Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 15.01.2024 r., na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych odmówił Z. T. prawa do emerytury pomostowej, ponieważ wnioskodawca po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Zakład poinformował, że za okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od 1 stycznia 2009 r., zgodnie z art. 38 ustawy pomostowej, płatnik składek zobowiązany jest do złożenia druków (...) do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku.

Ponadto Zakład odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej, powołując się na przepis art. 4 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy pomostowej, wynoszącego co najmniej 15 lat, tj. pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Do pracy w szczególnych warunkach w myśl art. 49 ustawy pomostowej nie został zaliczony okres zatrudnienia od 8.09.1983 do 31.12.2008 ponieważ stanowisko toromistrz nie zostało wymienione w załączniku nr 2 poz. 6 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19.12.2008 r.

Jednocześnie Zakład podał, że na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w ilości 1 rok 1 miesiąc i 21 dni składkowe 39 lat 1 miesiąc 14 dni, co sumarycznie dało staż w ilości 40 lat, 3 miesiące, 5 dni, a nadto staż w szczególnych warunkach w myśl art. 4 w ilości 24 lata, 6 miesięcy, 27 dni, a także żadnego stażu w szczególnych warunkach w myśl art. 49.

/decyzja k. 13 akt ZUS/

Od powyższej decyzji złożył odwołanie wnioskodawca Z. T. domagając się jej zmiany. W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, iż spełnia wszystkie przesłanki do przyznania emerytury pomostowej, gdyż zarówno przed jak i po 1.01.2009 tj. od 8.09.1983 do 20.03.2024 r. pracował na stanowisku toromistrz tj. wykonywał pracę bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów, podczas wjazdu i wyjazdu maszyn z torów postojowych, na tory ogólne stacji tj. pracę wymienioną w załączniku nr 2 ustawy o emeryturach pomostowych, co też mogą potwierdzić świadkowie. Podkreślił, że organ rentowy nie uwzględnił wystawionego mu przez pracodawcę świadectwa potwierdzającego te okoliczności w okresie do 31.12.2008, bo jak podał stricte stanowisko toromistrz nie zostało wskazane w wykazie, jednakże w ocenie odwołującego nie są istotne wyłącznie stanowiska podane w nawiasie poz. 6 załącznika nr 2, gdyż nie jest to katalog zamknięty, a istotnym jest rodzaj faktycznie wykonywanej przez niego pracy - a on wykonywał czynności związane z ustawianiem drogi pociągu.

/odwołanie k. 3-6/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentacje z zaskarżonej decyzji. Organ wskazał, iż świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 4.01.2024 r. nie zostało uwzględnione, ponieważ stanowisko toromistrz nie zostało wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

/ odpowiedź na odwołanie k. 12/

W piśmie procesowym z dnia 4.04.2025 r. organ rentowy zakwestionował wydaną w sprawie opinie biegłego w zakresie kolejnictwa podnosząc, iż uznanie określonych czynności za wymienione pod poz. 14 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych wymaga według poradnika „Zasady Kwalifikacji prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze z dnia 10.06.2009”, opracowanego przez Centralny Instytut Ochrony Pracy będący jednostką badawczą na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, by prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi stwarzać awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego, były wykonywane przez osoby zatrudnione na stanowiskach, na których prace wykonywane są przy instalacjach technologicznych lub obiektach technicznych, na których awaria techniczna, w rozumieniu ustawy z dnia 18.04.2002 o stanie klęski żywiołowej może spowodować poważne skutki równoważne skutkom poważnych awarii, określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30.12.2002 w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i które nie są zaliczone do kategorii dużego lub zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. W ocenie organu wnioskodawca pracując jako toromistrz nie sterował bezpośrednio procesami technicznymi lub technologicznymi mając to na uwadze organ rentowy wniósł o wydanie opinii przez Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut (...) dotyczącej ustalenia czy praca wnioskodawcy na stanowisku toromistrza jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu poz. 14 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

/ pismo k. 141-142/

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut (...) w W. nie podjął się wydania opinii w tożsamej sprawie - sygn. akt VIII U 936/24 - o czym zarządzeniem z dnia 6.05.2025 r. poinformowano pełnomocnika ZUS wzywając do złożenia ewentualnie innych wniosków dowodowych.

