Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.02.2024 Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 oraz art. 3a ust. 1, a także art. 8 ust. 1, 2 i 2a, art. 17 ust. 1, 3, 5a, 5b oraz art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r., poz. 90późn. zm.), stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników J. O. (1) w zakresie:

I. ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego od 01.11.2023

II. ubezpieczenia emerytalno-rentowego od 01.11.2023

W uzasadnieniu podano, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał Kasie dokumenty z których wynika, iż J. O. (1) od 29.06.2022r. jako członek rady nadzorczej podlega ubezpieczeniom emerytalnemu rentowemu i zdrowotnemu, o czym ubezpieczony nie poinformował placówki. Mając na uwadze art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników poinformował, że przychód w rozliczeniu miesięcznym za listopad 2023 r. z tytułu członkostwa w radzie nadzorczej, na mocy której ubezpieczony podlegał innemu ubezpieczeniu społecznemu przekroczył kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, tym samym we wskazanym miesiącu J. O. (1) nie spełnił warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy.

Organ wskazał też, że wnioskodawca od 28.08.2023r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i pozostawał w ubezpieczeniu społecznym rolników na mocy art. 5a ustawy. Wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 01.11.2023r. uniemożliwia pozostanie w ubezpieczeniu społecznym rolników przy jednoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej ze względu na brak wymaganego trzyletniego nieprzerwanego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy przed rozpoczęciem prowadzenia tej działalności.

/decyzja k 109-110 akt KRUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w całości złożył J. O. (1) reprezentowany przez radcę prawnego.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

1. art. 3a ust.1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społeczny rolników poprzez błędne przyjęcie, że ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu przez skarżącego,

2. art. 5b ww. ustawy poprzez błędne przyjęcie, że skarżący będąc członkiem rady nadzorczej banku spółdzielczego utracił dnia 1 listopada 2023r. prawo do podlegania ubezpieczeniu na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społeczny rolników,

3. art.5a ww. ustawy poprzez błędne przyjęcie, że skarżący rozpoczął prowadzenie pozarolniczej dzielności gospodarczej z dniem 28 sierpnia 2023r.,

4. art. 39 ust.4 ww. ustawy poprzez błędne ustalenie przez organ, że w przypadku skarżącego zaistniały zmiany stanu faktycznego i prawnego, na podstawie którego wydano decyzję o ustaleniu podlegania ubezpieczeniu, co skutkowało wydaniem zaskarżonej decyzji,

5. niezgodność stanowiska organu rentowego ze zgromadzonym przed nim materiałem dowodowym polegającym na przyjęciu, że skarżący w listopadzie 2023r. uzyskał przychód z tytułu członkostwa w radzie nadzorczej uzasadniający ustanie podleganiu ubezpieczeniu społecznemu.

Mając powyższe na względzie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że skarżący nadal podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi.

W uzasadnieniu wskazanego stanowiska podniesiono, iż kwota wydatkowana przez bank na szkolenia nie może być uznana za przychód członka rady nadzorczej, który podlega oskładkowaniu. Wobec powyższego brak jest podstaw do uznania, że zaistniały okoliczności uzasadniające zaprzestanie podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W ocenie odwołującego organ błędnie także stwierdził, że skarżący prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą - bowiem sam fakt jej zarejestrowania nie przesądza o jej prowadzeniu. Skarżący zaś działalność zarejestrował, gdyż ubiegał się o pomoc w ramach jednego z programów prowadzonych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Program zakładał, że wnioskujący winien posiadać zarejestrowaną działalność gospodarczą.

Dodatkowo wskazano, że organ nie wykazał, iż skarżący oraz płatnik składek zostali prawidłowo pouczeni o tym jaki wpływ na ubezpieczenie społeczne rolników ma czy też może mieć podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników.

/odwołanie k. 3-9/

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 13-15/

Na rozprawie z 18.09.2024 roku bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a pełnomocnik Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania.

/końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 18.09.2024 roku 00:02:40 -00:07:18/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący J. O. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy od dnia 01.01.1990 r.

/bezsporne/

J. O. (1) od 29.06.2022 jest członkiem rady nadzorczej B. (...) w B..

/bezsporne/

W dniu 27.08.2023 r. ww. złożył wniosek do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej o wpis do (...) rozpoczęcia od dnia 28.08.2023 r. prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie: kod (...) 45.20.Z Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli.

