Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27.04.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia P. B. podlegającego ubezpieczeniom jako pracownika u płatnika składek S. B. wynosi:

	okres		ubezpieczenia emerytalne i rentowe		ubezpieczenie chorobowe		ubezpieczenie wypadkowe		ubezpieczenie zdrowotne
	2020-08		5 645,41		5 645,41		5 645,41		4 871,43
	2020-09		5 645,41		5 645,41		5 645,41		4 871,43
	2020-10		4 516,32		4 516,32		4 516,32		3 897,13
	2020-11		0,00		0,00		0,00		0,00
	2020-12		0,00		0,00		0,00		0,00
2021-01		0,00		0,00		0,00		0,00
2021-02		0,00		0,00		0,00		0,00

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że podpisanie aneksu od 1 lipca 2020 r. podwyższającego kwotę wynagrodzenia miało jedynie na celu skorzystanie przez ubezpieczonego z wyższych kwot wypłacanych świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie organu rentowego podwyższenie ubezpieczonemu wynagrodzenia od pierwszego dnia urlopu wypoczynkowego skutkowało wypłatą wynagrodzenia za okres urlopu wypoczynkowego, w tym zaległego od podwyższonej kwoty wynagrodzenia. Dodatkowo przedmiotowa firma w tym czasie odnotowała stratę, a koszty działalności w czerwcu - sierpniu 2020 r. przewyższały przychody. Ponadto płatnik składek korzystał w tym okresie z licznych form pomocy finansowanej w ramach Tarczy Antykryzysowej, co świadczy o spadku jego kondycji finansowej. Ustalone, dla P. B., wynagrodzenie było nieadekwatne do dochodów spółki, tym samym, było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Dlatego też, zdaniem ZUS, wobec braku jakichkolwiek argumentów uzasadniających podwyższenie P. B. wynagrodzenia do kwoty 8383,43 zł podstawę wymiaru składek dla niego od 1 lipca 2020 r stanowi kwota 5645,41 zł.

(decyzja – k. 22-24 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wnieśli ubezpieczony P. B. i płatnik składek S. B. zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie, jednocześnie zarzucając jej naruszenie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych tj. art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1, art. 18 ust 1 i 2. Zdaniem odwołujących, organ rentowy niezasadnie zakwestionował podwyższenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynikające z podwyższenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego P. B. do kwoty 8383,43 zł dokonane aneksem do umowy o pracę z dnia 1 lipca 2020 roku.

(odwołanie – k. 3-6, k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 1034/23 załączonych do sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych tj. w kwocie po 3600 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-8 verte, k. 7-8 verte w aktach o sygn. VIII U 1034/23 załączonych do sprawy)

Zarządzeniem z dnia 5 lipca 2023 roku tutejszy sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 1034/23 ze sprawą o sygn. akt VIII U 1033/23 i obie sprawy rozpoznał łącznie pod numerem sygn. VIII U 1033/23.

(zarządzenie – k. 10 w aktach o sygn. VIII U 1034/23 załączonych do sprawy)

Postanowieniem z dnia 5.07.2023 r. Sąd Okręgowy w Łodzi , na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. , zawiesił postępowanie w sprawie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 1416/22.

(postanowienie z uzasadnieniem – k. 11, k. 18-18 verte)

Zażalenie na w/w postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi wywiódł organ rentowy.

(zażalenie – k. 22-23)

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 8.11.2023 r. uchylił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 5 lipca 2023 roku.

(postanowienie z uzasadnieniem – k. 35, k. 40-41)

Strony podtrzymały swoje stanowiska do końca procesu. Ponadto na rozprawie w dniu 31.07.2024 r. pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego po 3600 zł od każdej ze stron.

(rozprawa z dnia 31.07.2024 r. e-protokół (...):15:46-01:23:37 – płyta CD – k. 146)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek, S. B., prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest prowadzenie restauracji i innych placówek gastronomicznych.

(okoliczność bezsporna)

P. B. legitymuje się wyższym wykształceniem. W 2018 roku ukończył studia na Uniwersytecie (...) na kierunku zarządzanie i marketing, uzyskując tytuł zawodowy magistra.

(dyplom – k. 77)

P. B. został zgłoszony od 13 listopada 2017 r. jako pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu , u płatnika składek S. B. NIP (...).

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczony P. B. jest synem płatnika S. B..

(okoliczność bezsporna)

W okresie od listopada 2017 r. do kwietnia 2018 r. w raportach imiennych płatnik składek rozliczył składki na ubezpieczenia społeczne za P. B. od kwoty minimalnego wynagrodzenia. W okresie od maja 2018 r. do lipca 2020 r. od podstawy wymiaru w kwocie 5645,41 zł. Od sierpnia 2020 r. do lutego 2021 r. od podstawy w kwocie 8383,43 zł. Płatnik składek odprowadził za ubezpieczonego składki na ubezpieczenia społeczne za miesiące sierpień- październik w łącznej kwocie 7427,01 zł.