/ zarządzenie z 6.05.2025 k. 144/

Na rozprawie w dniu 2.09.2025 r. wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując zarzuty co do opinii biegłego.

/ końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 02.09.2025 r. 00:00:16-00:02:09 oraz 00:1:59-00:12:49/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił, co następuje:

Wnioskodawca Z. T. urodzony (...) legitymuje się ponad 25 letnim stażem pracy.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 15.01.2024 r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, do którego załączył świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 4.01.2024 r.

/ bezsporne wniosek k. 1-6 akt ZUS, świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych k. 7 akt ZUS/

W rozpoznaniu wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/ bezsporne/

Wnioskodawca jest zatrudniony w zakładzie (...) S.A. od 08.09.1983 r. do nadal.

/ bezsporne akta osobowe z (...) S.A. załączone do akt sprawy oraz dokumentacja osobowo- płacowa w tym na płycie CD k. 24-82 /

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca legitymuje się wystawionym w dniu 4.01.2024 r. przez ten zakład pracy świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych, w którym wskazano, iż okres zatrudnienia od 08.09.1983 r. jest zatrudnieniem na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin i zalicza się do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach o którym mowa w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze / Dz. U nr 8 poz 43/ Pracodawca w tym dokumencie poświadczył też, że Z. T. w okresie od 8.09.1983 do 31.12.2008 wykonywał prace o szczególnym charakterze na stanowisku toromistrza w pełnym wymiarze - Załącznik nr 2 poz. 6 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19.12.2008 r. (Dz. U. z 2008 r. nr 237 poz. 1656).

/ świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 7 akt ZUS/

Pracodawca wnioskodawcy odstąpił od opłacania składek za szczególne warunki dla toromistrzów od 2009 r. Opłaca składki z tego tytułu za dyżurnych ruchu i zwrotnicowych. Pracodawca wnioskodawcy uznaje, że praca toromistrza od 1.01.2009 r. nie jest traktowana jako praca o szczególnym charakterze ponieważ nie jest wymieniona w załącznikach ustawy o emeryturach pomostowych, które literalnie wskazują prace o szczególnym charakterze.

/ zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 2.09.2025 00:02:09-00:11:59 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 25.07.2024 00;:07:08-00:12:46, pismo (...) S.A.k. 88 /

Zakres czynności toromistrza zatrudnionego w (...) S.A. określony jest w karcie stanowiska pracy. W świetle tego dokumentu, do zadań toromistrza należy: dozorowanie linii kolejowych oraz podejmowanie działań eliminujących zagrożenia bezpieczeństwa ruchu na wyznaczonym obszarze działania w szczególności:

-monitorowanie stanu technicznego infrastruktury kolejowej w granicach powierzonego obszaru działania,

- analizowanie dokumentacji dotyczącej stanu linii kolejowej w granicach powierzonego obszaru działania,

- organizowanie i kierowanie robotami utrzymaniowymi wykonywanymi przez podległy zespół

- usuwanie usterek dla zapewnienia bezpieczeństwa ruchu kolejowego

- uczestniczenie w odbiorach robót realizowanych przez podmioty zewnętrzne

- prowadzenie dokumentacji zwianej z wykonywanymi zadaniami dla ewidencjonowania czasu pracy i zużycia materiałów

- wykonywanie innych poleceń przełożonego zgodnie z posiadanym zakresem umiejętności i kwalifikacji.