/bezsporne, a nadto wniosek k. 92 akt KRUS , odpis z (...) k. 96 akt KRUS/

W związku z rozpoczęciem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w dniu 28.08.2023 r. została wydana dla J. O. decyzja o zmianie warunków podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników dla osób rozpoczynających wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej, do której dołączona została karta zatytułowana (...) stanowiąca pouczenie o prawach i obowiązkach rolnika wynikających z podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników. W ramach wskazanych informacji pouczono wnioskodawcę w pkt 2 oraz 5, iż „Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia, a także członkostwa w radzie nadzorczej, w okresie wykonywania ww. aktywności podlega nadal ubezpieczeniu w KRUS, o ile przychód uzyskany z tytułu ww. aktywności nie przekracza w rozliczeniu miesięcznym kwoty minimalnego wynagrodzenia. O kwocie uzyskanego przychodu z ww. tytułów należy informować Kasę”. „Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu, jeśli nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych”.

Decyzję ubezpieczony odebrał w dniu 05.09.2023 r. Decyzja została przesłana także do wiadomości do ZUS S.. Wskazana decyzja nie była przez wnioskodawcę skarżona.

/ decyzja wraz z informacją k. 97- 98 akt KRUS/

Analogiczne pouczenie zawarte było w informacji będącej załącznikiem do wcześniej wydanej decyzji z dnia 24.02.2022 r., doręczonej ubezpieczonemu w dniu 1.03.2022 r.

/decyzja wraz z informacja k. 65-66 akt KRUS/

Wnioskodawca nie informował Kasy o zawieszeniu lub likwidacji prowadzonej działalności gospodarczej.

/bezsporne/

W dniu 16.01.2024 r. Kasa otrzymała z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., Inspektorat w S. pismo, w którym ZUS poinformował, że według danych zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w ZUS J. O. (1) posiada okresy zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z innych tytułów, które mogą mieć wpływ na podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników.

/pismo k. 104 akt KRUS/

Następnie w piśmie z dnia 24.01.2024 r. (wpływ dniu 29.01.2024 r.) ZUS wskazał, iż J. O. (1) został zgłoszony do ubezpieczenia przez Bank Spółdzielczy i od dnia 29.06.2022 r. podlega ubezpieczeniu jako członek rady nadzorczej, podlegający z tego tytuł ubezpieczeniom emerytalno - rentowym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W poszczególnych miesiącach z tego tytułu wnioskodawca uzyskał następujące wynagrodzenie:

06.2022 - 903,00 zł,

07.2022 - 0,00 zł,

08.2022 - 0,00 zł,

09.2022 - 1.806,00 zł,

10.2022 - 0,00 zł,

11.2022 - 903,00 zł,

12.2022 - 903,00 zł,

01.2023 - 0,00 zł,

02.2023 - 1.047,00 zł,

03.2023 - 1.047,00 zł,

04.2023 -1.047,00 zł,

05.2023 - 1.047,00 zł,

06.2023 - 0,00 zł,

07.2023 - 0,00 zł,

08.2023 - 0,00 zł,

09.2023 - 1.080,00 zł,

10.2023 - 1.080,00 zł,

11.2023 - 5.493,72 zł,

12.2023 - 1.080,00 zł.

/pismo k 106/

Osiągnięty przychód w roku 2023 w rozbiciu na poszczególne miesiące w ww wysokości J. O. (1) potwierdził też przedkładając w dniu 13.02.2024 r. w KRUS zaświadczenie wystawione przez Bank Spółdzielczy w B. z dnia 12.02.2024 r.

Bank w zaświadczeniu wyjaśnił ponadto, iż na kwotę przychodu w listopadzie 2023 r. złożyło się wynagrodzenie za posiedzenie w kwocie 1.080,00 zł oraz koszt 2 szkoleń - 4.413,72 zł. Koszty szkoleń członków rady nadzorczej wliczane są do przychodu zgodnie z art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast obowiązek szkoleń członków Rady Nadzorczej wynika z przepisów praw bankowego art. 22 aa ust. 8 oraz wewnętrznych przepisów Banku - „Polityce zapewnienia odpowiedniości kandydatów/ członków Rady Nadzorczej jako organu kolegialnego Banku spółdzielczego w B..