(okoliczność bezsporna, a ponadto pismo ZUS – k. 149 )

P. B. był niezdolny do wykonywania pracy z powodu choroby w następujących okresach: od 15 kwietnia 2019 r. do 13 października 2019 r., od 17 marca 2020 r. do 2 maja 2020 r., 17 marca 2020 r. do 3 kwietnia 2020 r., od 6 kwietnia do 15 kwietnia 2020 r., od 28 kwietnia 2020 r. do 12 maja 2020 r., od 20 maja 2020 r. do 19 czerwca 2020 r., od 25; września 2020 r. do 23 października 2020 r., od 26 października 2020 r. do 02 lutego 2021 r., od 15 listopada 2021 r. do 21 listopada 2021 r., od 13 stycznia 2022 r. do 16 stycznia 2022 r., od 18 stycznia 2022 r. do 7 lipca 2022 r. Od 8 lipca 2022 r. do 31 lipca 2022 r. płatnik wykazał okres w pracy usprawiedliwionej bez prawa do zasiłku. ZUS wypłacił P. B. zasiłek chorobowy za okres od 3.05.2020 r. do 19.06.2020 r., od 25.09.2020 r. do 23.10.2020 r., od 26.10.2020 r. do 2.02.2021 r. w łącznej kwocie 24031,50 zł. P. B. korzystał też z wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego od 1 sierpnia 2022 r. do 3 stycznia 2023 r.

(okoliczność bezsporna, pismo ZUS – k. 149, dokumentacja medyczna w kopercie – k. 132 w aktach sprawy o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawy)

Decyzją z dnia 13.05.2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. określił wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego, Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ubezpieczonego P. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika S. B. w okresach od marca do listopada 2021 roku, grudniu 2021 roku, styczniu 2022 roku, lutym 2022 roku i marcu 2022 roku. Jako podstawę wymiaru składek organ rentowy wskazał kwotę 8383,43 zł. W decyzji tej ZUS zakwestionował wykazane przez płatnika składek premie uznaniowe, które nie wynikały z umowy o pracę.

(decyzja – k. 282-285 akt rentowych znajdujących się w sprawie VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawie)

Od wskazanej decyzji wnioskodawca złożył odwołanie do Sądu. Postępowanie, w tym przedmiocie, toczy się przed Sądem Okręgowym w Łodzi i zostało zarejestrowane pod sygn. akt VIII U 1416/22.

(odwołanie – k. 3-7 w aktach o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawie)

Postanowieniem z dnia 14 marca 2024 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie o sygn. VIII U 1416/22 zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

(postanowienie – k. 550 w aktach o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawie)

S. B., w dniu 10.11.2017 r. , zawarł z P. B., umowę o pracę, na mocy której ubezpieczony został zatrudniony, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku: managera produktu, z wynagrodzeniem (podstawa miesięczna) – 2000,00 zł. Jako miejsce wykonywania pracy określono: ul. (...), (...)-(...) Ł. oraz woj. (...), zaś jako termin rozpoczęcia pracy: 13.11.2017 r.

(umowa o pracę – k. 57-58, informacja o warunkach zatrudnienia – k. 59, zakres obowiązków – k. 60, karta szkolenia wstępnego – k. 62, skierowanie na badanie lekarskie – k. 64, akta osobowe wnioskodawcy dot. zatrudnienia u płatnika składek znajdujące się w aktach sprawy o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawy, protokół z rozprawy z dnia 16.03.2023 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 1416/22 płyta CD k.146 akt VIII U 1416/22 załączonych do akt niniejszej sprawy, protokół z rozprawy z dnia 11.05.2023 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 1416/22 płyta CD k.458 akt VIII U 1416/22 załączonych do akt niniejszej sprawy)

P. B. był zaangażowany w procedury przetargowe przedmiotowej firmy, a także poszukiwał nowych klientów – odbiorców produkowanych przez firmę wyrobów, prowadził rozmowy z klientami, organizował i kontrolował cały łańcuch dystrybucyjny, w tym nadzorował dystrybucję produktów. Czynnościami tymi zajmował się od początku zawarcia umowy o pracę w dniu 10.11.2017 r.

(zakres obowiązków – k. 60, akta osobowe wnioskodawcy dot. zatrudnienia u płatnika składek znajdujące się w aktach sprawy o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawy, zeznania P. B. na rozprawie w dniu 31.07.2024 r. e-protokół (...):15:27-01:15:45 w związku z 00:44:21-01:12:34– płyta CD – k. 146, protokół z rozprawy z dnia 16.03.2023 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 1416/22 płyta CD k.146 akt VIII U 1416/22 załączonych do akt niniejszej sprawy, protokół z rozprawy z dnia 11.05.2023 r. w sprawie o sygn. akt VIII U 1416/22 płyta CD k.458 akt VIII U 1416/22 załączonych do akt niniejszej sprawy)

W aneksie do w/w umowy o pracę z dnia 20.12.2017 r. podwyższono wynagrodzenie ubezpieczonego do kwoty 2100 zł, a aneksem z dnia 30.03.2018 r. do kwoty 5645,41 zł.