karta stanowiska pracy k. 89

Wnioskodawca niezmiennie od chwili zatrudnienia w (...) S.A. pracuje na tym samym stanowisku i robi to samo - jest toromistrzem. Toromistrz jest pracownikiem średniego nadzoru, zajmuje się utrzymaniem i naprawianiem toru kolejowego, rozjazdu organizuje prace zlecone przez naczelnika sekcji. Wnioskodawca pracuje na powietrzu, nadzoruje ludzi oraz bezpośrednie prace przy ustawianiu drogi przebiegu. Zwrotniczy nadzoruje wszystkie rozjazdy, zabezpieczenia usterki, a toromistrzowie tą usterkę usuwają. Sami też stwierdzają usterki i zobligowani są do ich usuwania. Zwrotniczy zajmuje się konserwacją rozjazdów, nie ma w obowiązku napraw i utrzymania rozjazdów, pracuje w pojedynkę. Zwrotniczy układa drogę przebiegu. Stanowisko toromistrza przypisane jest do danego obszaru, na którym są tory i rozjazdy - fachowo nazywanego działką torową. Toromistrz nadzoruje tory i rozjazdy, jeżeli może sam dokonuje napraw lub kieruje przy naprawach ludźmi, którzy pracują pod jego nadzorem. Poważne naprawy wymagają zgłoszeń do naczelnika sekcji. Toromistrz nadzoruje też prace monterów nawierzchni kolejowych. Utrzymanie rozjazdów polega na utrzymaniu sprawności wszystkich elementów, które biorą udział w zmianie kierunku i toru jazdy. Jeśli jakieś elementy są zużyte toromistrz nadzoruje ich wymianę. Do jego obowiązków należy wymiana części rozjazdowych części składowych części torów. Na miejsce awarii dostaje się tzw. wózkiem awaryjnym. Jest to wózek poruszający się po torach do szybkiego usuwania usterek i awarii. Toromistrz musi odpowiednio ułożyć zwrotnicę aby przejechać wózkiem z torów postojowych na tory które sprawdza - nie robią tego zwrotniczy.

Toromistrzowie obsługują wszystkie pociągi, wózki techniczne służące do sprawdzenia torów, albo do prac na torach. Praca wykonywana jest pod czynną siecią trakcyjną, podczas ruchu pociągów w każdych warunkach pogodowych o każdej porze dnia i nocy.

zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 2.09.2025 00:02:09-00:11:59 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 25.07.2024 00;:07:08-00:12:46, zeznania świadka Z. B. protokół z rozprawy z 25.07.2024 00:14:46 -00:24:57, zeznania świadka J. K. protokół z rozprawy z 25.07.2024 00:24:57-00:32:10

Do obowiązków toromistrza na sieci (...) należy między innymi ocena stanu technicznego, konserwacja oraz obsługa techniczna i naprawy nawierzchni kolejowej, a także obchody szlaków kolejowych, nadzoru oraz wykonawstwa robót, cykliczne i bieżące badanie techniczne rozjazdów oraz odpowiedzialność za utrzymanie mostów, wiaduktów, budowli inżynierskich, peronów, skrzyżowań z drogami publicznymi, utrzymanie trójkątów widoczności, pomiary prześwitów torowych, a także praca w komisjach wypadkowych.

Ustawodawca, w ustawie z dnia 19 grudnia 2008r.o emeryturach pomostowych w Załączniku nr 2 pozycja 6 położył szczególny akcent na stanowiska związane bezpośrednio z prowadzeniem ruchu pociągów, czyli w tym przypadku prac bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra czyli bezpośredniej obsługi urządzeń sterowania i zabezpieczenia ruchu kolejowego (srk) (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy) oraz bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu (rewident taboru). Natomiast do pozycji 14 należy odnieść stanowiska związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz procesami technicznymi, które za nie odpowiadają - tj, na przykład stanowiska automatyka, a także toromistrza.

Zgodnie z wymienionymi powyżej obowiązkami toromistrza oraz definicją przebiegu oraz pociągu - praca toromistrza w zakresie ustawiania drogi przebiegu pociągów go nie dotyczy.

Pociąg to skład wagonów lub innych pojazdów kolejowych sprzęgniętych z czynnym pojazdem trakcyjnym albo pojazd trakcyjny - osygnalizowany i przygotowany do jazdy lub znajdujący się w drodze. Przebieg pociągowy to przygotowana droga przebiegu z realizacją wszystkich wymaganych uzależnień, wraz z podaniem sygnału zezwalającego na jazdę. Stanowiskami które uczestniczą w ustawianiu drogi przebiegu pociągu na kolei są: dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy. O ile ustawianie drogi przebiegu przez toromistrza na torach warsztatowych z rozjazdami z obsługą ręczną (przebiegi manewrowe niezorganizowane pojazdów pomocniczych) można uznać za jego obowiązki, o tyle przebiegi pociągowe realizowane są tylko w stacji po zorganizowanych drogach przebiegu.