/zaświadczenie k. 108 akt KRUS oraz kopia k. 11/

Minimalne wynagrodzenie za prace od 1.01.2022 r. wyniosło - 3010 zł, od 1.01.2023 - 3490 zł od 1.07.2023 - 3600 zł.

/bezsporne/

W tym stanie rzeczy wydano zaskarżoną decyzję.

/decyzja k 109-110 akt KRUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składała się przede wszystkim dokumentacja zgromadzona w aktach organu rentowego. Strony postępowania nie zakwestionowały zebranego w sprawie materiału dowodowego w zakresie zgromadzonej dokumentacji, dlatego należało przyjąć wiarygodność zawartych w niej treści.

Przedmiotowe postępowanie sprowadzało się w zasadzie do rozstrzygnięcia kwestii prawnej, a mianowicie zasadności zastosowania przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w stosunku do J. O. (1) treści art. 5b ust. 1 oraz art. 5a ustawy z dnia
20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowym postępowaniu strona pozwana Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stanęła na stanowisku, iż J. O. (1) w okresie wskazanym w decyzji - listopadzie 2023 r. z tytułu bycia członkiem rady nadzorczej B. (...) w B. osiągnął przychód przekraczający kwotę minimalnego wynagrodzenia, nie spełniał warunków do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w danym miesiącu w myśl art. 5b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ustalono także, że przerwa w okresie podlegania skutkuje niespełnieniem warunku art. 5a ustawy i tym samym brak również podstaw do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1.12.2023 r.

Powyższe stanowisko w całości nie zasługiwało na aprobatę Sądu Okręgowego.

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 90), ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1

- jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie art. 16 ust. 1 ww. ustawy, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny;

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1;

3) osoba pobierająca rentę strukturalną współfinansowaną ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji (...) Funduszu (...) lub ze środków pochodzących z (...) Funduszu Rolnego na rzecz (...) O. (...);

4) małżonek osoby, o której mowa w pkt 3, jeżeli renta strukturalna współfinansowana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji (...) Funduszu (...) lub ze środków pochodzących z (...) Funduszu Rolnego na rzecz (...) O. (...) wypłacana jest ze zwiększeniem na tego małżonka.

Jak wynika z art. 16 ust. 2 ustawy, ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się:

1) innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;

2) innego rolnika lub domownika, który podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie, jeżeli złożono wniosek o objęcie go ubezpieczeniem emerytalno-rentowym;

3) osobę pobierającą rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową;

3a) osobę pobierającą rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym - do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2;

4) osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik lub domownik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych albo zasiłku dla opiekuna na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przez okres pobierania tego świadczenia albo zasiłku - do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2.

Na podstawie art. 3a ust. 1 ustawy, ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem ust. 3.

Zgodnie z art. 3a ust. 2 ustawy, ubezpieczenie na wniosek ustaje także:

1) od dnia wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone Kasie, albo

2) od pierwszego dnia okresu ubezpieczenia, za który składka nie została opłacona.

Jeżeli wraz z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie ubezpieczeniu z mocy ustawy następują okoliczności uzasadniające objęcie ubezpieczeniem na wniosek, ubezpieczenie istniejące z mocy ustawy ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ubezpieczonemu doręczono decyzję stwierdzającą ustanie ubezpieczenia z mocy ustawy (ust. 3).

Jeżeli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo (ust. 4).

Stosownie do treści art. 5b ust. 1 ustawy, rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy, został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941), lub powołania do rady nadzorczej, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie wykonywania umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej, pomimo objęcia go z tego tytułu innym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, ustalonemu na podstawie odrębnych przepisów.

W myśl art. 5a ust.1. rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności.

W odwołaniu J. O. (1) podniósł, iż wbrew zapatrywaniom wynikającym z zaskarżonej decyzji nadal podlega ubezpieczeniom społecznym rolników gdyż:

- nie został należycie pouczony jaki wpływ na ubezpieczenie społeczne rolników ma podleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu,

- sam fakt zarejestrowania działalności nie przesądza o jej prowadzeniu,

- kwota wydatkowana przez bank w listopadzie 2023 r. na szkolenie nie może być uznana za przychód członka rady nadzorczej, a w konsekwencji organ rentowy błędnie wyliczył przekroczenie wyznaczonego limitu.