(aneksy – k. 55-56)

Zgodnie z aneksem do w/w umowy o pracę z dnia 01.07.2020 r. z tym dniem ulec zmianie miał element umowy w postaci podstawy miesięcznej, ustalony dotychczas na kwotę 5645,41 zł miesięcznie. Jako aktualną podstawę miesięczną wskazano wynagrodzenie w kwocie 8383,43 zł.

(aneks – k. 54)

Z rocznej ewidencji czasu pracy za 2020 r. wynika, że P. B. od 1.07.2020 r. do 26.08.2020 r. przebywał na urlopie wypoczynkowym.

(roczna ewidencja czas pracy – k. 2 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 71)

Płatnik składek oprócz P. B. zatrudniał na podstawie umowy o pracę na stanowisku Managera Produktu jeszcze jedną osobę – pracownika M. J.. Jego wynagrodzenie od 7.06.2021 r. wynosiło 2800 zł.

(wykazy – k. 81-83)

Z podsumowania księgi przychodów i rozchodów za 2020 r. wynika, że w styczniu 2020 r. płatnik składek uzyskał przychód w kwocie 56238,67 zł, w lutym 2020 r. – 64336,50 zł. W marcu 2020 r. osiągnął przychód w wysokości – 41504,96 zł, w kwietniu 2020 r. – 1284,72 zł, w maju 2020 r. – 0 zł, w czerwcu 2020 r. – 13508,33 zł, w lipcu 11473,10 zł, w sierpniu 6924,84 zł. Jednocześnie płatnik składek notował wydatki (koszty) odpowiednio: w czerwcu 2020 r. – 16243,92 zł, w lipcu 27506,43 zł, w sierpniu 21496,83 zł.

(podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 4 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 84, w kopercie – k. 132, k. 193-444 w aktach sprawy o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawy)

Płatnik składek ubiegał się o udział w programie rządowym ,,Tarcza (...) 2.0 (...) Funduszu (...) (...)”, z którego otrzymał pomoc publiczną na podstawie umowy subwencji finansowej.

Za miesiące listopad 2020- luty 2021 roku płatnik składek skorzystał z możliwości umorzenia składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie tzw. ustawy ,,antycovidowej”.

(dokumentacja związana z dofinansowaniem do tzw. Tarczy Antykryzysowej – k. 85-114, zeznania płatnika składek na rozprawie w dniu 31.07.2024 r. e-protokół (...):14:21-01:15:27 w związku z 00:09:11-00:23:40 – płyta CD – k. 146, pismo ZUS – k. 149)

Płatnik składek nie potrafił wskazać czy liczba kontraktów, zawartych dzięki aktywności skarżącego, faktycznie zwiększyła się, co uzasadniać miałoby podwyższenie mu wynagrodzenia od lipca 2020 r.

(zeznania płatnika składek na rozprawie w dniu 31.07.2024 r. e-protokół (...):14:21-01:15:27 w związku z 00:09:11-00:23:40 – płyta CD – k. 146)

W dniu 21.09.2020 r. pomiędzy (...) Ł. w związku z działalnością jednostki organizacyjnej (...) Ł. – szkoły Podstawowej nr (...) w Ł., a S. B. została zawarta umowa najmu kuchni wraz z wyposażeniem.

(umowa – k. 93-99, w kopercie – k. 132 w aktach sprawy o sygn. VIII U 1416/22 załączonej do akt niniejszej sprawy)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się aktach niniejszej sprawy, aktach ubezpieczeniowych ZUS, dokumentach, znajdujących się w załączonych do akt niniejszej sprawy aktach o sygn. VIII U 1416/22, a ponadto częściowo na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz płatnika składek jedynie w tej części w jakiej znalazły one potwierdzenie w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym. Autentyczność dokumentów wymienionych w części uzasadnienia poświęconej ustaleniom faktycznym nie była przez strony kwestionowana oraz nie budziła także wątpliwości sądu.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie może budzić wątpliwości, że ustalenia dokonane w innym postępowaniu, nie stanowią ani środka dowodowego, ani też nie mogą stanowić pod-stawy do dokonywania ustaleń w trybie domniemań faktycznych. Sąd bowiem w oparciu o znane Kodeksowi postępowania cywilnego środki dowodowe ustala fakty wynikające z dowodów przez siebie przeprowadzonych i na podstawie tak ustalonych faktów - jeśli zachodzi taka potrzeba – wnioskuje o innych faktach (domniemania faktyczne). Co do zasady nie jest jednak wyłączona możliwość zaliczenia w poczet materiału dowodowego w postępowaniu cywilnym dowodów zgromadzonych w innym postępowaniu, jednakże oczywistym jest, że nie może to jednak zostać dokonane w sposób całościowy, gdyż narusza zasadę bezpośredniości (art. 235 k.p.c.).