Stanowisko toromistrza nie wpisuje się więc w wymienioną w punkcie poz. 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych definicję tj. "bezpośredniego ustawiania drogi przebiegu pociągu", wypełnia natomiast punkt 14 tego załącznika tj.: "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarie techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego".

Punkt 14 Załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych pokrywa stanowiska (nie wymienione w punkcie 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych) związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz bezpośrednim sterowaniem procesami technicznymi polegającymi w tym konkretnym przypadku (toromistrz) na między innymi bezpośredniej obsłudze technicznej nawierzchni kolejowej, konserwacji oraz usuwaniu awarii na tychże (także w trakcie trwającego ruchu kolejowego).

Pracę ubezpieczonego na stanowisku toromistrza należy więc uznać za pracę przy bezpośrednim sterowaniu procesem technicznym, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa i ciągłości ruchu na kolei. Niewłaściwe wykonywanie obowiązków przez ubezpieczonego mogło spowodować poważną awarię techniczną lub wypadek kolejowy z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.

Z. T. wykonując pracę toromistrza nie wpisuje się w pozycję 6 Załącznika nr 2 do Ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych. Praca toromistrza wpisuje się natomiast w proces techniczny, który mógł spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Praca ubezpieczonego jest zatem pracą o szczególnym charakterze zgodnie z ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, załącznik nr 2, pozycja 14.

pisemna opinia biegłego z zakresu bezpieczeństwa i organizacji ruchu oraz sterowania ruchem kolejowym K. J. k. 111- 126

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd oparł się na powołanych wyżej dokumentach pochodzących z okresu zatrudnienia w spornym okresie oraz na zeznaniach wnioskodawcy i świadków, a także opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i organizacji ruchu oraz sterowania ruchem kolejowym K. J.. Dowody te wzajemnie ze sobą korelują w zakresie opisu prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie i tworzą spójną całość.

Biegły wydał swoją opinię w oparciu o dostępne oryginale dokumenty ze spornego okresu zatrudnienia, uwzględnił zeznania wnioskodawcy i świadków oraz w sposób zgodny z posiadaną przez siebie wiedzą specjalistyczną wyprowadził wnioski końcowe w zakresie stanowiącym przedmiot jego opinii, że zakres obowiązków wnioskodawcy na zajmowanych przez niego stanowisku pracy toromistrza w zakładzie z (...) S.A. nie wpisuje się w wymieniony w punkcie poz. 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych charakter pracy tj. "bezpośrednie ustawiania drogi przebiegu pociągu", wypełnia natomiast punkt 14 tego załącznika tj.: "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarie techniczna z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego". Biegły starannie wyjaśnił, dlaczego uwzględniając charakter pracy i obowiązków wykonywanych przez wnioskodawcę nie odpowiada ona definicji bezpośredniego ustawiania drogi przebiegu pociągu, przy tym jednak rzeczowo wskazał, że mieszczą się one w zakresie pojęcia prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego i z tego względu winny być uznane za wykonywanie pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu opinia biegłego jest zupełna, logiczna, spójna i stanowi w pełni wartościowy środek dowodowy.