Odnosząc się do powyższego, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż w świetle art. 5 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązek opłacenia składek w ZUS w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń ma pierwszeństwo przed systemem ubezpieczenia rolniczego w KRUS. Natomiast art. 5a i 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w pewien sposób ustawodawca złagodził pozbawianie prawa do ubezpieczanie rolniczego rolników wykonujących aktywność, skutkującą podleganiem przez niech ubezpieczeniom społecznym w powszechnym systemie. Złagodzenie regulacji polegało na tym, iż wcześniej utrata ubezpieczenia rolniczego przez osobę uzyskującą przychód skutkujący objęciem ubezpieczeniem społecznym w systemie powszechnym, następowała bez względu na wysokość tego przychodu, obecnie uzależniona jest od przekroczenia określonego limitu. W konsekwencji w ubezpieczeniu rolniczym mają pozostawać ci, dla których działalność rolnicza stanowi podstawowe źródło utrzymania, zaś w przypadku innych tytułów ubezpieczeń z systemu powszechnego stoją one na przeszkodzie pozostawaniu w ubezpieczeniu rolniczym tylko wtedy, gdy przekreślają powyższe założenie, stanowiąc tym samym główne źródło dochodu ubezpieczonego. Dodatkowo w odniesieniu do prowadzącego równolegle pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), czy będącego agentem, członkiem rady nadzorczej czy wykonującego pracę na podstawie umowy zlecenia (art. 5b tej ustawy) wprowadza się wyraźny próg dochodowości /wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 czerwca 2020 r., III AUa 545/18/.

Wbrew zapatrywaniom skarżącego, brak jest podstaw do uznania, iż obostrzenia wynikające z art. 5a i 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w ogóle nie powinny dotyczyć odwołującego, gdyż nie został należycie pouczony przez KRUS o okolicznościach powodujących wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników, a zatem nie może ponosić negatywnych konsekwencji tego stanu rzeczy.

Odnosząc się do powyższego w istocie wskazać należy, że organ rentowy winien informować o okolicznościach powodujących utratę uprawnień, a pouczenie musi być należyte, czyli wyczerpująco i wyraźnie wskazujące okoliczności, w jakich dochodzi czy to do wskazanego stanu rzeczy, czy też do nienależnego pobrania świadczenia i dokonane w taki sposób, aby było zrozumiałe dla osoby, do której jest skierowane. Pouczenie nie może być abstrakcyjne, obciążone brakiem konkretności, a w szczególności nie może odnosić się do wszystkich hipotetycznych okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń /wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 marca 2023 r., III AUa 1008/21/.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak jest jednak podstaw do uznania, iż okoliczność ta nie miała miejsca na gruncie rozpoznawanego przypadku. Podkreślić należy, że w informacjach załączonych zarówno do decyzji z dnia 24.02.2022r. - a więc w okresie kiedy wnioskodawca nie pełnił jeszcze funkcji w Radzie Nadzorczej, ani nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej, nadto w decyzji z dnia 28.08.2023 r. w obu przypadkach co wynika wprost z treści udzielonych wnioskodawcy informacji instruowano, że:

„Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy został objęty innym ubezpieczeniem społecznym z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia, a także członkostwa w radzie nadzorczej, w okresie wykonywania ww. aktywności podlega nadal ubezpieczeniu w KRUS, o ile przychód uzyskany z tytułu ww. aktywności nie przekracza w rozliczeniu miesięcznym kwoty minimalnego wynagrodzenia. O kwocie uzyskanego przychodu z ww. tytułów należy informować Kasę”. „Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpocznie współpracę przy prowadzeniu tej działalności, podlega nadal temu ubezpieczeniu, jeśli nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych”. Tym samym twierdzenie odwołującego, iż nie działał z należytym rozeznaniem, wobec braku stosownego pouczenia pozbawione jest podstaw prawnych.