Dopuszczalne jest, natomiast, zdaniem Sądu i pozostaje w zgodzie z art. 235 k.p.c. zaliczenie w poczet materiału dowodowego poszczególnych, ściśle określonych dokumentów. Tylko przy takim trybie postępowania strony mają możliwość ustosunkowania się do zaliczenia poszczególnych dokumentów w poczet materiału dowodowego (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1966 r. II PK 269/66 z notką M.P., NP 1967, nr 6).

Reasumując, Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym ustaleń faktycznych nie można opierać na dowodzie z akt innej sprawy, a w szczególności na treści rozstrzygnięcia i motywach jego wydania. Dowodem mogą być nie akta sprawy, ale znajdujące się w nich dokumenty (wyrok SN z dnia 13 stycznia 2011, III CSK 94/10, wyrok SN z dnia 01 grudnia 2010 roku, I CSK 91/10).

W tym stanie rzeczy, w szczególności uwzględniając, iż ubezpieczony był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika Sąd uwzględnił wniosek dowodowy o załączenie do niniejszej sprawy akt postępowania o sygn. VIII U 1416/222 na okoliczność wykazania faktów związanych z zakresem czynności wykonywanych przez P. B. w firmie płatnika składek.

W realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób w istocie pomijać faktu pozostawania płatnika z wnioskodawcą w bliskich relacjach rodzinnych, a mianowicie ubezpieczony P. B. jest synem płatnika S. B.. Z uwagi na ten fakt, że z oczywistych względów S. B. zainteresowany był korzystnym rozstrzygnięciem sprawy, Sąd Okręgowy ocenił jego zeznania ostrożnie, każdorazowo weryfikując je poprzez odniesienie do treści dokumentów, ale i oceniając je z punktu widzenia ich spójności i logiczności, oraz zasad doświadczenia życiowego.

Sąd nie dał wiary wnioskodawcy i płatnikowi, że w spornym okresie zakres obowiązków odwołującego uległ zmianie (zwiększył się) i uzasadniał zwiększenie mu wynagrodzenia z kwoty 5645,41 zł brutto do kwoty 8383,43 zł brutto miesięcznie. Zarówno, ani ubezpieczony, ani płatnik składek w sposób logiczny i wiarygodny nie byli w stanie wskazać, dlaczego akurat w tym czasie doszło do podpisania tego aneksu. Odpowiedzi na to pytanie nie znajduje również tutejszy sąd, tym bardziej w kontekście zeznań czy to ubezpieczonego, czy płatnika, który zresztą zasłaniając się niepamięcią w tym temacie nie potrafił w żaden sposób wyjaśnić, czy liczba kontraktów, przeprowadzonych procedur przetargowych zawartych dzięki aktywności skarżącego faktycznie w tamtym czasie zwiększyła się, co uzasadniać miałoby podwyższenie mu wynagrodzenia od lipca 2020 r. Trudno znaleźć racjonalne wytłumaczenie dla podwyższenia wynagrodzenia ubezpieczonego od 1.07.2020 r., a więc od pierwszego dnia urlopu wypoczynkowego, który trwał do 26.08.2020 r., a dodatkowo biorąc pod uwagę, że absencja chorobowa ubezpieczonego rozpoczęła się praktycznie z początkiem pandemii, obiektywnie brak było czasu na to, aby wnioskodawca przed marcem 2020 r. wykonywał bardzo dużą ilość czynności, które miałyby radykalnie zwiększyć przychody płatnika i uratować firmę, która w związku z pandemią (...)19 znalazła się w bardzo złej kondycji finansowej. Na pytanie sądu, czemu płatnik składek zdecydował się podwyższyć wynagrodzenie ubezpieczonego od 1.07.2020 r., choć do chwili podpisania spornego aneksu wyceniał pracę ubezpieczonego na kwotę 5645,41 zł brutto miesięcznie, odpowiedział że miała to być forma nagrody za poprzednie, wcześniejsze lata pracy, choć ubezpieczony co sąd ustalił wielokrotnie w przeszłości przebywał na długookresowych zwolnieniach lekarskich. Próba zatem wyjaśnienia motywów nagłego wzrostu wynagrodzenia ubezpieczonego bez jego odniesienia do faktycznych dochodów spółki zdaniem tutejszego Sądu nie udała się.

Dostępny pisemny zakres obowiązków wnioskodawcy, w tym wykonywanie czynności związanych z zarządzaniem firma należało do jego obowiązków pracowniczych już w 2017 r. nie sposób zatem ustalić na podstawie twierdzeń wnioskodawcy i płatnika w jaki konkretnie sposób zakres obowiązków P. B. miał ulec zwiększeniu w związku z zawarciem spornego aneksu do umowy o pracę.

