu przeznaczonym dla kierownika komórki finansowej, jak i dla pracodawcy. Samo zaś zaświadczenie zawiera wszelkie niezbędne informacje (takie jak: nazwę zakładu, jego adres, dane kontaktowe, informacje dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej, a także dane ubezpieczonej). Dokument nie nosi natomiast cech podrobienia, czy przerobienia, czego nie kwestionował również ZUS.

B. B. (1), który podpisywał sporne zaświadczenie w sposób wiarygodny wyjaśnił, że nie jest w posiadaniu pozostałej dokumentacji ubezpieczonej, ponieważ uległa zniszczeniu w wyniku pożaru magazynu, w którym się znajdowała. Natomiast zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które nie zostały wcześniej odebrane przez pracowników (tak jak to miało miejsce w przypadku skarżącej) były przechowywane przez świadka w jego własnej firmie. Dzięki temu nie uległy zniszczeniu. Co z kolei pozwoliło na wydanie dokumentu ubezpieczonej na wiele lat po likwidacji zakładu pracy. Jednocześnie brak jest przy tym jakichkolwiek podstaw do podważenia wysokości wynagrodzeń otrzymywanych przez wnioskodawczynię w spornym okresie, a wskazanych w tym dokumencie. Kwoty te niewątpliwie skarżąca otrzymywała, zaś sporne zaświadczenie i informacje w nim zawarte co do wysokości zarobków odwołującej, zostały wpisane w oparciu o dokumenty źródłowe w postaci list płac.

Nie można również tracić z pola widzenia, iż odwołująca poczyniła dalsze starania, aby uzyskać prawidłowo podpisane zaświadczenie Rp-7, zgodnie z wymaganiami przedstawionymi przez organ rentowy. W tym celu wystąpiła ponownie do B. B. (1) z prośbą o wystawienie dokumentu podpisanego przez dwie upoważnione osoby. Odwołująca nie miała przy tym wpływu na to, jaką datę wpisuje B. B. (1). Co przy tym istotne, w/w świadek potwierdził, że zaświadczenie nie zostało wydane w 2006 r. Chciał jednak, aby było takie samo jak poprzedni dokument, uzupełnione jedynie o podpis drugiej upoważnionej osoby.

Tym samym w ocenie Sądu sporne zaświadczenie stanowi potwierdzenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez wnioskodawczynię w okresie od 6 marca 1990 r. do 30 czerwca 1991 r.

W tym miejscu Sąd pragnie wskazać, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonej ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru. W ocenie Sądu przedstawione dowody pozwoliły ponad wszelką wątpliwość ustalić wysokość wynagrodzenia niewątpliwie osiąganego przez ubezpieczoną w spornym okresie.

Podkreślenia wymaga, że zasada swobodnej oceny dowodów przez Sąd orzekający wyrażona w art. 233 § 1 k.p.c. z jednej strony uprawnia Sąd do oceny tychże dowodów ,,według własnego przekonania” z drugiej natomiast strony zobowiązuje Sąd do ,,wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Uprawnienie sądu do oceny dowodów według własnego przekonania nie oznacza oczywiście dowolności w tej ocenie, bowiem poza sporem winno być, iż dokonując tej oceny Sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia czy też wyciągać wniosków nie wynikających z materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 329/13, LEX nr 1378585).

W związku z powyższym - w ocenie Sądu - brak jest podstaw do odmowy wiarygodności zgromadzonym w toku postępowania dokumentom oraz zeznaniom wnioskodawczyni oraz świadków, a zatem brak jest prawnych przesłanek do zaniechania przez organ rentowy obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat spornych, z uwzględnieniem kwot wynagrodzeń wskazanych w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 30 grudnia 2006 r.

Na podstawie dokumentacji oraz uwzględniając sporne zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 30 grudnia 2006 r., organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitały początkowego oraz jego wartość. Wyliczony wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem wnioskodawczyni i co istotne skutkował zwiększeniem wartości kapitału początkowego do kwoty 60.501,32 zł. Podkreślenia przy tym wymaga, że hipotetyczne wyliczenia organu rentowego pod kątem matematycznym nie były kwestionowane przez skarżącą.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję orzekając, jak w sentencji wyroku.

Dodano: 10 października 2025, Opublikował(a): Magdalena Baraniecka
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: SSO Monika Pawłowska - Radzimierska
Data wytworzenia informacji: 8 września 2025