Nieuprawnionymi są też twierdzenia co do braku prowadzenia przez wnioskodawcę działalności gospodarczej. Co wynika z materii sprawy wnioskodawca wskazaną działalność zarejestrował i nadal utrzymuje - nie została ona w żaden sposób zawieszona i zlikwidowana. Twierdzenie, iż działalność nie jest prowadzona musi być traktowane jako nadużycie, skoro w świetle wyjaśnień samego wnioskodawcy jej prowadzenie jest niezbędne dla potrzeb uzyskania dofinasowania z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i jego rozliczenia. Ponadto, co także znamienne wnioskodawca nie kwestionował prawomocnej decyzji z dnia 28.08.2023 r. o zmianie warunków podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników dla osób rozpoczynających wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej. Fakt prowadzenia działalności przez wnioskodawcę nie może być więc kwestionowany.

Skarżący niezasadnie wskazuje też, iż błędnie ustalono kwotę przychodu jaka otrzymał w miesiącu listopadzie 2023 r., gdyż do wskazanej kwoty błędnie zakwalifikowano nie tylko wynagrodzenie za udział w posiedzeniu rady nadzorczej banku w kwocie 1.080,00 zł lecz też koszt 2 obligatoryjnych szkoleń - 4.413,72 zł.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że koszty szkoleń członków rady nadzorczej bezwzględnie wliczane są jednak do przychodu zgodnie z art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odnośnie poniesionych przez Bank wydatków związanych ze szkoleniami członków rady nadzorczej, co do których możliwym jest przypisanie konkretnej kwoty świadczenia przypadającego na danego członka rady nadzorczej powstaje przychód z nieodpłatnych świadczeń, który należy kwalifikować do przychodów, o którym mowa ww przepisie jako przychód działalności wykonywanej osobiście. Wbrew twierdzeniom odwołującego, że poniesienie tych wydatków przez Bank nie jest w interesie członków rady nadzorczej i nie powoduje przyrostu majątku tych osób, nie pozostaje w ich swobodnej dyspozycji, należy uznać, że poprzez uczestnictwo w szkoleniu członkowie rady nadzorczej podnoszą swoje kwalifikacje, a tym samym odnoszą realne korzyści w postaci zdobytej wiedzy, nie ponosząc przy tym kosztów finansowych, jak również zdobyta wiedza może być wykorzystana przez te osoby obecnie i w przyszłości nie tylko dla potrzeb zasiadania w radzie nadzorczej, co oznacza, że otrzymanie przez członków rady nadzorczej świadczenia w związku z uczestnictwem w szkoleniach sfinansowanych przez bank stanowią przychody o których mowa w art. 13 pkt 7 ustawy /por pismo z dnia 22 09.2017 Dyrektora Krajowej (...) Skarbowej (...)- (...)-3. (...).117.2017.1. (...) w przedmiocie P. członków rady nadzorczej Banku z tytułu uczestnictwa w szkoleniu opubl LEX/.

Natomiast czym innym jest ocena czy przy wliczeniu do przychodów kosztów odbytych szkoleń osiągnięty przez wnioskodawcę w listopadzie przychód osiągnął limit określony w przepisie art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolnikowi, zatem czy doprowadził do wyłączenia wnioskodawcy z ubezpieczenia. Zgodnie ze wskazanym przepisem ubezpieczony będący członkiem rady nadzorczej podlega nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeżeli przychód osiągany z tego tytułu w rozliczeniu miesięcznym nie przekracza kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, ustalonemu na podstawie odrębnych przepisów. Kluczowym jest zatem jak w światle art. 5b ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników należy rozliczyć osiągany przychód. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji stanął na stanowisku iż wystarczyło przekroczenie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w listopadzie 2023 r.

Tymczasem w świetle postanowienia Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 czerwca 2023 r., (...) 287/22 skoro w art. 5b ust. 1 ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 208 ze zm.) skoro używa się tylko wyrażenia „w rozliczeniu miesięcznym” a brak jest określenia okresu rozliczeniowego miesięcznego, to nie ma podstaw do przyjmowania, aby rozliczenie miesięczne zawężać tylko do okresu miesiąca, w którym ubezpieczony otrzymał przychód ze zlecenia. Wyrażenie „w rozliczeniu miesięcznym” uzasadnia stwierdzenie, że chodzi tu o algorytm, w którym przychody dzieli się przez liczbę miesięcy danego okresu rozliczeniowego. Uprawnione może być stwierdzenie, że chodzi o 12-miesięczny okres rozliczeniowy.