Ubezpieczony poprzestał wyłącznie na gołosłownych twierdzeniach o wzroście zadań, które w jego ocenie uzasadniać miały wzrost jego wynagrodzenia. Ubezpieczony twierdził, że w związku z wybuchem pandemii (...)19 o współpracę z przedmiotową firmą poprosił (...), a on zajmował się procedurami przetargowymi. Ubezpieczony twierdził też, że udało wygrać się przetarg na żywienie pracowników w (...) w Ł.. Nie przedstawiono jednak żadnych wiarygodnych dowodów na to, że faktycznie zajmował się tego typu powyższymi czynnościami – procedurami przetargowymi. Nie zostały złożone żadne dokumenty, które byłyby przez niego sporządzone lub podpisane, ani też nie zostały zaoferowane zeznania świadków, którzy mogliby potwierdzić, że dotychczasowe obowiązki skarżącego wraz z podpisaniem spornego aneksu do umowy o pracę uległy zwiększeniu. Sąd przy tym miał na uwadze, że w załączonej do akt niniejszej sprawie o sygn. VIII U 1416/22 zostali powołani świadkowie, którzy złożyli zeznania (k. 146, k. 458), jednak zeznawali oni jedynie na okoliczność wykonywania pracy przez wnioskodawcę u płatnika składek w spornym okresie tj. od 13.11.2017 r., natomiast przedmiotem niniejszej sprawy było ustalenie czy rację ma organ rentowy twierdząc, że podpisanie aneksu od 1.07.2020 r. podwyższającego kwotę wynagrodzenia miało jedynie na celu skorzystanie jedynie przez ubezpieczonego z wyższych kwot wypłacanych świadczeń finansowanych z FUS. Odnośnie jeszcze twierdzeń ubezpieczonego należało też zwrócić uwagę na umowę najmu kuchni wraz z wyposażeniem zawartą w dniu 21.09.2020 r. pomiędzy Miastem Ł. w związku z działalnością jednostki organizacyjnej Miasta Ł. – szkoły Podstawowej nr (...) w Ł., a S. B.. P. B. co prawda dopiero ponownie od dnia 25 września 2020 r. stał się niezdolny do pracy, jednak w żaden sposób nie zostało wykazane, aby ubezpieczony w jakikolwiek sposób doprowadził do podpisania rzeczonej umowy. Ponadto, dysproporcji w zarobkach wnioskodawcy i pozostałych zatrudnionych w przedmiotowej spółce nie sposób tłumaczyć inaczej jak tylko stworzeniem pracowniczego tytułu ubezpieczenia na dalszy okres z wysoką podstawą wymiaru w razie choroby. Brak jest uzasadnienia dla podwyższenia wysokości wynagrodzenia odwołującego skoro choćby inny pracownik płatnika składek - M. J. został zatrudniony u niego od 7.06.2021 r. analogicznie jak ubezpieczony na stanowisku Managera Produktu jednak z o wiele niższym wynagrodzeniem tj. 2800 zł miesięcznie. W konsekwencji przyznanie tak wysokiego wynagrodzenia ubezpieczonemu od 1.07.2020 r. musiało zostać podważone.

Również dokumenty finansowe spółki, z badanego okresu, przeczą temu, że wzrost wynagrodzenia skarżącego, miał uzasadnienie ekonomiczne, w sytuacji płatnika, którego przychody, w związku z wybuchem (...)19, spadły. Zdaniem sądu, kondycja finansowa płatnika nie pozwalała na zatrudnienie wnioskodawcy z wynagrodzeniem w wysokości 8383,43 zł brutto miesięcznie. Należało zatem uznać, że płatnik składek nie posiadał środków na zapłatę wynagrodzenia ubezpieczonego w tej wysokości, do którego należałoby doliczyć jeszcze składki finansowane przez płatnika. W tej sytuacji zważyć należy, że zatrudnienie ubezpieczonego z takim wynagrodzeniem (od pierwszego dnia urlopu wypoczynkowego) i przy uwzględnieniu, że od 25 września 2020 r. ponownie stał się niezdolny do pracy z powodu choroby nie było, z punktu widzenia potrzeb pracodawcy, racjonalne. Jak zaś wynika z ugruntowanego stanowiska judykatury - racjonalny pracodawca zatrudnia pracownika, dlatego że potrzebuje w swoim zakładzie pracy siły roboczej. U źródła każdej umowy, której przedmiotem jest świadczenie pracy za wynagrodzeniem, leży przyczyna w postaci uzasadnionej przesłankami ekonomiczno - organizacyjnymi konieczności pozyskania pracownika do wykonywania prac zakreślonych przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Pracodawca kieruje się własną potrzebą gospodarczą i przy prawidłowym, ważnym stosunku stanowiącym podstawę zatrudnienia, wyłącznie ta potrzeba jest sprawczym czynnikiem zatrudnienia. Dodatkowo o trudnej sytuacji finansowej płatnika nieuzasadniającej podwyższenie wynagrodzenia P. B. świadczy fakt korzystania przez płatnika z licznych form pomocy finansowej uzyskiwanej z tzw. Tarczy Antykryzysowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U.2024.497), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Na podstawie, zaś, art. 66 ust. 1 pkt. 1a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (Dz.U.2024.0.146) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2023.0.2780) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 wspomnianej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3. (art. 20 ust. 1 powołanej ustawy).