Podnieść należy, iż organ rentowy konsekwentnie kwestionował wskazaną opinię i wywiedzione w niej wnioski z uwagi na sprzeczność treści opinii z poradnikiem /publikacją Centralnego Instytutu Ochrony Pracy dotyczącą możliwości zakwalifikowania określonej pracy do prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarie techniczna z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego i podnosząc konieczność uzupełnienia materiału dowodowego o opinie przedmiotowego Instytutu w spornym zakresie. Niemniej jednak wskazany Instytut zobowiązany przez Sąd do wydania takiej opinii w sprawie analogicznej nie podjął się wydania opinii w takim przedmiocie uznając iż nie jest władny do rozstrzygania w tej kwestii. Tym samym w ocenie Sądu powyższe stanowisko stanowiło wyraz nieuzasadnionej polemiki z treścią opinii biegłego specjalisty w zakresie kolejnictwa, w której ten skrupulatnie wytłumaczył, dlaczego czynności wykonywane przez wnioskodawcę winny być jednak kwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych w rozumieniu załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, a nie wedle poz. 6- " bezpośrednie ustawiania drogi przebiegu pociągu" - jak określił to pracodawca klasyfikując prace ubezpieczonego jako wykonywaną w tym charakterze do 31.12.2008 r. i z niewiadomych względów przy braku zmiany charakteru tej pracy, nie zaliczając jej do tego katalogu od 1.01.2009 r. - ale według poz. 14. prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż to, że organ - inaczej niż biegły ocenia warunki wykonywania pracy przez ubezpieczonego bez przedstawienia konkretnych i jednoznacznych zarzutów, które dyskwalifikowałyby opinię biegłego jako nierzetelną w świetle zgromadzanych dowodów, nie może odnieść skutku tylko z tego powodu, że organ jest niezadowolony z dokonanej przez biegłego oceny i wniosków końcowych. Ma inny pogląd na ten temat. Zatem wskazana opinia stanowiła wiarygodne źródło dowodowe w niniejszym procesie, miarodajne dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych oraz przeprowadzonej oceny dowodów należy uznać, że odwołanie Z. T. zasługuje na uwzględnienie.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Najogólniej rzecz ujmując celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, (...) 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zgodnie z art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych, za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 r., wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawa o emeryturach pomostowych .

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 ustawy według którego prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Stosownie do powołanego przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu nowych przepisów tj. art. 3 ust. 1 i 3 Ustawy pomostowej. (vide m.in. wyrok SA w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok SA w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok SA w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok SA w Białymstoku z 09.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok SN z 04.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok SA w Gdańsku z 07.11.2013 r., III AUa 343/13).

Osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.). /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 4 grudnia 2013 r. II UK 159/13/.

Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury.

W niniejszym postępowaniu niesporne było, iż 60 letni wnioskodawca, udowodnił 40 lat 3 miesiące i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca nie spełnił jednak warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy. Nadto nie istnieją podstawy do przyznania świadczenia z uwzględnieniem treści art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy pomostowej, wynoszącego co najmniej 15 lat, tj. pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Zdaniem organu praca toromistrza nie jest bowiem wymieniona w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Natomiast odwołujący mając na uwadze treść wystawionego przez pracodawcę z (...) S.A. świadectwa z dnia 4.01.2024 r. twierdził, iż prawo do emerytury pomostowej winno mu zostać przyznane bowiem niezmiennie zarówno przed jak i po 1.01.2009 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy bezpośrednim ustawianiu drogi przebiegu pociągu, a więc w warunkach szczególnych wymienionych w załączniku.

W świetle art. 3 ust. 1 i 3 powołanej ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy. Jak przyjmuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy „o szczególnym charakterze” lub „w szczególnych warunkach” nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 13 marca 2012 r., II UK 164/11).

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1 lub ust. 3 art. 3 (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przy tym w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie chodzi o wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1, lub szczególnym charakterze stanowiącym Załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12 Legalis Numer 787672)

Zgodnie z pkt 6 wykazu prac w szczególnym charakterze stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych pracami takimi są „Prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra)”, natomiast zgodnie z pkt 14 tego wykazu „Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego”.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w szczególnych warunkach określonych w art. 3 ust. 1 i 3 powoływanej ustawy dopuścił dowód z dokumentów i z zeznań wnioskodawcy oraz świadków nadto dowód z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i organizacji ruchu oraz sterowania ruchem kolejowym.

Ze wskazanych dowodów jednoznacznie wynika, że ubezpieczony będąc zatrudnionym w zakładach z (...) S.A. w całym okresie zatrudnienia począwszy od 8.09.1983 do chwili obecnej faktycznie w pełnym wymiarze czasu pracy niezmiennie wykonywał obowiązki toromistrza. W ramach tego stanowiska zajmował się oceną stanu technicznego, konserwacją oraz obsługą techniczną i naprawami nawierzchni kolejowej, a także obchodami szlaków kolejowych, nadzorem oraz wykonawstwem robót, dokonywał cyklicznego i bieżącego badania technicznego rozjazdów oraz usuwaniem awarii na tychże -także w trakcie trwającego ruchu kolejowego.