Na takim samym stanowisku stanął też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2022 r., (...) 151/21 wskazując nadto - skoro rolnik może prowadzić działalność gospodarczą do wysokości określonych dochodów, które w aspekcie utrzymania ubezpieczenia społecznego rolników rozlicza się co roku, a na działalność gospodarczą - art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - składają się wszak pojedyncze umowy cywilne (zlecenia), to również dla samodzielnego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli dla zlecenia poza działalnością gospodarczą, okresem rozliczeniowym per analogiam również może być okres roczny z zastosowaniem rozliczenia miesięcznego, czyli okres roczny wynikający z art. 5a ust. 2 pkt 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W rozliczeniu miesięcznym chodzi więc o średnią miesięczną, a nie tylko o przychód uzyskany w danym miesiącu.

Zwrot „w rozliczeniu miesięcznym” użyty w art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nakazuje rozliczenie przychodu osiąganego w ujęciu rocznym, niezależnie od tego, jaka jego wysokość została osiągnięta w danym miesiącu. Taka interpretacja wyrażenia zgodna jest z zasadą równego traktowania wyrażoną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zapis ten zabezpiecza interesy choćby tych rolników lub domowników, którym zgodnie z zawartą umową wynagrodzenie za wykonanie zlecenia wypłacane jest w innym niż miesięczny systemie, np. po upływie okresu, na który umowa została zawarta /wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 lipca 2019 r., III AUa 71/19/.

Uprawniona jest zatem teza, że użyte w art. 5b ust. 1 wyrażenie „w rozliczeniu miesięcznym” dotyczy algorytmu wyliczenia średniego miesięcznego przychodu z tytułu bycia członkiem rady nadzorczej, a nie miesięcznego okresu rozliczeniowego.

Z dokumentów w sprawie wynika więc, iż odwołujący w 2023 r. nie przekroczył kwoty przychodu - kwoty minimalnego wynagrodzenia, w rozumieniu omawianych przepisów, która powodowałaby ustanie ubezpieczenia społecznego rolników, bowiem przychód osiągnięty przez odwołującego w 2023 r. wyniósł łącznie 12 921,72 zł w przeliczeniu na kolejne miesiące po 1 076,81 zł średnio w każdym z nich, a kwota wynagrodzenia minimalnego w tamtym roku wyniosła od 1.01.2023r. - 3490 zł od 1.07.2023r. - 3600 zł. Osiągany przez wnioskodawcę przychód nie osiągnął więc limitu określonego w znowelizowanym przepisie, zatem nie powodował wyłączenia wnioskodawcy z ubezpieczenia społecznego rolników.

Przy tym należy mieć na uwadze, że instytucje z art. 5a ust. 1 i art. 5b ustawy z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników pozostają względem siebie w relacji rozłącznej. Skupienie w jednym czasie działalności rolniczej, umowy cywilnoprawnej i pozarolniczej działalności gospodarczej jest oceniane według tego samego stereotypu, czyli oddzielnie według przesłanek z art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i niezależnie, przy uwzględnieniu wymogów z art. 5b tej ustawy. Zastosowanie tej konwencji jest wskazane, gdyż pierwszy z wymienionych przepisów w § 1 pkt 3 zakazuje jedynie jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy (służbowym), a drugi, nie wyklucza równoległego prowadzenia działalności gospodarczej.

Konsekwencją powyższego jest również to, że odwołujący spełnia określony w art. 5a ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników warunek trzyletniego, nieprzerwanego ubezpieczenia w pełnym zakresie i w związku z tym podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników po rozpoczęciu prowadzenia przez niego 28.08.2023 r. pozarolniczej działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności niniejszej sprawy oraz poczynione rozważania prawne, Sąd Okręgowy orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. tj. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że J. O. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie od 1.11.2023r. i ustalił obowiązek opłacenia składek we wskazanym okresie.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm.) zasądzając od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Ł., jako strony przegrywającej niniejsze postępowanie, na rzecz J. O. (1) kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.