W myśl art. 81 ust. 1. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 i 35, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10.

Zgodnie z definicją ustawową, sformułowaną w art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przychód oznacza przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy.

Stosownie do treści art. 12 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U.2022.poz.504), za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Natomiast według § 2 ust. 6 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 78, poz.465 z późn. zm.) dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w ustawie, zwanym dalej "raportem korygującym", oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w ustawie, zwanej dalej "deklaracją korygującą", uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy.

W myśl art. 36 ust. 1 wspomnianej ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli zaś niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (ust. 2).

Natomiast, zgodnie z art. 40 w/w ustawy, w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.

W związku z powyższym, wskazać należy, że wysokości wynagrodzenia,, uzgodnionego przez strony , stosunku pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych ma istotne znaczenie z uwagi na okoliczność, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Oznacza to, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego.

Według art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09, LEX nr 509047, a także uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05, OSNP 2005, Nr 21, poz. 338 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 roku, III UK 26/07, z dnia 19 września 2007 roku, III UK 30/07).

Oczywiście, stanowisko organu rentowego podlega kontroli sądowej, w ramach postępowania w sprawach, z zakresu ubezpieczeń społecznych.

W tym miejscu stwierdzić należy, że ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu - art. 58 § 3 KC. w związku z art. 300 KP (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005 roku sygn. akt III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05, opubl. OSNP 2006/11-12/191, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09).

W przedmiotowej sprawie spór pomiędzy stronami dotyczył wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia u płatnika składek od dnia 1.07.2020 r. Nadmienić należy, że na podstawie spornego aneksu do umowy o pracę, od 1.07.2020 roku wynagrodzenie za pracę skarżącego ustalono na kwotę miesięcznie 8383,43 zł brutto (pełny etat).

Należało zatem ustalić, czy ustalenie ubezpieczonemu od 1.07.2020 r. wynagrodzenia w kwocie 8383,43 zł było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, tym samym czy czynność ta była nieważna (art. 58 § 2 KC.). Powyższe sprowadza się do rozstrzygnięcia podstawowej kwestii - czy wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy za jego pracę była godziwa, to znaczy czy wynagrodzenie to stanowiło ekwiwalentne wynagrodzenie do rodzaju, ilości i jakości pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

W pierwszej kolejności, należy zauważyć, że w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania postanowień umownych, lecz nie jest, też sporne, że wolność kontraktowa realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Jakkolwiek, z punktu widzenia art. 18 § 1 kodeksu pracy, umówienie się o wynagrodzenie wyższe od najniższego jest dopuszczalne, gdyż normy prawa pracy swobodę tę ograniczają tylko co do minimum świadczeń należnych pracownikowi w ramach stosunku pracy, to należy pamiętać, że autonomia stron umowy w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny. Najdobitniej wyraża to reguła, zawarta w przepisie art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy, zarówno wobec braku uregulowania normowanej nim instytucji w prawie pracy, jak też niesprzeczności z zasadami prawa pracy (por. art. 300 k.p.) zawartego w nim wymagania, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiał się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - nieważne bezwzględnie.

Należy zwrócić uwagę, iż sprzeczny z zasadami współżycia społecznego może być także niegodziwy cel umowy o pracę, polegający na ustaleniu nadmiernej wysokości wynagrodzenia (rażąco wygórowanego), aby otrzymywać zawyżone świadczenia z ubezpieczeń społecznych kosztem innych ubezpieczonych. Co prawda w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. (II UK 320/04, OSNP 2006 nr 7-8, poz. 122) przyjęto, że „cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § 1 k.c.)”, a w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r. (II UK 141/04, OSNP 2005 Nr 15, poz. 235) stwierdzono, iż „stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.)”, to - pomijając, że rozstrzygnięcia te zapadły w odmiennych niż oceniany stanach faktycznych - trzeba zauważyć, że dotyczą one kwalifikowania opisanych zachowań w aspekcie ich zgodności z prawem, nie rozważając czy nie naruszają one zasad współżycia społecznego. Zgodnie, bowiem, z art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, wyrażająca się m.in. poprzez ustanowienie rażąco wygórowanego, a zatem niegodziwego wynagrodzenia. Tym samym, uzasadnionym jest twierdzenie, iż ustanowienie w umowie o pracę nadmiernie wysokich wynagrodzeń może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem fakt, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, nie może oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia generującego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego lub ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, że co do zasady, z jednej strony wynagrodzenie za pracę ma stanowić wartość godziwą, z drugiej zaś, ma odpowiadać rodzajowi pracy, kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu i ma stanowić ekwiwalent za ilość i jakość świadczonej pracy.