W świetle wydanej w sprawie opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i organizacji ruchu oraz sterowania ruchem kolejowym praca odwołującego wykonywana w wyżej wymienionych warunkach choć nie jest pracą praca o szczególnym charakterze wymienioną w załączniku nr 2 poz. 6 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych "praca przy bezpośrednim ustawianiu drogi przebiegu pociągu", może być uznana jako praca o szczególnym charakterze wymieniona w załączniku nr 2 poz. 14 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych praca o szczególnym charakterze "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarie techniczna z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego".

Po pierwsze, odnosząc się do kwestii tego co w ogóle może być kwalifikowane jako "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" wskazać należy, iż w ustawie o emeryturach pomostowych nie definiuje się pojęć "procesów technicznych" i "technologicznych", "poważnej awarii" czy "bezpieczeństwa publicznego". Jak wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2022 r. Sygn. akt II USKP 118/21 pod tą pozycją wymienione są prace przy "bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego". Ustawodawca nie wskazał więc pod pozycją 14 tego wykazu konkretnego stanowiska pracy, jak uczynił to pod innymi jego pozycjami, lecz posłużył się opisową metodą scharakteryzowania pracy uprawniającej do emerytury pomostowej. Jak łatwo przy tym zauważyć cała formuła opisowa składa się ze zwrotów niedookreślonych, z których praktycznie każdy wymaga konkretyzacji. Pozwala to na dużą elastyczność kwalifikacji różnego rodzaju prac, wykonywanych na różnych stanowiskach, różnie nazywanych. Ciężar oceny w znacznym zakresie przenosi się więc na element ustaleń faktycznych dotyczących wykonywanych czynności, a nie na próbę stworzenia uniwersalnej definicji stanowiska pracy, czy raczej rodzaju pracy; definicji określającej przesłanki ujęte pod pozycją 14 wykazu stanowiącego załącznik nr 2 do ustawy (to samo dotyczy zresztą pozycji 13 tego wykazu)

W wyroku z dnia 11 marca 2021 r., I (...) 17/21 (LEX nr 3193877) Sąd Najwyższy podkreślił, że wykaz będący załącznikiem do ustawy stanowi uzupełnienie i skonkretyzowanie definicji pracy o szczególnym charakterze zamieszczonej w art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Trzeba zatem rozważyć, czy wykonywana przez ubezpieczonego praca może podlegać kwalifikacji pod którąś z pozycji załącznika nr 2 do ustawy, a więc, czy odznacza się

przymiotami wymienionymi w tejże definicji, to jest, czy praca ta wymaga szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, a możliwość jej należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek związanego z procesem starzenia się pogorszenia sprawności psychofizycznej. Ustawodawca, posługując się opisową (a nie stanowiskową) metodą charakterystyki prac wymienionych pod pozycją 14 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, nie wyjaśnił bowiem znaczenia użytych w tym przepisie pojęć niedookreślonych. Wyjaśnienie tych zwrotów jest rzeczą praktyki, w tym zwłaszcza orzecznictwa sądowego. I rzeczywiście w judykaturze próby konkretyzacji poszczególnych pojęć są podejmowane. W wyroku z dnia 9 maja 2019 r., III UK 115/18 (LEX nr 2681237) Sąd Najwyższy podkreślił, że w orzecznictwie sądów powszechnych (np. wyroki wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 28 lutego 2018 r., VI U 1664/17, LEX nr

(...); wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z 16 listopada 2016 r., VIII U 1018/16, LEX nr 2189081) ukształtowała się linia orzecznicza, zgodnie z którą wskazówek co do wykładni pojęcia "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi (lub technicznymi) mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" należy szukać w poradniku do ustawy o emeryturach pomostowych zatytułowanym "Zasady kwalifikacji prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze" z dnia 10 czerwca 2009 r. Przy czym nie jest to -jak sugerował organ rentowy -wyłączna droga interpretacji tych pojęć. W serii wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B.: z dnia 7 października 2010 r., (...) SA/Bd 844/10 (LEX nr 752200); z dnia 21 października 2010 r., (...) SA/Bd 884/10 (LEX nr 656461); z dnia 21 października 2010 r., (...) SA/Bd 875/10 (LEX nr 656460) oraz z dnia 21 października 2010 r., (...) SA/Bd 846/10 (LEX nr 656459) w zakresie stosowanych metod interpretacji poszczególnych pojęć użytych w załącznikach do ustawy charakterystyczne jest odwoływanie się w pierwszej

kolejności do znaczenia potocznego, językowego, zwłaszcza w sytuacjach, gdy użyte w wykazach określenia nie mają odniesień w innych przepisach, a także poszukiwanie odniesień i znaczeń w innych regulacjach prawnych. W orzeczeniach tych analizowano między innymi relacje pomiędzy pojęciami "prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" (załącznik nr 2, pkt 13) oraz "prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" (załącznik nr 2, pkt 14). Poszukując właściwych kierunków interpretacji tych pojęć sąd administracyjny odwoływał się do językowego (słownikowego) rozróżnienia terminów "technika" i "technologia" a w aktach normatywnych z dziedziny szeroko rozumianego prawa ochrony środowiska upatrywał źródeł rozróżnienia pojęć "awarii przemysłowej" i "awarii technicznej". W zakresie interpretacji pojęcia "bezpieczeństwa publicznego" odwoływał się natomiast do poglądów doktryny, wyrażonych na tle różnych regulacji prawnych.

W konkluzji tych rozważań sformułowano trafną tezę, że pojęcia użyte w wykazach prac o szczególnym charakterze powinny być rozumiane tak, iż skutki awarii muszą zagrażać zakłóceniem normalnego toku życia społecznego, zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo powodować możliwość powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Dla oceny skutków zagrożenia ("poważne") należy przyjmować maksymalne możliwości wystąpienia skutków. Chodzi zatem o możliwość powstania awarii technicznej (przemysłowej), która może być ograniczona do jednego urządzenia, ale jej skutki muszą powodować niebezpieczeństwo w większym zakresie niż ograniczone do jednego stanowiska pracy (w literaturze zob. J. Parchomiuk: Problematyka emerytur pomostowych w orzecznictwie sądów administracyjnych, PiZS 2013 nr 2, s. 24; M. Zieleniecki [w:] Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz do trzech ustaw emerytalnych, pod red. K. Antonowa, Warszawa 2019).

W formule opisowej przedstawionej pod pozycjami 13 i 14 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych kluczowe jest określenie czynności polegającej na "bezpośrednim sterowaniu". Językowo czynność sterowania (ster to urządzenie służące do kierowania statkami wodnymi i powietrznymi) polega na kierowaniu pracą jakiegoś urządzenia za pomocą innych odpowiednich urządzeń (Słownik internetowy PWN). W powołanym wyżej wyroku z dnia 9 maja 2019 r., III UK 115/18, Sąd Najwyższy słusznie stwierdził, że przy wykonywaniu tego rodzaju prac (polegających na "bezpośrednim sterowaniu") pracownik musi obsługiwać urządzenia, maszyny lub instalacje i stale kontrolować ich parametry, reagując na wszelkie odchylenia i podejmując działania korygujące, co w założeniu ma doprowadzić do niedopuszczenia do wystąpienia poważnej awarii ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego (w większym zakresie niż ograniczone do jednego stanowiska pracy; por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 marca 2021 r., III AUa 1049/20, LEX nr 3165844). Należy bowiem podnieść - co jest utrwalone w orzecznictwie - że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, lecz rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych; por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, OSNP 2010 nr 23-24, poz. 281). Ocena, czy wykonywana praca była pracą o szczególnym charakterze, zależy od ustaleń faktycznych przyjętych jako podstawa wyrokowania. Nie jest bowiem możliwe generalne (uniwersalne) określenie, jaki rodzaj pracy polega bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Tym bardziej nie można z góry określić stanowisk, na których ten rodzaj pracy jest wykonywany. ( w tym zakresie por tez wyrok SN Dnia 11 marca 2021 r. Sygn. akt I USKP 17/21)