Jednym z najistotniejszych kryterium godziwości (sprawiedliwości) wynagrodzenia za pracę, jest ekwiwalentność wynagrodzenia, wobec pracy danego rodzaju, przy uwzględnieniu kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania, jak też ilości i jakości świadczonej pracy (art. 78 k.p.). Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny oraz treść art. 13 k.p., należy stwierdzić, że przymiot „niegodziwości" będzie posiadała przede wszystkim płaca rażąco za niska. Nie oznacza to jednak tego, że znamię „niegodziwości” nie może również dotknąć płacy rażąco wysokiej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2001 r., I PKN 563/00, OSNP 2002 Nr 4, poz. 90). Tym samym brak jest przeciwwskazań do tego, by postanowienia umowy o pracę dotyczące wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą mogłyby być oceniane przez pryzmat zasad współżycia społecznego, jako nieważne w części przekraczającej granice godziwości, a, zatem, w sytuacji ich nadmiernej (rażąco nieproporcjonalnej) wysokości. W przywołanej uchwale, Sąd Najwyższy podkreślał, bowiem, że w sferze prawa ubezpieczeń społecznych godziwość wynagrodzenia - jedna z zasad prawa pracy - zyskuje dodatkowy walor aksjologiczny, albowiem w prawie ubezpieczeń społecznych istnieje znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych.

Względność zasady godziwości wynagrodzenia, wyraża się koniecznością odniesienia się nie tylko do potrzeb pracownika, ale także świadomości społecznej oraz ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej. Zatem mimo tego, iż postanowienia umowy o pracę, które nadmiernie uprzywilejowują płacowo danego pracownika, w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., to w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, możliwe jest - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - przypisanie zamiaru nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia. Jest to związane z alimentacyjnym charakterem tych świadczeń oraz z zasadą solidaryzmu, wymagającą tego, żeby płaca - stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki - nie była ustalana ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej i zapewniającej godziwe utrzymanie oraz żeby rażąco nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji, żeby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Jest tak również dlatego, że choć przepisy prawa ubezpieczeń społecznych w swej warstwie literalnej odnoszą wysokość składek do wypłaconego wynagrodzenia, to w rzeczywistości odwołują się do takiego przełożenia pracy i uzyskanego za nią wynagrodzenia na składkę, które pozostaje w harmonii z poczuciem sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia, udzielanych z zasobów ogólnospołecznych (podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 grudnia 2012 roku, III AUa 420/12, LEX nr 1220514).

Pojęcie godziwości wynagrodzenia za pracę, w prawie ubezpieczeń społecznych, winno być, zatem, interpretowane, przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych, gdyż podstawę wymiaru składki ubezpieczonego, będącego pracownikiem, stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy.

Jakkolwiek pracodawca ma prawo do swobodnego decydowania o tym, czy chce zatrudnić i opłacać z własnych środków wynagrodzenie osobie, którą zatrudnił, jednak swoboda ta powinna podlegać szczególnie wnikliwej analizie, gdy pracodawca wypłaca wynagrodzenie za znikomy okres zatrudnienia, po czym wypłatę świadczeń przejmuje w całości Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość przyznanego wynagrodzenia ma wpływ na wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w związku z czym w tym zakresie należy uznać obowiązywanie odmiennych zasad. /III AUa 10/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 13-10-2021/.

Każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne wobec istnienia zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego, wynika, dopuszczalność stosowania , przez ZUS, art. 58 KC oraz art. 83 § 1 KC do oceny ważności czynności prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2022 r., (...) 557/21/

Postanowienia umowne stron stosunku pracy podlegają ocenie z perspektywy zgodności z prawem, zasadami współżycia społecznego oraz w kontekście obejścia prawa (art. 58 KC). Przy ustalaniu kształtu stosunku prawnego z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, poza kryteriami definiującymi naturę stosunku pracy, należy również wziąć pod uwagę pierwiastek publiczny i alimentacyjny charakter świadczeń pobieranych z tytułu podlegania temu ubezpieczeniu oraz zasadę solidaryzmu wobec innych osób ubezpieczonych, która stanowi gwarancję harmonii i zachowania poczucia sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia wypłacanych z zasobów ogólnospołecznych. Postanowienia umowne mogą być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne, jeżeli dokonane są z naruszeniem zasad współżycia społecznego oraz, łączącej się z nimi, zasady solidarności systemu ubezpieczeń społecznych, z którymi sprzeczny jest zamiar osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem tego systemu oraz "pokrzywdzenia" innych rzetelnych i uczciwych ubezpieczonych. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2022 r. III AUa 1019/21/

Sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, może być niegodziwy cel umowy o pracę, polegający na ustaleniu nadmiernej wysokości wynagrodzenia (rażąco wygórowanego), aby otrzymywać zawyżone świadczenia z ubezpieczeń społecznych kosztem innych ubezpieczonych. Jednak samo podjęcie pracy przez kobietę w ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie przez nią świadczeń z ubezpieczeń społecznych, nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeżeli praca ta była faktycznie wykonywana. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 października 2020 r., III AUa 451/19/