Konstatując w celu przesądzenia, że pracownik wykonuje prace o szczególnym charakterze w rozumieniu pkt 13 i 14 załącznika 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, konieczne jest zatem ustalenie, po pierwsze, że pracownik ten bezpośrednio steruje procesami technicznymi lub technologicznymi, po drugie, że procesy te mogą spowodować awarię techniczną lub przemysłową i po trzecie, że awaria może spowodować poważne skutki dla bezpieczeństwa publicznego. (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 21 października 2010 r. (...) SA/Bd 846/10. Wykazanie istnienia potencjalnego zagrożenia awarią techniczną nie wystarcza do zakwalifikowania pracy o szczególnym charakterze. Konieczne jest stwierdzenie związku przyczynowego między wystąpieniem powyższego zagrożenia a sposobem wywiązywania się przez pracownika z obowiązków wynikających zarówno z ich zakresu jak i instrukcji obsługi instalacji, czy poszczególnych jej urządzeń, to jest nieprawidłowym wykonywaniem czynności lub zaniechaniem ich wykonania, względnie spóźnionym wykonaniem. Skutki awarii muszą zagrażać zakłóceniem normalnego toku życia społecznego, zagrażać życiu lub zdrowiu innych osób niż pracownik wykonujący pracę o szczególnym charakterze (głównie będących w miejscach ogólnie dostępnych dla osób postronnych mogących znaleźć się w obszarze zagrożenia) mieniu oraz środowisku albo stwarzać możliwość takiego zagrożenia z opóźnieniem. (tak WSA w Bydgoszczy z dnia 20 października 2010 r., (...) SA/Bd 854/10.

Po drugie zgodnie z treścią art. 278 § 1 kpc. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 kpc, Sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Podnieść należy, iż wnioski biegłego w zakresie bezpieczeństwa i organizacji ruchu oraz sterowania ruchem kolejowym co do wykonywania przez wnioskodawcę w spornym okresie zatrudnienia na stanowisku toromistrza, pracy przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego", wymienioną w załączniku nr 2 poz. 14 do ustawy o emeryturach pomostowych były kategoryczne i jednoznaczne. Biegły przekonująco wyjaśnił, dlaczego czynności wnioskodawcy wpisywały się w ten katalog tj. były związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz bezpośrednim sterowaniem procesami technicznymi polegającymi w tym konkretnym przypadku (toromistrz) na między innymi bezpośredniej obsłudze technicznej nawierzchni kolejowej, konserwacji oraz usuwaniu awarii na tychże także w trakcie trwającego ruchu kolejowego. Biegły wskazał też, że niewłaściwe wykonywanie obowiązków przez ubezpieczonego może spowodować poważną awarię techniczną lub wypadek kolejowy z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego.

Organ jedynie obstawał przy swoim stanowisku, iż wskazane okoliczności należy oceniać odmiennie w odniesieniu do treści poradnika/publikacji Centralnego Instytutu Ochrony Pracy dotyczącą możliwości zakwalifikowania określonej pracy do prac przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi, co jednak nie znalazło swojego oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, tym samym nie jest wystarczające dla ich zdyskredytowania. W konsekwencji uznać należało, iż okoliczności w jakich pracował ubezpieczony spełniały warunki określone w art. 3 ust. 1 i 3 powoływanej ustawy.

Tym samym z uwzględnieniem okresu pracy wnioskodawcy od 8.09.1983 do chwili obecnej w (...) S.A. wnioskodawca wykonywał prace w szczególnym charakterze w rozumieniu wskazanej ustawy "prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarie techniczna z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego" - pkt 14 załącznika nr 2 do ustawy, zarówno po dniu 31.12.2008 r. jak i przed ta datą oraz na dzień 1.01.2009 r. udowodnił okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący co najmniej 15 lat pracy wymienionej w załączniku 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Reasumując, ustalone w sprawie okoliczności skutkują uznaniem, że odwołujący spełnił warunki uprawniające go do przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.