Jak wynika bowiem z przedmiotowego postępowania wynagrodzenie ustalone w rzeczonym aneksie w kwocie 8383,43 zł brutto miesięcznie było rażąco wygórowane i nie spełnia powyższych kryteriów. Po dokonaniu analizy ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych, Sąd stoi na stanowisku, że zaskarżona w niniejszym postępowaniu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27.04.2023 roku jest prawidłowa. Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż ustalenie ubezpieczonemu w/w kwoty wynagrodzenia miesięcznie nie miało żadnych uzasadnionych podstaw faktycznych i ekonomicznych. Tutejszy sąd podziela stanowisko organu rentowego, że podstawę wymiaru składek dla P. B. w niniejszej sprawie od 1.07.2020 r. stanowi kwota 5645,41 zł. Branża cateringowa w okresie pandemii (...)19 była szczególnie dotknięta skutkami lockdownu, a firma płatnia składek nie była pod tym względem wyjątkiem, w tym zakresie należało zatem dokonać analizy wysokości przychodów i strat z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Z podsumowania księgi przychodów i rozchodów za 2020 r. wynika, że w styczniu 2020 r. płatnik składek uzyskał przychód w kwocie 56238,67 zł, w lutym 2020 r. – 64336,50 zł. Po wybuchu pandemii (...)19 przychody płatnika spadły. W marcu 2020 r. osiągnął przychód w wysokości – 41504,96 zł, w kwietniu 2020 r. – 1284,72 zł, w maju 2020 r. – 0 zł, w czerwcu 2020 r. – 13508,33 zł, w lipcu 11473,10 zł, w sierpniu 6924,84 zł. Jednocześnie płatnik składek notował wydatki (koszty) odpowiednio: w czerwcu 2020 r. – 16243,92 zł, w lipcu 27506,43 zł, w sierpniu 21496,83 zł. Z powyższego wynika zatem, że koszty związane z wynagrodzeniem P. B. w miesiącach lipiec i sierpień 2020 roku miałyby być wyższe niż przychody płatnika składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym bardziej skoro odpowiednio przy przychodach: w czerwcu 2020 r. – 13508,33 zł, w lipcu 11473,10 zł, w sierpniu 6924,84 zł, płatnik notował wydatki (koszty): w czerwcu 2020 r. – 16243,92 zł, w lipcu 27506,43 zł, w sierpniu 21496,83 zł. Nie budzi zatem wątpliwości, że ustalone spornym aneksem dla ubezpieczonego wynagrodzenie za pracę było nieadekwatne do dochodów spółki. Zawarcie spornego aneksu, w okolicznościach takich jak: podwyższenie wynagrodzenia od pierwszego dnia urlopu wypoczynkowego, krótkotrwałość okresów faktycznego wykonywanie pracy czy korzystanie przez płatnika z licznych form pomocy finansowanej w ramach Tarczy Antykryzysowej (trudna sytuacja finansowa płatnika) można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podnieść należy, iż określone w aneksie wynagrodzenie, przyznane wnioskodawcy przez płatnika nie znajdowało odzwierciedlenia w zakresie faktycznie wykonywanych przez niego obowiązków.

Fakt, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, nie może bowiem oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 kwietnia 2019 r., III AUa 133/19/.

Zadeklarowana wysokość umówionego w/w wynagrodzenia za pracę – 8383,43 zł., pozostawała więc w opozycji z regułami uczciwości. Wynagrodzenie wnioskodawcy nie spełniało kryterium „godziwości”, a tym samym pozostawało w konflikcie z zasadami współżycia społecznego. Stosowne postanowienia umowne w tej materii należało zatem uznać za nieważne, jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, (art. 58 § 2 i 3 KC w zw. z art. 300 KP). Powołany przepis stanowi, iż nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zatem nieważna była ta umowa, nazwana aneksem.

Przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania. Po stronie odwołujących się, istniał zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z ubezpieczenia. W ocenie Sądu, strony, które łączyła bliska relacja rodzinna, zawierając aneks do umowy o pracę z tak ukształtowaną podstawą wymiaru, miały świadomość, co do korzyści z ubezpieczeń , jakie wiążą się z zadeklarowaniem wysokiej podstawy wymiaru. Jedynie formalna zmiana warunków- zaproponowanie nowych niezwykle korzystnych bez zmiany okoliczności wynikających wprost z obiektywnych czynników zatrudnienia, które by ją determinowały w świetle zasad współżycia społecznego nie może zostać zaakceptowana.

Dlatego też, prawidłowo, ZUS zastosował art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 58 k.c. Mając powyższe na uwadze, na podstawie (...) § 1 k. p. c. Sąd Okręgowy oddalił odwołania jako bezzasadne.

W przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego, Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.